Bài giảng Kỹ thuật bản đồ địa chính: Chương 2 - ThS. Phạm Thế Hùng

06/07/2014

Chöông 2

CÔ SÔÛ TOAÙN HOÏC BAÛN ÑOÀ

NOÄI DUNG TRÌNH BAØY

 Caùch thöùc bieåu dieãn Traùi ñaát? Geoid, Ellipsoid

 Tyû leä baûn ñoà

 Pheùp chieáu baûn ñoà

 Caùc heä toïa ñoä thöôøng gaëp

 Phöông höôùng vaø phöông phaùp xaùc ñònh phöông

höôùng

 Khung vaø boá cuïc baûn ñoà

 Heä thoáng phaân maûnh vaø danh phaùp baûn ñoà ñòa

hình

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

1

06/07/2014

MOÂ HÌNH TOAÙN HOÏC BIEÅU DIEÃN TRAÙI ÑAÁT  Con ngöôøi ñaõ bieát hình daïng caàu cuûa Traùi Ñaát

hôn 2.000 naêm.

 Aristotle vaøo theá kyû thöù

IV tröôùc CN ñaõ ñöa ra nhöõng minh chöùng chöùng toû hình daïng caàu cuûa Traùi Ñaát.

 Eratosthenes laø ngöôøi ñaàu tieân ñaõ tính toaùn chu vi

cuûa Traùi Ñaát.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

MOÂ HÌNH TOAÙN HOÏC BIEÅU DIEÃN TRAÙI ÑAÁT

 Phöông phaùp tính chu vi Traùi cuûa Ñaát Eratosthenes

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

2

06/07/2014

MOÂ HÌNH TOAÙN HOÏC BIEÅU DIEÃN TRAÙI ÑAÁT

 Traùi ñaát nhìn töø khoâng gian

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

MOÂ HÌNH TOAÙN HOÏC BIEÅU DIEÃN TRAÙI ÑAÁT

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

3

06/07/2014

MOÂ HÌNH TOAÙN HOÏC BIEÅU DIEÃN TRAÙI ÑAÁT

 Moâ hình Geoid:

 Ñònh nghóa: Geoid laø maët nöôùc bieån trung bình yeân tónh, keùo daøi xuyeân qua caùc luïc ñòa vaø haûi ñaûo taïo thaønh moät beà maët cong kheùp kín.

 Tính chaát: Taïi baát kyø moät ñieåm naøo treân maët Geoid, phaùp tuyeán cuõng luoân luoân truøng vôùi phöông cuûa daây doïi qua ñieåm ñoù.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 ÖÙng duïng: Duøng ñeå ño cheânh cao

MOÂ HÌNH TOAÙN HOÏC BIEÅU DIEÃN TRAÙI ÑAÁT

 Moâ hình Geoid:

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

4

 Geoid laø beà maët ñaëc tröng cho hình daïng cuûa Traùi ñaát vaø khoù coù theå bieåu dieãn bôûi moät hình daïng toaùn hoïc naøo

06/07/2014

MOÂ HÌNH TOAÙN HOÏC BIEÅU DIEÃN TRAÙI ÑAÁT

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

MOÂ HÌNH TOAÙN HOÏC BIEÅU DIEÃN TRAÙI ÑAÁT

 Moâ hình Ellipsoid:

 Phöông phaùp thaønh laäp: xoay moät hình ellipse quanh baùn truïc nhoû cuûa noù vôùi kích thöôùc xaáp xæ Geoid.

truïc nhoû (b), ñoä deït (f hoaëc )

f = (a – b)/a

 Caùc thoâng soá cô baûn: baùn truïc lôùn (a), baùn

vaø ellipsoid tham chieáu (ñòa phöông).

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

5

 Coù hai loaïi ellipsoid: ellipsoid Traùi ñaát (toaøn caàu)

06/07/2014

MOÂ HÌNH TOAÙN HOÏC BIEÅU DIEÃN TRAÙI ÑAÁT

 Moâ hình Ellipsoid:

Vieät Nam

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 Moät soá Ellipsoid phoå bieán, ñaõ ñöôïc söû duïng ôû

MOÂ HÌNH TOAÙN HOÏC BIEÅU DIEÃN TRAÙI ÑAÁT  Moái quan heä giöõa Traùi ñaát vaø moâ hình bieåu dieãn

Heä toïa ñoä ñòa phöông

ùBeà maët Traùi ñaát Beà maët ellipsoid ñòa phöông Beà maët ellipsoid quoác teá

Heä toïa ñoä quoác teá

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

6

06/07/2014

MOÂ HÌNH TOAÙN HOÏC BIEÅU DIEÃN TRAÙI ÑAÁT  Moái quan heä giöõa Traùi ñaát vaø moâ hình bieåu dieãn

1. Möïc nöôùc bieån

2. Ellipsoid

3. Phöông daây doïi

4. Luïc ñòa

5. Geoid

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

MOÂ HÌNH TOAÙN HOÏC BIEÅU DIEÃN TRAÙI ÑAÁT

 Moái

quan heä giöõa Traùi ñaát vaø moâ hình bieåu dieãn

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

7

06/07/2014

MOÂ HÌNH TOAÙN HOÏC BIEÅU DIEÃN TRAÙI ÑAÁT

 Xaây döïng moâ hình toaùn hoïc bieåu dieãn Traùi ñaát

geoid.

