i
HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
CHU THỊ KIM LOAN ı NGUYỄN VĂN HƯỚNG
NGUYỄN TRỌNG TUYNH ı NGUYỄN HÙNG ANH
NGUYỄN VĂN PHƯƠNG
Chủ biên: CHU THỊ KIM LOAN
BÀI GIẢNG
KINH DOANH QUỐC TẾ
HÀ NỘI - 2021
ii
LỜI NÓI ĐẦU
Trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay, không có một quốc gia nào tách
khỏi phần còn lại của thế giới. Tiến trình toàn cầu hóa diễn ra ngày càng rộng và sâu
hơn, đem lại nhiều cơ hội xen lẫn cả thách thức. Hoạt động kinh doanh ở các doanh
nghiệp cũng chịu tác động của xu hướng toàn cầu này. Dù là doanh nghiệp quy mô lớn
hay nhỏ đều cần kiến thức về kinh doanh quốc tế để thích ứng với môi trường hội nhập
nhiều biến động. Do vậy, việc nghiên cứu kinh doanh quốc tế trở nên hết sức cần thiết.
Bài giảng này do các giảng viên Bộ môn Marketing, khoa Kế toán và Quản trị
Kinh doanh biên soạn, được dùng làm tài liệu cho giáo viên và sinh viên ngành Quản trị
Kinh doanh, Quản lý và Phát triển Du lịch, Kinh doanh và Công nghệ Thực phẩm, Kế
toán. Ngoài ra, nó có thể là tài liệu tham khảo hữu ích cho các giảng viên và sinh viên ở
những ngành học khác, nhà quản trị doanh nghiệp và nhân viên phụ trách kinh doanh
trong các tổ chức nói chung.
Dựa vào các tài liệu liên quan đến kinh doanh quốc tế đã được xuất bản ở trong và
ngoài nước, bài giảng này được biên soạn thành 7 chương. Những nội dung chính được
đề cập bao gồm: tổng quan về kinh doanh quốc tế, môi trường kinh doanh quốc tế, các
định chế quốc tế, thương mại quốc tế và đầu tư trực tiếp nước ngoài, thị trường tài chính
quốc tế, chiến lược kinh doanh quốc tế, cơ cấu tổ chức kinh doanh quốc tế và các
phương thức thâm nhập thị trường thế giới. Nhóm giảng viên tham gia biên soạn các
chương như sau:
TS. Chu Thị Kim Loan biên soạn chương 1, 2 và 5.
TS. Nguyễn Văn Hướng biên soạn chương 3.
ThS. Nguyễn Trọng Tuynh biên soạn chương 4.
TS. Nguyễn Hùng Anh biên soạn chương 5.
TS. Nguyễn Văn Phương biên soạn chương 6 và 7.
Chúng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới các đồng nghiệp, thầy cô giáo
trong Bộ môn Marketing, Ban chủ nhiệm khoa Kế toán và Quản trị Kinh doanh và Ban
giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam, đã động viên và tạo điều kiện để hình thành
bài giảng này.
Mặc dù có nhiều cố gắng nhưng bài giảng không tránh khỏi những thiếu sót và
hạn chế. Chúng tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của tất cả độc giả.
Xin chân thành cảm ơn!
