Bài giảng Quản lý Nhà nước nhập môn Hành chính công: Chương 3 - ThS. Trương Quang Vinh

Chương 3

ể ế

Th  ch  hành chính nhà  nư cớ

ể ế

ệ I. Khái ni m th  ch

ả

ể ế II.Vai trò c a th  ch  hành chính nhà  ộ ạ đ ng qu n lý nhà

ủ ớ nư c trong ho t  nư cớ

ế ố

ể ế

ị

III.Các y u t

quy t

ế đ nh th  ch  hành

chính nhà nư cớ

ể ế

ộ

ủ ế ủ IV.N i dung ch  y u c a th  ch  hành

chính nhà nư c nớ ư c taớ

ể ế

ậ ọ

ủ

ộ ộ ậ V.Pháp lu t hành chính là m t b  ph n  quan tr ng c a th  ch  hành chính

ộ

ủ ọ ọ

ề ự ề ạ đ ng ộ

ạ

ữ ắ đ u d a trên nhi u  Các cơ quan hành chính  ạ đ ng  d a  trên  nh ng  nguyên  t c

ậ ằ nghiên  ể ế ứ Nghiên c u th  ch  hành chính là nh m  ề ổ ứ  và cách  ị ữ ứ  ch c đ nh v  t c u nh ng quy  ạ đ ngộ  c a  các  c ứ th c ho t  ơ  quan  hành  chính  ủ nhà nư c. Đây là m t trong nh ng n i dung quan  ữ ộ ớ ủ tr ng c a  c a khoa h c hành chính. M i m t t ỗ ị lo i quy  ớ nhà  nư c  ho t  do pháp lu t quy ộ ổ ứ  ch c ho t  đ nh khác nhau.  ự ộ ị đ nh.

ậ ủ

ả

ể

ủ

t

ờ

ộ

ị ơ quan hành chính.

ự

ề ự

ọ

ự ậ ế ợ ớ ệ ậ ứ ữ ị Do đó, nghiên c u nh ng quy  đ nh mang tính pháp  ư c ớ đ   ra  cho  các  c ơ  quan  hành  ề lu t  c a  nhà  n ả nh m ằ đ m  b o  hi u  ộ chính  ho t ạ đ ng  là  ơ  quan  ộ ạ đ ng  c a  các  c ự đúng  s   ho t  cách th c ứ đ  ể hành chính, đ ng th i cũng là  ồ ế  cho  ầ ữ ổ đ nh  c n  thi thay  đ i  nh ng  quy  ho t ạ đ ng c a các c ủ Hành chính công như trên đã nêu là m t lĩnh v c  ộ ằ đưa  pháp  ớ ư c  nh m  th c  thi  quy n  l c  nhà  n ự ộ ờ ố lu t  vào  đ i  s ng.  Đó  là  m t  lĩnh  v c  khoa  h c  k t h p v i ngh  thu t.

ắ

ộ ớ ừ ừ

ọ

ớ

ổ

ậ

ơ quan hành chính nhà  Ho t ạ đ ng c a các c ủ nư c v a ph i theo nh ng nguyên t c khoa  ả ữ ị ữ ả đ nh  trong  h c,  v a  ph i  theo  nh ng  quy  ị ư c quy  đ nh. khuôn kh  pháp lu t nhà n

ứ

ả ế ộ

ề

ộ ự ế ợ đ   xác  ể ị Tìm  ki m  m t  s   k t  h p  đ nh  cách  th c  ho t ạ đ ng  qu n  lý  nhà  n ơ  quan  ớ ủ ư c  c a  các  c ề ộ ấ đ   mang  m t  v n  ớ hành  chính  nhà  nư c  là  ọ ừ ấ tính ch t khoa h c v a mang tính quy n  ự l c nhà n

ư c.ớ

ể ế

I. Th  ch  và th  ch  hành chính

ể ế nhà nư cớ

ể ế

ệ 1. Khái ni m th  ch

ể ế

ạ 2. Phân lo i th  ch

ế ố ả

3. Các y u t

nh h

ể ư ng ở đ n th   ế

chế

ể ế

4. Th  ch  hành chính nhà n

ư cớ

ậ

ề

ợ

ố ừ ể ế ấ ả th  ch  cũng r t

ể  ự đi n gi

ể ế ệ 1.Khái ni m th  ch Thu t ng  th  ch  (institution)  ữ ể ế ợ ử ụ đư c s  d ng  ổ ế ưng chưa  ệ ấ r t ph  bi n trong nhi u tài li u, nh ậ ấ ộ ể đư c hi u theo m t nghĩa th ng nh t. Th m chí,  ể  ự đi n gi i thích t trong các t khác nhau.  Có t l n nhớ ệ vi n, ngân hàng có  nh h ể ế ả ổ ứ i thích th  ch  là các t  ch c  ư  ọ ờ ệ ờ ệ ư nhà th , b nh vi n, tr ư ng h c, th ế ộ đ ng.ồ ư ng ở đ n c ng  ả