 Trong traéc ñòa – baûn ñoà: beà maët Traùi ñaát 

 Trong thöïc tieãn: thay baèng ellipsoid.

 Taâm ellipsoid truøng vôùi troïng taâm Traùi ñaát, maët phaúng xích ñaïo ellipsoid truøng vôùi maët phaúng xích ñaïo Traùi ñaát.

 Khoái löôïng ellipsoid baèng khoái löôïng Traùi ñaát.

 Toång bình phöông caùc cheânh cao giöõa geoid vaø

ellipsoid laø nhoû nhaát.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 Ñieàu kieän:

MOÂ HÌNH TOAÙN HOÏC BIEÅU DIEÃN TRAÙI ÑAÁT

 Xaây döïng moâ hình toaùn hoïc bieåu dieãn Traùi ñaát

Beà maët traùi ñaát

H

h

Geoid

N

Ellipsoid

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

8

06/07/2014

TYÛ LEÄ BAÛN ÑOÀ

 Khaùi nieäm:

 Laø moät yeáu toá toaùn hoïc quan troïng ñöôïc theå hieän trong phaïm vi tôø baûn ñoà. Xaùc ñònh möùc ñoä löôïng tuyeán tính khi thu nhoû cuûa caùc ñaïi chuyeån töø beà maët ellipsoid sang maët phaúng baûn ñoà.

khoaûng caùch ngoaøi thöïc ñòa.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 Laø tyû soá giöõa khoaûng caùch treân baûn ñoà vaø

TYÛ LEÄ BAÛN ÑOÀ

 Caùch thöùc theå hieän:

laø tyû leä chính, ngoaøi ra coøn coù tyû leä rieâng.

 Tyû leä baûn ñoà ñöôïc ghi chuù treân tôø baûn ñoà, ñoù

leä chính ñöôïc theå hieän döôùi ba daïng: tyû

leä

soá, tyû leä chöõ vaø thöôùc tyû leä

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

9

 Tyû

06/07/2014

TYÛ LEÄ BAÛN ÑOÀ

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

TYÛ LEÄ BAÛN ÑOÀ

 YÙ nghóa:

baûn ñoà vaø ngoaøi thöïc ñòa.

 Giuùp tính toaùn, chuyeån ñoåi khoaûng caùch treân

 Laø moät trong caùc tieâu chí ñeå phaân loaïi baûn ñoà.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

10

 Quy ñònh möùc ñoä toång quaùt hoùa baûn ñoà, söï löïa choïn phöông phaùp bieåu hieän baûn ñoà vaø phöông phaùp söû duïng baûn ñoà.

06/07/2014

TYÛ LEÄ BAÛN ÑOÀ

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

CAÙC HEÄ TOÏA ÑOÄ THÖÔØNG GAËP

 Heä toïa ñoä ñòa lyù:

 Bao goàm: heä toïa ñoä thieân vaên vaø heä toïa ñoä

traéc ñòa

 Heä toïa ñoä thieân vaên goàm: kinh ñoä thieân vaên () vaø vó ñoä thieân vaên (), laáy maët caàu hoaëc geoid laøm chuaån.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

11

 Heä toïa ñoä traéc ñòa goàm: kinh ñoä traéc ñòa (L) vaø vó ñoä traéc ñòa (B), laáy maët ellipsoid laøm chuaån.

06/07/2014

CAÙC HEÄ TOÏA ÑOÄ THÖÔØNG GAËP

 Heä toïa ñoä ñòa lyù:

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

CAÙC HEÄ TOÏA ÑOÄ THÖÔØNG GAËP

 Heä toïa ñoä ñòa lyù:

laø goùc nhò dieän giöõa hai maët phaúng: maët phaúng chöùa kinh tuyeán goác vaø maët phaúng kinh tuyeán qua ñieåm xeùt.

Vöông

 Kinh ñoä

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

12

 Ñöôøng kinh tuyeán goác laø ñöôøng kinh tuyeán qua ñaøi thieân vaên Greenwich, London, quoác Anh.

06/07/2014

CAÙC HEÄ TOÏA ÑOÄ THÖÔØNG GAËP

 Heä toïa ñoä ñòa lyù:

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

CAÙC HEÄ TOÏA ÑOÄ THÖÔØNG GAËP

 Heä toïa ñoä ñòa lyù:

 Kinh ñoä thieân vaên () coù giaù trò töø 0 – 180o Ñoâng hoaëc Taây.

