Dưới đây là bài giảng Khái quát Văn học hiện đại Nhật Bản. Bài giảng này trình bày về bối cảnh lịch sử, xã hội của Nhật Bản; tình hình Văn học của Nhật Bản; các nhà văn tiêu biểu của Nhật Bản như Mori Ogai, Natsume Soseki, Tanizaki Junichiro, Akutagawa Ryunosuke, Kawabata Yasunari và một số nhà văn khác.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bài giảng Khái quát Văn học hiện đại Nhật Bản
- KHÁI QUÁT VĂN HỌC HIỆN ĐẠI
NHẬT BẢN
- NỘI DUNG
Bối cảnh lịch sử, xã hội
Tình hình văn học
Các nhà văn tiêu biểu
Kết luận
- I. Bối cảnh lịch sử, xã hội Nhật Bản
3 thời kỳ:
+ Meji: 1868 – 1912
+ Taiso: 1912 – 1926
+ Showa:1926 – 1989
- • Thời Edo (1603 – 1867): Nhật đóng cửa đất nước suốt hơn hai thế
kỷ. Chế độ Mạc Phủ ra chính sách “bế quan tỏa cảng”, cấm
thương nhân Nhật thông thương với nước ngoài.
• Càng về sau, chế độ cai trị của chính quyền Mạc Phủ ngày càng trở
nên lỗi thời. Thời điểm này, Mĩ liên tục tạo áp lực đối với chính
quyền Nhật Bản Chế độ Mạc Phủ phải xóa bỏ chính sách “bế
quan tỏa cảng”.
• Khoảng giữa TK XIX, mâu thuẫn giữa nền kinh tế tư bản và quan
hệ sản xuất phong kiến lỗi thời trở nên sâu sắc. Nhiều cuộc đấu
tranh của nhân dân nổ ra và chế độ phong kiến Mạc Phủ khủng
hoảng trầm trọng.
• 1868: cuộc Cách mạng của Thiên Hoàng Mitshuhito thắng lợi, xóa
bỏ hoàn toàn chế độ Mạc Phủ, mở ra kỷ nguyên mới của lịch sử
Nhật Bản: Minh Trị Duy Tân.
Nhật Bản bắt đầu mở cửa, giao lưu với thế giới sau mấy trăm
năm bị kìm hãm.
- 1. Thời Minh Trị
Thời kỳ có tính chất bước ngoặt. Thiên hoàng Minh
Trị đã có nhiều chính sách cải cách quan trọng, “duy
tân” đất nước:
+ Bãi bỏ chế độ đẳng cấp khắt khe
+ Đẩy mạnh giao lưu, tiếp xúc với thế giới về mọi mặt
+ Thay lịch âm bằng lịch dương
+ Đổi mới to lớn trong giáo dục: xóa bỏ phân biệt giới
tính địa vị; Giáo dục dành cho phụ nữ > bước tiến
lớn của phong trào Duy tân.
Từ một nước quân chủ chuyên chế, Nhật tiến
nhanh lên con đường TBCN với tốc độ rất cao, rút
ngắn thời gian công nghiệp hóa và chuyển sang giai
đoạn chủ nghĩa quân phiệt.
- 2. Thời Taiso (1912 – 1926) và Showa (1926 – 1989)
• 1912: Nhật Hoàng qua đời, kết thúc triều đại Minh Trị,
mở ra thời kỳ lịch sử mới với hai triều đại Taiso và Showa
do hoàng đế Taisho và hoàng đế Hirohito trị vì.
• Đây là thời kỳ bất thường nhất của Nhật Bản; được
đánh dấu bằng các cuộc chiến tranh xâm lược, nhằm
thực hiện tham vọng bành trướng:
+ Chiến tranh Trung – Nhật: 1894 – 1895
+ Chiến trann Nga – Nhật: 1904 – 1905
+ Chiến tranh Thế giới II: 1939 – 1945
• NB huy động toàn bộ tiềm lực kinh tế cho chiến tranh
xâm lược này. Nhưng đã thất bại hoàn toàn.
Giai đoạn lịch sử đen tối nhất của nước Nhật.
- • Xuất hiện một nền “văn hóa đại chúng”, phát triển song song với
các trào lưu dân chủ. Giới trí thức thời này có một môi trường sinh
hoạt khá thoải mái hơn thời Minh Trị.
• Xuất hiện phong trào khuyến khích thanh niên sống và ăn mặc theo
mốt hiện đại kiểu Phương Tây.
• Thời kỳ này, sách báo được xuất bản nhiều chưa từng thấy, tạo
tiền đề và điều kiện thuận lợi thúc đẩy sự phát triển của văn hóa
và văn học.
