Bài giảng môn Kinh tế quốc tế

GIỚI THIỆU MÔN HỌC KINH TẾ QUỐC TẾ

1)Khái niệm về môn học Kinh tế Quốc tế

(International Economics):

Khái niệm: qu c t ọ ố ế là môn khoa h c nghiên c u ứ

nguyên ố ử ụ

nh m ằ ố ị

ố

Kinh t ế ề phân ph i và s d ng tài v n đ ấ gi a các qu c gia thông qua ậ ữ i s ạ ớ ự cân đ i cung c u đ t t d ch v , ti n t ụ ề ệ ị và t ng th ề m u d ch ầ v hàng hoá, ề ố m i qu c gia trong ph m vi ỗ ạ ầ . toàn c u ế ể n n kinh t ổ

nghiên c u qui lu t nh ng ậ ứ và tác đ ng kinh t i ạ ế ộ và ữ qua l ế ữ ữ ố

i. • Nói cách khác: qu c t Kinh t ố ế ế quan h kinh t ế ệ gi a các qu c gia, gi a các n n kinh t các khu v c kinh t ế ề trên th gi ế ớ ự

ấ ế ỷ ầ

• Lịch sử phát triển: ệ ộ ộ ủ ế ọ

ủ , Kinh t ể ố ế ế

h c. th gi ế ế ớ qu c t ố ế ọ i, quan tách ra ộ ư ộ

Xu t hi n cách đây trên hai th k , ban đ u là m t b ph n c a kinh t ậ V i s phát tri n c a kinh t ớ ự qu c t h kinh t ế ệ và phát tri n nh m t môn khoa h c đ c ể l p.ậ

ủ

đ i v i m i qu c ố ỗ ọ qu c t ế ộ ố ế ố ớ

ươ

ể ể ộ

ể

1) Vai trò của Kinh tế quốc tế: Vai trò quan tr ng và ngày m t gia tăng c a quan h kinh t ệ gia: •Ngo i th ng: ạ •Th ng m i d ch v : ụ ạ ị ươ •Di chuy n v n qu c t ố ế ố •Di chuy n lao đ ng qu c t ố ế •Chuy n giao công ngh : ệ Ảnh hưởng kinh tế qua lại mạnh mẽ giữa các quốc gia, giữa những mối quan hệ kinh tế quốc tế

• Ch • Ch • Ch • Ch • Ch qu c t và Lý ươ ươ ươ ươ ươ ế ố ế ế

ế ề ế

ế ệ ng 6: Di chuy n qu c t • Ch các ngu n

1) Chương trình môn học: ng 1: Lý thuy t c đi n ế ổ ể ng 2: Lý thuy t hi n đ i ạ ệ ế ng 3: Lý thuy t v thu quan ế ế ề ng 4: Các công c phi thu quan ụ ng 5: Liên k t kinh t thuy t v liên hi p thu quan ố ế

ể ồ

ấ ng 7: Th tr ng ngo i h i và t giá ị ườ ạ ố ỷ

ng 8: Các y u t nh h ng t i t giá ế ố ả ưở ớ ỷ

ươ l c s n xu t ự ả ươ h i đoái ươ h i đoái • Ch ố • Ch ố

ố ế

• Ch • Ch ươ ươ ng 9: Cán cân thanh toán qu c t ng 10: Chính sách ngo i h i ạ ố

Giáo trình , TS. Hoàng Vĩnh Long • Kinh t

- ĐHQG TP.HCM)

• Kinh t , GS.TS. Hoàng Th Ch nh ế (Khoa Kinh t ế ị ỉ

(ĐH Kinh t TPHCM)

, PGS.TS. Đ Đ c Bình; TS. ỗ ứ

ng L ng ạ

ộ

h c qu c t • Kinh t qu c t ố ế ế qu c t ố ế ế • Kinh t qu c t ố ế ế Nguy n Th ườ ễ Qu c dân Hà N i) (ĐH Kinh t ế : Lý thuy t và chính ế ế ọ ố ố ế

sách, Paul Krugman; Maurice Obstfend

CH

Ế

ƯƠ Ủ

NG ữ

ế ỷ

ị

NG 1: ƯƠ LÝ THUY T M U D CH QU C T Ố Ế Ị Ậ C ĐI N Ổ Ể I. CH NGHĨA TR NG TH Ọ (MERCANTILISM) (Th k 16 – gi a th k 18) ế ỷ 1) Hoàn c nh l ch s : ử ả

ể ủ ọ ươ ng v ề

ng m i Qu c t

2) Quan đi m c a ch nghĩa tr ng th ủ : Th ố ế ươ ạ L p lu n: ậ ậ

ạ : ị ố ế ng m i (xu t siêu): ấ

ị

ả ế ộ

ủ ọ

: ạ ươ ố ế ạ

c ngoài ch ỉ ổ

ng m i qu c t ng m i v i n ạ ớ ướ i ích dân t c, không ộ ị ế ơ ả ng v th ề ươ ươ l ừ ợ ấ ph i là ả

Quan đi m v m u d ch qu c t ề ậ ể •Duy trì th ng d th ư ươ ặ •Chính sách b o h m u d ch: ộ ậ ả •Khuy n khích xu t kh u: ẩ ấ •B o h ngành d ch v ụ H n ch c b n c a Ch nghĩa tr ng ủ th •Trao đ i th xu t phát t hai bên cùng có l i ợ

ng

ủ ư ưở

ươ

v th

t ng m i qu c t

1) Ý nghĩa c a t ề ươ

ng tr ng th ọ : ố ế ạ

i: ng l n đ u tiên đ c p t ầ

ủ

ề ậ ớ (TMQT), Vai trò c a và Chính sách

ạ ạ ạ

ả ố ế

•Là t t ầ ư ưở ng m i qu c t Th ố ế ươ ng m i qu c t Th ố ế ươ ng m i: th ươ •L n đ u tiên đ c p và mô t ề ậ ầ ầ ni m Cán cân thanh toán qu c t ệ •Nhi u t cái khái : ng còn t n t t i ng tr ng th ọ ề ư ưở ồ ạ ươ

Ế Ợ Ệ Ố Ủ

II. LÝ THUY T L I TH TUY T Đ I C A A. Ế SMITH (ABSOLUTE ADVANTAGE THEORY)

1) Hoàn c nh l ch s : ử ả ị

ng m i 2) Quan đi m c a A. Smith v th ủ ề ươ ể ạ

qu c tố ế L p lu n: ậ ậ

ể

ạ ề ạ ộ

ng ng; Th tr ự ươ ở ử ủ ệ ị ườ

ệ ố tích c c cho phát tri n ế ế ố i th tuy t đ i: ự ể

:ế ợ ấ ỏ ấ ẩ ầ

ệ ố ợ

ự ệ

ấ ố

ộ ề ộ ả ẩ

Quan đi m c a A. Smith v TMQT: •Không can thi p vào ho t đ ng ngo i ng m c a và T do th th ươ m i ạ •Lý thuy t l ế ợ •Xu t kh u là y u t ẩ ấ kinh t •Tr c p xu t kh u c n bãi b : 3) Nội dung Lý thuyết lợi thế tuyệt đối: Khái ni m L i th tuy t đ i (LTTĐ): ế ệ •“LTTĐ là s khác bi t tuy t đ i v năng su t ệ ố ề lao đ ng (hay chi phí lao đ ng) gi a các qu c ữ ộ gia v m t s n ph m”. Ví d :ụ

t:

ế

ộ ọ

thi ả ề

ổ

ế ả ng c nh tranh hoàn h o

s n xu t) t ị ườ ộ ể

ế ố ố

ồ ự ả ố

do: ươ

a) Các gi •H c thuy t lao đ ng v giá tr : ị •Chi phí s n xu t là không đ i. ấ •Th tr ạ ả •Lao đ ng (y u t do di chuy n ấ ự ế ố ả trong khuôn kh m t qu c gia: ố ổ ộ •Y u t SX không di chuy n gi a các qu c ữ ể gia •Các ngu n l c s n xu t s d ng hoàn toàn ấ ử ụ •Có 2 qu c gia trao đ i 2 m t hàng ổ ặ •Th hoàn toàn t ự ố ế ạ •Chi phí v n t i b ng 0.

ng m i qu c t ậ ả ằ

ả ố ỗ

ẩ

ả ế ấ ế

ọ ẩ ệ ố ấ ệ ố ố ợ

ế t c các qu c gia đ u có l ợ i.

