TRƢỜNG ĐẠI HỌC PHẠM VĂN ĐỒNG<br />
KHOA SƢ PHẠM TỰ NHIÊN<br />
<br />
BÀI GIẢNG<br />
<br />
HÌNH THÁI, GIẢI PHẪU<br />
THỰC VẬT HỌC<br />
(DÙNG CHO SINH VIÊN NGÀNH CĐSP SINH HỌC)<br />
<br />
ThS. NGUYỄN THỊ HÒA<br />
<br />
QUẢNG NGÃI, THÁNG 6 NĂM 2016<br />
<br />
MỤC LỤC<br />
LỜI NÓI ĐẦU ................................................................................................................. 5<br />
PHẦN 1. LÝ THUYẾT ................................................................................................... 6<br />
BÀI MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 6<br />
1. Giới thiệu chung về giới thực vật................................................................................. 6<br />
1.1. Đặc điểm chung của thực vật................................................................................. 6<br />
1.2. Vai trò của thực vật trong tự nhiên ........................................................................ 6<br />
2. Đối tƣợng và nhiệm vụ của giải phẫu hình thái thực vật ............................................. 6<br />
2.1. Khái niệm về Hình thái giải phẫu học thực vật ..................................................... 6<br />
2.2. Đối tƣợng nghiên cứu của giải phẫu hình thái thực vật......................................... 6<br />
2.3. Nhiệm vụ của giải phẫu hình thái thực vật ............................................................ 6<br />
3. Lịch sử nghiên cứu giải phẫu hình thái thực vật .......................................................... 7<br />
4. Phƣơng pháp nghiên cứu giải phẫu hình thái thực vật................................................. 8<br />
5. Quan hệ giữa Hình thái- Giải phẫu học thực vật với các môn học khác. .................... 8<br />
Chƣơng 1. TẾ BÀO THỰC VẬT .................................................................................... 9<br />
1.1. Đại cƣơng về tế bào thực vật .................................................................................... 9<br />
1.1.1. Khái niệm chung ................................................................................................. 9<br />
1.1.2. Hình dạng và kích thƣớc tế bào .......................................................................... 9<br />
1.1.3. Cấu tạo đại cƣơng của tế bào thực vật .............................................................. 10<br />
1.2. Cấu trúc của tế bào thực vật .................................................................................... 10<br />
1.2.1. Vách tế bào ....................................................................................................... 11<br />
1.2.2. Tế bào chất ........................................................................................................ 14<br />
1.2.2.1. Tính chất lý học ............................................................................................. 14<br />
1.2.2.2. Tính chất hóa học........................................................................................... 15<br />
1.2.2.3. Cấu trúc của tế bào chất ................................................................................. 15<br />
1.2.2.4. Tính chất sinh lý của tế bào chất ................................................................... 16<br />
1.2.3. Các bào quan ..................................................................................................... 17<br />
1.2.3.1. Lạp thể ........................................................................................................ 17<br />
1.2.3.2. Ty thể .......................................................................................................... 19<br />
1.2.3.3. Mạng lƣới nội chất ..................................................................................... 20<br />
1.2.3.4. Bộ máy golgi (thể hình mạng).................................................................... 21<br />
1.2.3.5. Ribôxôm ..................................................................................................... 22<br />
1.2.3.6. Bộ khung xƣơng tế bào .............................................................................. 22<br />
1.2.4. Nhân tế bào ....................................................................................................... 23<br />
1.2.4.1. Số lƣợng, hình dạng, kích thƣớc và vị trí của nhân ................................... 23<br />
1.2.4.2. Thành phần hóa học của nhân .................................................................... 24<br />
1.2.4.3. Cấu tạo của nhân ........................................................................................ 24<br />
1.2.4.4. Vai trò sinh lý của nhân .............................................................................. 25<br />
1.2.5. Không bào và dịch bào ..................................................................................... 25<br />
1.2.6. Các thể ẩn nhập trong tế bào............................................................................. 26<br />
1.2. Sự phân chia tế bào ................................................................................................. 27<br />
<br />
1<br />
<br />
1.2.1. Trực phân .......................................................................................................... 27<br />
1.2.2. Gián phân .......................................................................................................... 27<br />
1.2.2.1. Chu kỳ sống của tế bào............................................................................... 27<br />
1.2.2.2. Nguyên phân (phân bào nguyên nhiễm) .................................................... 28<br />
1.2.2.3. Giảm phân (phân bào giảm nhiễm) ............................................................ 29<br />
Chƣơng 2. MÔ THỰC VẬT .......................................................................................... 31<br />
2.1. Mô thực vật ............................................................................................................. 31<br />