CHỦ BIÊN
TS. Chu Thị Kim Loan
iii
MỤC LỤC
Chương 1. TỔNG QUAN VỀ KINH DOANH QUỐC TẾ ........................................ 1
1.1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ KINH DOANH QUỐC TẾ ............................. 1
1.1.1. Khái niệm về kinh doanh quốc tế .................................................................. 1
1.1.2. Mục đích tham gia kinh doanh quốc tế của các doanh nghiệp ...................... 2
1.1.3. Đặc trưng của kinh doanh quốc tế ................................................................. 3
1.1.4. Các chủ thể tham gia vào kinh doanh quốc tế ............................................... 4
1.1.5 Các hình thức kinh doanh quốc tế .................................................................. 5
1.2. ĐỐI TƯỢNG VÀ NỘI DUNG NGHIÊN CỨU MÔN KINH DOANH
QUỐC TẾ .................................................................................................................... 8
1.2.1. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................... 8
1.2.2. Nội dung nghiên cứu ..................................................................................... 8
CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 1 ..................................................................................... 9
Chương 2. MÔI TRƯỜNG KINH DOANH QUỐC TẾ .......................................... 10
2.1. KHÁI NIỆM VỀ MÔI TRƯỜNG KINH DOANH QUỐC TẾ .......................... 10
2.2. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN..................................................................................... 10
2.2.1. Vị trí địa lý ................................................................................................... 11
2.2.2. Địa hình ....................................................................................................... 11
2.2.3. Khí hậu ........................................................................................................ 11
2.2.4. Tài nguyên thiên nhiên ................................................................................ 12
2.3. MÔI TRƯỜNG VĂN HÓA ................................................................................ 12
2.3.1. Khái niệm và sự cần thiết phải nghiên cứu văn hóa địa phương ................. 12
2.3.2. Các thành tố của văn hóa ............................................................................. 13
2.4. HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ ................................................................................... 22
2.4.1. Khái niệm về hệ thống chính trị .................................................................. 22
2.4.2. Phân loại hệ thống chính trị ......................................................................... 23
2.4.3. Chức năng của hệ thống chính trị ................................................................ 25
2.4.4. Rủi ro chính trị ............................................................................................. 26
2.5. HỆ THỐNG LUẬT PHÁP ................................................................................. 31
2.5.1. Các hệ thống luật pháp trên thế giới ............................................................ 31
2.5.2. Các vấn đề pháp luật toàn cầu ..................................................................... 32
2.6. MÔI TRƯỜNG KINH TẾ .................................................................................. 33
2.6.1. Các hệ thống kinh tế .................................................................................... 33
2.6.2. Sự phát triển của các quốc gia ..................................................................... 34
2.7. MÔI TRƯỜNG CẠNH TRANH ........................................................................ 35
2.7.1. Nguy cơ thay thế (Threat of Substitutes) ..................................................... 35
2.7.2. Sức mạnh của khách hàng (Buyer Power) ................................................... 36
2.7.3. Sức mạnh của nhà cung cấp (Supplier Power) ............................................ 36
2.7.4. Áp lực cạnh tranh từ đối thủ tiềm ẩn ........................................................... 37
iv
2.7.5. Áp lực cạnh tranh nội bộ ngành ................................................................... 37
2.8. PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA MÔI TRƯỜNG KINH DOANH QUỐC
TẾ ............................................................................................................................... 38
2.8.1. Mục tiêu của việc phân tích môi trường kinh doanh quốc tế ...................... 38
2.8.2. Yêu cầu của việc phân tích môi trường kinh doanh quốc tế ....................... 38
CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 2 ................................................................................... 39
Chương 3. CÁC ĐỊNH CHẾ KINH TẾ, TÀI CHÍNH TRONG KINH
DOANH QUỐC TẾ ...................................................................................................... 41
3.1. TỔ CHỨC THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ (WTO) ................................................. 41
3.1.1. Sự hình thành và phát triển .......................................................................... 41
3.1.2. Mục tiêu của WTO ...................................................................................... 42
3.1.3. Cơ cấu tổ chức của WTO ............................................................................ 43
3.1.4. Chức năng của WTO ................................................................................... 45
3.1.5. Những nguyên tắc cơ bản của WTO ........................................................... 45
3.2. LIÊN MINH CHÂU ÂU (EU) ............................................................................ 50
3.2.1. Quá trình hình thành và phát triển ............................................................... 50
3.2.2. Chính sách thương mại của EU ................................................................... 51
3.2.3. Hiệp định thương mại tự do giữa EU và Việt Nam (EVFTA) .................... 53
3.3. HIỆP HỘI CÁC QUỐC GIA ĐÔNG NAM Á (ASEAN) .................................. 59
3.3.1. Sự hình thành và phát triển .......................................................................... 59
3.3.2. Mục tiêu ....................................................................................................... 60