i qu c gia 1. i qu c gia 1. i qu c gia 2. i qu c gia 2. ố ố ố ố ẩ ẩ ẩ ẩ

a) Phát bi u:ể N u m i qu c gia chuyên môn hóa s n xu t và xu t kh u s n ph m mà h có l i ẩ ợ ả th tuy t đ i và nh p kh u s n ph m mà ẩ ậ các qu c gia khác có l i th tuy t đ i, thì t ề ấ ả ố c)Công th c t ng quát: ứ ổ • a1 là NSLĐ s n ph m A t ả ạ • b1 là NSLĐ s n ph m B t ả ạ • a2 là NSLĐ s n ph m A t ả ạ • b2 là NSLĐ s n ph m B t ạ ả (Chi phí LĐ): α1, β1, α2, β2)

i th tuy t đ i ệ ố ế ế ợ

i th tuy t đ i v s/p A i th tuy t đ i v s/p B ậ ị

ậ ậ ẩ ẩ

i th so sánh) • N u ế a1>a2 và b1β2) C s m u d ch: Lý thuy t l ơ ở ậ ị • QG 1 có l ợ ệ ố ề ế • QG 2 có l ệ ố ề ế ợ Mô hình m u d ch: • QG 1 xu t kh u s/p A, nh p kh u s/p B ấ • QG 2 xu t kh u s/p B, nh p kh u s/p A ấ T l ỷ ệ (Áp d ng t ụ ế ợ ế

ẩ ẩ trao đ i: ổ ng t ươ d) Ví d v l ụ ề ợ lý thuy t l ự i th tuy t đ i ệ ố ế

Lúa mỳ (gi ạ V i (mét/ng ườ i-gi Mỹ 6 2 Anh 1 4 ộ Năng su t lao đ ng ấ ờ – W ) /ng ) - C ườ i-gi ờ ả

C s m u d ch: L i th thuy t đ i: ị ệ ố

ơ ở ậ ỹ

ế ế

ị

ỹ ậ ẩ

ấ ấ ẩ ậ

trao đ i: (nói sau trong LTSS) ậ ẩ ẩ ổ

ị

ổ

ng m u d ch: 6W = 6C ị

c 2 gi ờ c 4,5 gi ợ ế i th tuy t đ i v lúa mỳ M có l ệ ố ề ợ i th tuy t đ i v v i Anh có l ệ ố ề ả ợ Mô hình m u d ch: • M xu t kh u lúa mì, nh p kh u v i ả • Anh xu t kh u v i, nh p kh u lúa mỳ. ả T l ỷ ệ L i ích c a m u d ch: ậ ủ ợ • T l trao đ i: 1W = 1C ỷ ệ • Kh i l ậ ố ượ • K t qu : ả ế t ki m đ M ti ệ ỹ ế t ki m đ Anh ti ệ ế ượ ượ ờ

a) Giá tr và h n ch c a Lý thuy t LTTĐ ế ủ ế ạ ị

ọ

ng v m u d ch qu c t

ủ ấ ả ố

ủ : ố ế i ích c a t ố ế

ấ t c các qu c trên c s ơ ở ổ

ượ

ợ : ế i th ế

ả ẩ

ế

i th tuy t đ i v ệ ố ề ng m i có di n ợ ươ ạ ễ

Giá tr :ị •Ch ra s sai l m c a ch nghĩa tr ng ầ ủ ự ỉ th ị ề ậ ươ •Ch ng minh đ c l ượ ợ ứ gia tham gia m u d ch qu c t ị ậ chuyên môn hoá s n xu t và trao đ i ả H n ch : ế ạ •Ch gi c 1 ph n th i thích đ ng m i q/t ươ ầ ạ ỉ ả M u d ch di n ra khi m i qu c gia có l ố ỗ ễ ị ậ tuy t đ i v 1 s n ph m ệ ố ề N u 1 qu c gia không có l ế ố b t c s n ph m nào thì th ẩ ấ ứ ả ra hay không?

IV. LÝ THUYẾT CHI PHÍ CƠ

ộ ả ẩ

ố ượ ẩ ả

ơ ộ ủ ng c a m t s n ph m khác (V i) ủ ơ ể ả

ấ ấ (Lúa mỳ). ầ ị ả ả ứ

HỘI CỦA HABERLER 1) Nội dung Lý thuyết chi phí cơ hội a) Khái niệm Chi phí cơ hội (Opportunity cost) Khái niệm: Chi phí c h i c a m t s n ph m (Lúa mỳ) là s l ộ ả c n ph i c t gi m, đ s n xu t thêm 1 đ n ả ắ v s n ph m th nh t ẩ Công thức:

(CPCHW) = ∆QC ∆QW

a) Ví dụ:

Mỹ Anh

Vải

Mỹ: • ↑30W ↔ ↓20C ↑1W ↔↓2/3C (CPCHW)US = 2/3

• ↑20C ↔↓30W ↑1C ↔↓3/2W (CPCHC)US = 3/2

Lúa mỳ 180 0 150 20 120 40 90 60 80 60 30 100 0 120

Vải Lúa mỳ 0 60 20 50 40 40 60 30 20 80 10 100 120 0

Anh: • (CPCHW)UK = 2 • (CPCHC)UK = 1/2

Xác định Lợi thế so sánh thông qua chi phí cơ hội

Mỹ

2 2/3

= =

3/2 1/2

= =

Anh •(CPCHw)uk = (Pw )uk Pc •(CPCHc)uk = (Pc )uk Pw

< >

ẩ

ậ

ả

•(CPCHw)us = (Pw )us Pc •(CPCHc)us = (Pc )us Pw • M có l i th so sánh v lúa mỳ ợ ỹ ề ế • Anh có l i th so sánh v v i ề ả ợ ế • M CMH SX, xu t kh u lúa mỳ, nh p kh u v i ẩ ỹ • Anh CMH SX, xu t kh u v i, nh p kh u lúa ẩ

ấ ấ

ả

ậ

ẩ

mỳ

ế

 Tóm lược: ử ụ ậ

ể ả

• Lý thuy t CPCH v n s d ng qui lu t l i th ế ậ ợ ẫ . i thích m u d ch qu c t ố ế ạ (Giá so ng m i ị ươ

so sánh đ gi Giá so sánh khi không có th sánh cân b ng n i đ a) ằ ộ ị

• Khác bi t là gía so sánh đ ệ ượ c xác đ nh d a ị ự

ơ ộ ụ

i gi ế thi ế ả c khi m khuy t c a ế ủ t lao đ ng là ộ

ế ố ấ

thi ơ ộ ộ ế ả

t s n xu t duy nh t là lao ế ố ả ụ ấ

trên chi phí c h i. • Do đó kh c ph c đ ượ ắ Ricardo liên quan t ớ y u t duy nh t, vì: Chi phí c h i không ph thu c gi “ch có 1 y u t ấ ỉ đ ng”ộ

t “Ch có m t y u t s n i th so sánh, ế ộ ế ố ả trong lý thuy t l ế

ấ ế ợ ỉ ộ

ố ỗ ế ả

ẩ ả

ấ ơ ộ ơ ấ ẩ

ả ơ

a) Nội dung: Các giả thiết: ng t t ự ươ ngo i tr gi thi ạ ừ ả xu t duy nh t là lao đ ng” ấ Phát biểu: N u m i qu c gia chuyên môn hoá s n xu t ấ và xu t kh u s n ph m mà mình có chi phí ẩ c h i th p h n và nh p kh u s n ph m ẩ ậ t c mà mình có chi phí c h i cao h n thì t ấ ả ơ ộ i. các qu c gia đ u có l ợ

ố ề

1) Chi phí cơ hội không đổi và đường

giới hạn khả năng sản xuất.

ng ả ượ

ườ ợ ế ả ị

ể ủ ẩ

ể ả

ụ

“Chi phí cơ hội không đổi” (CPCHKĐ): theo qui mô s n l Khái niệm Đường giới hạn khả năng sản xuất (The production possibility frontier – PPF): PPF – là đ ng bi u th các k t h p s n l ng khác nhau c a hai s n ph m mà 1 ả ượ ờ khi đã s ử ấ đ ng th i qu c gia có th s n xu t ồ ố d ng toàn b các ngu n l c ồ ự . ộ Khi CPCH không đ i – PPF là đ ng th ng: ẳ ườ ổ

C

Mỹ

A4

Minh họa PPF của Anh, Mỹ

A3

A

Anh

A2

V iả

A1

Qc 120 100 80 60 40 20

B

Qw

V iả Lúa mỳ 60

0 30 60 90 120 150 180

B’

Anh

A’

Qc 120 100 80 60 40 20

C’

Mỹ Lúa mỳ 0 180 0 150 20 50 20 120 40 40 40 90 60 30 60 60 80 20 80 30 100 10 100 0 120 0 120

Qw

0 20 40 60

ả ơ ộ

i ườ ớ

ằ ạ ể

ủ ủ

ị ả ượ ụ ể

ủ ớ

Xác định CPCH thông qua đồ thị •Chi phí c h i (CPCH) c a 1 s n ph m ẩ ủ ng gi b ng đ nghiêng tuy t đ i c a đ ộ ệ ố ủ h n kh năng s n xu t (PPF) v i tr c t a đ ộ ớ ụ ọ ấ ả ả ng c a s n ph m đó: bi u th s n l ẩ ủ ả ị ả ượ •CPCH c a lúa mỳ - đ nghiêng c a PPF v i ớ ộ ng lúa mỳ - Qw) tr c hoành (bi u th s n l •CPCH c a v i - đ nghiêng c a PPF v i ủ ả tr c tung (bi u th s n l ể

