Ch ng6 ươ
CH NGHĨA T B N ĐC Ủ Ư Ả Ộ
QUY N VÀ CH NGHĨA T Ề Ủ Ư
B N ĐC QUY N NHÀ N CẢ Ộ Ề ƯỚ
ThS:Nguy n Th Di u Ph ngễ ị ệ ươ
I. CH NGHĨA T B N ĐC QUY N Ủ Ư Ả Ộ Ề
1.1. Nguyên nhân hình thành CNTB đc quy nộ ề
Theo Lênin: C nh tranh t do nh t đnh d n ạ ự ấ ị ẫ
đn tích t , t p trung s n xu t. Tích t ế ụ ậ ả ấ ụ
t p trung s n xu t đn m t trình đ ậ ả ấ ế ộ ộ
nh t đnh s d n đn đc quy n.ấ ị ẽ ẫ ế ộ ề
Quá trình mang tính quy lu t nói trên di n ra ậ ễ
do nh ng nguyên nhân ch y u sau:ữ ủ ế
- S phát tri n c a LLSX d i tác đng c a ự ể ủ ướ ộ ủ
ti n b KH- KT xu t hi n nhi u ngành ế ộ ấ ệ ề
SX m i.ớ
C nh tranh t do: d n đn hai xu h ng:ạ ự ẫ ế ướ
+ Bu c các nhà TB ph i c i ti n k ộ ả ả ế ỹ
thu t, tăng quy mô.ậ
+ Các nhà t b n nh b phá s n, ho c ư ả ỏ ị ả ặ
ph i liên k t nhau đ đng v ng trong ả ế ể ứ ữ
c nh tranh. Các xí nghi p l n c nh tranh ạ ệ ớ ạ
kh c li t khó phân th ng b i n y sinh xu ố ệ ắ ạ ả
h ng th a hi p.ướ ỏ ệ
1.2. Đc đi m kinh t c b n c a CNTB đc ặ ể ế ơ ả ủ ộ
quy nề
1.2.1. T p trung SX và các t ch c đc quy nậ ổ ứ ộ ề
T p trung SX đn m t trình đ nh t đnh s ậ ế ộ ộ ấ ị ẽ
d n đn đc quy n vì:ẫ ế ộ ề
Quy mô l n làm cho c nh tranh gay g t ớ ạ ắ
h n, ph c t p h n d n đn ơ ứ ạ ơ ẫ ế
khuynh h ng th a hi p, liên minh ướ ỏ ệ
v i nhau.ớ
Quy mô l n nên trong m t ngành còn ớ ộ
m t s ít xí nghi p, do đó các xí ộ ố ệ
nghi p d dàng th a hi p v i ệ ễ ỏ ệ ớ
nhau.
a. Th c ch t c a đc quy n:ự ấ ủ ộ ề
T ch c đc quy n là nh ng xí nghi p l n ổ ứ ộ ề ữ ệ ớ
ho c liên minh gi a các xí nghi p l n ặ ữ ệ ớ
TBCN n m trong tay ph n l n vi c s n ắ ầ ớ ệ ả
xu t và tiêu th m t s lo i hàng hóa, ấ ụ ộ ố ạ
đnh ra giá c đc quy n và thu l i nhuân ị ả ộ ề ợ
đc quy n cao.ộ ề
b. Các hình th c c a đc quy nứ ủ ộ ề
Cacten (Cartel):
Là m t liên minh đc quy n v : giá c , ộ ộ ề ề ả
phân chia th tr ng, s l ng hàng hóa ị ườ ố ượ
s n xu t... Các nhà t b n tham gia ả ấ ư ả Cacten
v n đc l p v s n xu t và l u thông.ẫ ộ ậ ề ả ấ ư