 Kinh ñoä

traéc ñòa (L) coù giaù trò töø 0 – ±180o.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

13

06/07/2014

CAÙC HEÄ TOÏA ÑOÄ THÖÔØNG GAËP

 Heä toïa ñoä ñòa lyù:

laø goùc hôïp bôûi phöông cuûa ñöôøng daây doïi (phöông cuûa troïng löïc) vôùi maët phaúng chöùa vó tuyeán goác.

 Vó ñoä

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 Ñöôøng vó tuyeán goác hieän nay laø ñöôøng xích ñaïo.

CAÙC HEÄ TOÏA ÑOÄ THÖÔØNG GAËP

 Heä toïa ñoä ñòa lyù:

 Vó ñoä thieân vaên () coù giaù trò thay ñoåi töø 00 ñeán 900 Baéc hoaëc Nam.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

14

 Vó ñoä traéc ñòa (B) coù giaù trò thay ñoåi töø 0 ñeán ±90.

06/07/2014

CAÙC HEÄ TOÏA ÑOÄ THÖÔØNG GAËP

 Heä toïa ñoä ñòa lyù:

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

CAÙC HEÄ TOÏA ÑOÄ THÖÔØNG GAËP

 Heä toïa ñoä ñòa lyù:

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

15

06/07/2014

CAÙC HEÄ TOÏA ÑOÄ THÖÔØNG GAËP

 Heä toïa ñoä ñòa lyù

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

CAÙC HEÄ TOÏA ÑOÄ THÖÔØNG GAËP

 Heä toïa ñoä ñòa lyù:

 Phöông phaùp xaùc ñònh toïa ñoä thieân vaên ngoaøi

thöïc ñòa: döïa vaøo caùc quan saùt thieân vaên

 Xaùc ñònh kinh ñoä thieân vaên:

     

 Xaùc ñònh vó ñoä thieân vaên:

nôi quan saùt = hBC  0o54’

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

16

06/07/2014

CAÙC HEÄ TOÏA ÑOÄ THÖÔØNG GAËP

 Heä toïa ñoä ñòa lyù:

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 Phöông phaùp xaùc ñònh toïa ñoä traéc ñòa ngoaøi thöïc ñòa: döïa vaøo tín hieäu ño ñaïc töø heä thoáng ñònh vò toaøn caàu GPS

CAÙC HEÄ TOÏA ÑOÄ THÖÔØNG GAËP

 Heä toïa ñoä ñòa lyù:

 Phöông phaùp xaùc

ñònh treân baûn ñoà

 Laø giao ñieåm giöõa ñöôøng kinh tuyeán vaø vó tuyeán qua ñieåm caàn xeùt.

 Neáu ñieåm xeùt khoâng naèm treân heä thoáng ñöôøng kinh vó tuyeán keû saün thì tính baèng quy taéc tam xuaát.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

17

06/07/2014

CAÙC HEÄ TOÏA ÑOÄ THÖÔØNG GAËP

 Heä toïa ñoä vuoâng goùc khoâng gian:

 Goác toïa ñoä laø taâm cuûa ellipsoid.

 Truïc OZ truøng vôùi truïc quay.

tuyeán goác vaø maët phaúng xích ñaïo.

 Truïc OX laø giao tuyeán giöõa maët phaúng kinh

baøn tay traùi.

 Truïc OY ñöôïc xaùc ñònh baèng quy taéc ba ngoùn

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 Heä ñöôïc öùng duïng nhieàu trong traéc ñòa veä tinh

CAÙC HEÄ TOÏA ÑOÄ THÖÔØNG GAËP

 Heä toïa ñoä vuoâng goùc khoâng gian:

Z

Kinh tuyeán goác

A

O

Y

Xích ñaïo

X

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

18

06/07/2014

CAÙC HEÄ TOÏA ÑOÄ THÖÔØNG GAËP

 Heä

toïa ñoä

vuoâng goùc

phaúng theo muùi chieáu:  Thöôøng tính theo meùt, laø

giaù trò khoaûng caùch.

kinh tuyeán giöõa muùi.

 Truïc OX laø hình chieáu cuûa

xích ñaïo.

 Truïc OY laø hình chieáu cuûa

veà phía Taây 500km.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 Goác toïa ñoä O ñöôïc dôøi

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Khaùi nieäm:

 A map projection is a systematic transformation of the latitudes and longitudes of locations on the surface of a sphere or an ellipsoid into locations on a plane. Map projections are necessary for creating maps.

Map projections

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

19

06/07/2014

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Khaùi nieäm:

maët ellipsoid leân maët phaúng baûn ñoà.

 Laø nhöõng quy taéc toaùn hoïc ñeå chuyeån töø beà

 Goïi chung laø caùc phöông trình chieáu.

x = f1(,) y = f2(,)

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 Toång quaùt:

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Sai soá chieáu hình:

luoân

 Maët cong ellipsoid maët phaúng baûn ñoà coù sai soá, goïi chung laø caùc bieán daïng.

caùch.