ỉ ằ ể

ậ ụ ụ ộ

ể t v i các t

ạ

Trong t  ự đi n khác, th  ch  nh m ch  các t ổ ể ế   ụ ụ ợ ch c ứ đư c thành l p vì m c tiêu công hay m c  ồ đ ng.  Tính  công  hay  tiêu  chung  ph c  v   c ng  ổ ứ ệ ớ tính chung nh m ằ đ  phân bi  ch c  ệ ụ ồ t n  t i  vì  m c  riêng.  Tuy  nhiên,  khái  ni m  ỉ chung và riêng ch  mang ý nghĩa t ương đ i. ố

ể ộ ổ ứ

ậ ể ế

Như v y, theo hai cách hi u trên,  th  ch  là m t t

ch c.

ậ ể ế ậ

ữ

ch c  v i

ề ạ

ẩ ữ

ủ ố ấ Thu t  ng   “th   ch ”  trong  cách  ti p  c n  ế ữ ỉ ộ ổ ứ ớ nh ng  quy  ằ khác  nh m  ch   m t  t đ nhị ụ ệ ề ề  v   quy n  h n,  nhi m  v ,  th m  quy n,  ộ ộ ạ đ ng  c a  nó,  bu c  nh ng  thành  ắ quy  t c  ho t  ấ ủ ổ ứ đó th ng nh t ch p hành   ch c  viên c a t .

ợ

ị

ủ

ể Trong  trư ng  h p  n y  “th   ầ ờ là  m t ộ ch ” ế đư c ợ đ nh  nghĩa  ữ ề ớ ổ ứ ắ  ch c g n li n v i nh ng  t ộ ạ đ ng c a  ề ị quy đ nh v  ho t  ổ ứ đó.  ch c  t

ệ

ể

ữ

ằ ế ộ ứ

ả

ứ

ỉ

ặ ằ

ậ

ộ ệ ị

ữ ả

ể ị

Có  quan  ni m  cho  r ng  th   ch   ế ể là nh ng quy ch , n i quy có th   ăn  ban  hành  chính  th c  (thành  v ả b n) ho c không chính th c (tho   ăn nói) đ  ể đi u ch nh, can  thu n b ng v ề ế ệ ,  thi p  vào  quan  h   xã  h i,  chính  tr ,  kinh  t ệ đó  ả đ m cho nh ng quan h   ằ văn hoá nh m b o  ớ ủ ổ ư c  c a  t ữ   đ nh  có  tr phát  tri n  theo  nh ng  ý  ch c.ứ

ể

ợ

ợ

ể ụ ậ ề

ế ậ

ầ

ữ ọ

ợ ị

ộ

ổ ứ

ả

Th   ch   cũng  đư c  hi u  là  ế ậ pháp  lu t,  phong  t c  t p  quán đã đư c thi t l p và nhi u  ngư i ờ đã tuân theo. Trong trư ng ờ ế ể h p  n y,  th   ch   là  nh ng  quy  ư i ờ ắ đ nh  chung  b t  bu c  m i  ng trong t

ch c ph i tuân theo.

ớ

ủ

ữ

ộ

ờ

ớ

ề đó g n li n v i s  ra  ớ ớ ớ Nhà  nư c  là  m t  t ớ ộ ổ ứ ế ể   ch c  và  do  đó  có  th   ch   ệ ư c  là  h   ế ể nhà  nư c. ớ Th   ch   nhà  n ị ố đ nh  pháp  lý  th ng  c a  nh ng  quy  ọ ộ ộ ế đ   xã  h i  bu c  m i  ộ ủ c a  m t  ch   ả ngư i ph i tuân theo. ắ ư c do  ỉ ư c.  Ch   có  nhà  n

ề ự ữ ớ

ể ạ ả ậ ệ ắ ộ ị đ i ờ ớ ự ể ế Th  ch  nhà n ư c  v i  quy n  l c  ủ c a  nhà  n mà nhân dân trao cho nó m i có th  t o ra nh ng  ộ  b t bu c xã h i ph i tuân theo.  quy đ nh, lu t l

ể ế

ề ề ặ

ỉ ư c ch  có nhà n ộ ạ ế ờ ủ ộ

ề ớ ơ  quan  nhà  nư c,  hay  các  t

ỉ ắ ứ ử ụ ậ ư c m i có quy n  ớ ớ ớ Th  ch  nhà n ệ ể ế đ c bi đưa ra, do đó là m t lo i th  ch   t. Nhi u  ế ngư i  ng  h   cách  ti p  c n  thu t  ng   th   ch   ữ ể ậ ậ ổ ớ   ch   g n  li n  v i  c ữ ể ế ch c khác không s  d ng thu t ng  th  ch .