2.1.1. Khái niệm.......................................................................................................... 31<br />
2.1.2. Phân loại mô ..................................................................................................... 31<br />
2.2. Mô phân sinh ........................................................................................................... 31<br />
2.2.1. Đặc điểm chung của mô phân sinh ................................................................... 31<br />
2.2.2. Phân loại mô phân sinh ..................................................................................... 32<br />
2.3. Mô che chở .............................................................................................................. 33<br />
2.3.1. Đặc điểm của mô che chở ................................................................................. 33<br />
2.3.2. Phân loại mô che chở ........................................................................................ 33<br />
2.3.2.1. Mô che chở sơ cấp- Biểu bì ........................................................................ 34<br />
2.3.2.2. Mô che chở thứ cấp– Chu bì và thụ bì ....................................................... 38<br />
2.3. Mô cơ (Mô nâng đỡ) ............................................................................................... 40<br />
2.3.1. Đặc điểm mô cơ ................................................................................................ 40<br />
2.3.2. Phân loại mô cơ ................................................................................................ 40<br />
2.3.2.1. Mô dày ........................................................................................................ 40<br />
2.3.2.2. Mô cứng (cƣơng mô) .................................................................................. 41<br />
2.4. Mô dẫn .................................................................................................................... 43<br />
2.4.1. Đặc điểm của mô dẫn ........................................................................................... 43<br />
2.4.2. Phân loại mô dẫn .................................................................................................. 43<br />
2.4.2.1. Gỗ (xylem) ................................................................................................. 43<br />
2.4.2.2. Libe ............................................................................................................. 47<br />
2.4.2.3. Các bó mạch (bó dẫn) ................................................................................. 50<br />
2.5. Mô mềm .................................................................................................................. 51<br />
2.5.1. Đặc điểm mô mềm ............................................................................................ 51<br />
2.5.2. Phân loại mô mềm ............................................................................................ 52<br />
2.5.2.1. Mô mềm đồng hóa ...................................................................................... 52<br />
2.5.2.2. Mô mềm dự trữ ........................................................................................... 53<br />
2.6. Mô tiết ..................................................................................................................... 53<br />
2.6.1. Đặc điểm mô tiết ............................................................................................... 53<br />
2.6.2. Phân loại mô tiết ............................................................................................... 53<br />
2.6.2.1. Mô tiết ngoài: ............................................................................................. 53<br />
2.6.2.2. Mô tiết trong ............................................................................................... 54<br />
Chƣơng 3. CƠ QUAN SINH DƢỠNG.......................................................................... 57<br />
3.1. Khái niệm cơ quan sinh dƣỡng ............................................................................... 57<br />
3.2. Hình thái và cấu tạo cơ quan sinh dƣỡng ................................................................ 57<br />
3.2.1. Rễ cây ............................................................................................................... 57<br />
<br />
2<br />
<br />
3.2.2. Thân cây............................................................................................................ 62<br />
3.2.2.1. Hình thái ngoài của thân ............................................................................. 62<br />
3.2.2.2. Cấu tạo giải phẫu của thân ......................................................................... 65<br />
3.2.3. Lá cây................................................................................................................ 74<br />
3.2.3.1. Hình dạng ngoài của lá: .............................................................................. 74<br />
3.3.2.2. Cấu tạo giải phẫu của lá ............................................................................. 77<br />
Chƣơng 4. CƠ QUAN SINH SẢN ................................................................................ 81<br />
4.1. Khái niệm ................................................................................................................ 81<br />
4.2.1. Sinh sản sinh dƣỡng ...................................................................................... 81<br />
4.2.2. Sinh sản vô tính ................................................................................................ 83<br />
4.2.3.1. Sinh sản hữu tính đẳng giao: ...................................................................... 83<br />
4.2.3.2. Sinh sản hữu tính dị giao: ........................................................................... 83<br />