 Coù 3 loaïi bieán daïng: goùc, dieän tích, khoaûng

 Coù nhöõng pheùp chieáu khoâng coù bieán daïng goùc vaø dieän tích, nhöng luoân coù bieán daïng ñoä daøi.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

20

 Taïi nhöõng nôi khoâng bieán daïng tyû leä baèng 1 (tyû leä chung), nhöõng nôi khaùc lôùn hoaëc nhoû hôn 1, goïi laø tyû leä rieâng.

06/07/2014

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Sai soá chieáu hình:

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Phaân loaïi pheùp chieáu baûn ñoà:

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

21

 Döïa vaøo vò trí tieáp xuùc giöõa beà maët hoã trôï chieáu vaø maët ellipsoid: pheùp chieáu ñöùng, pheùp chieáu ngang vaø pheùp chieáu nghieâng.

06/07/2014

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Phaân loaïi pheùp chieáu baûn ñoà:

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 Döïa vaøo beà maët hoã trôï chieáu: pheùp chieáu hình truï, pheùp chieáu hình noùn vaø pheùp chieáu phöông vò.

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Phaân loaïi pheùp chieáu baûn ñoà:

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

22

06/07/2014

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Phaân loaïi pheùp chieáu baûn ñoà:

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Phaân loaïi pheùp chieáu baûn ñoà:

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

23

06/07/2014

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Phaân loaïi pheùp chieáu baûn ñoà:

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 Döïa vaøo ñaëc ñieåm sai soá: pheùp chieáu ñoàng goùc, pheùp chieáu ñoàng dieän tích vaø pheùp chieáu töï do.

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Phaân loaïi pheùp chieáu baûn ñoà:

 Treân thöïc teá: keát hôïp caùc phöông phaùp phaân loaïi vôùi nhau, teân cuûa pheùp chieáu ñaët theo caùc ñaëc ñieåm phaân loaïi: pheùp chieáu hình truï ñöùng ñoàng goùc, pheùp chieáu phöông vò ñöùng giöõ khoaûng caùch,…

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

24

 Teân cuûa pheùp chieáu coøn ñöôïc ñaët theo teân cuûa taùc giaû ñaõ xaây döïng pheùp chieáu ñoù: Mercator, Robinson,…

06/07/2014

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Moät soá pheùp chieáu baûn ñoà tyû leä nhoû phoå bieán:  Pheùp chieáu Mercator:

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

25

06/07/2014

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Moät soá pheùp chieáu baûn ñoà tyû leä nhoû phoå bieán:

Behrmann

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 Pheùp chieáu hình truï ñöùng ñoàng dieän tích

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Moät soá pheùp chieáu baûn ñoà tyû leä nhoû phoå bieán:

Plate Carree

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

26

 Pheùp chieáu hình truï ñöùng ñoàng khoaûng caùch

06/07/2014

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Moät soá pheùp chieáu baûn ñoà tyû leä nhoû phoå bieán:  Pheùp

chieáu noùn ñöùng ñoàng khoaûng caùch

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Moät soá pheùp chieáu baûn ñoà tyû leä nhoû phoå bieán:  Pheùp

chieáu noùn ñöùng ñoàng goùc Lambert

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

27

06/07/2014

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Moät soá pheùp chieáu leä nhoû

tyû

baûn ñoà phoå bieán:  Pheùp

chieáu phöông vò ñöùng vôùi ñieåm tieáp xuùc laø cöïc Baéc

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Pheùp chieáu Gauss – Kruger:  Phöông phaùp thaønh laäp:

 Ñöôïc Gauss thieát laäp 1820 – 1830, Kruger hoaøn

thieän vaøo 1912 – 1919.

 Chia ellipsoid laøm 60 muùi, muùi soá 1 tính töø kinh tuyeán Greenwich, taêng daàn veà phía Ñoâng, chieáu theo töøng muùi. Vieät Nam thuoäc muùi 18, 19.

 Laø pheùp chieáu hình truï ngang ñoàng goùc, hình truï

tieáp xuùc vôùi ellipsoid.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

28

06/07/2014

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Pheùp chieáu Gauss – Kruger:

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Pheùp chieáu Gauss – Kruger:

 Kinh tuyeán truïc laø ñöôøng thaúng, caùc kinh tuyeán khaùc laø nhöõng ñöôøng cong ñoái xöùng nhau qua kinh tuyeán truïc.

 Xích ñaïo laø ñöôøng thaúng vuoâng goùc vôùi kinh tuyeán giöõa, caùc vó tuyeán khaùc laø nhöõng ñöôøng cong loõm veà hai cöïc, ñoái xöùng nhau qua xích ñaïo.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

29

 Ñaëc ñieåm löôùi kinh vó tuyeán:

06/07/2014

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Pheùp chieáu Gauss – Kruger:

 Khoâng coù bieán daïng veà goùc.