ớ ự ộ

ừ ế

Cùng  v i  s   phát  tri n  c a  xã  h i  loài  ng ư i, ờ ể ủ ể ể th   ch   cũng  phát  tri n  và  không  ng ng  hoàn  thi n.ệ

ữ ế

ị

ờ ỳ ơ  khai,  th   ch   ch   là  nh ng  ể ỉ ư ng  d a  ở ư ng,  tù  tr ự ể ắ đ   b t

ồ ấ Trong  th i  k   s ở ộ ủ quy  đ nh  c a  các  t c  tr ề vào  uy  tín,  uy  quy n  mình  mà  nêu  ra  c ng ộ đ ng ch p hành.

ớ

ể ư c ra  ợ đ i và tr  nên  ư i ớ ờ ở ể ệ ế đư c  th   hi n  d

ớ

ế

ế

ể ắ ậ ồ ể ớ ớ Càng v  sau, khi nhà n ề ỉ hoàn  ch nh  thì  th   ch   d ng vạ ăn b n.ả Càng phát tri n, nhà n th   ch   và  g n  li n  v i  nó  là  c nư c  (hai  thu t  ng   th   ch   và  c nư c luôn ạ ề ư c càng có nhi u lo i  ơ  quan  nhà  ớ ề ơ  quan  nhà  ữ ể ờ ớ đi đ ng th i v i nhau).

ậ

ị ợ

ch c  nào  ế ư  th   nào);  ộ

ớ

ể ự ạ ể

ế ể ế ự Th  ch  xây d ng và ban hành Hi n pháp, lu t  ầ đư c  làm  ổ ứ ề (quy  đ nh  t đi u  n y  và  ử ế ể ứ th   ch   xét  x ;  cách  th c  làm  nh ư c ớ ả ạ đ ng  qu n  lý  nhà  n ế ự ể th   ch   th c  thi  ho t  ơ quan hành chính trên các lĩnh v c…ự ủ c a các c ạ đ i ờ đ  th c thi các ho t  ề ổ ứ  ch c m i ra  nhi u t ế ớ ư c  và  t o  nên  th   ch     ả ộ đ ng  qu n  lý  nhà  n m i.ớ

ể ề ch c  và  do

Th   ch   luôn  g n  li n  v i  t ế ắ ộ trong  m t  ý  nghĩa  t

ề ể ế

ằ

ạ

ứ ớ ổ đó,  ể đưa ra  khái  ố ương  đ i  có  th   ể ế ư sau: th  ch   ị quát đ nh nghĩa v  th  ch  nh ớ ệ ố ổ ứ  ch c cùng v i h  th ng  bao hàm t ợ ử ụ ế đư c s  d ng  ắ các quy t c, quy ch   ủ ổ ự ậ ỉ ề đ  ể đi u  ch nh  s   v n  hành  c a  t   ủ ổ ụ ứ   đ t  m c  tiêu  c a  t ch c  nh m  ch c.ứ

ợ ể

ầ ọ ổ ấ ủ ừ ị ị Theo cách đ nh nghĩa n y, th  ch   ộ theo  nghĩa  r ng  cho  m i  t ộ đ nh nghĩa r ng nh t c a t ể ế đư c hi u  ứ   ch c.  Đó  là  cách  ể ế  “th  ch ”.

ể ể ẹ

ể ủ ặ ơn  ổ  ch c trong t ng th  c a

ụ ụ Cũng  có  th   hi u  th   ch   theo  nghĩa  h p  h ế ể ủ ổ ứ ụ khi đ t m c tiêu c a t ộ .  m c tiêu công, m c tiêu xã h i

ờ

ợ

ắ

ỉ ế ủ

ữ ắ

ộ ợ ọ

ổ ầ Trong  trư ng  h p  n y  ch   có  nh ng  t   ề ứ ớ ch c v i quy t c, quy ch  c a nó g n li n  ư  ụ ớ ụ v i m c tiêu chung, m c tiêu xã h i và nh ể ộ ố ổ ứ đư c g i là th   ỉ ậ v y, ch  có m t s  t  ch c  ch .ế

ư  vi n  tệ ư  và  thư  vi n  công

ạ

ụ

ậ ộ ố

ề ệ ộ Ví  d ,  thụ đ u  thu c  ấ ả ệ ư nhân s n xu t  ể ế ph m trù th  ch ; doanh nghi p t ể ợ ọ đư c g i là th   ợ i nhu n nên không  vì m c tiêu l ụ ệ ế ch , trong khi  đó m t s  doanh nghi p khác ph c  ể ế ụ ụ v  m c tiêu chung (công ích) là th  ch .

ệ

Tuy nhiên, khái ni m chung và riêng mang  ý nghĩa tương đ iố .