ộ ị ả ượ ng v i - Qc) ả ụ

Mỹ

C

Qc 120

Minh họa đồ thị CPCH

(CPCHc)us

= 3/2

(CPCHw)us = 2/3

B

Qw

• Mỹ: (CPCHW)US = 2/3 (CPCHC)US = 3/2

0

180 B’

Qc 120

Anh

(CPCHc)uk = 1/2

•Anh: (CPCHw)uk = 2 (CPCHc)uk = 1/2

Qw

0 (CPCHw)uk = 2 C’ 60

1) Thương mại với chi phí cơ hội không đổi

ả ấ

ả ấ ụ ằ ụ

i A’. ả ấ ụ i A. ạ

ợ ẩ

ế i th so sánh ợ ẩ

i B ỉ ả ỹ

ạ i B’ a) Khi không có mậu dịch: •S n xu t và tiêu th b ng nhau trên PPF •Mỹ: S n xu t và tiêu th 90W và 60C t ạ •Anh: S n xu t và tiêu th 40W và 40C t b) Khi có mậu dịch: Sản xuất: •Có m u d ch, CPCH không đ i, chuyên môn ổ ị ậ i th so sánh: hóa hoàn toàn vào s/ph m có l Ch s n xu t s n ph m có l ế ấ ả •M ch s n xu t lúa mỳ, 180W và 0C t ấ Anh ch s n xu t v i, 0W và 120C t ấ ả ỉ ả ỉ ả ạ

ị

ậ

ơ ộ

ớ

ổ

M u d ch v i Chi phí c h i không đ i K

C

Qc 120

B’

Qc 120

Mỹ

Anh

E

70 60

70C D’

70W

E’

70C

50 40

A’

QwC’

B 180

0 Qw

D 70W 110

0

90 60 70

40

ơ ạ ươ ơ ạ ấ

Trao đổi thương mại: •theo giá so sánh lúa mỳ cao h n t i Anh (khi không có th th p h n t 2/3 < (Pw/Pc)T < 2, C th : (Pw/Pc) i M và ỹ ng m i): ạ T = 1 ụ ể

ổ

ổ ấ ậ ậ ố ượ ấ ấ

ẩ ẩ ậ ậ ằ ị

ị

ậ ằ ấ

•Kh i l ng trao đ i: 70W đ i l y 70C •M xu t kh u 70W đ i l y (nh p kh u) 70C ẩ ổ ấ ỹ •Anh xu t kh u 70C đ i l y (nh p kh u) 70W ẩ ổ ấ •Tam giác m u d ch BDE b ng tam giác m u d ch B’D’E’ •(M u d ch cân b ng: xu t kh u c a M ỹ ẩ i) b ng nh p kh u c a Anh và ng ủ c l ượ ạ ị ậ ủ ẩ ằ

ậ

ị ậ ấ ổ ụ ụ

ợ ậ ị

ả

ậ

ấ ổ ụ ụ ị ậ

Lợi ích mậu dịch: • MỸ: S n xu t: B (180W; 0C) ả Trao đ i: (–70W; +70C) Tiêu th (có m u d ch): E (110W; 70C) Tiêu th (Ko có m u d ch): A (90W; 60C) ị L i ích m u d ch: A→E (+20W; +10C) • ANH: S n xu t: B’ (0W; 120C) Trao đ i: (+70W; –70C) Tiêu th (có m u d ch): E’ (70W; 50C) Tiêu th (Ko có m u d ch): A’ (40W; 40C) ị L i ích m u d ch: A’→E’ (+30W; +10C) ợ ậ ị

1) Đường giới hạn tiêu dùng

ủ

i h n tiêu dùng c a ớ ạ ớ ườ ỹ ạ v i giá trao đ i ổ

ả

ng ươ ứ ổ ộ ằ

ạ

Đường giới hạn tiêu dùng của Mỹ: •Đ ng BK là đ ng gi ườ ng m i M khi có th ươ (Pw/Pc=1): đi qua đi m s n xu t (B) ấ ể có đ nghiêng b ng m c giá trao đ i th m i (Pw/Pc) = 1 •Ý nghĩa:

ườ

Qc 180 K

Mỹ

i h n ỹ

E2

C

120 E1

đ ườ ườ

E

(Pw/Pc)T = 1

90 70 60

A

Qw

Đ ng gi ớ ạ tiêu dùng c a Mủ • (Pw/Pc)T = 1 →Đ ng GHTD là ng BK • (Pw/Pc)T = 3/2 →Đ ng GHTD là ng BH

đ ườ ườ

0

90

• Các đ ► u vi

B 180 60 110 i h n tiêu dùng cao h n PPF ơ ớ ạ t ra bên ậ

ụ ượ

ườ Ư ệ ủ ngoài PPF khi có th ng Gi t c a m u d ch: tiêu th v ị ươ ng m i ạ

Đ ng gi

i h n

ườ

ớ ạ

Qc B’

120 Anh

tiêu dùng (GHTD) c a Anh

ủ

(Pc/Pw)T = 1

E’

E’1

A’

50 40 30

• (Pw/Pc)T = 1 ↔(Pc/Pw)T = 1 →Đ ng GHTD ườ

K’

C’

là đ ng B’K’ ườ

0

40

70

90

120 Qw

• Các đ

60 ng GHTD cao h n PPF

ườ ơ

1) Ví d l i góc đ lý ụ ợ ộ

i th so sánh d thuy t chi phí c h i ế ế

/gi ) ộ Năng su t lao đ ng ấ ạ ờ – W Lúa mỳ (gi

ướ ơ ộ Mỹ 6 4 30 Anh 1 2 60

ỹ

V i ả (mét/gi ) - Cờ Ngu n l c lao đ ng (gi ) ờ ộ ồ ự •PPF c a M : Qc = •PPF c a Anh: Qc = ủ ủ

– 2/3*Qw + 120 – 2*Qw + 120 Tính chi phí c h i ơ ộ ả ầ ả ắ

M :ỹ 6W c n 1h, ph i c t gi m 4C; •↑1W ↔ ↓2/3C (CPCHw)us = 2/3; (CPCHc)us = 3/2 Anh: (CPCHw)uk = 2; (CPCHc)uk = 1/2

ƯƠ

HI N Đ I V TH

Ế NG M I

CH Ệ

NG II: LÝ THUY T Ạ Ạ Ề ƯƠ QU C T . Ố Ế

NG Ề ƯƠ

• LÝ THUY T CHU N V TH Ạ

Ẩ Ố Ế Ố Ế Ớ Ằ

Ế M I QU C T (CÂN B NG QU C T V I CHI PHÍ C H I GIA TĂNG)

• LÝ THUY T HECKSCHER – OHLIN Ơ Ộ Ế

V TH I. LÝ THUY T CHU N Ế Ề ƯƠ

ạ

ế ủ ế ổ ể ớ chi phí c h i gia tăng ơ ộ

ự ế ỉ ậ ư i ề ậ ớ

Ẩ NG M I QU C T Ố Ế Ạ ế ổ ể 1)H n ch c a các lý thuy t c đi n: Lý thuy t c đi n v i chi phí c h i không đ i: ổ ơ ộ Th c t Ch t p trung nghiên c u cung, Ch a đ c p t ứ c u.ầ

ệ

ơ ộ ẩ

ầ ỗ ấ

Khái ni m chi phí c h i gia tăng •Chi phí c h i c a m t s n ph m tăng d n theo ầ ộ ả ơ ộ ủ qui mô s n l ng ả ượ •Nghĩa là m t qu c gia ph i hy sinh tăng d n s ố ả ố ộ ng m t s n ph m đ s n xu t thêm m i m t l ộ ể ả ẩ ộ ả ượ đ n v ti p theo c a s n ph m khác ả ủ ơ ị ế ẩ

ơ ộ

ặ

Nguyên nhân chi phí c h i gia tăng • Nguyên nhân c b n là do tính đ c thù s n ả s n xu t: Tính thích h p ợ

ơ ả ph m c a y u t ấ ủ ế ố ả trong s n xu t các (h u ích) c a m t y u t ấ ả ộ ế ố ủ s n ph m khác nhau là không nh nhau ư

ẩ ữ ả ẩ • Ví d : ụ

ng

1) Chi phí c h i gia tăng và đ ơ ộ

gi

ả

ớ ạ

đ ng ớ ướ

ườ ấ i h n kh năng s n xu t ng cong lõm h ườ

i m t đi m s n xu t b ng đ nghiêng

ả ấ

ộ ể ườ ị

chuy n đ i biên” ỷ ệ ể ổ

ả •V i CPCHGT thì PPF là ộ v g c t a đ . ề ố ọ •CPCH t ộ ạ ể ả ấ ằ ộ i đi m s n xu t, là đ tuy t đ i c a đ ng PPF t ộ ể ạ ườ ệ ố ủ . nghiêng c a ti p tuy n v i đ ng PPF ớ ườ ế ế ủ •CPCHx(A) = 1/4 ↔ CPCHy(A) = 4 •CPCHx(B) = 1 ↔ CPCHy(B) = 1 •Đ ng cong lõm v g c t a đ bi u th CPCH ề ố ọ gia tăng c a X và Y ủ •Chi phí c h i còn g i là “T l ọ ơ ộ – Marginal Rate of Transformation (MRT)