 Tyû

leä bieán daïng chieàu daøi khoâng ñoåi doïc kinh tuyeán giöõa vaø baèng 1 (k =1), caøng ra hai kinh tuyeán bieân, bieán daïng caøng taêng vaø ñoái xöùng nhau qua kinh tuyeán giöõa.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 Ñaëc ñieåm sai soá vaø bieán daïng:

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Pheùp chieáu Gauss – Kruger:

 Ñöôïc söû duïng ôû nhieàu nöôùc treân theá giôùi vaø Vieät Nam ñeå xaây döïng caùc baûn ñoà ñòa hình tyû leä lôùn.

 Moãi muùi chieáu, thaønh laäp moät heä toïa ñoä vuoâng

goùc rieâng.

 Ñöôïc quy ñònh trong heä toïa ñoä HN-72 ôû Vieät Nam.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

30

 ÖÙng duïng:

06/07/2014

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Pheùp chieáu Gauss – Kruger:  Heä toïa ñoä theo Gauss:

 P((x = 2.150.000m, y = 18.572.000m)

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Pheùp chieáu UTM (Universal Transverse Mercator):

 Ñöôïc quaân ñoäi Myõ ñöa vaøo söû duïng töø naêm

1940.

 Chia ellipsoid laøm 60 muùi, muùi soá 1, tính töø kinh tuyeán 1800, taêng daàn veà phía Ñoâng. Vieät Nam thuoäc 2 muùi 48, 49.

 Cuõng laø pheùp chieáu hình truï ngang ñoàng goùc, vôùi

hình truï caét ellipsoid taïi hai caùt tuyeán.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

31

 Phöông phaùp thaønh laäp:

06/07/2014

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Pheùp chieáu UTM (Universal Transverse Mercator):

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Pheùp chieáu UTM (Universal Transverse Mercator):

X

 Ñaëc ñieåm löôùi kinh vó tuyeán:

Kinh tuyeán giöõa

Kinh tuyeán giöõa

180km

180km

500km

Xích ñaïo

0km

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

32

06/07/2014

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Pheùp chieáu UTM (Universal Transverse Mercator):

 Kinh tuyeán truïc laø ñöôøng thaúng, caùc kinh tuyeán coøn laïi laø nhöõng ñöôøng cong ñoái xöùng nhau qua kinh tuyeán truïc.

 Xích ñaïo laø ñöôøng thaúng vuoâng goùc vôùi kinh tuyeán truïc, caùc vó tuyeán coøn laïi laø nhöõng ñöôøng cong loõm veà hai cöïc vaø ñoái xöng nhau qua xích ñaïo.

 Khoâng theå hieän hai cöïc (800N ñeán 840B)

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 Ñaëc ñieåm löôùi kinh vó tuyeán:

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Pheùp chieáu UTM (Universal Transverse Mercator):

 Taïi ñöôøng kinh tuyeán giöõa, heä soá bieán daïng chieàu

daøi k = 0,9996 (hoaëc k = 0,9999 ñoái vôùi muùi 30).

 Treân toaøn baûn ñoà khoâng coù bieán daïng veà goùc

 Taïi 2 ñöôøng caùt tuyeán (caùch 180km veà hai phía so vôùi kinh tuyeán giöõa) k = 1, ñi veà 2 phía, bieán daïng caøng taêng.

 Bieán daïng ôû caùc vó tuyeán ñoái xöùng nhau qua xích

ñaïo

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

33

 Ñaëc ñieåm sai soá bieán daïng:

06/07/2014

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Pheùp chieáu UTM (Universal Transverse Mercator):

 Ñöôïc duøng ñeå thieát keá caùc baûn ñoà ñòa hình tyû leä

lôùn ôû nhieàu nöôùc treân theá giôùi.

 Ñöôïc quaân ñoäi Myõ söû duïng ôû Vieät Nam tröôùc

naêm 1975 (heä INDIAN-54).

 Ñöôïc quy ñònh chính thöùc trong heä VN-2000 ôû Vieät

Nam.

 Moãi muùi chieáu thaønh laäp heä toïa ñoä vuoâng goùc.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 ÖÙng duïng:

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Pheùp chieáu UTM (Universal Transverse Mercator):

 Daïng ñaày ñuû: P (48P x = 2.150.000m, y = 572.000m)

 Daïng ruùt goïn: P (x = 2.150.000m, y = 572.000m)

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

34

 Heä toïa ñoä theo UTM:

06/07/2014

PHEÙP CHIEÁU BAÛN ÑOÀ

 Caùc pheùp chieáu duøng cho baûn ñoà Vieät Nam:

 Baûn ñoà tyû leä nhoû (tyû leä 1:1.000.000 vaø nhoû hôn): söû duïng pheùp chieáu hình noùn ñöùng ñoàng goùc vôùi 2 vó tuyeán chuaån 110 vaø 210.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 Baûn ñoà tyû leä lôùn: hieän nay ñang söû duïng pheùp chieáu UTM, tröôùc ñaây chuùng ta ñaõ töøng söû duïng pheùp chieáu Gauss – Kruger.