ộ ạ

ị

ủ ạ đ ng c a các c

ợ ủ ẻ ẻ ứ ụ ơ  s   chở Ví  d ,  các  c ăm  sóc  s c  kho   tr   em  và  ngư i l n có b nh th n kinh,  ể ầ ệ ờ ớ đây là m t lo i th   ệ ủ ặ ch  ế đ c  bi ớ ư c.  Trong  khi  đó,  không  t  c a  các  n ể ể ế ộ ệ ừ ộ đơn  v   làm  t   thi n  là  m t  th   ch   th   xem  m t  ơ quan  ộ ữ ặ m c dù có nh ng nét ho t  i c a nhà n phúc l ư c.ớ

ế

ể

ệ ố

ố

ư c  v i  công  dân,  các  t

ằ

t l p tr t t

Cũng  có  th   hi u  th   ch   thiên  v   nhà  n ư c ớ ề ể ể ể ư ng h p n y  ầ ợ ờ hơn là các t ổ ứ  ch c khác. Trong tr ệ ố “th  chể ế đư c hi u nh ư là h  th ng  ợ ớ ư c xác  ị các quy đ nh do nhà n ăn  b n ả ậ l p  trong  h   th ng  v ư cớ  và  ậ ủ pháp  lu t  c a  nhà  n đư c nhà n ỉ ề ớ ử ụ đ  ể đi u ch nh  ư c s  d ng  ợ ệ ạ và  t o  ra  các  hành  vi  và  m i  quan  h   ổ ớ ớ ữ   gi a  nhà  n ậ ự ỷ ương  ế ậ ứ ch c nh m thi  k  c xã h i.”ộ

ề ầ nhi u  ng

ấ

ồ ả

ế ả ắ

ệ ố

ậ

ự

Theo  cách  đ nh  nghĩa  n y,  ư i ờ ị ể ế ớ ệ ố ăn  đ ng nh t th  ch  v i h  th ng v ư cớ .  Tuy  ậ ủ b n  pháp  lu t  c a  nhà  n ỉ ỉ ể ế nhiên,  khi  nói  đ n  th   ch   không  ch   ch   ề ớ h  th ng pháp lu t mà ph i g n li n v i  cơ quan th c thi pháp lu t

ậ đó.

ủ ề ả ệ ố

ậ ự

ể ủ ậ ờ ọ ể

ộ ỉ

ụ

ể ế H  th ng pháp lu t là n n t ng c a th  ch ,  ủ nhưng  cơ  quan  th c  thi  pháp  lu t  m i  là  ch   ớ ế ư ng  h c  công  ể ế th   c a  th   ch .  Th   ch   tr ệ ạ đ ng  c a  h   ủ ậ không  ch   là  pháp  lu t  ho t  ư ng ờ ệ ố ố th ng giáo d c mà còn là h  th ng các tr công.

ầ ủ ể ế

ể ạ ệ ố ậ ợ ể ẫ đó  c a  th   ch   và  ư  ế đư c  hi u  nh ể

ế ự Đ   h n  ch   s   nh m  l n  h   th ng  pháp  lu t,  th   ch   sau:

ể

ộ ệ

ị

ớ

ồ toàn  b   các  c ố ậ

ả ợ

ậ ủ

ư cớ  và đư c nhà n

ế ậ

ị

ơ  ế   “th   ch   bao  g m  quan  nhà  nư cớ  v i ớ h   th ng  ư c  xác  l p  quy  đ nh  do  nhà  n ệ ố ăn  b n  pháp  trong  h   th ng  v lu t c a nhà n ư c ớ ạ ề ỉ ử ụ đ  ể đi u ch nh và t o ra các hành vi và  s  d ng  ư c v i công dân, các  ố ớ ớ ệ ữ m i quan h  gi a nhà n ậ ự ỷ ương  xã  ằ ổ ứ t  l p  tr t  t t   k   c   ch c  nh m  thi h i. ộ (so sánh v i ớ đ nh nghĩa tr ư cớ )

ể ế

ể ế ư ớ ạ 2.Phân lo i th  ch ể ế 2.1­ Th  ch  nhà n ư c và th  ch  t

ể ế ạ ứ ả 2.2­ Phân lo i th  ch  theo các ph ương th c s n

xu tấ

ạ 2.3­ Phân lo i theo nhóm đ c trặ ưng

ớ ể ế ư ư c và th  ch  t

ể ế ớ ư c  h t  c n  l ế ầ ưu  ý

ể ế 2.1­ Th  ch  nhà n Trong  phân  lo i  th   ch ,  tr ạ r ng :ằ

ế

ổ ứ ể ế ỉ ắ ổ ớ

ờ ợ ử ế đư c  s

ọ ổ ứ ổ ế Có ý ki n cho r ng th  ch  ch  g n li n v i  ớ ằ ề ư  ứ ầ ư c  hay  t   ch c  g n  nh   ch c  nhà  n các  t nhà nư c (quasai – state); ớ Cũng  có  ngư i  cho  r ng  th   ch   ằ ụ d ng ph  bi n cho m i t ể  ch c.