ơ ộ

ố

Chi phí c h i gia tăng và PPF Qu c gia 1 Y 80

A

60 1x = 1/4y

40 B

20 1x = 1y

0

10 30 50

70 90 110 130

ạ ườ

ng bàng quan đ i chúng: ạ ườ 1) Đ ng bàng quan đ i chúng (The Community Indifference curve) ệ

ủ ườ ị ế

ể ị ằ ơ ồ i tiêu dùng cá th ể ơ ồ ẳ

c bi u ể ượ ủ ộ ố

ị ế ị ằ ơ ồ ạ

ườ ủ ộ ố

ườ ể

ạ ữ ẩ ạ ộ

a)Khái ni m đ •Th hi u tiêu dùng c a ng bi u th b ng s đ bàng quang (s đ đ ng ích) •Th hi u tiêu dùng c a m t qu c gia đ th b ng s đ bàng quan đ i chúng. •Khái ni m:ệ “Đ ng bàng quan đ i chúng c a m t qu c gia ng bi u th nh ng k t h p tiêu dùng khác là đ ế ợ ị i m t m c tho nhau c a hai s n ph m, mang l ả ứ ả ủ mãn tiêu dùng nh nhau cho xã h i” ộ ư

Đ ng bàng quan đ i chúng

ườ

ạ

Qu c gia 1

ố

A

M

Y 7 6 5

N

B

M R S xy( A )= 3

BQ3

4 3

L

C

2 BQ2

D

1 M R S xy(D ) = 1/3

BQ1

2

4

6

8

0 ng bàng quan đ i chúng

ấ ườ

ườ

ạ ể

ng BQĐC bi u th ị

ư ắ

ứ ng bàng quan không c t nhau: ộ

ề

ng cong l ườ ườ

ng BQĐC ộ ủ

mà ủ

ườ

i tiêu dùng s n sàng đánh đ i gi a hai lo i ạ thay ỷ ệ ẩ

a) Tính ch t đ •Các đi m trên cùng 1 đ ể m c đ tho mãn tiêu dùng nh nhau ả ộ ứ •Các đ ườ •Đ ng bàng quan càng cao thì m c đ tho ả ườ mãn tiêu dùng càng cao: •Đ ng bàng quan d c xu ng v bên ph i ả ố ố •Đ ng bàng quan là m t đ i v ồ ề ộ ườ phía g c to đ . ố ạ ộ T l thay th c n biên ế ậ ỷ ệ •Hình d ng l i v g c t a đ c a đ ườ ồ ề ố ọ ạ do tính ch t c b n c a tiêu dùng:T l ỷ ệ ấ ơ ả ng ữ ẵ ổ s n ph m gi m d n. T l ỷ l này g i là t ả ệ ọ ầ ả th c n biên – Marginal rate of substitution ế ậ (MRS).

thay th c n biên ế ậ

ế thay th biên c a s/p X cho Y ( ủ

ng s/p Y mà ng ụ ị

ố ượ ể ỏ

MRSxy = MRSxy = ==

ΔY ΔX T l ỷ ệ •Khái ni m MRS: ệ MRSxy), T l ỷ ệ i tiêu dùng ph i c t là s l ả ắ ườ gi m đ tiêu th thêm 1 đ n v s/p X, sao cho ơ ả m c th a mãn chung là không đ i. ổ ứ MUxMUx MUyMUy

ế ậ ằ

ng bàng quan t ệ ố ủ ườ

thay th biên c a l ỷ ệ ủ ế

•T l thay th c n biên c a X (MRSxy) b ng ủ ỷ ệ i đ nghiêng tuy t đ i c a đ ạ ộ đi m tiêu dùng ể •Khi tiêu dùng X tăng thì t X (MRSxy) gi m d n: ả ầ

i u hóa tiêu dùng:

ề

ệ ố ư

i ớ

Đi u ki n t •T i u hoá tiêu dùng khi đ ườ h n tiêu dùng) ti p xúc v i đ ớ ườ •Ti p đi m là đi m tiêu dùng t •T i đi m tiêu dùng t

ng ngân sách (gi ng bàng quan. i u ế ể ể ố ư

i u: ố ư ạ ế ạ ể ố ư MRSxy(A) = (Px/Py).

Y I/Py

A

E

BQ3 BQ2 BQ1

B

0 I/Px

X

1) Th ươ ơ ộ

(Tr ng m i v i chi phí c h i gia tăng ng h p qu c gia nh ) ỏ ố ạ ớ ườ ợ

i c a th gi ỏ ạ ủ ố i). ế ớ

ế ớ Px/Py)w = Pw = 1

i, ưở ả ớ

ng t ố ủ ậ ấ ớ

Mô hình: •2 qu c gia: Qu c gia 1 (nh ) và qu c gia 2 ố ố (Th gi i – Ph n còn l ế ớ ầ •2 s n ph m: X và Y ẩ ả •Giá th gi i: ( •Qu c gia nh : ỏ ố i giá th gi không có kh năng nh h ế ớ ả là bên ch p nh n giá c a qu c gia l n (th ế gi i).ớ

ng ạ ươ

c p): ự ấ

ng PPF ườ ớ ạ

ằ

ủ

ể ng bàng quan 1: ườ

a) Tr ng thái cân b ng khi không có th ằ m i (t cung t ạ ự Khi không có th ạ : ng m i ươ •Đ ng gi i h n tiêu dùng là đ ườ •Tr ng thái cân b ng (s n xu t và tiêu dùng t i ố ấ ạ ả ng BQ đ i chúng u) khi PPF ti p xúc v i đ ạ ớ ườ ế ư •Là đi m A (50X, 60Y), đi m ti p xúc c a PPF và ế ể đ •CPCHx(A) = MRSxy(A) = (Px/Py)1 = PA •PA = 1/4 – là giá s n ph m so sánh cân b ng n i ộ ẩ ả đ a – Giá so sánh khi không có th ng m i). ằ ạ ươ ị

ng m i (t

cung t

ạ th

c p)

Tr ng thái Cân b ng khi không có ằ ạ ự

ự ấ

ươ

Qu c gia 1 (nh ) ỏ ố

Y 80

BQ1

60 CPCHx(A) = PA = 1/4 = (Px/Py)1

40

20

0

10 30 50

70 90 110 130

i th so sánh

ạ

i: ( (Px/Py)1=PA=1/4 ế ớ Px/Py)w=Pw=1

ợ

i có l ề i th so sánh v Y Xác đ nh l ế ợ ị Khi không có th ng m i: ươ •Giá so sánh s/p X t i QG 1: ạ •Giá so sánh s/p X c a th gi ủ •(Px/Py)1 < (Px/Py)w •Qu c gia 1 có l ế ố •Th gi ế ớ i th so sánh v X ế

ợ a) Khi có th ề ng m i. ạ ươ

A d ch chuy n xu ng d ố ể ấ ừ ể

ổ ấ i, ố i khi cân b ng giá th ế ằ ầ ớ

•Pw không đ iổ •Qu c gia 1 CMHSX s/p X, trao đ i l y s/p Y. •Đi m s n xu t t ướ ị ả CPCH s/p X tăng d n, t i (Px/Py)w = Pw =1. gi ớ

i qu c gia 1 là B(130X; ố ấ ả ớ ạ

ẩ ậ

ả ấ ế

i h n tiêu dùng c a qu c gia 1 khi có m u ủ

ậ ị

ớ ạ ườ

i E(70X; 80Y): trao đ i 60X l y

ế ớ ườ ể

ấ ổ i (Px/Py)w = 1 ng bàng quan 3 cao ng bàng quan 1): đây chính là ườ

•Đi m s n xu t m i t ể 20Y) CPCHx(B) = PB = (Px/Py)w = Pw = 1. •Qu c gia 1 xu t kh u X và nh p kh u Y theo giá ấ ẩ ố ế ớ (Px/Py)w = Pw = 1 th gi •Ti p tuy n BK đi qua đi m s n xu t B, có đ ộ ể ế ng PB = Pw = 1, là đ nghiêng là giá cân b ng ằ ườ gi ậ ố ớ ạ d ch. ị • Tiêu dùng khi có m u d ch là ti p đi m E c a ủ ể ế ng gi ng bàng i h n tiêu dùng BK v i đ đ ớ ườ quan đ i chúng 3. ạ •QG 1 tiêu th t ụ ạ 60Y v i QG 2 theo giá th gi ớ •Đi m tiêu dùng E trên đ h n so v i A (đ ớ ơ i ích m u d ch. l ậ ợ ị