MOÄT SOÁ HEÄ QUY CHIEÁU – HEÄ TOÏA ÑOÄ ÑÖÔÏC SÖÛ DUÏNG ÔÛ VIEÄT NAM

 Heä quy chieáu vaø heä toïa ñoä INDIAN-54:

Nam tröôùc naêm 1975.

 Ñöôïc söû duïng ôû Thaùi Lan vaø mieàn Nam Vieät

soá:

 a = 6.377.276,345 m

 e2 = 0,006637846630

  = 1/300,8017

 Ellipsoid tham chieáu: Everest 1830, vôùi caùc tham

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

35

 Pheùp chieáu baûn ñoà: UTM

06/07/2014

MOÄT SOÁ HEÄ QUY CHIEÁU – HEÄ TOÏA ÑOÄ ÑÖÔÏC SÖÛ DUÏNG ÔÛ VIEÄT NAM

 Heä quy chieáu vaø heä toïa ñoä HN-72:

ôû mieàn Baéc vaø caû nöôùc sau naêm 1975.

 Ñöôïc thaønh laäp töø naêm 1959, aùp duïng töø 1972

soá:

 a = 6.378.245 m

 e2 = 0.006693421623

  = 1/298,3

 Ellipsoid tham chieáu: Krasovsky, vôùi caùc tham

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 Pheùp chieáu baûn ñoà: Gauss – Kruger

MOÄT SOÁ HEÄ QUY CHIEÁU – HEÄ TOÏA ÑOÄ ÑÖÔÏC SÖÛ DUÏNG ÔÛ VIEÄT NAM

 Heä quy chieáu vaø heä toïa ñoä VN-2000:

2000 treân phaïm vi caû nöôùc.

 Ñöôïc thaønh laäp töø naêm 1994, aùp duïng töø naêm

 a = 6.378.137 m

 e2 = 0,00669437999013

  = 1/298,257223563

 Ellipsoid tham chieáu: WGS-84, vôùi caùc tham soá:

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

36

 Pheùp chieáu baûn ñoà: UTM

06/07/2014

KHUNG VAØ BOÁ CUÏC BAÛN ÑOÀ

 Khung baûn ñoà:

cuûa baûn ñoà.

 Laø nhöõng ñöôøng giôùi haïn phaïm vi bieåu hieän

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 Goàm 3 ñöôøng:

KHUNG VAØ BOÁ CUÏC BAÛN ÑOÀ

 Boá cuïc baûn ñoà:

tieâu ñeà, chuù giaûi, noäi dung, baûn ñoà phuï,…

 Laø söï saép xeáp, boá trí caùc yeáu toá cuûa tôø baûn ñoà:

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

37

 Trong nhieàu tröôøng hôïp, noäi dung baûn ñoà coù theå vöôït ra ngoaøi khung baûn ñoà ñeå baûo toaøn tyû leä baûn ñoà ñaõ choïn maø khoâng laøm thay ñoåi boá cuïc baûn ñoà.

06/07/2014

PHÖÔNG HÖÔÙNG VAØ CAÙC PHÖÔNG PHAÙP XAÙC ÑÒNH PHÖÔNG HÖÔÙNG

 Phöông höôùng:

 Khaùi nieäm veà phöông höôùng laø khaùi nieäm veà khoâng gian, coù tính chaát quy öôùc, trong khoâng gian laáy moät ñieåm chuaån roài töø ñoù xaùc laäp moái quan heä giöõa caùc ñieåm coøn laïi vôùi ñieåm ñoù.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 Cô sôû cuûa söï quy öôùc phöông höôùng laø döïa vaøo caùc hieän töôïng thieân vaên quan saùt ñöôïc treân baàu trôøi.

PHÖÔNG HÖÔÙNG VAØ CAÙC PHÖÔNG PHAÙP XAÙC ÑÒNH PHÖÔNG HÖÔÙNG

 Caùc höôùng chính:

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

38

06/07/2014

PHÖÔNG HÖÔÙNG VAØ CAÙC PHÖÔNG PHAÙP XAÙC ÑÒNH PHÖÔNG HÖÔÙNG

 Caùc phöông phaùp xaùc ñònh phöông höôùng

 Treân baûn ñoà: döïa vaøo heä thoáng ñöôøng kinh vó tuyeán, ñaàu tieân xaùc ñònh höôùng Baéc sau ñoù xaùc ñònh caùc höôùng coøn laïi.