ế ế ế ể

ớ ả ạ ặ ầ đư c ợ đ t  ra  cho  các  nhà  phân  lo i  ể ậ đ n  th   ch   công  (th   ế ể ế ư (không ph i nhà ư c) và th  ch  t

ề Đi u  n y  ể th   ch   khi  ti p  c n  ế ch  nhà n nư c).ớ

qua·si [kwáy z, kwzee] adjective

LAW as though: just as valid in law as if actual

1. • quasi contract 2. almost but not quite: resembling somebody or something in some ways, but not exactly the same

[15th century. Via Old French, from Latin, “as if,” from quam, “as” + si, “if.”]

Encarta® World English Dictionary

ờ ạ ọ ụ ệ ố Ví  d ,  h   th ng  tr ư ng  Đ i  h c  công  và  t

ạ ọ đ ng ẳ

ộ

ớ

ự

ư:  tư đ u ề đư c ợ các trừơng đ i h c, cao  ể ế ữ các nư c coi là nh ng th  ch  thu c  ụ   lĩnh v c giáo d c.

ề

ữ ạ đ i  h c  t ế ọ ậ

ự ố ứ ề

ể ừ ọ ạ

ạ ủ ậ ề

ể ế ộ ạ ầ ọ ư  đã  thay  đ i ổ ư ng ờ Như  nhi u  tr ạ ủ ắ đào t o c a  nh ng quy t c, quy ch  h c t p và  ộ ỏ ủ ợ ớ đòi  h i  c a  xã  h i  trên  mình  cho  phù  h p  v i  ọ ư chuy n t  cách h c  các lĩnh v c khác nhau nh đ c ộ truy n  th ng  sang  hình  th c  h c  có  tính  ậ l p và sáng t o c a sinh viên; t o cho sinh viên  ụ ụ có  th   ti p  c n  nhi u  lo i  thông  tin  ph c  v   ho t ạ đ ng mang tính toàn c u hoá.

ậ

ậ

ế

ỉ

ự

ự

t)ệ

ể ế Như v y, n u th a nh n có th  ch   ừ ớ ư c mà  không ch  trong khu v c nhà n ợ đó đư c coi  ả c  các khu v c khác thì  ề là  cách  phân  lo i ạ đ u  tiên  v   ầ th  chể ế. (không phân bi

ế

ể ổ ổ ỉ

ở ủ ế ể ế ư và các th  ch  t ị đ nh  ư c  không  ớ ư c  mà  ể ế ư

ả ự C n  lầ ưu  ý,  th   ch   nhà  n ợ ư c ớ đư c  quy  ậ ủ ớ trong  khuôn  kh   pháp  lu t  c a  nhà  n ể ch   là  khuôn  kh   cho  các  th   ch   nhà  n còn là cơ s  c a các th  ch  t ph i th c thi.

đ nh  chung  c a  nhà  n

ể ộ

ớ ư (th  ch  t ờ ư ng t

ủ ề

ị ớ ề ương  ủ ụ ư c  v   ch Ví  d :  quy  ụ ổ ậ ọ ắ trình  ph   c p  ti u  h c  b t  bu c  và  áp  d ng  cho  ờ ư.  Tuy  nhiên,  trư ng  công  ế ể ọ m i  th   ch   công  và  t ể ế ư) có  ể ế ư c) và tr (th  ch  nhà n ị ữ th  ể đưa ra nh ng quy  ủ đ nh riêng c a mình. Tuy có  ư ng  h p  n y  nh ầ ưng  ho t ạ ợ ờ ệ ự t  trong  tr s   khác  bi ề ư đ u trên n n  ư ng tờ ờ ư ng công và tr ộ đ ng c a tr ậ ả t ng pháp lu t nhà n ư c.ớ

ể ế ạ ứ ả 2.2­ Phân lo i th  ch  theo các ph ương th c s n

xu tấ

ể

ả ủ

ể ờ ấ

ắ

ủ ộ ỷ

ế ủ ị

ữ ờ ộ ộ ọ ả Phân  lo i  th   ch   cũng  có  th   c ự ứ ể ăn  c   vào  s   ế ạ ộ ấ ủ ộ ạ đ ng  s n  xu t  c a  xã  h i  phát  tri n  c a  ho t  ứ ả ương  th c  s n  xu t  khác  loài  ngư i.  Đó  là  5  ph ế đ   nhộ ư:  nguyên  ớ ớ ề nhau  g n  li n  v i  v i  các  ch   ủ ả ư  b n,  xã  h i  ch   thu ,  ch   nô,  phong  ki n,  t ậ ớ ỗ ệ ố đ nh, lu t  nghĩa v i m i h  th ng c a nh ng quy  ư i ph i tuân theo.  ệ ắ l b t bu c xã h i và m i ng

