Bài giảng Địa lý vận tải: Chương 6 - Các vùng kinh tế trọng điểm

Tài liệu này là phần hướng dẫn môn học Địa lý Vận tải của Trường Đại học Giao thông Vận tải Thành phố Hồ Chí Minh, giới thiệu tổng quan về khái niệm và quá trình hình thành của các vùng kinh tế trọng điểm tại Việt Nam.

Tài liệu này được biên soạn dành cho sinh viên, giảng viên chuyên ngành Kinh tế Vận tải, Địa lý Vận tải, Kinh tế học tại Trường Đại học Giao thông Vận tải Thành phố Hồ Chí Minh. Ngoài ra, tài liệu cũng hữu ích cho các nghiên cứu viên và nhà hoạch định chính sách quan tâm đến cấu trúc và sự phát triển kinh tế vùng của Việt Nam.

Tài liệu chuyên sâu này cung cấp một cái nhìn toàn diện về các vùng kinh tế trọng điểm (KTTĐ) của Việt Nam, được định nghĩa là những khu vực hội tụ đầy đủ các điều kiện phát triển và có ý nghĩa quyết định đối với nền kinh tế quốc gia. Phần đầu tiên trình bày khái niệm về KTTĐ, tiếp theo là quá trình hình thành và thực trạng phát triển của ba vùng chính.
Vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc, bao gồm 7 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương như Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh, được phân tích về vị trí địa lý thuận lợi cho giao thương quốc tế, nguồn lao động dồi dào và chất lượng cao, cùng lịch sử phát triển lâu đời. Các hình ảnh minh họa về khu công nghiệp, đô thị và hạ tầng giao thông như Cầu Bãi Cháy cũng được đưa vào để làm rõ vai trò của vùng.
Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung, gồm 5 tỉnh, thành phố tiêu biểu như Đà Nẵng, Thừa Thiên-Huế, Quảng Nam, được nhấn mạnh về tiềm năng khai thác tổng hợp tài nguyên biển, khoáng sản, rừng, phục vụ phát triển du lịch, nuôi trồng thủy sản và công nghiệp chế biến. Thành phố Đà Nẵng được giới thiệu là trung tâm của vùng, cùng với hình ảnh Cầu Thị Nại, minh họa cho sự phát triển hạ tầng.
Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, với 8 tỉnh, thành phố lớn như TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bà Rịa-Vũng Tàu, được mô tả là khu vực tập trung các mỏ dầu khí quan trọng, dân cư đông đúc với nguồn lao động chất lượng, cùng hệ thống cơ sở hạ tầng vật chất – kỹ thuật tương đối tốt và đồng bộ, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển công nghiệp và dịch vụ. Các khu công nghiệp như Nhơn Trạch, Tân Tạo là những ví dụ điển hình.
Tài liệu cũng trình bày các số liệu về tỷ trọng GDP và kim ngạch xuất nhập khẩu của từng vùng so với cả nước, cùng cơ cấu GDP phân theo ngành, minh họa vai trò then chốt của các vùng này trong tổng thể nền kinh tế Việt Nam.