• Chiến tranh TG 2 kết thúc, Nhật Bản trở thành một đất nước hoang
tàn, kiệt quệ, không còn gì, hoàn toàn mất tinh thần. Sự bại trận,
thảm họa bom nguyên tử và thời kỳ chiếm đóng của Mỹ trở thành
những cú sốc tinh thần to lớn, để lại những vết thương sâu sắc
trong tâm hồn người Nhật.
Giai đoạn khủng hoảng đối với nền văn hóa, đạo đức truyền
thống Nhật Bản.
- • Sau 1954, nền kinh tế Nhật được phục hồi và
phát triển thần tốc, đặc biệt là vào những năm
1960 – 1970. Làn sóng công nghiệp hóa, hiện đại
hóa diễn ra mạnh mẽ ở Nhật, biến Nhật trở thành
một trong những nước có nền kinh tế lớn nhất
thế giới (đứng thứ 2).
• Đến nay, Nhật Bản là một nước dân chủ kiểu
phương Tây với nền chính trị ổn định, kinh tế
phát triển nhanh và ổn định,tỷ lệ tội phạm ít, xung
đột giai cấp dường như không có, do xã hội Nhật
đã hình thành giai cấp trung lưu, chiếm hầu hết
dân số. Về mặt văn hóa, xã hội, tuy rất phát triển
về mặt kinh tế nhưng Nhật Bản vẫn giữ được
cấu trúc văn hóa và những giá trị truyền thống.
- Bí quyết nào đã giúp Nhật Bản thành
công như vậy?
Liệu cuộc hôn phối giữa một nền văn
hóa có ý thức cộng đồng, tôn ti trật tự,
theo then nhiên với một nền văn hóa
trọng cá nhân chủ nghĩa, tự do tư sản,
dựa trên kĩ thuật và tiêu thụ có lâu b
ụ ền?
- II. Tình hình văn học
Vấn đề phân kỳ văn học hiện đại Nhật Bản
Có ba quan điểm phân chia:
(1) VH hiện đại Nhật Bản có 3 giai đoạn:
Thời Duy Tân Minh Trị (1868 – 1912)
Thời Taiso (1912 – 1926)
Thời Showa (1926 – 1989)
(2) Có 4 giai đoạn:
Thời Duy Tân Minh Trị (1868 – 1912)
Thời Taisho (1912 – 1926)
Thời Showa tiền chiến (1926 – 1941)
Showa hậu chiến (1941 – 1989)
(3) Một số học giả với quan niệm cởi mở, họ cho rằng văn học
hiện đại Nhật Bản không chỉ trong khoảng từ 1868 đến 1989
mà còn phải kể đến các nhà văn thời đại Heisei (cuối thế kỷ
XX đầu thế kỷ XXI).
- 1. Một số đặc điểm cơ bản của văn học hiện đại Nhật
Bản
Quá trình hiện đại hóa nền văn học diễn ra song song với quá trình
Nhật Bản hiện đại hóa đất nước (bắt đầu từ thời Duy Tân Minh
Trị). Nhưng việc “hiện đại hóa văn học” diễn biến đa dạng và
phức tạp hơn.
Giai đoạn đầu, văn học hiện đại Nhật Bản tiếp thu nền văn học
phương Tây trên cơ sở dịch thuật các tác giả, tác phẩm lớn. Cuối
thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX, hầu kết tinh hoa văn học nhân loại
dường như đều có mặt ở Nhật Bản với những tên tuổi:
Dostoievski, Nietzche, Jame Joyce, Proust… Chính điều này đã trở
thành nhân tố kích thích sự phát triển nền văn học Nhật Bản.
Song song với việc dịch những tác phẩm kinh điển của văn học
Châu Âu là sự mô phỏng nhiều sáng tác nổi tiếng: Robinson Crusoe
(Defoe), Không Tưởng (Thomas More), Sự thú tội (Rousseau),
Hamlet, Vua Lear, Người lái buôn thành Venice (Shakespeare)…
- Ở giai đoạn đầu thế kỷ XX, văn học Nhật
đã hội tụ đầy đủ các học thuyết, trường
phái, chủ nghĩa trong văn học thế giới:
chủ nghĩa lãng mạn, chủ nghĩa hiện thực,
chủ nghĩa tượng trưng, chủ nghĩa tự
nhiên, phân tâm học…
- Năm 1885: dấu mốc đánh dấu bước
ngoặt về sự cách tân của nền văn xuôi
Nhật Bản, với sự xuất hiện cuốn “Tinh
túy của tiểu thuyết” của nhà nghiên
cứu, phê bình văn học Tsubouchi
Shoyo.
