TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHẠM VĂN ĐỒNG
KHOA KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ
BỘ MÔN CƠ KHÍ
GV: ThS. Nguyễn Hoàng Lĩnh
BÀI GIẢNG
CÔNG NGHỆ CHẾ TẠO PHÔI
Bậc Đại học ngành Công nghệ Kỹ thuật Cơ khí
Quảng Ngãi, 6-2014
i
MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU ................................................................................................ 1
Chương 1. PHƯƠNG PHÁP ĐÚC ............................................................... 2
1.1. Khái niệm, đặc điểm và phân loại ............................................................. 2
1.1.1. Khái niệm .............................................................................................. 2
1.1.2. Đặc điểm ............................................................................................... 2
1.1.3. Phân loại các phương pháp đúc ............................................................. 3
1.2. Đúc trong khuôn cát ................................................................................. 4
1.2.1. Khái niệm và đặc điểm .......................................................................... 4
1.2.2. Sơ đồ qúa trình sản xuất vật đúc ............................................................ 4
1.2.3. Các bộ phận chính của một khuôn đúc bằng cát .................................... 5
1.2.4. Hỗn hợp làm khuôn và lõi ................................................................... 10
1.2.5. Các phương pháp làm khuôn và lõi ..................................................... 13
1.3. Chế tạo mẫu và hộp lõi ........................................................................... 16
1.3.1. Vật liệu làm bộ mẫu và hộp lõi ............................................................ 16
1.3.2. Nguyên lý thiết kế mẫu và hộp lõi: ...................................................... 17
1.4. Sấy khuôn, lõi và lắp ráp khuôn ............................................................. 21
1.4.1. Sấy khuôn lõi ..................................................................................... 21
1.4.2. Lắp ráp khuôn lõi ................................................................................ 22
1.5. Nấu chảy và rót hợp kim đúc .................................................................. 23
1.5.1. Tính công nghệ đúc ............................................................................. 23
1.5.2. Nấu chảy gang xám ............................................................................. 25
1.5.3. Nấu chảy và rót hợp kim màu .............................................................. 30
1.6. Các phương pháp đúc đặc biệt ................................................................ 32
1.6.1. Đúc trong khuôn kim loại .................................................................... 32
1.6.2. Đúc dưới áp lực ................................................................................... 33
1.6.3. Đúc ly tâm ........................................................................................... 33
1.6.4. Đúc liên tục ........................................................................................ 34
1.6.5. Đúc trong khuôn mẫu chảy ................................................................. 35
1.7. Kiểm tra và sửa chữa vật đúc.................................................................. 35
ii
1.7.1. Kiểm tra vật đúc .................................................................................. 35
1.7.2. Sửa chữa khuyết tật vật đúc ................................................................. 36
CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 1 .................................................................. 36
Chương 2. GIA CÔNG KIM LOẠI BẰNG ÁP LỰC .................................. 37
2.1. Khái niệm, đặc điểm và phân loại ........................................................... 37
2.1.1. Khái niệm ........................................................................................... 37
2.1.2. Đặc điểm ............................................................................................. 37
2.2. Nung nóng kim loại ................................................................................ 38
2.2.1. Mục đích ............................................................................................ 38
2.2.2. Hình thức gia công áp lực ................................................................... 38
2.2.3. Khoảng nhiệt độ gia công ................................................................... 38
2.2.4. Các hiện tượng xảy ra khi nung .......................................................... 39
2.2.5. Thiết bị nung kim loại ......................................................................... 40
2.3. Cán kim loại ........................................................................................... 42
2.3.1. Khái niệm chung ................................................................................. 42
2.3.2. Sản phẩm cán ...................................................................................... 44
2.3.3. Thiết bị cán ......................................................................................... 45
2.3.4. Các bộ phận chính của máy cán ........................................................... 47
2.4. Kéo sợi ................................................................................................... 48
2.4.1. Khái niệm chung ................................................................................. 48
2.4.2. Đặc điểm ............................................................................................. 49
2.4.3. Công dụng ........................................................................................... 49
2.4.4. Khuôn kéo sợi ..................................................................................... 49