ậ ệ ố ủ

và  do  ộ ị ố Như  v y,  có  5  h   th ng  khác  nhau  c a  các  quy  ạ ệ ậ ệ đó  có  th   nói  có  5  lo i  h   đ nh,  lu t  l ể ế th ng th  ch  xã h i nh ể ư sau:

ỷ ộ ể ế ủ

ộ ể ế ủ ệ

ể ế ủ ộ

ể ế ủ ộ ư b nả

ể ế ủ ủ ộ Th  ch  c a xã h i nguyên thu Th  ch  c a xã h i nô l Th  ch  c a xã h i phong ki n ế Th  ch  c a xã h i t Th  ch  c a xã h i xã h i ch  nghĩa ộ

ề

ỗ

ể ế

ư c

ổ ữ

ể

ể ế ở ố

ấ ấ ủ ự

i các d u  n c a s  phát tri n và  ự ỡ ơn giai đo n trạ ự

M i th i k   ờ ỳ đ u có th  ch  riêng.  ạ ứ ớ ở ờ ỳ ổ đ i  cũng  Nghiên  c u  nhà  n   các  th i  k   c   ể ấ như  trung  c ,  có  th   th y  rõ  nh ng  th   ch   ể ế đã  ư  th   ch   c   Hy  l p;  th   ch   Roma, ể ế ổ ồ ạ ế ạ t n  t i  nh đo n ạ ủ ầ ề ….nhi u m m m ng c a các th  ch    giai  ở ể ể ạ n y ầ đã đ  l   ớ ư c. Các  ạ các giai đo n sau r c r  h ể ệ ể ế ề th  ch  v  quân s , hành chính cũng th  hi n rõ.

ưng

ạ 2.3­ Phân lo i theo nhóm  ạ ầ

ớ ể

ỏ

đ c trặ ỉ ậ Trong cách phân lo i n y, ch  t p trung trong  ư c và có th  chia thành các các  ự khu v c nhà n nhóm nh  sau: Nhóm 1:

ị ể ế

ế

Th  ch  chính tr Th  ch  kinh t ể ế Th  ch  v ể ế ăn hoá – xã h iộ

Nhóm 2:

ể ế

Th  ch  l p pháp ể ế ậ Th  ch  hành pháp Th  ch  t ể ế ư pháp

Nhóm 3:

ố ộ ể ế đ i n i

Th  ch   Th  ch ạ ể ế đ i ngo i ố

Nhóm 4:

ương

ị Th  ch  trung  ể ế Th  ch ể ế đ a ph ương

Khác

ể

ỗ ề ộ

M i  m t  nhóm  th   ch   trên  có  th   chia  thành  ộ ế ể ụ đích c a ủ ỳ ạ nhi u lo i khác nhau tu  thu c vào m c  phân lo i. ạ

ể ồ ụ ể ế

ể ế ề

ề ộ ạ ề ề ỷ

ủ

ặ ể ế ề ậ

đó  Ví d  th  ch  hành pháp có th  bao g m trong  ả ả c   th   ch   phân  chia  quy n  hành  pháp  (t n  quy n,  u   quy n  hay  trao  quy n  ho c  m t  d ng  ề khác nào đó c a phân quy n); th  ch  hành chính  ạ (ban hành quy ph m pháp lu t và  đi u hành hành  chính).

ế ề

ể ế ộ ậ ế

ụ ế ể ợ ủ Th   ch   kinh  t   là  m t  t p  h p  c a  nhi u  th   ả ể ch ,  trong  đó  có  c   th   ch   tài  chính  (ngân  hàng  ở và các cơ s  tín d ng)

ế ố ả ể ế ế ư ng ở đ n th  ch

ố

3.Các y u t ể ị ự nh h ệ ố ể Có  th   nói  h   th ng  th   ch   c a  m t  qu c  gia  ố ủ ấ ch u s  chi ph i c a r t nhi u y u t ế ủ ộ ề ế ố :

ị ố ộ ử

ở

ợ ự ả ẫ ư ng l n

ị ố ạ ở ố ế ;

ủ ố ị

ộ ộ ề ố ờ ư i trong qu c gia

L ch s  phát tri n c a m t qu c gia; ể ủ Các dòng tư tư ng chính tr ; ị Các l c lự ư ng chính tr  và s   nh h nhau trong ph m vi qu c gia và qu c t V  trí  ị đ a lý c a qu c gia; V n ấ đ  dân t c và t c ng đó;

