Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Ảnh hưởng của tín ngưỡng thờ Mẫu đối với đời sống tinh thần của cư dân đồng bằng Bắc Bộ hiện nay

Luận án tập trung nghiên cứu ảnh hưởng của tín ngưỡng thờ Mẫu, một loại hình tín ngưỡng dân gian lâu đời, đối với đời sống tinh thần của cư dân Đồng bằng Bắc Bộ hiện nay. Đề tài nhấn mạnh tính cấp thiết của việc nghiên cứu này trong bối cảnh tín ngưỡng thờ Mẫu đang có xu hướng phục hồi và phát triển, tác động đến đời sống tinh thần theo cả hai chiều tích cực và tiêu cực.

Ảnh hưởng của tín ngưỡng thờ Mẫu đối với đời sống tinh thần của cư dân Đồng bằng Bắc Bộ hiện nay

Luận án tiến sĩ Triết học này nghiên cứu sâu sắc về ảnh hưởng của tín ngưỡng thờ Mẫu đối với đời sống tinh thần của cư dân Đồng bằng Bắc Bộ (ĐBBB) trong bối cảnh hiện nay. Đề tài xuất phát từ nhận định rằng tín ngưỡng thờ Mẫu, một di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận, có vai trò quan trọng nhưng việc nhận thức về ảnh hưởng của nó còn hạn chế và thiếu hệ thống. Luận án chỉ ra những tác động tiêu cực tiềm ẩn như thương mại hóa, mê tín dị đoan, lãng phí, và ảnh hưởng đến quan hệ xã hội, cản trở xây dựng văn hóa tiên tiến. Mục đích nghiên cứu là làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn, đánh giá thực trạng ảnh hưởng của tín ngưỡng thờ Mẫu trên ba lĩnh vực: đời sống đạo đức, đời sống tâm linh và đời sống văn hóa nghệ thuật. Từ đó, luận án đề xuất các giải pháp nhằm phát huy những yếu tố tích cực và hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các địa điểm thờ Mẫu tiêu biểu như Phủ Dầy, Phủ Tây Hồ, Đền Quán Cháo, và khảo sát thực trạng từ năm 2016 (thời điểm Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo có hiệu lực và tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ được công nhận di sản). Cơ sở lý luận của luận án dựa trên chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về tín ngưỡng, tôn giáo. Các phương pháp nghiên cứu chính bao gồm tiếp cận liên ngành, phân tích-tổng hợp, xã hội học, điền dã thực tế và phỏng vấn sâu. Luận án đóng góp vào việc hệ thống hóa lý luận và thực tiễn về tín ngưỡng thờ Mẫu, cung cấp cái nhìn toàn diện và có hệ thống về ảnh hưởng của nó, đồng thời dự báo xu hướng và đề xuất giải pháp thiết thực cho công tác quản lý nhà nước về tôn giáo, tín ngưỡng.