1
ch−¬ng 19
CÇu «t«
19.1. Ph©n lo¹i, c«ng dông, cÊu t¹o chung
19.2. TruyÒn lùc chÝnh
19.3. Bé vi sai
19.4. B¸n trôc
19.5. DÇm cÇu
19.6. CÇu dÉn h−íng
19.1. Ph©n lo¹i, c«ng dông, cÊu t¹o chung
Ph©n lo¹i cÇu «t«
- CÇu chñ ®éng
- CÇu bÞ ®éng
-C©udÉnh−íng
- CÇu kh«ng dÉn h−íng
19.1. Ph©n lo¹i, c«ng dông, cÊu t¹o chung
C«ng dông cña cÇu «t«
- NhËn c¸c ph¶n lùc tõ mÆt ®−êng t¸c dông lªn vµ ®ì toµn bé
phÇn träng l−îng cña «t« ph©n bè trªn nã.
- §ì phÇn träng l−îng cña «t« ph©n bè trªn cÇu ®ã vµ tiÕp
nhËn c¸c ph¶n lùc tõ mÆt ®−êng, truyÒn tíi khung (th©n
hoÆc vá) «t«.
- KÕt hîp víi hÖ thèng l¸i ®Ó thùc hiÖn viÖc ®iÒu khiÓn h−íng
chuyÓn ®éng cña «t«.
- TruyÒn, t¨ng vµ ph©n phèi m« men xo¾n ®Õn c¸c b¸nh xe
chñ ®éng.
19.1. Ph©n lo¹i, c«ng dông, cÊu t¹o chung
CÊu t¹o chung cña cÇu «t«
-CÊu t¹o chung cña cÇu chñ ®éng gåm cã bé truyÒn lùc chÝnh,
bé vi sai, c¸c b¸n trôc vµ vá cÇu.
-CÊu t¹o chung cña cÇu ®ì t¶i th−êng gåm mét dÇm cÇu,
hai ®Çu cã l¾p c¸c b¸nh xe. CÇu ®−îc nèi víi khung xe
b»ng hÖ thèng treo.
-CÊu t¹o chung cña cÇu dÉn h−íng gåm cã dÇm cÇu, chèt
trô®øng(hoÆctrô®ønggi t−ëng), ngâng trôc ®Ó l¾p c¸c
b¸nh xe lªn ®ã.
2
19.2. TruyÒn lùc chÝnh
C«ng dông
-truyÒn vµ t¨ng m« men xo¾n tõ hép sè
truyÒn ®Õn c¸c b¸nh xe chñ ®éng
-®æi ph−¬ng cña m« men xo¾n
19.2. TruyÒn lùc chÝnh
ph©n lo¹i -Theo d¹ng bé truyÒn
-truyÒn lùc chÝnh b¸nh r¨ng,
-truyÒn lùc chÝnh trôc vÝt, b¸nh vÝt
-truyÒn lùc chÝnh kiÓu xÝch.
¤t« hiÖn nay sö dông rÊt phæ biÕn lo¹i truyÒn lùc chÝnh
b¸nh r¨ng.
Trªn «t« ®éng c¬ ®Æt ngang ngay t¹i cÇu chñ ®éng th×
truyÒn lùc chÝnh chØ dïng c¸c b¸nh r¨ng trô
Trªn «t« cã ®éng c¬ ®Æt däc th× truyÒn lùc chÝnh cã mét
cÆp b¸nh r¨ng c«n
19.2. TruyÒn lùc chÝnh
ph©n lo¹i -Theo sè cÆp bé truyÒn
- truyÒn lùc chÝnh ®¬n (chØ gåm cã mét cÆp bé truyÒn hay 1
cÆp b¸nh r¨ng)
- truyÒn lùc chÝnh kÐp (gåm 2 cÆp bé truyÒn hay 2 cÆp
b¸nh r¨ng)
TruyÒn lùc chÝnh kÐp cã thÓ ®−îc bè trÝ thµnh mét côm
(gäi lµ truyÒn lùc chÝnh kÐp trung t©m) hoÆc ®−îc bè trÝ
t¸ch thµnh 2 côm riªng biÖt. CÆp bé truyÒn thø nhÊt ®−îc
®Æt cïng víi bé vi sai ë trung t©m, cÆp bé truyÒn thø hai
th−êng ®−îc ®Æt t¹i c¸c b¸nh xe (gäi lµ truyÒn lùc c¹nh
hay truyÒn lùc cuèi cïng).
