Bài giảng Lý thuyết tài chính tiền tệ: Chương 2 - ThS. Hà Lâm Oanh

Chia sẻ: Trương Thị Mỹ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:17

Thêm vào BST

Báo xấu

131
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Lý thuyết tài chính tiền tệ: Chương 2 Tổng quan về tiền tệ do ThS. Hà Lâm Oanh biên soạn với mục tiêu chính là: Hiểu được khái niệm, chức năng của tiền tệ, biết được một số chế độ tiền tệ, áp dụng kiến thức về cung cầu tiền tệ để giải quyết các bài tập.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Lý thuyết tài chính tiền tệ: Chương 2 - ThS. Hà Lâm Oanh

9/19/2017 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT MỤC TIÊU Chương 2 • Hiểu được khái niệm, chức năng của tiền tệ TỔNG QUAN VỀ TIỀN TỆ • Biết được một số chế độ tiền tệ • Áp dụng kiến thức về cung cầu tiền tệ để giải quyết các bài tập. THU DAU MOT UNIVERSITY Môn học: Giảng viên: THU DAU MOT UNIVERSITY TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT 1 Sự ra đời và phát triển của tiền tệ 2 Các học thuyết tiền tệ 5 1.1 Sự ra đời của tiền tệ Chế độ tiền tệ 4 SỰ RA ĐỜI VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TIỀN TỆ Quá trình hình thành tiền tệ gắn liền với quá trình ra đời và phát triển của nền sản xuất và trao đổi hàng hóa. Diễn biến qua hai giai đoạn: • Giai đoạn trao đổi trực tiếp • Giai đoạn trao đổi gián tiếp Khái niệm và chức năng của tiền tệ 3 Cung cầu tiền tệ THU DAU MOT UNIVERSITY Môn học: Giảng viên: THU DAU MOT UNIVERSITY TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT 1 Giảng viên: TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NỘI DUNG 1 Môn học: SỰ RA ĐỜI VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TIỀN TỆ Giảng viên: TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT 1 SỰ RA ĐỜI VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TIỀN TỆ 1.1 Sự ra đời của tiền tệ 1.1 Sự ra đời của tiền tệ • Giai đoạn trao đổi trực tiếp  Sự xuất hiện phân công lao động xã hội  Sự xuất hiện của chế độ sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất HÀNG Môn học: HÀNG • Hạn chế của trao đổi trực tiếp  Phải có sự phù hợp về nhu cầu của người tham gia trao đổi: phù hợp về thời gian, địa điểm, giá trị sử dụng sản phẩm trao đổi,…  Chi phí tìm kiếm cao, khả năng trao đổi hạn chế.  Phù hợp trong điều kiện sản xuất và trao đổi hàng hóa chưa phát triển, trao đổi chưa phải là nhu cầu bức thiết của sản xuất và đời sống. THU DAU MOT UNIVERSITY Môn học: Giảng viên: THU DAU MOT UNIVERSITY Môn học: Giảng viên: 1 9/19/2017 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT 1 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT SỰ RA ĐỜI VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TIỀN TỆ 1 SỰ RA ĐỜI VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TIỀN TỆ Tiền phi kim loại 1.1 Sự ra đời của tiền tệ • Giai đoạn trao đổi gián tiếp  Sản xuất và trao đổi hàng hóa ngày càng phát triển  Phân công lao động xã hội ngày càng cao  Sản xuất và đời sống lệ thuộc vào trao đổi 1.2 Sự phát triển của tiền tệ Tiền kim loại Tiền Gạo Hàng THU DAU MOT UNIVERSITY Vải Vật trung gian Tiền giấy Tiền tín dụng Hàng Môn học: Giảng viên: THU DAU MOT UNIVERSITY TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT 1 SỰ RA ĐỜI VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TIỀN TỆ 1.3 Các hình thức khác của tiền tệ  Bút tệ  Thẻ thanh toán Môn học: Giảng viên: TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT 2 KHÁI NIỆM VÀ CHỨC NĂNG CỦA TIỀN TỆ 2.1 Khái niệm tiền tệ Học thuyết tiền tệ kim loại, ra đời TK XVI, đại diện Thomas – Men (1576 – 1641) (đề cao tiền kim loại): Vàng, bạc tự nhiên là tiền tệ; vàng, bạc là của cải chính tông. TK XVIII, trường phái tiền tệ duy danh (đề cao tiền dấu hiệu): tiền giấy và tiền kim loại là như nhau, chỉ là dấu hiệu thanh toán hay nhãn hiệu mà nhờ đó hàng hóa được lưu thông. THU DAU MOT UNIVERSITY Môn học: Giảng viên: THU DAU MOT UNIVERSITY Môn học: Giảng viên: TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT 2 KHÁI NIỆM VÀ CHỨC NĂNG CỦA TIỀN TỆ 2 KHÁI NIỆM VÀ CHỨC NĂNG CỦA TIỀN TỆ 2.1 Khái niệm tiền tệ K.Marx (1818 – 1883): Tiền tệ có nguồn gốc hàng hóa, từ thế giới hàng hóa tách ra. Tiền tệ là một loại HH đặc biệt, độc quyền giữ vai trò là VNG chung để phục vụ cho quá trình trao đổi và lưu thông HH. 2.1 Khái niệm tiền tệ Theo quan điểm hiện đại, tiền tệ là bất kỳ vật gì có thể dùng để trao đổi lấy hàng hóa và dịch vụ một cách hiệu quả nhằm thỏa mãn nhu cầu nhiều mặt của bản thân người sở hữu nó và mang tính dễ thu nhận. Thế kỷ XX, P.A Samuelson đã viết: Bản chất của tiền tệ ngày nay đã được phơi bày ra rõ ràng, người ta muốn có tiền tệ với danh nghĩa là tiền chứ không phải là hàng hóa, không phải vì bản thân nó mà vì những thứ mà dùng nó có thể mua được. (Tiền tệ là phương tiện trao đổi) THU DAU MOT UNIVERSITY Môn học: Giảng viên: THU DAU MOT UNIVERSITY Môn học: Giảng viên: 2 9/19/2017 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT 2 KHÁI NIỆM VÀ CHỨC NĂNG CỦA TIỀN TỆ 2 KHÁI NIỆM VÀ CHỨC NĂNG CỦA TIỀN TỆ 2.1 Khái niệm tiền tệ Trong điều kiện kinh tế phát triển, tiền không chỉ là phương tiện trao đổi, mà còn được sử dụng để đầu tư, cho vay, được xem như một dạng của cải, một đối tượng sở hữu. Có thể hiểu: Tiền tệ là phương tiện trao đổi được luật pháp công nhận và người sở hữu nó sử dụng để phục vụ cho những nhu cầu trong đời sống kinh tế xã hội. THU DAU MOT UNIVERSITY Môn học: Giảng viên: 2.2 Chức năng của tiền tệ • Theo học thuyết của K.Marx, vàng là hàng hóa tiền tệ có 5 chức năng là:      Chức năng thước đo giá trị Chức năng phương tiện lưu thông Chức năng phương tiện cất trữ Chức năng phương tiện thanh toán Chức năng tiền tệ thế giới 8 THU DAU MOT UNIVERSITY TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT Môn học: Giảng viên: TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT 2 KHÁI NIỆM VÀ CHỨC NĂNG CỦA TIỀN TỆ 2 KHÁI NIỆM VÀ CHỨC NĂNG CỦA TIỀN TỆ 2.2 Chức năng của tiền tệ 2.2 Chức năng của tiền tệ • Ngày nay, chế độ lưu thông tiền giấy bất khả hoán đã thay thế chế độ lưu thông tiền kim loại, con người đã hạn chế sử dụng vàng trực tiếp làm phương tiện trao đổi. Với sự đa dạng các hình thức tiền tệ được sử dụng hiện nay, các nhà kinh tế của chủ nghĩa tiền tệ mới đã xem xét các chức năng tiền tệ dưới góc độ tổng quát hơn với 3 chức năng chủ yếu:  Chức năng thước đo giá trị  Chức năng phương tiện trao đổi  Chức năng phương tiện tích lũy 8 THU DAU MOT UNIVERSITY Môn học: Giảng viên:  Chức năng thước