Mở ra một giai đoạn mới cho nền văn
học Nhật Bản: văn xuôi chiếm vị trí
trung tâm.
- Một số nhà văn bắt đầu sáng tác theo khuynh
hướng hiện đại. Xuất hiện hàng loạt những cây
bút đầy tài năng trong nền văn học Nhật Bản.
Đây là lực lượng sáng tác mới, quyết định sự
bứt phá của một nền văn học nội sinh. (những
tên tuổi như: Mori Ogai, Natsume Soseki,
Tanizaki Junichiro, Akutagawa Ryunosuke,
Kawabata Yasunari, Mishima Yukio, …)
- 2.Vai trò của các tạp chí văn học và hoạt động phê
bình
Các tạp chí văn học không chỉ đóng vai trò quan trọng
trong lịch sử văn học Nhật Bản mà còn có ý nghĩa quyết
định đến sự nghiệp sáng tác của các nhà văn.
+ Mỗi tờ tạp chí có thể coi là phát ngôn của các khuynh
hướng, trào lưu khác nhau giúp người đọc có thể
nhận diện một cách rõ ràng sự khác biệt của các khuynh
hướng, trường phái sáng tác.
+ Các tạp chí này hầu hết là những tổ chức có cơ cấu hết
sức chặt chẽ và được vận hành chuyên nghiệp tạo
nên một bối cảnh văn học mới, thúc đẩy nền văn học
hiện đại phát triển với phạm vi rộng lớn hơn.
+ Xét về mặt lịch sử văn học, các tạp chí này đã góp phần
thúc đẩy sự phát triển của phê bình, lí luận trong văn
- Hoạt động phê bình văn học
Văn học Nhật có cả một truyền thống lâu đời
về hoạt động phê bình văn học.
Các nhà văn lớn đồng thời cũng là những nhà
phê bình xuất sắc (Natsume Soseki, Tanizaki
Junichiro, Akutagawa, Kawabata, Mishima
Yukio…)
Hoạt động phê bình đã thúc đẩy sự phát triển
của hoạt động sáng tác văn học, sự phát triển
của lí luận, mĩ học Nhật Bản.
Đóng vai trò quan trọng trong quá trình
hiện đại hóa, thúc đẩy sự phát triển của
- III. CÁC NHÀ VĂN TIÊU BIỂU
- MORI OGAI (1862 – 1922 )
• Một trong 3 nhà văn được coi là lớn nhất
Nhật Bản và được giảng dạy trong chương
trình THPT (cùng mới Soseki và Akutagawa)
• Sinh trưởng trong một gia đình Samurai ở thị
trấn Tsumano (hiện nay là quận Shimawe)
• Tốt nghiệp khoa Y đại học Tokyo năm 1881.
Làm bác sĩ quân y trong quân đội.
• 1884 được cử sang Đức học, bắt đầu dịch
thuật một số tác phẩm tiếng Đức. Ông
nghiên cứu sâu rộng triết học, văn học châu
Âu và là nhà văn lớn đầu tiên của Nhật thể
nghiệm cuộc sống, tư duy và tình cảm châu
Âu.
• Là người đã có công đưa vào nền văn học
Nhật tiểu thuyết cỡ vừa và thể loại tự
truyện (watakushi shosetsu), tiểu thuyết lịch
sử.
• Mori Ogai thể hiện khuynh hướng tự nhiên
chủ nghĩa, đấu tranh cho cá nhân, chống lại
những tư tưởng phong kiến trong xã hội.
• Ông được nhiều nhà văn thế hệ sau hâm mộ,
- NATSUME SOSEKI (1867 – 1916)
• Là một trong ba trụ cột của văn học hiện
đại Nhật Bản, là nhà trí thức lớn, có nhiều
đóng góp đối với nền văn học, triết học
Nhật Bản.
• Ông học văn học và ngôn ngữ ở Anh. Hiểu
biết rộng văn hóa phương Tây, tinh thông
Thiền học và văn hóa cổ điền Trung Hoa.
• Dạy văn học Anh tại đại học đế chế Tokyo
trước khi viết văn chuyên nghiệp.
• Soseki là nhà văn rất thành công và được
nhiều người nể phục trên văn đàn. Nhiều
nhà văn trẻ tìm đến ông để học hỏi và ông
cũng rất quan tâm nâng đỡ những cây bút trẻ
tài năng.
• Soseki là chủ soái của trường phái văn
chương tâm lí cao sang (đối lập với trường
phái tự nhiên). Ông là người thường có
những tranh luận về văn học, mỹ học trên
các tạp chí nổi tiếng và được nhiều người
quan tâm.
• Tác phẩm Soseki thường phân tích cái tôi,
nỗi cô đơn của người trí thức trong xã hội
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