Th

ng m i v i Chi phí c h i gia

ươ

ạ ớ

ơ ộ tăng (Qu c gia nh ) ỏ ố

BQ3

K

Qu c gia 1 (nh ) ỏ ố

E Y 80

BQ1

60 CPCHx(A) = PA = 1/4 = (Px/Py)1

40

C B

20 CPCHx(B)= PB=Pw=1

0

10 30 50

70 90 110 130

ị ợ ậ

ả

ậ

ấ ổ ụ ụ ị ậ

ậ

ợ ớ

L i ích m u d ch: S n xu t: B (130X; 20Y) Trao đ i: (–60X; +60Y) Tiêu th (có m u d ch): E (70X; 80Y) Tiêu th (Ko có m u d ch): A (50X; 60Y) ị L i ích m u d ch (Tiêu th ↑): E(BQ3) > A(BQ1) ị ụ •V i chi phí c h i gia tăng thì chuyên môn hoá là ơ ộ không hoàn toàn:

1) Th

ươ

ạ ớ

ng m i v i chi phí c h i gia tăng ng h p qu c gia l n) (Tr ố

ơ ộ ớ

ườ

ợ

ố

ớ ố

ng t ưở ả ớ i giá th ế

ố ả ố i.ớ

ng ươ

ng h p QG nh ) ỏ tr ự ườ

ợ i: cung t : (T ả ố ụ ạ A (50X; 60Y)

Mô hình: •2 qu c gia: Qu c gia 1 và Qu c gia 2 ố ố Qu c gia 1 l n so v i qu c gia 2 ớ •2 s n ph m: X và Y ẩ •Qu c gia l n: có kh năng nh h ả ớ gi a) Tr ng thái cân b ng khi không có th ằ ạ c p): m i (t ự ấ ạ ự Qu c gia 1 ng t ươ ố Qu c gia 1 s n xu t và tiêu th t ấ CPCHx(A) = MRSxy(A) = (Px/Py)1 = PA = 1/4

i Qu c gia 2 ố ố : ả ụ ạ A’ (80X; 40Y). ấ

Xác đ nh l ị Khi không có th ươ • Giá so sánh s/p X t Qu c gia 2 s n xu t, tiêu th t CPCHx(A’) = MRSxy(A’) = (Px/Py)2 = PA’ = 4 i th so sánh ế ợ ng m i: ạ ố ạ

i): ế ớ ố

i qu c gia 1: (Px/Py)1 = CPCHx(A) = PA = 1/4 • Giá so sánh X c a qu c gia 2 (th gi ủ (Px/Py)2 = CPCHx(A’) = PA’ = 4

• (Px/Py)1 < (Px/Py)2 • Qu c gia 1 có l • Qu c gia 2 có l i th so sánh v X i th so sánh v Y ợ ợ ố ố ề ề ế ế

ng ạ ươ

c p) Tr ng thái cân b ng khi không có th ằ m i (T cung t ự ự ấ ạ

Qu c gia 1 (l n) ớ ố

Y 80

BQ1

60 CPCHx(A) = PA = 1/4 = (Px/Py)1

40

20

0

10 30 50

70 90 110 130

ng m i (t cung t ạ th c p) Tr ng thái Cân b ng khi không có ằ ạ ự ự ấ ươ

Y 140

Qu c gia 2 ố

120

100 CPCHx(A’) = PA’ = 4 = (Px/Py)2

80

60

40 A’

20 BQ1’

X

60

0

20

40 80 100

ng m i. ươ

ừ

ổ ấ ầ

ổ ấ ố ố ố ừ

ầ

ễ ớ

ằ

i qu c gia 1 là B(130X; ớ ạ ữ ả ể

i qu c gia 2 là B’(120X; ớ ạ ể ả

ứ ậ ố ị

b) Khi có th ạ •Qu c gia 1 CMHSX và trao đ i l y s/p Y t QU C GIA 2. CPCH s/p X tăng d n, •Qu c gia 2 CMHSX s/p Y và trao đ i l y s/p X t QG 1. CPCH s/p Y tăng, CPCH s/p X gi m d n, ả •Chuyên môn hoá di n ra cho t i khi CPCH cân b ng gi a 2 qu c gia. (= 1) ố •Đi m s n xu t m i t ố ấ 20Y). CPCHx(B) = PB = 1. •Đi m s n xu t m i t ố ấ 40Y). CPCHx(B’) = PB’ = 1. •Qu c gia 1 và 2 trao đ i m u d ch theo m c giá ổ cân b ng (Px/Py)

T = PB = PB’ = 1

ằ

Th ươ

ng m i v i chi phí c h i gia tăng (Qu c gia l n – Qu c gia 1) ạ ớ ố ơ ộ ố

ớ BQ3

K

Qu c gia 1 (l n) ớ ố

E Y 80

BQ1

60 CPCHx(A) = PA = 1/4 = (Px/Py)1

40

C B

20 CPCHx(B) = PB = 1

0

10 30 50

70 90 110 130

ng m i v i chi phí c h i gia ươ ạ ớ

ơ ộ ố

Y 140

Th tăng (Qu c gia l n – Qu c gia 2) ớ ố CPCHx(B’) = PB’=1 Qu c gia 2 ố

B’

120

100 CPCHx(A’) = PA’ = 4 = (Px/Py)2

80 E’

60

C’

BQ3’

40 A’

K’

20 BQ1’

X

60

20

40 80 100

0

ng gi i h n tiêu dùng c a q/ ế ủ ớ ạ

ị ậ

ng gi i h n tiêu dùng c a ế ủ ớ ạ

ậ

ị ậ ủ ế

ủ ế ậ ị

i E(70X, 80Y) i E’(100X, 60Y) E: l ↗ ợ E’: l ↗ ợ ậ ậ ị

ớ

ấ ả ẫ ả

•Ti p tuy n BK là đ ườ ế g 1 khi có m u d ch. •Ti p tuy n B’K’ là đ ườ ế q/g 2 khi có m u d ch ị •Đi m tiêu dùng c a QG 1 khi có m u d ch là ti p ể đi m E. ể •Đi m tiêu dùng c a QG 2 khi có m u d ch là ti p ể đi m E’ ể •Qu c gia 1 tiêu th t ụ ạ ố •Qu c gia 2 tiêu th t ụ ạ ố •Gia tăng tiêu th t i ích m u d ch QG 1 A ị ụ ừ •Gia tăng tiêu th t i ích m u d ch QG 1 A’ ụ ừ •V i CPCH gia tăng thì CMH là không hoàn toàn: •QG 1 và QG 2 v n ti p t c s n xu t c hai s n ả ế ụ ph m X và Y khi có m u d ch ậ ẩ ị

ị

ả

ậ

ị ậ

ụ

ợ

ậ

ị

ả

ậ

ị ậ

L i ích m u d ch: ợ ậ • Qu c gia 1: ố S n xu t: B (130X; 20Y) ấ Trao đ i: (–60X; +60Y) ổ Tiêu th (có m u d ch): E (70X; 80Y) ụ Tiêu th (Ko có m u d ch): A (50X; 60Y) ị ụ L i ích m u d ch (Tiêu th ↑): E(BQ3) > A(BQ1) • Qu c gia 2: ố S n xu t: B’ (40X; 120Y) ấ Trao đ i: (+60X; –60Y) ổ Tiêu th (có m u d ch): E’ (100X; 60Y) ụ Tiêu th (Ko có m u d ch): A’ (80X; 40Y) ị ụ L i ích m u d ch (Tiêu th ↑) : E’(BQ3’) > A’(BQ1’)

ụ

ợ

ậ

ị

i ích m u d ch ậ

ị ầ

ợ ợ

ợ ụ

chuyên môn hoá (Gains from ợ

ư ầ ỏ

ừ

ợ

ầ

ạ (nh ph n 4): ư i A (50X; 60Y)

ổ ng m i ươ ụ ạ

ng m i: ạ

s q/g 1 không chuyên môn hóa (v n s n ả ẫ

i A),

Pw = 1.