 Phöông phaùp thieân vaên;



Söû duïng ñòa baøn;

 Ñònh höôùng baèng Maët trôøi;

 Duøng boùng coïc;

 Döïa vaøo caùc hieän töôïng töï nhieân.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 Ngoaøi thöïc ñòa:

PHAÂN MAÛNH VAØ DANH PHAÙP BAÛN ÑOÀ

 Khaùi nieäm:

laõnh thoå ôû tyû

leä lôùn, khoâng theå söû duïng 1 tôø baûn ñoà. Ngöôøi ta bieåu dieãn laõnh thoå ñoù treân nhieàu tôø baûn ñoà khaùc nhau  phaân maûnh baûn ñoà.

 Khi caàn theå hieän moät phaïm vi

 Caùc maûnh baûn ñoà ñöôïc ñaùnh kí hieäu theo nhöõng quy taéc rieâng ñeå deã daøng gheùp laïi vôùi nhau  danh phaùp baûn ñoà (soá hieäu baûn ñoà).

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

39

 AÙp duïng cho caùc baûn ñoà ñòa hình vaø ñòa chính

06/07/2014

PHAÂN MAÛNH VAØ DANH PHAÙP BAÛN ÑOÀ

 Phaân maûnh baûn ñoà ñòa hình cô baûn:

 Baûn ñoà 1:1.000.000 ñöôïc choïn laøm cô sôû

 Chia Traùi ñaát laøm 60 muùi, muùi soá 1 tính töø kinh tuyeán 1800 – 1740T vaø ñaùnh soá taêng daàn töø Ñoâng sang Taây.

 Kí hieäu ñai ñöôïc ñaùnh baèng chöõ caùi Latin A..Z (boû qua O vaø I). Ñai A ñöôïc tính töø 0 – 40 taêng daàn töø xích ñaïo veà hai cöïc.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 Ñaët theâm N (S) ñoái vôùi UTM quoác teá

PHAÂN MAÛNH VAØ DANH PHAÙP BAÛN ÑOÀ

 Phaân maûnh baûn ñoà ñòa hình cô baûn:

 Phieân hieäu maûnh 1:1.000.000 trong VN-2000 coù daïng X-yy(NX-yy), X laø kí hieäu ñai, yy laø kí hieäu muùi, trong ngoaëc laø phieân hieäu quoác teá.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

40

 VD: C-48(NC-48)

06/07/2014

PHAÂN MAÛNH VAØ DANH PHAÙP BAÛN ÑOÀ

 Phaân maûnh baûn ñoà ñòa hình cô baûn:

tôø 1:1.000.000 chia laøm 4 maûnh, coù kích thöôùc 20x30. Phieân hieäu maûnh A..D töø traùi qua phaûi, treân xuoáng döôùi.

 Baûn ñoà 1:500.000:

chieàu kim ñoàng hoà.

 UTM quoác teá, tính töø goùc Taây Baéc, ñaùnh theo

 Phieân hieäu: X-y(NX-y) (X phieân hieäu tôø 1:1.000.000 chöùa maûnh ñoù, y kí hieäu maûnh 1:500.000, trong ngoaëc laø phieân hieäu quoác teá)

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 VD: C-48-D(NC-48-C)

PHAÂN MAÛNH VAØ DANH PHAÙP BAÛN ÑOÀ

 Phaân maûnh baûn ñoà ñòa hình cô baûn:

 Baûn ñoà 1:250.000: chia tôø 1:500.000 laøm 4 maûnh, coù kích thöôùc 10x1030’, ñaùnh soá 1..4, traùi qua phaûi, treân xuoáng döôùi.

 UTM quoác teá, chia tôø 1:1.000.000 laøm 16 maûnh, ñaùnh soá 1..16, traùi qua phaûi, treân xuoáng döôùi.

 Phieân hieäu: gioáng maûnh 1:500.000

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

41

 VD: C-48-D-1(NC-48-11)

06/07/2014

PHAÂN MAÛNH VAØ DANH PHAÙP BAÛN ÑOÀ

 Phaân maûnh baûn ñoà ñòa hình cô baûn:

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

PHAÂN MAÛNH VAØ DANH PHAÙP BAÛN ÑOÀ

 Phaân maûnh baûn ñoà ñòa hình cô baûn:

 Baûn ñoà 1:100.000: chia tôø 1:1.000.000 laøm 96 maûnh, coù kích thöôùc 30’x30’, ñaùnh soá 1..96, traùi qua phaûi, treân xuoáng döôùi.