đo giá trị Tiền thực hiện chức năng thước đo giá trị khi tiền dùng để đo lường và biểu hiện giá trị của các hàng hóa. Để đo lường giá trị của hàng hóa không nhất thiết phải là tiền mặt mà chỉ cần tiền trong ý niệm mà thôi. Ví dụ: trong quá trình đo lường, tính toán giá của một cái áo, chỉ cần lựa chọn loại tiền có giá trị được chấp nhận (vàng, VND, USD,…) mà không cần phải có sự xuất hiện của tiền cùng lúc để cân, đong, đo, đếm,… Góp phần tăng cường tính hiệu quả của sản xuất xã hội. 8 THU DAU MOT UNIVERSITY Môn học: Giảng viên: TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT 2 KHÁI NIỆM VÀ CHỨC NĂNG CỦA TIỀN TỆ 2 KHÁI NIỆM VÀ CHỨC NĂNG CỦA TIỀN TỆ 2.2 Chức năng của tiền tệ  Chức năng phương tiện trao đổi (phương tiện lưu thông và phương tiện thanh toán) Tiền thực hiện chức năng phương tiện trao đổi khi tiền làm trung gian cho quá trình trao đổi hàng hóa, dịch vụ và thanh toán các khoản nợ. Sự vận động của tiền tệ có thể gắn liền hoặc tách rời với sự vận động của hàng hóa. Có thể là hóa tệ, tín tệ hoặc bút tệ. Góp phần tăng tính hiệu quả của kinh tế. 8 THU DAU MOT UNIVERSITY Môn học: Giảng viên: 2.2 Chức năng của tiền tệ  Chức năng phương tiện tích lũy Tiền thực hiện chức năng phương tiện tích lũy khi tiền tạm thời ở trạng thái nằm im để dự trữ giá trị. Tiền thực hiện chức năng phương tiện tích lũy có thể là hóa tệ, tín tệ hoặc bút tệ và các loại tiền này có giá trị ổn định, bền vững. Tạo thuận tiện cho quá trình tích lũy và tập trung vốn. 8 THU DAU MOT UNIVERSITY Môn học: Giảng viên: 3 9/19/2017 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT Nghiên cứu 3 Phân biệt sự khác nhau giữa: • Chức năng thước đo giá trị và chức năng phương tiện trao đổi của tiền tệ • Chức năng phương tiện trao đổi và chức năng phương tiện tích lũy của tiền tệ. THU DAU MOT UNIVERSITY Môn học: Giảng viên: 3.1 Khái niệm và các yếu tố cấu thành 3.2 Các chế độ tiền tệ 3.3 Chế độ tiền tệ Việt Nam THU DAU MOT UNIVERSITY TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT 3 3 3.1 Khái niệm chế độ tiền tệ Chế độ lưu thông tiền tệ là hình thức tổ chức lưu thông tiền tệ của một nước đã được quy định trong pháp luật, trong đó, các nhân tố hợp thành của lưu thông tiền tệ được kết hợp một cách thống nhất. Môn học: Giảng viên: 3.1 Các yếu tố cấu thành của chế độ tiền tệ Kim loại tiền tệ THU DAU MOT UNIVERSITY Là nhân tố cơ bản của chế độ lưu thông tiền tệ. Kim loại được chọn làm vật ngang giá chung tùy vào điều kiện khách quan về kinh tế chính trị và địa vị của mỗi quốc gia trên thương trường thế giới. Môn học: Giảng viên: CHẾ ĐỘ TIỀN TỆ THU DAU MOT UNIVERSITY Môn học: Giảng viên: TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT 3 CHẾ ĐỘ TIỀN TỆ Giảng viên: 3.1 Các yếu tố cấu thành của chế độ tiền tệ • Kim loại tiền tệ • Đơn vị tiền tệ • Quy định chế độ tiền đúc và lưu thông tiền đúc • Quy định chế độ lưu thông các dấu hiệu giá trị TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT 3 Môn học: TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT CHẾ ĐỘ TIỀN TỆ THU DAU MOT UNIVERSITY CHẾ ĐỘ TIỀN TỆ CHẾ ĐỘ TIỀN TỆ 3.1 Các yếu tố cấu thành của chế độ tiền tệ Đơn vị tiền tệ Đơn vị tiền tệ còn gọi là tiêu chuẩn giá cả của đồng tiền, NN cần quy định rõ 3 yếu tố: • Tên gọi do NN quy định, ký hiệu: được mã hóa theo tiêu chuẩn ISO. • Hàm kim lượng: là trọng lượng kim loại quý (vàng, bạc) được ấn định theo pháp luật nước sở tại cho một ĐVTT. • Kết cấu tiền tệ: trên cơ sở đơn vị tiền tệ được pháp luật quy định, NN sẽ phát hành tiền lưu thông theo bội hoặc ước số của ĐVTT. THU DAU MOT UNIVERSITY Môn học: Giảng viên: 4 9/19/2017 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT 3 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT CHẾ ĐỘ TIỀN TỆ 3 CHẾ ĐỘ TIỀN TỆ 3.1 Các yếu tố cấu thành của chế độ tiền tệ Cơ chế đúc tiền 3.1 Các yếu tố cấu thành của chế độ tiền tệ Là toàn bộ những quy định của NN bằng pháp luật có liên quan đến chế độ đúc tiền và lưu thông tiền đúc. Phân loại: Cơ chế phát hành tiền giấy • Cơ chế đúc tiền tự do: Áp dụng cho tiền đúc đủ giá, tiền đúc theo tiêu chuẩn do NN ấn định. (Vàng, bạc) • Cơ chế đúc tiền hạn chế: Áp dụng cho tiền đúc không đủ giá, NN nắm độc quyền trong việc đúc tiền. THU DAU MOT UNIVERSITY Môn học: Giảng viên: THU DAU MOT UNIVERSITY TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT 3 3.2 Các chế độ tiền tệ 3.2.1 Chế độ lưu thông tiền kim loại − Chế độ đơn bản vị − Chế độ song bản vị − Chế độ bản vị vàng 3.2.2 Chế độ lưu thông tiền giấy • Nguyên nhân ra đời và bản chất tiền giấy • Giá trị tiền giấy và quy luật lưu thông • Chế độ lưu thông tiền giấy khả hoán • Chế độ lưu thông tiền giấy không chuyển đổi được ra vàng 3.2.3 Giới thiệu một số đồng tiền chung THU DAU MOT UNIVERSITY Môn học: Giảng viên: 3 CHẾ ĐỘ TIỀN TỆ THU DAU MOT UNIVERSITY  Bản vị song song: tiền vàng và tiền bạc lưu thông theo giá trị thực tế, nhà nước không can thiệp, hàng hoá được định giá theo vàng và theo bạc.  Bản vị kép: tiền vàng và tiền bạc lưu thông theo tỷ giá mà nhà nước quy định (tỷ giá pháp định) THU DAU MOT UNIVERSITY Môn học: Giảng viên: Môn học: Giảng viên: TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT 3 CHẾ ĐỘ TIỀN TỆ Giảng viên: 3.2.1 Chế độ lưu thông tiền kim loại • Chế độ đơn bản vị Là chế độ tiền tệ lấy một thứ kim loại làm vật ngang giá chung. Kim loại được sử dụng có thể là: kẽm, đồng, bạc hay vàng.  Chế độ đơn bản vị sử dụng kim loại kẽm hay đồng gọi là hệ thống tiền kém giá phản ánh nền kinh tế hàng hoá kém phát triển.  Chế độ đơn bản vị sử dụng kim loại bạc hay vàng gọi là hệ thống tiền đủ giá. TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT 3.2.1 Chế độ lưu thông tiền kim loại • Chế độ song bản vị Là chế độ tiền tệ mà vàng và bạc đều được sử dụng với tư cách là tiền tệ với quyền lực ngang nhau. Trong chế độ này, vàng và bạc được đúc tự do và thanh toán không hạn chế. Môn học: TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT 3 CHẾ ĐỘ TIỀN TỆ Ngân hàng trung ương là cơ quan duy nhất có quyền phát hành tiền tệ, còn việc in ấn tiền sẽ do các cơ quan chuyên trách đảm nhận. CHẾ ĐỘ TIỀN TỆ 3.2.1 Chế độ lưu thông tiền kim loại • Chế độ song bản vị Quy luật Gresham: “Tiền xấu trục xuất tiền tốt ra khỏi lưu thông”  Tiền tốt: tiền có giá trị thực tế trên thị trường lớn hơn giá trị danh nghĩa do luật pháp NN quy định.  Tiền xấu: tiền có giá trị thực tế trên thị trường thấp hơn giá trị danh nghĩa do luật pháp NN quy định. THU DAU MOT UNIVERSITY Môn học: Giảng viên: 5