19.2. TruyÒn lùc chÝnh
ph©n lo¹i
3
19.2. TruyÒn lùc chÝnh
TruyÒn lùc chÝnh ®¬n
- Bé truyÒn lùc chÝnh ®¬n chØ gåm 1 cÆp b¸nh r¨ng ¨n khíp víi
nhau. §ã cã thÓ lµ cÆp b¸nh r¨ng c«n hoÆc cÆp b¸nh r¨ng trô
-Trong truyÒn lùc chÝnh ®¬n b¸nh r¨ng c«n, b¸nh r¨ng chñ ®éng
(cßn gäi lµ b¸nh r¨ng qu¶ døa) ®−îc chÕ t¹o liÒn trôc, b¸nh
r¨ng bÞ ®éng (cßn gäi lµ b¸nh r¨ng vµnh chËu hoÆc vµnh
r¨ng) ®−îc chÕ t¹o rêi thµnh vµnh r¨ng råi ghÐp víi vá vi sai.
-B¸nh r¨ng c«n cã thÓ lµ r¨ng th¼ng, r¨ng cong hoÆc b¸nh
r¨ng hyp«it.
19.2. TruyÒn lùc chÝnh
TruyÒn lùc chÝnh ®¬n
§Æc ®iÓm cña cÆp b¸nh r¨ng c«n r¨ng th¼ng:
- chÕ t¹o ®¬n gi¶n nh−ng ¨n khíp kh«ng ªm dÞu;
- do ®iÒu kiÖn chÕ t¹o mµ sè r¨ng tèi thiÓu cña b¸nh r¨ng
chñ ®éng lín so víi c¸c cÆp b¾nh r¨ng kh¸c (v× vËy khã t¹o
®−îc tû sè truyÒn lín trong khi kÝch th−íc cña bé truyÒn lùc chÝnh vÉn nhá gän).
Ngµy nay c¸c cÆp b¸nh r¨ng lo¹i nµy Ýt ®−îc sö dông trong
truyÒn lùc chÝnh cña «t«.
19.2. TruyÒn lùc chÝnh
TruyÒn lùc chÝnh ®¬n
• Sö dông cÆp b¸nh r¨ng c«n xo¾n cã thÓ t¨ng ®−îc tû sè
truyÒn cña truyÒn lùc chÝnh trong khi vÉn gi÷ ®−îc kÝch th−íc
nhá gän cña bé truyÒn (do ®Æc ®iÓm lµ sè r¨ng tèi thiÓu cña b¸nh r¨ng chñ
®éng cã thÓ nhá h¬n (tõ 6 ®Õn 7 r¨ng) mµ vÉn ®¶m b¶o ¨n khíp tèt vµ bÒn).
• CÆp b¸nh r¨ng lo¹i nµy cßn cã ®Æc ®iÓm lµ ¨n khíp ªm dÞu
h¬n cÆp b¸nh r¨ng c«n r¨ng th¼ng.
•Nh−îc ®iÓm lµ chÕ t¹o phøc t¹p h¬n vµ lùc chiÒu trôc sinh ra
lín vµ ®æi chiÒu theo chiÒu quay cña b¸nh r¨ng nªn æ l¨n cña
trôc ph¶i lµm viÖc víi t¶i träng lín h¬n vµ ®æi chiÒu.
Ngµy nay truyÒn lùc chÝnh cña «t« sö dông chñ yÕu lµ cÆp b¸nh
r¨ng lo¹i nµy.
19.2. TruyÒn lùc chÝnh
TruyÒn lùc chÝnh ®¬n
• CÆp b¸nh r¨ng hyp«it cã ®Æc ®iÓm lµ c¸c ®−êng t©m trôc cña
b¸nh r¨ng chñ ®éng vµ bÞ ®éng kh«ng c¾t nhau mµ lÖch nhau
mét kho¶ng c¸ch tèi ®a b»ng 20% ®−êng kÝnh b¸nh r¨ng
vµnh chËu (H-15.2). V× vËy cã thÓ bè trÝ ®Ó sµn xe thÊp xuèng, lµm gi¶m chiÒu
cao träng t©m trong khi vÉn gi÷ ®−îc kho¶ng s¸ng gÇm xe nh− sö dông c¸c cÆp b¸nh
r¨ng kh¸c.
