PGS.TS. Phan Huy Kh
PGS.TS. Phan Huy Khá
ánh
nh
khanhph@vnn.vn
H
Hệ
ệ
chuyên gia
chuyên gia
(
(Expert System
Expert System)
)
Chương
Chương 1
1
M
Mở
ở đ
đầ
ầu v
u về
ề
h
hệ
ệ
chuyên gia
chuyên gia
1.2
1.2
2/
2/57
57
H
Hệ
ệ
chuyên gia (HCG) l
chuyên gia (HCG) là
à
g
gì
ì
?
?
a
aH
Hệ
ệchuyên gia l
chuyên gia là
àl
lĩ
ĩnh v
nh vự
ực
c ứ
ứng d
ng dụ
ụng c
ng củ
ủa
a
tr
trí
ítu
tuệ
ệnhân t
nhân tạ
ạo
o
a
aC
Có
ónhi
nhiề
ều c
u cá
ách đ
ch đị
ịnh ngh
nh nghĩ
ĩa HCG :
a HCG :
V
VE. Feigenbaum :
E. Feigenbaum : «
«
H
Hệ
ệchuyên gia (Expert System) l
chuyên gia (Expert System) là
àm
mộ
ột
t
chương tr
chương trì
ình m
nh má
áy t
y tí
ính thông minh s
nh thông minh sử
ửd
dụ
ụng tri th
ng tri thứ
ức
c
(knowledge) v
(knowledge) và
àc
cá
ác th
c thủ
ủt
tụ
ục suy lu
c suy luậ
ận (
n (inference procedures)
inference procedures)
đ
để
ểgi
giả
ải nh
i nhữ
ững b
ng bà
ài to
i toá
án tương đ
n tương đố
ối kh
i khó
ó khăn đòi h
khăn đòi hỏ
ỏi nh
i nhữ
ững
ng
chuyên gia m
chuyên gia mớ
ới gi
i giả
ải đư
i đượ
ợc
c
»
»
V
VH
Hệ
ệchuyên gia l
chuyên gia là
àm
mộ
ột h
t hệ
ệth
thố
ống tin h
ng tin họ
ọc c
c có
óth
thể
ểmô ph
mô phỏ
ỏng
ng
(emulates)
(emulates) năng l
năng lự
ực quy
c quyế
ết đo
t đoá
án (decision) v
n (decision) và
àh
hà
ành đ
nh độ
ộng
ng
(making abilily) c
(making abilily) củ
ủa m
a mộ
ột chuyên gia (
t chuyên gia (con ngư
con ngườ
ời)
i)
V
VM
Mộ
ột h
t hệ
ệchuyên gia s
chuyên gia sử
ửd
dụ
ụng tri th
ng tri thứ
ức c
c củ
ủa m
a mộ
ột l
t lĩ
ĩnh v
nh vự
ực c
c cụ
ụth
thể
ể
đ
để
ểcung c
cung cấ
ấp vi
p việ
ệc gi
c giả
ải quy
i quyế
ết v
t vấ
ấn đ
n đề
ềv
vớ
ới
i “
“ch
chấ
ất lư
t lượ
ợng chuyên
ng chuyên
gia
gia”
”trong l
trong lĩ
ĩnh v
nh vự
ực đ
c đó
ó.
.
3/
3/57
57
What is an Expert System?
What is an Expert System?