4.2.3.3. Sinh sản hữu tính noãn giao: ...................................................................... 83<br />
4.2.4. Ý nghĩa của các hình thức sinh sản .................................................................. 84<br />
4.3. Sự xen kẽ thế hệ và xen kẽ hình thái (giao thế hình thái) ....................................... 84<br />
4.3.1. Khái niệm.......................................................................................................... 84<br />
4.3.3. Sự sinh sản và giao thế hình thái ở Rêu ............................................................ 85<br />
4.3.4. Sự sinh sản và giao thế hình thái ở Quyết ........................................................ 87<br />
4.4. Sự sinh sản và giao thế hình thái ở thực vật có hạt ................................................. 89<br />
4.4.1. Sự sinh sản và chu trình phát triển của Hạt trần (cây thông Pinus merkusii)... 89<br />
4.4.2. Sinh sản ở thực vật Hạt kín ............................................................................... 91<br />
4.4.2.1. Cấu tạo của hoa .......................................................................................... 91<br />
4.4.2.2. Sự sắp xếp các bộ phận trong hoa – Các kiểu hoa ..................................... 99<br />
4.4.2.3. Cách biểu diễn một hoa ............................................................................ 100<br />
4.4.2.4. Cụm hoa ................................................................................................... 101<br />
4.4.2.5. Sự thụ phấn và sự thụ tinh ........................................................................ 103<br />
4.4.2.6. Sự thụ tinh ................................................................................................ 105<br />
4.4.2.7. Sự hình thành hạt ...................................................................................... 106<br />
4.4.2.8. Quả ........................................................................................................... 109<br />
4.4.2.9. Sự phát tán của quả và hạt ........................................................................ 111<br />
PHẦN 2. THỰC HÀNH .............................................................................................. 113<br />
Bài 1. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU GIẢI PHẪU THỰC VẬT- ......................... 113<br />
TẾ BÀO THỰC VẬT .................................................................................................. 113<br />
1.1. Chuẩn bị ................................................................................................................ 113<br />
1.2. Tiến hành ............................................................................................................... 113<br />
1.3. Viết tƣờng trình kết quả thực hành ....................................................................... 115<br />
Bài 2. MÔ THỰC VẬT ............................................................................................... 116<br />
2.1. Chuẩn bị ................................................................................................................ 116<br />
2.2. Tiến hành ............................................................................................................... 116<br />
2.3. Viết tƣờng trình kết quả thực hành ....................................................................... 118<br />
Bài 3. GIẢI PHẪU RỄ- CẤU TẠO SƠ CẤP VÀ CẤU TẠO THỨ CẤP . ................ 119<br />
3.1. Chuẩn bị ................................................................................................................ 119<br />
<br />
3<br />
<br />
3.2. Tiến hành ............................................................................................................... 119<br />
2.3. Viết tƣờng trình kết quả thực hành ....................................................................... 120<br />
Bài 4. GIẢI PHẪU THÂN- CẤU TẠO SƠ CẤP, THỨ CẤP .................................... 121<br />
4.1. Chuẩn bị ................................................................................................................ 121<br />
4.2. Tiến hành ............................................................................................................... 121<br />
4.3. Viết tƣờng trình kết quả thực hành ....................................................................... 122<br />
Bài 5: GIẢI PHẪU LÁ ................................................................................................ 123<br />
5.1. Chuẩn bị ................................................................................................................ 123<br />
5.2. Tiến hành ............................................................................................................... 123<br />
5.3. Viết tƣờng trình kết quả thực hành ....................................................................... 125<br />
Bài 6. CHU TRÌNH SINH SẢN CỦA RÊU, DƢƠNG XỈ, HẠT TRẦN ................... 126<br />
6.1. Chuẩn bị ................................................................................................................ 126<br />
6.2. Tiến hành ............................................................................................................... 126<br />
6.3. Viết tƣờng trình kết quả thực hành ....................................................................... 128<br />
Bài 7. CƠ QUAN SINH SẢN CỦA THỰC VẬT HẠT KÍN ..................................... 129<br />
7.1. Chuẩn bị ................................................................................................................ 129<br />
7.2. Tiến hành ............................................................................................................... 129<br />
7.3. Viết tƣờng trình kết quả thực hành ....................................................................... 131<br />
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................................ 132<br />
<br />
4<br />
<br />