ẩ ọ ề ề đó  có  s  ố

ợ

ộ ố ự ố ậ đ  dân s ;

ể ế ộ ấ ả trên t t c  các lĩnh

ử ụ ự ề đi u  ki n  t ệ ự

ấ

ộ ầ ớ ữ

ự ể

ộ ọ ư  ư ng  c a  s   hình  thành  các  t ng  đi s  phát tri n  ự ẻ ủ ơ c u xã h i hay s

V n ấ đ   v   nhân  kh u  h c  trong  lư ng dân; S  phân b  và m t  M c ứ đ  phát tri n kinh t v c;ự S   phân  b   và  s   d ng  các  ố nhiên, tài nguyên thiên nhiên. Cơ  c u  xã  h i,  t ng  l p  giai  c p  cũng  nh ớ ấ ầ ủ ự nh ng  xu  h ớ ấ ớ l p, giai c p m i hay nói khác  ấ ề linh h at, m m d o c a c ắ ủ ơ c u ấ đó. ứ c ng nh c c a c

ủ ộ ề Đ c trặ ố ưng truy n th ng c a dân t c.

ề ố

ế

ắ h  th ng th  ch  c a các qu c  t  các  lo i  th   ch   nhà  ệ  c u thành h

ặ ể ế ố V  nguyên t c,  ể ế ủ ệ ố ể ạ ệ ặ gia  khác  nhau,  đ c  bi ế ố ấ nư c.ớ  M c dù, xét  trên các y u t ố ữ th ng th  ch  có nh ng nét gi ng nhau.

ế ể ụ

ố

ể ả ộ đ ng  nh

ế

ử ạ ị

ậ

ộ ệ ố ố ọ ộ ổ ế đ   T ng  ớ ư c  theo  ch   Ví  d ,  th   ch   nhà  n ị ế đ   Ngh   vi n;  th   ch   chính  tr   ế ị ệ ộ th ng  hay  ch   ưng  n i ộ theo  ch  ế đ  ộ đa  đ ng  hay  m t  ả ể ệ ố dung bên trong th  hi n thông qua hêï th ng quy  ự ứ ẩ ắ i  khác  nhau.  t c,  quy  ch   chu n  m c  ng  x   l ộ đ nh  nghĩa  chung  ấ Chính  vì  v y, ậ r t  khó  có  m t  đư c ợ ế ữ ể cho  thu t  ng   th   ch   và  cũng  khó  tìm  ra  ể ế m t h  th ng th  ch  chung cho m i qu c gia.

ể ế 4.Th  ch  hành chính nhà n

ệ ể ế ể ế 4.1­ Phân bi t th  ch  nhà n ư cớ ớ ư c và th  ch  hành

chính nhà nư cớ

ệ ể ế 4.2­ Khái ni m th  ch  hành chính nhà n ư cớ

ể ế ủ 4.3­ Các y u t c u thành c a th  ch  hành

ế ố ấ chính nhà nư cớ

ệ ể ế ể ế ớ 4.1­ Phân bi t th  ch  nhà n ư c và th  ch  hành

chính nhà nư cớ ổ ứ ệ  Trong  t ch c  nhà  n

ậ

ề

ợ

ớ ư c,  vi c  phân  chia  hay  ề ự ố ợ phân  công  ph i  h p  th c  thi  các  quy n  l p  ề ư  pháp  đã  ề pháp,  quy n  hành  pháp  và  quy n  t ơ  quan  th c  thi  quy n  ự ệ ố ạ t o  ra  h   th ng  các  c ơ  quan  ọ hành  pháp  và  đư c  g i  chung  là  các  c hành chính nhà nư c.ớ

t  ho t

 Như  trên  đã  nêu,  c n  phân  bi ớ ộ

ả ệ ệ ạ đ ng liên quan  ậ

ề

ộ ầ ạ đ ng ộ ư c (các ho t  đ n ế qu n lý nhà n ề ự vi c th c thi ba quy n: l p pháp, hành pháp và  tư  pháp)  và  ho t ạ đ ng  hành  chính  nhà  n ư c ớ ộ ự (th c  thi  quy n  hành  pháp  –  hành  pháp  hành  đ ng).

ộ

ả

ắ

G n  li n  v i  ho t  ớ ệ ố

ạ đ ng  qu n  lý  nhà  ể ế h  th ng các th  ch

ề ớ nư c là  nhà nư cớ .