a
aExpert System:
Expert System:
A computer program that:
A computer program that:
V
VAttempts to code the
Attempts to code the knowledge of human experts
knowledge of human experts
in the
in the form of heuristics
form of heuristics (i.E. A rule of thumb)
(i.E. A rule of thumb)
V
VEmulates the
Emulates the decision
decision-
-making ability
making ability of a
of a human expert
human expert
in a restricted domain
in a restricted domain
V
VEdward Feigenbaum:
Edward Feigenbaum: “
“An intelligent computer program that
An intelligent computer program that
uses knowledge
uses knowledge and
and inference procedures
inference procedures to solve problems that
to solve problems that
are difficult enough to require significant human expertise
are difficult enough to require significant human expertise
for their solutions
for their solutions”
”
a
aA computer program which:
A computer program which:
V
VEncapsulates
Encapsulates knowledge
knowledge from some domain, normally obtained
from some domain, normally obtained
from a
from a human expert
human expert in that domain
in that domain
4/
4/57
57
Kh
Khá
ái ni
i niệ
ệm
m chuyên gia
chuyên gia
t
trong cu
rong cuộ
ộc s
c số
ống
ng
a
aT
Trong cu
rong cuộ
ộc s
c số
ống, c
ng, cá
ác chuyên gia c
c chuyên gia có
óth
thể
ểgi
giả
ải quy
i quyế
ết v
t vấ
ấn đ
n đề
ềở
ởm
mộ
ột m
t mứ
ức
c
đ
độ
ộcao v
cao vì
ìh
họ
ọc
có
ór
rấ
ất nhi
t nhiề
ều tri th
u tri thứ
ức v
c về
ềl
lĩ
ĩnh v
nh vự
ực h
c họ
ọho
hoạ
ạt đ
t độ
ộng
ng
a
aNh
Nhữ
ững t
ng tri th
ri thứ
ức n
c nà
ày bao g
y bao gồ
ồm lý thuy
m lý thuyế
ết đ
t đế
ến c
n cả
ảc
cá
ác kinh nghi
c kinh nghiệ
ệm, k
m, kỹ
ỹx
xả
ảo,
o,
phương ph
phương phá
áp l
p là
àm t
m tắ
ắt, chi
t, chiế
ến lư
n lượ
ợc heuristic đã t
c heuristic đã tí
ích l
ch lũ
ũy đư
y đượ
ợc c
c củ
ủa c
a cá
ác
c
chuyên gia con ngư
chuyên gia con ngườ
ời qua qu
i qua quá
átr
trì
ình l
nh là
àm vi
m việ
ệc c
c củ
ủa h
a họ
ọtrong m
trong mộ
ột l
t lĩ
ĩnh v
nh vự
ực
c
chuyên môn
chuyên môn
a
aT
Từ
ừtri th
tri thứ
ức n
c nà
ày,
y, ngư
ngườ
ời ta c
i ta cố
ốg
gắ
ắng c
ng cà
ài đ
i đặ
ặt ch
t chú
úng v
ng và
ào h
o hệ
ệth
thố
ống đ
ng để
ểh
hệ
ệ
th
thố
ống c
ng có
óth
thể
ểmô ph
mô phỏ
ỏng theo c
ng theo cá
ách th
ch thứ
ức c
c cá
ác chuyên gia l
c chuyên gia là
àm vi
m việ
ệc
c
a
aTuy nhiên, không gi
Tuy nhiên, không giố
ống v
ng vớ
ới con ngư
i con ngườ
ời, c
i, cá
ác chương tr
c chương trì
ình hi
nh hiệ
ện t
n tạ
ại không
i không
t
tự
ựh
họ
ọc l
c lấ
ấy kinh nghi
y kinh nghiệ
ệm
m:
:
V
VT
Tri th
ri thứ
ức ph
c phả
ải đư
i đượ
ợc l
c lấ
ấy t
y từ
ừ con ngư
con ngườ
ời
i
V
VĐư
Đượ
ợc mã h
c mã hó
óa
a trong m
trong mộ
ột
tngôn ng
ngôn ngữ
ữh
hì
ình th
nh thứ
ức
c đ
để
ểkhai th
khai thá
ác
c
a
aĐây l
Đây là
ànhi
nhiệ
ệm v
m vụ
ụch
chí
ính m
nh mà
àc
cá
ác nh
c nhà
àthi
thiế
ết k
t kế
ếHCG ph
HCG phả
ải đương đ
i đương đầ
ầu
u
5/
5/57
57
Bách khoa toàn thư mở
Wikipedia
aHCG, còn gọi là hệthống dựa tri trức, là một chương
trình máy tính chứa một sốtri thức đặc thù của một hoặc
nhiều chuyên gia con người vềmột chủ đề cụthểnào đó
aCác chương trình thuộc loại này đã được phát triển từcác
thập kỷ1960 và 1970, và trởthành ứng dụng thương mại
từthập kỷ1980
aNhiều HCG đã được thiết kếvà xây dựng để phục vụcác
lĩnh vực kếtoán, y học, điều khiển tiến trình (
process
control
), dịch vụ tư vấn tài chính (
finalcial service
), tài
nguyên con người (
human resources
), v.v...