1) C c u l ơ ấ ợ L i ích m u d ch g m hai thành ph n: ậ ồ ị •L i ích t trao đ i (Gains from Exchange) ổ ừ hay L i ích tiêu th •L i ích t ừ specialization). Phân tích qua ví d qu c gia 1 nh , nh ph n 4: ố ụ a)L i ích t trao đ i: Khi không có th •Q/g 1 s n xu t, tiêu th t ấ ả Khi có th ươ •Gi ả ử xu t t ấ ạ •Nh ng trao đ i m u d ch theo giá ư

ậ ổ ị

C c u l

i ích m u d ch ậ

ị

ơ ấ ợ BQ3

BQ2

H K Qu c gia 1 ố

T E Y 80

BQ1

60

C’

CPCHx(A) = PA = 1/4 = (Px/Py)1

40

20

B PB=Pw=1

0

10 30 50

70 90 110 130

ườ ớ ạ

ế ng gi ụ

i ích A (BQ1) t i T (BQ2) – l ợ

ổ ẫ ỉ

chuyên môn hóa

i B (130X; 20Y), ạ

ớ ổ

ng t i E(70X; 80Y) trên BQ3 ng h p qu c gia nh ) ỏ ố ầ ươ

ợ ườ T (BQ2) t i E (BQ3) ph n 4: tr ụ ừ ớ

chuyên môn hóa i ích t •AH là đ i h n tiêu dùng •Đi m tiêu th : T(30X, 80Y) khi AH ti p xúc BQ ể 2, trao đ i 20X l y 20Y (Pw=1) ấ ổ •Gia tăng tiêu th t ớ ụ ừ trao đ i t ổ ừ •Không chuyên môn hóa, ch trao đ i v n có th ể iợ thu l b)L i ích t ừ ợ •Q/g 1 chuyên môn hóa t •Trao đ i m u d ch v i giá Pw=1, ị ậ •Tiêu dùng t ạ •(T ự •Gia tăng tiêu th t – l ừ ợ

1) Th ng m i trên c s khác bi t th hi u ị ế ạ ệ ươ

ố ệ ườ

ậ ơ ộ ị

i h n kh năng s n ng gi ớ ạ ả

ả t ệ ấ ố

ng m i: ạ

ố

ụ A ↔ BQ1 ti p xúc PPF ế ấ ả

ơ ở tiêu dùng ng PPF gi ng h t nhau v i Hai qu c gia có đ ớ ố chi phí c h i tăng d n,Th hi u tiêu dùng khác ị ế ầ bi t, M u d ch có di n ra hay không? ễ ệ Ví d :ụ Qu c gia 1 và qu c gia 2; ố ố 2 s n ph m X và Y ẩ ả Q/g 1 và q/g 2 có đ ườ xu t gi ng nhau, th hi u tiêu dùng khác bi ị ế Khi không có th ươ •Qu c gia 1: S n xu t, tiêu th : CPCHx(A) = PA = (Px/Py)1

Th ươ ơ ở ệ t th ị

ng m i trên c s khác bi ạ hi u tiêu dùng ế

Qu c gia 1

ố

2 K

E

1 PB=PB’

B≡B’

2’

Qu c gia 2

ố

E’

C’

A’

K’

1’

0

ố

ụ A’ ↔ BQ1’ ti p xúc PPF ả ế

ị ậ ễ

ề ề

ế ế ng m i: i th so sánh v X i th so sánh v Y ạ

i B; Q/g 2 s n xu t t i B’ ấ ạ ả

ổ ị

ậ i E trên BQ 2 i E’ trên BQ 2’ ụ ạ ụ ạ

• Qu c gia 2: S n xu t, tiêu th : ấ CPCHx(A’) = PA’ = (Px/Py)2 • A ≠ A’ ↔ PA ≠ PA’ ► M u d ch di n ra • Trong ví d : Pụ A < PA’ Q/g 1 có l ợ Q/g 2 có l ợ Khi có th ươ Q/g 1 s n xu t t ấ ạ ả PB = PB’ ↔ B ≡ B’ • 2 qu c gia trao đ i m u d ch: ố Q/g 1 tiêu th t Q/g 2 tiêu th t • C 2 qu c gia cùng có l i ợ ả ố

K t lu n

ậ

ố ệ ườ

ế ng GHKNSX gi ng h t ị ế

ễ ố

m u d ch. i t ị

ng GHKNSX gi ng h t ị ậ ợ ừ ậ ườ ệ

ố ị ế

•Hai qu c gia có đ ố nhau v i CPCH tăng d n, có th hi u tiêu dùng ầ ớ t thì m u d ch v n di n ra và các qu c khác bi ẫ ệ gia đ u có l ề •Hai qu c gia có đ ố nhau v i CPCH không đ i, có th hi u tiêu dùng ổ ớ khác bi ệ ễ ậ

ị 1) Đi u ki n m u d ch (T l m u d ch) t, M u d ch không di n ra. ề ị ị ậ

ỷ ệ ậ ệ Terms of Trade (ToT)

• Khái ni mệ :

ng ề ậ ộ ố ươ

Đi u ki n m u d ch c a m t qu c gia là t ủ quan gi a giá xu t kh u và giá nh p kh u ẩ ẩ ệ ữ ị ấ ậ

• Qu c gia 1:

c ngoài): ạ

ố ToT1 = Px/Py • Qu c gia 2 (b n hàng n ướ ố ToT2 = Py/Px = 1/ToT1 ộ ị ố ậ

ậ

ỉ ố

ề ệ ẩ ấ • Th c t , ĐKMD đ ự ế ẩ ấ

ToT = = (x100%)

ậ Σaipi Σajpj ẩ

ỉ ố ỉ ố ẩ

ạ ẩ

• Đi u ki n m u d ch c a m t qu c gia là giá ủ xu t kh u so sánh v i giá nh p kh u ớ ẩ c tính trên c s ch s giá ơ ở ượ ẩ xu t kh u và ch s giá nh p kh u. ỉ ố IPx IPm IPx – Ch s giá xu t kh u trung bình ấ IPm – Ch s giá nh p kh u trung bình ậ ai – T tr ng s/p i trong kim ng ch xu t kh u ấ pi – Ch s giá s n ph m i xu t kh u ẩ ỷ ọ ỉ ố ấ ả ẩ

ẩ

ạ ậ ỷ ọ ỉ ố ẩ

ườ ề

ng phân tích dài h n ạ i nguyên nhân ớ

• aj – T tr ng s/p j trong kim ng ch nh p kh u ậ • pj – Ch s giá s n ph m j nh p kh u ẩ ả Khi ĐKMD tăng? Khi ĐKMD gi m? ả Đi u ki n m u d ch th ị ậ ệ Trong ng n h n, ph i chú ý t ả ạ ắ ĐKMD thay đ i.ổ

ạ

Ví d :ụ • Qu c gia A giai đo n 1995 – 2005 ố • IPx = 120% • IPm = 150% • ToT = (120/150)x100% = 80%

II. LÝ THUY T Ế HECKSCHER – OHLIN

các y u t Lý thuy t t l ọ ế ố ế ỷ ệ

thi t c a lý thuy t Heckscher-Ohlin ả

ng m i ế ạ : 2x2x2

ố

ả ẩ

ẩ s n xu t: Lao đ ng và T b n (L và ả ế ố ả ẩ ư ả ộ

ả

s n xu t c a s n ph m ế ố ả ấ ủ ụ ẩ ả

Hay còn g i là: (The factor endowment theory). 1) Các gi ế ủ V Mô hình th ươ ề •Hai qu c gia: qu c gia 1 và qu c gia 2 ố ố •Hai s n ph m: S n ph m X và s n ph m Y ả •Hai y u t ấ K) S n xu t: ấ •Tính thâm d ng y u t là không thay đ i: ổ

ạ ấ ư ệ ả

ợ ổ ấ

ấ

ố ổ

ố i h n, s d ng ớ ạ ế ố ả ử ụ

ng:

ng là c nh tranh hoàn h o:

ố ớ ả ả

ả s n xu t. ấ ế ố ả do hoàn toàn là t ươ ự

ẩ ng m i qu c t ố ế i b ng 0. ậ ả ằ

•Công ngh s n xu t nh nhau t i 2 qu c gia: ố •Chuyên môn hoá hoàn toàn không th x y ra. ể ả •L i su t theo quy mô không đ i trong s n xu t ấ ả (constant returns to scale) : •Y u t s n xu t : ế ố ả •T do di chuy n trong khuôn kh qu c gia. ể ự •Không di chuy n gi a các qu c gia. ữ ể •Các y u t s n xu t là có gi ấ hoàn toàn. Th tr ị ườ •Th tr ạ ị ườ đ i v i c s n ph m và y u t •Th ạ •Chi phí v n t •Th hi u tiêu dùng là nh nhau t ị ế i 2 qu c gia ố ư ạ

ụ

ẩ 1) Thâm d ng y u t ụ ả

l ẩ ộ ế ỷ ệ

b n s d ng trong s n xu t s n ộ ử ụ

ả ẩ

ế ố (factor intensity) •S n ph m X là thâm d ng lao đ ng (labor- intensive) so v i s n ph m Y: n u t lao ớ ả đ ng trên t ấ ả ả ph m X l n h n trong s n xu t s n ph m Y: ẩ ấ ả ớ Ly Ky> (1) ị b n đ ể ư ả ộ

ấ ả ị

b n đ ể ư ả ộ ị

ư ả ơ Lx Kx ố ơ ơ ố ơ ơ ị

b n (capital- ư ả ả ả

l ế ỷ ệ ư ả ộ

Lx và Kx là s đ n v lao đ ng và t s n xu t ra 1 đ n v X; Ly và Ky là s đ n v lao đ ng và t s n xu t ra 1 đ n v Y. ấ •S n ph m Y là thâm d ng t ụ ẩ b n trên lao đ ng trong intensive) n u t s n xu t Y là cao h n so v i X: ấ ả

