1
TRƯỜNG ĐH PHẠM VĂN ĐỒNG
KHOA SƯ PHẠM TỰ NHIÊN
--------------- * -------------
BÀI GIẢNG
PPDH TOÁN Ở TIỂU HỌC 1
( TRÌNH ĐỘ CAO ĐẲNG ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC )
Quảng Ngãi: 12 / 2014
LỜI NÓI ĐẦU
Tập bài giảng nầy là tài liệu được biên soạn từ:
[ ]
1
Vũ Quốc Chung (chủ biên) - Đào
Thái Lai – Đỗ Tiến Đạt – Trần Ngọc Lan – Nguyễn Hùng Quang – Lê Ngọc Sơn:
Phương pháp dạy học Toán ở tiểu học (Tài liệu đào tạo giáo viên tiểu học - trình độ Cao
Đẳng và ĐHSP) NXB Giáo dục – NXB ĐHSP, năm 2007 và dựa theo đề cương chi tiết
học phần: Phương pháp dạy học Toán ở tiểu học 1 của Trường Đại học Phạm văn Đồng
dùng cho sinh viên năm thứ hai trình độ Cao Đẳng đào tạo giáo viên Tiểu học.
Mục đích của tài liệu nầy nhằm hệ thống, cụ thể hóa đề mục các nội dung cơ bản, thiết
thực của môn học từ các môđun được thiết kế dưới dạng các hoạt động mở của tài liệu
[ ]
1
chuyển sang cấu trúc lại cách trình bày giúp sinh viên nắm được một cách tổng thể và
tính hệ thống của các nội dung được trình bày theo chương trình dạy học môn toán ở tiểu
học, tạo thuận tiện, chủ động và linh hoạt trong cách tìm hiểu, đối chiếu, khai thác làm
tích cực hóa hoạt động của người học .
Tài liệu có 6 chương gồm 4 tín chỉ (60 tiết). Ở mỗi chương đều có mục tiêu và cuối mỗi
mục đều có phần tự học tự nghiên cứu, thảo luận thực hành và phần câu hỏi, bài tập đánh
giá. Cụ thể:
Chương 1 : Những vấn đề chung về dạy học Toán tiểu học. (10 ; 6)
Chương 2 : Dạy học các yếu tố số học ( 6 ; 6 )
Chương 3 : Dạy học các yếu tố hình học. ( 5 ; 3 )
Chương 4 : Dạy học đại lượng và đo đại lượng. ( 6 ; 2 )
Chương 5 : Dạy học các yếu tố thống kê. ( 2 ; 2 )
Chương 6 : Dạy học giải toán ( 5 ; 7 )
Để sử dụng tập tài liệu nầy đạt hiệu quả, ngoài việc sinh viên thực hiện phần tự học, thực
hành, thảo luận và trình bày kết luận thảo luận ở các nhóm trên lớp,cần đọc trước các
thông tin cơ bản của
[ ]
1
và các nội dung cần chuẩn bị tiếp theo, SGK toán tiểu học theo
yêu cầu của giảng viên.
Mặc dù có rất nhiều cố gắng trong việc biên soạn theo hướng hệ thống đề mục, dùng kèm
với tài liệu
[ ]
1
, chắc chắn không tránh khỏi mặt hạn chế và thiếu sót. Nhóm biên soạn
chúng tôi rất mong nhận được các ý kiến đóng góp để tập bài giảng ngày càng hoàn thiện.
Nhóm biên soạn.
2
Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC TOÁN Ở TIỂU HỌC
MỤC TIÊU:
Kiến thức: Giúp sinh viên có những hiểu biết:
-Mục tiêu dạy học toán ở tiểu học ? Mối quan hệ về mục tiêu của từng lớp và cả
bậc học
-Các quan điểm cơ bản của việc lựa chọn, sắp xếp nội dung môn toán tiểu học
-Chuẩn học tập môn toán ở tiểu học.
-Về các phương pháp thường dùng trong dạy học toán ở tiểu học. (ưu, nhược điểm
và nguyên tắc sử dụng)
-Để trình bày được mục đích ý nghĩa, tác dụng của kế hoạch dạy học của năm học
và từng tiết dạy học. Cấu trúc của một kế hoạch dạy học và cách lập kế hoạch dạy
học cho cả năm và từng tiết dạy
Kỹ năng: Hình thành và phát triển một số kĩ năng:
- Xác định đúng, đủ mục tiêu bài học.
- Phân tích mối quan hệ và sự kết hợp giữa các nội dung từng mạch kiến thức, từng
lớp.
- Vận dụng phối hợp các phương pháp để thể hiện ý tưởng dạy học môn toán tiểu học.
- Thực hành thiết kế (soạn) kế hoạch dạy học từng tiết dạy học.
Thái độ:
-Thái độ chu đáo,tận tình, chăm lo đúng cách việc học của học sinh tiểu học.
-ý thức tìm tòi, vận dụng một số phương pháp dạy học hiện đại trong một số tình
huống dạy học cụ thể.
-Ý thức rèn luyện nghiệp vụ sư phạm, tinh thần trách nhiệm trong dạy học toán.
Yêu cầu:
Sinh viên đọc trước các thông tin cơ bản của
[ ]
1
, từ trang 9 - 29 ; 31 – 114 ; 95 – 125;
125 – 148.
1.1. MỤC TIÊU VÀ NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH MÔN TOÁN Ở TIỂU HỌC
1.1.1. Mục tiêu dạy học môn toán tiểu học
1.1.1.1.Mục tiêu chung: Nhằm giúp học sinh.