• CÆp b¸nh r¨ng lo¹i nµy cßn cã ®Æc ®iÓm lµ ¨n khíp ªm vµ cã
tû sè truyÒn lín h¬n c¸c bé truyÒn kh¸c cã cïng kÝch th−íc.
•Nh−îc ®iÓm: chÕ t¹o phøc t¹p, ®ßi hái cã ®é chÝnh x¸c l¾p
ghÐp cao vµ ®Æc biÖt lµ sù tr−ît gi÷a c¸c bÒ mÆt r¨ng lín, ®ßi
hái ph¶i dïng dÇu b«i tr¬n ®Æc biÖt (dÇu hyp«Ýt).
4
19.2. TruyÒn lùc chÝnh
TruyÒn lùc chÝnh ®¬n
19.2. TruyÒn lùc chÝnh
TruyÒn lùc chÝnh ®¬n
C¸c æ ®ì trôc c¸c b¸nh r¨ng truyÒn lùc chÝnh ph¶i ®¶m b¶o
cho c¸c trôc ®é cøng v÷ng tèt ®Ó c¸c b¸nh r¨ng ¨n khíp
®óng víi nhau, chóng th−êng lµ c¸c æ thanh l¨n.
Sù ¨n khíp cña cÆp b¸nh r¨ng c«n xo¾n rÊt nh¹y c¶m víi
biÕn d¹ng cña trôc.
19.2. TruyÒn lùc chÝnh
TruyÒn lùc chÝnh ®¬n
CÊu t¹o cña truyÒn lùc chÝnh ®¬n
b¸nh r
¨
ng c«n
19.2. TruyÒn lùc chÝnh
TruyÒn lùc chÝnh ®¬n
CÊu t¹o cña truyÒn lùc chÝnh ®¬n
dïng b¸nh r¨ng trô
5
19.2. TruyÒn lùc chÝnh
TruyÒn lùc chÝnh kÐp
• TruyÒn lùc chÝnh kÐp th−êng ®−îc dïng trªn «t« t¶i lín, khi
cÇn cã tû sè truyÒn lùc chÝnh lín. TruyÒn lùc chÝnh kÐp th−êng
gåm mét cÆp b¸nh r¨ng c«n vµ mét cÆp b¸nh r¨ng trô hoÆc
mét bé truyÒn hµnh tinh.
• 2 cÆp b¸nh r¨ng ®−îc bè trÝ chung thµnh mét côm, ®Æt trong
mét vá vµ bé vi sai ®Æt sau cÆp b¸nh r¨ng thø hai. Bè trÝ nh− vËy
th× kÝch th−íc cÇu lín, bé vi sai ph¶i chÞu t¶i lín h¬n
• CÆp b¸nh r¨ng c«n vµ bé vi sai bè trÝ thµnh 1 côm, cÆp b¸nh
r¨ng trô hay bé truyÒn hµnh tinh ®−îc bè trÝ trªn c¸c nöa trôc
(truyÒn lùc c¹nh hay truyÒn lùc cuèi cïng). Bè trÝ nh− vËy th× kÝch
th−íc cÇu nhá gän h¬n, kÝch th−íc vi sai còng nhá gän h¬n v× nã chØ chÞu t¶i nhá
nh−ng l¹i cÇn hai cÆp b¸nh r¨ng trô ë trªn hai b¸n trôc.
19.2. TruyÒn lùc chÝnh
TruyÒn lùc chÝnh kÐp
CÊu t¹o cña truyÒn lùc chÝnh kÐp
bè trÝ trung t©m
19.2. TruyÒn lùc chÝnh
Bè trÝ æ l¨n cña cÆp b¸nh r¨ng truyÒn lùc chÝnh
• CÆp b¸nh r¨ng c«n cña truyÒn lùc chÝnh ph¶i ®¶m b¶o ®−îc
bè trÝ sao cho cã ®é cøng v÷ng cao ®Ó kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn
sù ¨n khíp cña b¸nh r¨ng.
19.2. TruyÒn lùc chÝnh
Bè trÝ æ l¨n cña cÆp b¸nh r¨ng truyÒn lùc chÝnh