ớ (2)

t ơ Kx Lx> Ky Ly

ư ừ ế ố

(factor abundance) ng pháp: ươ

ị ư ừ ư ừ

1) D th a y u t • Xác đ nh thông qua 2 ph − D th a v t th (Phisical abundance): ể ậ − D th a kinh t ế a) D th a kinh t ư ừ

ố

b n c a qu c gia 1 (Economic abundance): ế (Economic abundance) l ế ỷ ệ ữ ố ộ ủ ộ gi a giá th p ấ

(3) ố w1 r1 PL2 PK2 PL1 PK1

ng - w1), và

r1) c a QG 1 ư ả ấ

ng – w2), và

PL1, PK1 là giá lao đ ng (ti n l giá t PL2, PK2 là giá lao đ ng (ti n l giá t ộ b n (lãi su t – ộ b n (lãi su t – r2) c a QG 2 • Qu c gia 1 d th a lao đ ng n u t ư ừ lao đ ng trên giá t ư ả h nơ ch s này c a qu c gia 2: ỉ ố ủ w2 < ↔ r2< ề ươ ủ ề ươ ủ ư ả ấ

• Qu c gia 2 d th a t ố

l ế ỷ ệ ữ ố gi a giá t ấ ư ơ th p h n

(4)

<

b n n u t ư ừ ư ả b n trên giá lao đ ng c a qu c gia 2 ủ ộ ch s này c a qu c gia 1: ố ủ r2 PK1 ↔ w2 PL1

r1 w1<

ả ỉ ố PK2 PL2

ể (Phisical abundance)

l ế ỷ ệ ữ ộ

ố ổ

ố ớ ủ

(5)

b) D th a v t th ư ừ ậ • Qu c gia 1 d th a lao đ ng n u t gi a ư ừ ố b n c a qu c t ng s lao đ ng trên t ng s t ủ ố ư ả ộ ổ gia 1 l n h n ch s này c a qu c gia 2: ố ỉ ố TL2 TK2> ơ TL1 TK1

ổ ổ ố ố

TL1, TK1 là t ng s lao đ ng, t TL2, TK2 là t ng s lao đ ng, t • Qu c gia 2 d th a t

ổ ố

(6)

ỉ ố TK2 TL2

• Ph ươ ế ơ

ự

b n c a QG 1 ộ ư ả ủ b n c a QG 2 ủ ư ả ộ l gi a t ng b n n u t ố ế ỷ ệ ữ ổ ư ừ ư ả s t b n trên t ng s lao đ ng c a qu c gia 2 ủ ộ ố ố ư ả l n h n ch s này c a qu c gia 1: ố ủ ơ ớ TK1 TL1> ng pháp d th a kinh t ư ừ ứ ấ ế ố ả

chính xác h n, vì thông qua giá so sánh t c là d a trên cung và c u c a y u t s n xu t. ủ ng pháp 1 thì ch d a trên cung y u t ỉ ự ầ ươ ế ố

ơ • Ph ả

s n xu t, nên kém chính xác h n. • Lý thuy t H-O có th áp d ng 2 ph ng pháp ấ ế ụ ể ươ

ị ị ậ 4) N i dung lý thuy t Heckscher – Ohlin ế v mô hình m u d ch ề

t: Gi ng ph n 1 ố ả ộ a) Đ nh lý H-O ầ ế

ẽ ụ

ố ả ố

ố ng đ i. ế

ộ b n ụ ụ ả ả

ư ừ ư ừ ư ả ố ố

ậ ị

•Gi thi •Phát bi u: ể M t qu c gia s xu t kh u s n ph m thâm d ng ấ ố ẩ ả ẩ ộ ng đ i và y u t mà qu c gia đó d th a t ố ư ừ ươ ế ố nh p kh u s n ph m thâm d ng y u t mà qu c ế ố ụ ẩ ẩ ậ gia đó khan hi m t ươ Mô hình: •S n ph m X thâm d ng lao đ ng ẩ S n ph m Y thâm d ng t ư ả ẩ •Qu c gia 1 d th a lao đ ng ộ b n Qu c gia 2 d th a t •Mô hình m u d ch: Qu c gia 1 xu t kh u X, nh p kh u Y ẩ Qu c gia 2 xu t kh u Y, nh p kh u X ẩ ấ ấ ẩ ẩ ậ ậ ố ố

ố ế ự

ng đ i v cung ng các y u t d a trên l ợ ế ủ ợ ứ i th so sánh, ế i th so sánh, là s ự ế ố

ả ố ề ố

ị

ộ b n. ư ả

Qu c gia 2 d th a t

• Tóm l cượ • Th ng m i qu c t ạ ươ • Ch ra nguyên nhân c a l ỉ t t khác bi ệ ươ s n xu t gi a các qu c gia. ữ ấ Minh h a đ th đ nh lý H-O ồ ị ọ • S/p X thâm d ng lao đ ng; ụ S/p Y thâm d ng t ụ • Qu c gia 1 d th a lao đ ng, ộ ư ừ ư ừ ư ả b n. ọ

►C n minh h a: Qu c gia 1 x/k X, nh p kh u Y(có LTSS v X) Qu c gia 2 x/k Y, nh p kh u X (có LTSS v Y) ố ố ầ ố ố ề ề ẩ ẩ ậ ậ

MINH H AỌ L I TH SO SÁNH Ế Ợ (GIÁ S/SÁNH KHI KHÔNG CÓ T/M I) Ạ

Đ

ƯỜ

NG GHKHSX (PPF)

CÁC Đ NG BÀNG ƯỜ QUAN Đ I CHÚNG Ạ (GI NG NHAU)

Ố

GIÁ Y U T Ế Ố S N XU T Ấ

Ả

CÔNG NGHỆ (GI NG NHAU)

Ố

CUNG Y U TẾ Ố S N XU T

Ả

Ấ

C U Y U T Ế Ố Ầ S N XU T Ấ Ả (GI NG NHAU) Ố

Minh h a đ th đ nh lý H-O ồ ị ọ ị

K

B’

A’

C’

E ≡ E’

QG 1

BQ 2

A

BQ 1 B

C

K’

QG 2

0

ầ ụ ườ

ng s n ph m X, ẩ ả

ầ ụ ườ

ố ủ ị ố ượ ố ủ ng s n ph m Y ẩ ả ị ố ượ

ị ế

ươ

ố ạ ng m i ế ủ

ạ

ng PPF c a ớ ườ i A’. i A, v i PPF c a q/g 2 t ạ cung t c p ự ấ ủ ằ ớ ể ự

ườ ố ể ủ ố ố

i qu c ố ẩ ạ

•Đ ng PPF c a qu c gia 1 nghiêng g n tr c hoành bi u th s l ể •Đ ng PPF c a qu c gia 2 nghiêng g n tr c tung bi u th s l ể •Hai qu c gia có th hi u tiêu dùng gi ng nhau ố ố ng bàng quan gi ng nhau) (các đ ườ Khi không có th •Đ ng bàng quan 1 ti p xúc v i đ qu c gia 1 t •Đi m A và A’ là đi m cân b ng t c a qu c gia 1 và qu c gia 2. •CPCH s/p X (giá so sánh s n ph m X) t gia 1 và qu c gia 2 là P ố •PA < PA’ nên QG 1 có LTSS v X, QG 2 – v Y ả A và PA’ ề ề

ng m i ạ

ố ố Khi có th ả

ầ ả

i hai qu c gia cân b ng:

i khi chi phí c ơ ớ ằ i B, qu c gia 2 – t i B’: P ạ ố

ẩ

i E trên đ ườ ạ ạ

ẩ ậ

ng bàng quan 2 i E’ trên đ ườ ạ

ớ

ng bàng quan 2, tho mãn ườ ạ ả

ươ •Qu c gia 1 CMH s n xu t X, và qu c gia 2 – Y. ấ •QG 1: CPCHx tăng d nầ •QG 2: CPCHx gi m d n (CPCHy tăng d n) ầ •Chuyên môn hoá di n ra cho t ễ h i c a X t ố ạ ộ ủ •Qu c gia 1 s n xu t t ấ ạ ả ố = PB’ (BK ≡ B’K’ ng u nhiên) ẫ •QG 1 xu t kh u s/p X (BC) và nh p kh u s/p Y ậ ẩ ấ ng bàng quan 2 (CE), đ t tiêu dùng t •QG 2 xu t kh u s/p Y (B’C’) và nh p kh u s/p X ẩ ấ (C’E’), tiêu dùng t •E trùng v i E’ •T i E và E’ trên đ tiêu dùng cao h n so v i t ớ ạ quan 1, C hai qu c gia có l i i A và A’ trên bàng ợ ả ố

a) Đ nh lý cân b ng giá y u t

ế ố ả

s n xu t ấ

ằ

ị

ầ

ố

ị t: Gi ng ph n 1 ế

i s cân b ng giá t ươ ằ s n xu t đ ng nh t gi a ấ ấ ồ

ng đ i ố ữ

Ví d mô hình: gi ng đ nh lý H-O v mô

(Factor Price Equalization Theorem) (Đ nh lý Heckscher-Ohlin-Samuelson). • Gi thi ả • Phát bi u:ể ươ