3.3.3. Các nguyên tắc hoạt động ............................................................................ 61
3.3.4. Cơ chế hợp tác kinh tế ................................................................................. 62
3.4. NGÂN HÀNG THẾ GIỚI (WB) ........................................................................ 63
3.4.1. Sự hình thành ............................................................................................... 63
3.4.2. Chức năng nhiệm vụ của WB ...................................................................... 64
3.5. QUỸ TIỀN TỆ QUỐC TẾ (IMF) ...................................................................... 65
3.5.1. Tổng quan về IMF ....................................................................................... 65
3.5.2. Chức năng và nhiệm vụ của IMF ................................................................ 65
3.5.3. Các thể thức cho vay ................................................................................... 66
CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 3 ................................................................................... 67
Chương 4. THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ VÀ ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC
NGOÀI ........................................................................................................................... 69
4.1. THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ ................................................................................. 69
4.1.1. Khái niệm và vai trò của thương mại quốc tế .............................................. 69
4.1.2. Các rào cản đối với thương mại quốc tế ...................................................... 70
4.2. ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI .............................................................. 72
4.2.1. Khái niệm và đặc điểm ................................................................................ 72
4.2.2. Vai trò của đầu tư trực tiếp nước ngoài ....................................................... 73
v
4.2.3. Những nhân tố ảnh hưởng tới thu hút FDI và xu hướng vận động của
dòng vốn FDI trên thế giới hiện nay ...................................................................... 74
4.2.4. Sự can thiệp của chính phủ đối với FDI ...................................................... 76
CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 4 ................................................................................... 78
Chương 5. THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH CHO HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
QUỐC TẾ ...................................................................................................................... 79
5.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH .......................... 79
5.1.1. Thị trường tài chính và chức năng của thị trường tài chính ........................ 79
5.1.2. Phân loại thị trường tài chính ...................................................................... 80
5.2. THỊ TRƯỜNG VỐN QUỐC TẾ ........................................................................ 80
5.2.1. Khái niệm và vai trò của thị trường vốn quốc tế ......................................... 80
5.2.2. Các nhân tố thúc đẩy sự phát triển của thị trường vốn quốc tế ................... 81
5.2.3. Các bộ phận cấu thành thị trường vốn quốc tế ............................................ 81
5.3. THỊ TRƯỜNG NGOẠI HỐI .............................................................................. 82
5.3.1. Khái niệm và chức năng của thị trường ngoại hối ....................................... 82
5.3.2. Đặc điểm và cấu trúc của thị trường ngoại hối ............................................ 83
5.3.3. Hoạt động của thị trường ngoại hối ............................................................. 85
CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 5 ................................................................................... 89
Chương 6. CHIẾN LƯỢC VÀ CẤU TRÚC TỔ CHỨC KINH DOANH
QUỐC TẾ ...................................................................................................................... 90
6.1. PHÂN TÍCH CÁC CƠ HỘI KINH DOANH QUỐC TẾ ................................... 90
6.1.1. Lựa chọn thị trường quốc tế để kinh doanh ................................................. 90
6.1.2. Thực hiện các nghiên cứu về thị trường quốc tế ......................................... 91
6.1.3. Đánh giá dự án FDI ..................................................................................... 92
6.2. CHIẾN LƯỢC KINH DOANH QUỐC TẾ ........................................................ 92
6.2.1. Khái niệm và vai trò của chiến lược ............................................................ 92
6.2.2. Quá trình hình thành chiến lược .................................................................. 94
6.2.3. Các loại chiến lược quốc tế ......................................................................... 97
6.2.4. Các cấp chiến lược của công ty ................................................................... 99
6.2.5. Các nhân tố chủ yếu tác động đến chiến lược quốc tế của công ty ........... 103
6.3. CƠ CẤU TỔ CHỨC QUỐC TẾ ....................................................................... 110
6.3.1. Khái niệm .................................................................................................. 110
6.3.2. Quản lý tập trung và phân cấp quản lý ...................................................... 110
6.3.3. Các loại hình cơ cấu tổ chức ...................................................................... 116
6.3.4. Cơ chế phối hợp (Intergrating mechanisms) ............................................. 120
CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 6 ................................................................................. 128
Chương 7. PHƯƠNG THỨC THÂM NHẬP THỊ TRƯỜNG QUỐC TẾ ........... 129
7.1. HÌNH THỨC THÂM NHẬP THÔNG QUA XUẤT KHẨU VÀ BUÔN
BÁN ĐỐI LƯU ........................................................................................................ 129
7.1.1. Xuất khẩu ................................................................................................... 129