2.4.5. Thiết bị kéo sợi .................................................................................... 50
2.5. Ép kim loại ............................................................................................. 51
2.5.1. Khái niệm ............................................................................................ 51
2.5.2. Đặc điểm ............................................................................................. 52
2.5.3. Các phương pháp ép ............................................................................ 52
2.5.4. Thiết bị ép: .......................................................................................... 53
2.6. Rèn tự do ............................................................................................... 53
2.6.1. Khái niệm và đặc điểm ........................................................................ 53
iii
2.6.2. Dụng cụ rèn tự do ................................................................................ 54
2.6.3. Thiết bị rèn tự do ................................................................................. 56
2.6.4. Những nguyên công cơ bản của rèn tự do ............................................ 58
2.7. Dập thể tích ............................................................................................ 61
2.7.1. Khái niệm và đặc điểm ........................................................................ 61
2.7.2. Các phương pháp rèn khuôn ................................................................ 61
2.7.3. Thiết bị dập thể tích thường dùng ........................................................ 62
2.8. Dập tấm (dập nguội) ............................................................................... 64
2.8.1. Khái niệm ............................................................................................ 64
2.8.2. Đặc điểm và ứng dụng ......................................................................... 64
2.8.3. Thiết bị dập tấm ................................................................................. 65
2.8.4. Các nguyên công của dập tấm ............................................................ 65
CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 2 .................................................................. 68
Chương 3. HÀN VÀ CẮT KIM LOẠI ......................................................... 69
3.1. Khái niệm, đặc điểm và phân loại ........................................................... 69
3.1.1. Khái niệm ............................................................................................ 69
3.1.2. Đặc điểm của hàn kim loại .................................................................. 69
3.1.3. Phân loại các phương pháp hàn .......................................................... 69
3.2. Hàn điện hồ quang ................................................................................. 70
3.2.1. Hồ quang hàn ...................................................................................... 70
3.2.2. Cấu tạo điện cực hàn ........................................................................... 71
3.2.3. Điều kiện để xuất hiện hồ quang hàn .................................................. 72
3.2.4. Các phương pháp gây hồ quang khi hàn: ............................................. 73
3.2.5. Phân loại hàn hồ quang ....................................................................... 73
3.2.6. Nguồn điện hàn và máy hàn ................................................................ 75
3.2.7. Công nghệ hàn hồ quang: ................................................................... 77
3.3. Hàn hồ quang tự động và bán tự động .................................................... 79
3.3.1. Khái niệm, đặc điểm và phân loại ........................................................ 79
3.3.2. Hàn hồ quang tự động và bán tự động dưới lớp thuốc bảo vệ .............. 81
3.3.3. Hàn hồ quang tự động và bán tự động trong môi trường khí bảo vệ ..... 83
3.3.4. Thiết bị hàn tự động ............................................................................ 84
iv
3.3.5. Vật liệu hàn tự động ............................................................................ 85
3.4. Hàn điện tiếp xúc ................................................................................... 86
3.4.1. Quá trình hình thành mối liên kết hàn khi hàn tiếp xúc ........................ 86
3.4.2. Đặc điểm của hàn điện tiếp xúc ........................................................... 86
3.4.3. Phân loại hàn tiếp xúc ......................................................................... 86
3.4.4. Hàn tiếp xúc giáp mối: ........................................................................ 87
3.4.5. Hàn tiếp xúc điểm ............................................................................... 88
3.4.6. Hàn đường........................................................................................... 89
3.5. Hàn khí .................................................................................................. 90
3.5.1. Khái niệm ............................................................................................ 90
3.5.2. Sơ đồ một trạm hàn và cắt kim loại bằng khí ...................................... 91
3.5.3. Vật liệu hàn khí ................................................................................... 91
3.5.4. Ngọn lửa hàn ....................................................................................... 92
3.6. Cắt kim loại bằng khí ôxy ...................................................................... 95
3.7. Kiểm tra chất lượng mối hàn .................................................................. 98
CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 3 ................................................................ 101
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................... 102