ứ

ụ

ề

ố

ị

d n t ng m i qu c t Th ố ế ẫ ớ ự ạ và tuy t đ i c a các y u t ế ố ả ệ ố ủ các qu c gia. ố Ch ng minh: hình m u d ch ậ

ị

ụ

ư ả

b n

b n ư ừ ư ả

ụ ư ừ ậ

• X thâm d ng lao đ ng; Y thâm d ng t ộ • QG 1 d th a lao đ ng; QG 2 d th a t ộ • Mô hình m u d ch : Qu c gia 1 xu t kh u X, nh p kh u Y ẩ Qu c gia 2 xu t kh u Y, nh p kh u X ẩ

ị ấ ấ

ậ ậ

ẩ ẩ

ố ố

ị ậ ư

ố ạ w1/r1) th p ấ

i qu c gia 2 (

ơ ạ

ị

w1/r1 và w2/r2 cân b ng, khi đó ầ ằ

ố

ụ ụ ả ả ắ

ấ ả

i qu c gia 1 s tăng lên b n gi m làm lãi su t gi m ( ố ạ ộ

•Khi ch a có m u d ch: Giá so sánh lao đ ng t i qu c gia 1 ( ộ h n so v i t w2/r2), Đ ng nghĩa: i qu c gia 2 ( ớ ạ ồ ố Giá so sánh t r2/w2) th p ấ b n t ố ư ả ạ r1/w1). i qu c gia 1 ( h n t ố •Khi có m u d ch: ậ C n ch ng minh: ứ r2/w2 và r1/w1 cân b ngằ •Qu c gia 1 CMHSX s/p X thâm d ng lao đ ng, ộ b n: T i và c t gi m s n ph m Y thâm d ng t ạ ẩ ư ả ng tăng QG 1 c u lao đ ng tăng làm cho ti n l ề ươ ộ ầ r1↓). (w1↑), c u t ả ầ ư ả •Giá so sánh lao đ ng t ẽ (w1/r1),

ắ ả

b n tăng, do đó lãi su t tăng (

ng gi m ( ả

ả w2↓). w2/r2) ộ ạ

ng m i làm cho giá so sánh lao đ ng t ạ

ộ

i ạ i qu c ố i ạ ộ ạ ộ

ả ố ố ẽ

ằ ộ

ồ b n cân b ng. ằ

ư ả ằ

•Qu c gia 2 CMHSX s/p Y, c t gi m s/p X, ố •C u t r2↑); ầ ư ả ấ c u lao đ ng gi m làm ti n l ề ươ ộ ầ •Giá so sánh lao đ ng t i qu c gia 2 ( ố gi m.ả •Th ươ qu c gia 1 tăng, giá so sánh lao đ ng t ố gia 2 gi m xu ng, và giá so sánh lao đ ng t hai qu c gia s cân b ng. ằ •Giá so sánh lao đ ng cân b ng cũng đ ng nghĩa v i giá so sánh t ớ •Giá y u t c a s n ph m t ủ s n xu t cân b ng khi giá so sánh ấ ằ i hai qu c gia cân b ng ẩ ế ố ả ả ạ ố

Th c t

Th c t : ự ế , cân b ng giá y u t ế ố ả ự ế

ấ t v giá y u t ế ố

s n xu t là ệ ề ố

ằ không hoàn toàn và s khác bi ự s n xu t là r t đáng k gi a các qu c gia. ể ữ ả Đ c bi ng ặ

ng cân b ng giá y u t ế ố ả

ằ ặ ữ ư

s n xu t gi a ấ các qu c gia, m c dù không hoàn toàn, nh ng b c l ấ ấ t là v ti n l ề ề ươ ệ Nguyên nhân: Xu h ướ ố ạ rõ r t h n trong dài h n ệ ơ ộ ộ

ị

ả

ề ị

a) Đ nh lý Rybczynski (Rybczynski Theorem) Các gi thi t: ế • Gi ng các gi thi ả ố ệ

ổ ki n: Giá so sánh c a s n ph m không đ i t c a đ nh lý H-O, Thêm đi u ế ủ ủ ả ẩ

Phát bi u: ể

ủ ự ộ ế ố ả

ủ ả ượ

đó, và làm gi m s n l s n xu t s ấ ẽ ng c a s n ph m thâm d ng ụ ẩ ng c a s n ủ ả ả ượ ả ả

tăng l ớ ỷ ệ

tăng s n l ng cung y u t S gia tăng cung c a m t y u t làm tăng s n l y u t ế ố ph m còn l ẩ T l ỷ ệ l ượ i. ạ ả ượ ế ố ả ng l n h n so v i t ơ ớ s n xu t. ấ

ứ

ị

Ch ng minh đ nh lý Rybczynski ư ả

b n b n. ụ ư ừ ư ả

s qu c gia 1 là nh . ỏ

ng ươ i Pw. i A và trao đ i th ổ ế ớ ớ

ứ ng X tăng; s n l ng Y gi m. ả ượ ả

•X thâm d ng lao đ ng, Y thâm d ng t ụ ộ •QG 1 d th a lao đ ng, QG 2 d th a t ư ừ ộ •Gi ố ả ử •Khi có th ạ ng m i: ươ •Qu c gia 1 s n xu t t ấ ạ ả ố m i, v i chi phí c h i b ng giá th gi ơ ộ ằ ạ •Gi sả ử: cung lao đ ng tăng ộ C n ch ng minh: ầ S n l ả ượ Ý nghĩa:

Minh h a đ nh lý Rybczynski

ọ

ị

Qu c gia 1

ố

CPCHx(A) = PA = Pw

Y U H

A’ Y1 Y2 CPCHx(A’) = PA’ = Pw

X1 X2 F V 0

X

t: Gi ng ph n 1 ầ ị ố a) Đ nh lý Stolper-Samuelson ế

ẩ ẽ ẫ

ẩ

ả ế ố ả ẩ

ị

ấ ẩ ả

ạ s giá th gi Pw) tăng lên t i ớ P’w

i s/p X ( :

w1) tăng; Giá t b n ( Gi thi ả Phát bi u:ể S tăng giá so sánh c a m t s n ph m s d n ự ủ ộ ả thâm d ng trong s n xu t giá y u t i s tăng t ấ ả ụ ế ố ớ ự i. còn l gi m giá c a y u t s n ph m đó và làm ạ ế ố ủ ả •T l s n xu t l n h n t tăng l tăng giá y u t ơ ỷ ệ ấ ớ ỷ ệ giá c a s n ph m ả ủ •Ch ng minh: Ví d gi ng đ nh lý Rybczynski ụ ố ứ Khi t ng m i: do th ạ ươ ự •QG 1 s n xu t t i A và xu t kh u s n ph m X, ấ ạ ẩ ả i A = Pw) (CPCHx t •Gi ế ớ ả ử •C n ch ng minh ứ ầ Giá lao đ ng ( ộ ư ả r1) gi m ả

Minh h a đ nh lý Stolper-Samuelson

ọ

ị

Y

CPCHx(A) = PA = Pw A

CPCHx(B) = PB = P’w

X

ụ

ố

Ví d tình hu ng khác: ậ

ố • Qu c gia 1 đánh thu nh p kh u • Giá lao đ ng và t

ế ẩ b n thay đ i th nào?! ổ

ộ ị

ủ ộ

, i thu ng m i qu c t ố ế ạ i phân ph i l ố ạ ươ ạ ớ ụ

ế ư ả Ý nghĩa đ nh lý Stolper-Samuelson: Đánh giá tác đ ng c a th công c chính sách t/m i t nh p ậ ể ứ ế

i thích ngh ch lí Loentief

ng 5) Ki m ch ng lý thuy t Heckscher-Ohlin: a) Ngh ch lý Leontief (Leontief paradox): b) Lý l ị c) H n ch khác c a lý thuy t H-O: 2 hi n t ạ ủ ệ ượ

ị gi ẽ ả ế ẫ

ế mâu thu n v i lí thuy t H-O ớ - Gia tăng m u d ch gi a các n c phát tri n t ế ữ ậ ị ướ ể ừ

nh ng năm 1960: ữ

ệ ẩ ổ

- Gia tăng trao đ i các s n ph m công nghi p ả gi ng nhau (cùng nhóm hàng hoá) gi a q/gia ữ ố

ế

I. M t s lý thuy t m i v ớ ề :

ng m i qu c t

ộ ố th ươ

ố ế

ạ

ả ạ ế ươ ng m i trên c s hi u qu theo ơ ở ệ

ế ng m i n i b ngành ạ ộ ộ

ng m i qu c ạ ệ ề ươ ố

:ế

ệ ế ả

R., 1966) ẩ

•Lý thuy t th quy mô •Lý thuy t th ươ •Các lý thuy t công ngh v th ế t - Lý thuy t kho ng cách công ngh (M. Posner, 1961) - Lý thuy t vòng đ i s n ph m (Vernon ờ ả ế •Lý thuy t c nh tranh ế ạ