1
1. Quy luật cung cầu nền kinh tế thị trường
- Cầu là số lượng hàng hóa mà người mua sẵn sàng và có khả năng mua ở các mức giá
khác nhau trong một khoảng thời gian nhất định.
- Nhân tố tác động đến lượng cầu: Giá cả, thu nhập, giá cả hang hóa liên quan, thị
hiếu, kì vọng, …
- Cung là số lượng hang hóa mà người bán sẵn sàng bán và có khả năng bán ở các mức
giá khác nhau trong một khoảng thời gian nhất định.
- Nhân tố tác động đến lượng cung: Giá cả, giá cả yếu tố đầu vào, công nghệ, kì vọng,
…
Mối quan hệ cung – cầu và giá cả:
- Nếu Cung > Cầu thì sẽ dẫn đến Giá cả < Giá trị hàng hóa
- Nếu Cung < Cầu thì sẽ dẫn đến Giá cả > Giá trị hàng hóa
- Nếu Cung = Cầu thì sẽ dẫn đến Giá cả = Giá trị hàng hóa
- Nhận thức và vận dụng quy luật cung – cầu có ý nghĩa quan trọng trong hoạt động
sản xuất kinh doanh. Nhà nước dùng chính sách giá cả, thuế, sản lượng, … để điều tiết
cung – cầu nhằm thúc đẩy kinh tế phát triển.
Nội dung ôn tập kinh tế chính trị Mác Lênin
2
2. Tuần hoàn và chu chuyển tư bản
- Tuần hoàn tư bản là sự vận động liên tiếp của tư bản trải qua ba giai đoạn, tồn tại
dưới ba hình thái và thực hiện ba chức năng rồi quay về hình thái ban đầu có kèm
thêmgiá trị thặng dư.
- Chu chuyển tư bản là sự tuần hoàn tư bản nếu xét nó là một quá trình định kỳ đổi
mới, diễn ra liên tục và lặp đi lặp lại không ngừng.
- Chu chuyển tư bản bao gồm thời gian chu chuyển tư bản và tốc độ chu chuyển tư
bản.
- Thời gian chu chuyển tư bản là thời gian tư bản vận động hết một vòng tuần hoàn.
Thời gian chu chuyển tư bản bao gồm thời gian sản xuất và thời gian lưu thông.
- Thời gian sản xuất là thời gian tư bản vận động trong lĩnh vực sản xuất, bao gồm thời
gian lao động, thời gian gián đoạn lao động và thời gian dự trữ sản xuất.
Các nhân tố ảnh hưởng đến thời gian sản xuất:
➢ Tính chất của ngành nghề
➢ Quy mô và chất lượng của sản phẩm
➢ Năng suất lao động
➢ Thời gian đối tượng lao động chịu tác động của thiên nhiên
➢ Mức độ dự trữ sản suất
- Thời gian lưu thông là thời gian tư bản vận động trong lĩnh vực lưu thông
Các nhân tố tác động đến thời gian lưu thông:
➢ Tình hình thị trường
➢ Khoảng cách thị trường
➢ Điều kiện giao thông vận tải, thông tin liên lạc
➢ Hiệu quả của hoạt động marketing
- Tốc độ chu chuyển của tư bản biểu hiện thông qua số vòng chu chuyển của tư bản
trong một khoảng thời gian nhất định
3
𝑛 = 𝐶𝐻
𝑐ℎ
Trong đó: n là số vòng chu chuyển của tư bản
CH là một khoảng thời gian nhất định (thường là một năm)
ch là thời gian chu chuyển của tư bản
Tư bản cố định và tư bản lưu động
- Tiêu chí phân chia: Căn cứ vào phương thức chuyển hóa giá trị vào sản phẩm.
- Tư bản cố định là bộ phận của tư bản tham gia vào quá trình sản xuất, giá trị của nó
được di chuyển từng phần vào trong sản phẩm.
Tư bản cố định bị hao mòn dần và có hai loại hao mòn:
➢ Hao mòn hữu hình
➢ Hao mòn vô hình
- Tư bản lưu động là bộ phận tư bản tham gia vào quá trình sản xuất, giá trị của nó di
chuyển toàn bộ vào sản phẩm.
Ý nghĩa nghiện cứu tuần hoàn và chu chuyển của tư bản
- Ý nghĩa chung: Tìm ra các biện pháp đẩy nhanh tốc độ chu chuyển của tư bản góp
phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh
- Đối với tư bản cố định: Tiết kiệm chi phí bảo quản, sửa chữa tài sản cố định và hạn
chế hao mòn vô hình.
- Đối với tư bản lưu động: Tiết kiệm được tư bản lưu động và nâng cao hiệu quả sản
xuất kinh doanh.
4
3. Chủ nghĩa tư bản độc quyền
Khi nghiên cứu CNTBTDCT, C.Mác và Ăngghen đã dư báo rằng:
“Tự do cạnh tranh dẫn đến tập trung sản xuất, tập trung sản xuất phát triển đến một
trình độ nhất định lại dẫn tới độc quyền”
Nguyên nhân hình thành chủ nghĩa tư bản độc quyền
- Do các yếu tố đầu vào như cách mạng khoa học kỹ thuật, cạnh tranh giữa các xí nghiệp,
khủng hoảng kinh tế và tín dụng tư bản.
- Từ đó, tập trung sản xuất, các xí nghiệp lớn cạnh tranh với nhau, dẫn đến tổ chức độc
quyền ra đời.
- Tổ chức độc quyền là liên minh giữa các nhà tư bản lớn nhằm tập trung vào trong tay
phần lớn, hoặc thậm chí toàn bộ giá trị của một ngành, cho phép liên minh này có ảnh
hưởng quyết định đến việc sản xuất và lưu thông của ngành đó
Những đặc điểm kinh tế cơ bản của chủ nghĩa tư bản độc quyền
➢ Sự xuất hiện của tư bản tài chính
➢ Tập trung sản xuất
Tập trung sản xuất biển hiện qua sự phát triển của các tổ chức độc quyền:
Liên kết ngang :
o Cácten
o Xanhđica
o Tờrớt
Liên kết dọc:
o Côngxoócxiom
Liên kết đa ngành:
o Côngglômêrát
o Cônsơn
➢ Xuất khẩu tư bản
5
➢ Sự phận chia thị trường thế giới của các tổ chức độc quyền
➢ Sự phân chia lãnh thổ giữa các cường quốc tư bản