 UTM quoác teá, chia ñoäc laäp. Phieân hieäu goàm 4 soá, hai soá ñaàu baét ñaàu töø 00 laø thöù töï muùi ñoä roäng 30’ tính töø 750Ñ taêng daàn veà phía Ñoâng. Hai soá sau laø thöù töï ñai roäng 30’ tính töø 40N, baét ñaàu töø 01

 Phieân hieäu: gioáng vôùi 1:500.000 vaø 1:250.000

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

42

 VD: F-48-68(6151)

06/07/2014

PHAÂN MAÛNH VAØ DANH PHAÙP BAÛN ÑOÀ

 Phaân maûnh baûn ñoà ñòa hình cô baûn:

 Baûn ñoà 1:50.000: chia tôø 1:100.000 laøm 4 maûnh, coù kích thöôùc 15’x15’, ñaùnh kí hieäu A..D, traùi qua phaûi, treân xuoáng döôùi.

 UTM quoác teá, chia töông töï nhöng ñaùnh theo chöõ soá La maõ I..IV, baét ñaàu töø goùc Ñoâng Baéc, theo chieàu kim ñoàng hoà.

 Phieân hieäu: gioáng 1:100.000

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 VD: F-48-68-D(6151II)

PHAÂN MAÛNH VAØ DANH PHAÙP BAÛN ÑOÀ

 Phaân maûnh baûn ñoà ñòa hình cô baûn:

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

43

06/07/2014

PHAÂN MAÛNH VAØ DANH PHAÙP BAÛN ÑOÀ

 Phaân maûnh baûn ñoà ñòa hình cô baûn:

 Baûn ñoà 1:25.000: chia tôø 1:50.000 laøm 4 maûnh, coù kích thöôùc 7’30”x7’30”, ñaùnh kí hieäu a..d, traùi qua phaûi, treân xuoáng döôùi.

lôùn

hôn.

 UTM quoác teá khoâng chia maûnh 1:25.000 vaø

maûnh 1:25.000 vaø kí hieäu maûnh ñoù

 Phieân hieäu: goàm phieân hieäu maûnh 1:50.000 chöùa

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 VD: F-48-68-D-a

PHAÂN MAÛNH VAØ DANH PHAÙP BAÛN ÑOÀ

 Phaân maûnh baûn ñoà ñòa hình cô baûn:

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

44

06/07/2014

PHAÂN MAÛNH VAØ DANH PHAÙP BAÛN ÑOÀ

 Phaân maûnh baûn ñoà ñòa hình cô baûn:

 Baûn ñoà 1:10.000: chia tôø 1:25.000 laøm 4 maûnh, coù kích thöôùc 3’45”x3’45”, ñaùnh kí hieäu 1..4, traùi qua phaûi, treân xuoáng döôùi.

 Phieân hieäu: gioáng 1:25.000

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 VD: F-48-68-D-a-1.

PHAÂN MAÛNH VAØ DANH PHAÙP BAÛN ÑOÀ

 Phaân maûnh baûn ñoà ñòa hình cô baûn:

 Baûn ñoà 1:5.000: chia tôø 1:100.000 laøm 256 maûnh, coù kích thöôùc 1’52,5”x1’52,5”, ñaùnh kí hieäu 1..256, traùi qua phaûi, treân xuoáng döôùi.

 Phieân hieäu: goàm phieân hieäu tôø 1:100.000 chöùa maûnh 1:5.000 vaø kí hieäu maûnh ñoù ñöôïc ñaët trong ngoaëc ñôn.

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

45

 VD: F-48-68-(200).

06/07/2014

PHAÂN MAÛNH VAØ DANH PHAÙP BAÛN ÑOÀ

 Phaân maûnh baûn ñoà ñòa hình cô baûn:

 Baûn ñoà 1:2.000: chia tôø 1:5.000 laøm 9 maûnh, coù kích thöôùc 37,5”x37,5”, ñaùnh kí hieäu a..k (boû i,j), traùi qua phaûi, treân xuoáng döôùi.

 Phieân hieäu: gioáng phieân hieäu maûnh 1:5.000

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 VD: F-48-68-(200-a).

PHAÂN MAÛNH VAØ DANH PHAÙP BAÛN ÑOÀ

 Phaân maûnh baûn ñoà ñòa hình cô baûn:

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

46

06/07/2014

PHAÂN MAÛNH VAØ DANH PHAÙP BAÛN ÑOÀ

 Phaân maûnh baûn ñoà ñòa hình tyû leä lôùn

 Baûn ñoà 1:1.000: chia tôø 1:2.000 laøm 4 maûnh, ñaùnh kí hieäu I..IV, traùi qua phaûi, treân xuoáng döôùi.

 Phieân hieäu: gioáng phieân hieäu maûnh 1:2.000

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

 VD: F-48-68-(200-a-III).

PHAÂN MAÛNH VAØ DANH PHAÙP BAÛN ÑOÀ

 Phaân maûnh baûn ñoà ñòa hình tyû leä lôùn

 Baûn ñoà 1:500: chia tôø 1:2.000 laøm 16 maûnh, ñaùnh kí hieäu 1..16, traùi qua phaûi, treân xuoáng döôùi.

 Phieân hieäu: gioáng phieân hieäu maûnh 1:1.000

Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng

47

 VD: F-48-68-(200-a-14).