•Có những kiến thức cơ bản ban đầu về số hoc: các số tự nhiên, phân số, số thập
phân ; các đại lượng thông dụng; một số yếu tố hình học và thống kê đơn giản.
3
•Hình thành các kĩ năng thực hành tính, đo lường, giải bài toán có nhiều ứng dụng
thiết thực trong đời sống.
•Góp phần bước đầu phát triễn năng lực tư duy, khả năng suy luận hợp lí và diễn
đạt, hình thành bước đầu phương pháp tự học, làm việc khoa học, chủ động, linh
hoạt, sáng tạo.
Những điểm mới về mục tiêu dạy học Toán ở tiểu học.
•Nhấn mạnh đến việc giúp học sinh có những kiến thức, kĩ năng cơ bản, thiết thực
có hệ thống và chú ý hơn đến tính hoàn chỉnh tương đối của các kiến thức, kĩ năng
cơ bản đó.
•Quan tâm đúng mức hơn đến việc:
-Rèn luyện khả năng diễn đạt, ứng xử, giải quyết các tình huống có vấn đề
-Phát triển năng lực tư duy theo đặc trưng của môn toán
-Xây dựng phương pháp học tập toán theo những định hướng dạy học dựa vào các
hoạt động tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, giúp học sinh tự biết cách học
toán có hiệu quả.
1.1.1.2. Mục tiêu dạy học Toán ở từng lớp.
(Xem SGV môn Toán các lớp 1, 2, 3, 4, 5 phần viết về mục tiêu ).
1.1.2. Nội dung, chương trình môn toán tiểu học
1.1.2.1. Cấu trúc nội dung, chương trình.
•Chương trình môn toán tiểu học gồm hai giai đoạn.
Giai đoạn 1: (lớp 1,2,3): Học tập cơ bản
Giai đoạn 2: (lớp 4,5): Học tập sâu.
Chương trình gồm 5 nội dung kiến thức lớn (Số học, đại lượng và đo đại lượng, yếu tố
hình học, yếu tố thống kê, giải toán) thể hiện cấu trúc sau:
-Thu gọn việc dạy học số tự nhiên và rèn luyện kĩ năng thực hiện 4 phép tính với số
tự nhiên (chủ yếu ở giai đoạn 1)
-Dành thời gian chủ yếu để dạy học sâu hơn và tổng kết về số tự nhiên, dạy học
phân số và 4 phép tính về phân số (lớp 4); dạy học số thập phân, 4 phép tính về số
thập phân, tính % và tổng ôn tập (lớp 5).
-Quán triệt quan điểm của toán học hiện đại trong qúa trình dạy học toán tiểu học,
đặc biệt khi dạy học về số tự nhiên, phân số, số thập phân.
4
•Các nội dung được chọn lọc đảm bảo tính cơ bản,thiết thực,gắn với trẻ thơ và trình
bày theo kiểu đồng tâm, tích hợp giữa các tuyến kiến thức, giữa các môn học và
đảm bảo tính thống nhất từ lớp 1 đến lớp 5. Các nội dung thể hiện trong cách trình
bày không dưới dạng có sẳn theo quan điểm của toán học hiện đại, từ trực quan
sinh động đến trừu tượng khái quát,đa dạng, phong phú tạo điều kiện để học sinh
tự phát hiện vấn đề, tự giải quyết vấn đề, tự chiếm lĩnh tri thức một cách linh hoạt,
phát triển theo năng lực từng đối tượng học sinh.
1.1.2.2. Một số đặc điểm của chương trình môn toán tiểu học.
•Bổ sung một số nội dung có nhiều ứng dụng trong học tập và đời sống.
•Sắp xếp theo nguyên tắc đồng tâm hợp lí,mở rộng và phát triển dần theo các vòng
số
•Dạy học số học tập trung vào số tự nhiên, số thập phân; Các yếu tố đại số được
tích hợp trong nội dung số học, góp phần làm nổi rõ dần một số quan hệ số lượng
và cấu trúc của các tập hợp số.
1.1.2.3.Chương trình môn toán tiểu học ở từng lớp.
(Xem tài liệu
[ ]
1
từ trang 16 đến trang 24)
1.2. CHUẨN KIẾN THỨC VÀ KỸ NĂNG MÔN TOÁN TIỂU HỌC
(Chuẩn học tập môn Toán tiểu học)
Chuẩn kiến và kỹ năng học tập môn toán Tiểu học là sự cụ thể hóa mục tiêu môn Toán ở
Tiểu học nói chung, là những tiêu chuẩn cụ thể làm căn cứ để xác nhận học sinh đã đạt
được những yêu cầu cơ bản nhất, quan trọng nhất của mục tiêu môn Toán từng lớp, đó là
những tiêu chuẩn mà mọi học sinh phát triển bình thường đều cần phải và có thể phấn
đấu đạt được sau khi hoàn thành chương trình môn Toán ở từng lớp.
(Xem tài liệu
[ ]
1
trang 26, 27, 28, 29)
Tự học :
Xem kỹ mục tiêu ở các chương nhằm định hướng, chuẩn bị tốt các nội dung cần tìm hiểu
nghiên cứu.Tự nghiên cứu chương trình, SGK, SGV toán tiểu học để tìm hiểu mục tiêu
dạy học ở từng lớp.
Thảo luận: (Các nhóm cử đại diện trình bày)
Từng nội dung của chương trình môn Toán Tiểu học về: Số học và yếu tố đại số ; Yếu tố
hình học ; Đại lượng và đo đại lượng ; Yếu tố thống kê và giải toán.
5