ố ầ H   th ng  n y  bao  g m

ấ ả t

ộ ộ ớ ừ

ệ ố

ệ

ấ ả

ộ ệ ố t

ị

ự ứ

ơ  t  c   các  c ồ ệ ư cớ  t ộ ộ quan thu c b  máy nhà n  ừ ố ủ ơ quan c a Qu c  ố ộ ậ l p pháp (Qu c h i) và các c ơ  quan  ủ ộ h i);  hành  pháp  (Chính  ph   và  các  c ư c  t   trung  thu c  b   máy  hành  chính  nhà  n ồ ương đ n cế ơ s ); tở ư pháp (bao g m h  th ng  ư pháp như Toà  các cơ quan thu c h  th ng  t ữ t  c   nh ng  ể án,  Vi n  ki m  sát)  và  ậ  để  quy đ nh mang tính pháp lu t ề đó  ho t ạ đ ng ộ ự các  cơ  quan  th c  thi  ba  quy n  ả ệ ằ nh m  th c  hi n  các  ch c  n ăng  qu n  lý  nhà  nư c.ớ

ứ

ự

ệ

ệ

ả

Ơû  nư c  ta,  t ổ ớ   ch c  và  th c  ề ậ hi n  các  quy n  l p  pháp,  hành  đ o ạ ớ ự pháp, tư pháp dư i s  lãnh  ả ộ ủ c a Đ ng C ng s n Vi

t Nam.

ệ ề  Đ  th c hi n quy n hành pháp,

ủ

ể

ệ ố h  th ng  ể ự các  cơ  quan  hành  chính  nhà  ế ắ nư cớ  và  các  quy  t c,  quy  ch   ơ  quan  n y ầ ậ v n  hành  c a  các  c ế ạ t o  thành  th   ch   hành  chính  nhà nư c.ớ

ổ

ế

Như  v y,  xét  trên  t ng  th ,

ậ ớ ể

ế

ồ

ớ

ỉ

ạ

ể ể th   ch   nhà  ạ nư c  bao  trùm  toàn  b   các  lo i  ộ ơ  ủ ạ đ ng  c a  các    c ộ ế th   ch   ho t  ư cớ ; trong khi  ủ quan q an lý nhà n ể đó,  th   ch   hành  chính  nhà  nư c  ch   bao  g m  ể ế c aủ  các  các lo i th  ch   cơ  quan  hành  chính  nhà  nư c.ớ

ớ

ế ắ Th   ch   hành  chính  nhà  n ề

ệ ố ạ ộ ư c  là  m t  ph m  trù  ả ủ ệ ộ ế ố ơ b n c a h   ạ đ ng ộ c ổ ứ  ch c ho t

ố ả ể luôn g n li n và là m t y u t ị th ng chính tr  và h  th ng t ư c.ớ qu n lý nhà n

ộ ủ ố

ư cớ ệ ề

ộ

ở ậ ể ế ệ 4.2­ Khái ni m th  ch  hành chính nhà n Ho t ạ đ ng  c a  các  c ộ ơ  quan  thu c  h   th ng  ự ằ ớ hành chính nhà nư c nh m th c thi quy n hành  ờ ố ổ ứ đ i s ng xã h i trên  pháp, là ho t ạ đ ng t ộ  ch c  ậ ệ ự ằ cơ s  lu t và nh m th c hi n lu t.

ố ữ ầ ủ ụ

ợ

ở ẩ

ủ ố ế

ể ế ệ ơ quan hành chính  ộ Chính ho t ạ đ ng n y c a các c đư c ợ ủ ớ nhà nư c mà  nh ng m c tiêu c a qu c gia  ậ ạ ả ậ ghi nh n trong các v ăn b n quy ph m pháp lu t  cũng như  trong các chính sách, chi n lế ư c vĩ mô  ụ ể ư c  tr   thành  các  s n  ph m  c   th   ả ớ ủ c a  nhà  n ơ  ủ . N u thi u s  ho t  c a qu c gia ư c ớ quan  hành  pháp,  m i  quy  không th  bi n thành hi n th c ộ ế ự ạ đ ng c a các c ủ ị ọ đ nh  c a  nhà  n ự đư c.ợ

ệ

ả

ấ

ọ ậ ớ

ữ

ề

ọ

ề

ự

ờ

ự

H   th ng  các  c ơ  quan  hành  chính  nhà  nư c ớ ố ấ đóng  vai  trò  r t  quan  tr ng  trong  qu n  lý  nhà  ơ  ộ ộ nư c, ớ là m t b  ph n l n nh t trong c ứ ậ ư c, ớ đ m  nh n  nh ng  ch c  ả ấ c u  nhà  n đ  ể ự năng  th c  thi  quy n  hành  pháp  ả ự đi u  hành  m i  lĩnh  v c  trong  qu n  lý,  ự ế ổ ứ ộ ờ ố  ch c th c  đ i s ng xã h i, tr c ti p t ả ủ ố hi n ệ đư ng l i chính sách c a Đ ng và  ề ự ủ th c thi quy n l c c a nhân dân.

ch c và

ệ ố ộ h  th ng t

ề

ự

ứ

ớ

ả

ữ

ố

ộ

ấ

H  th ng các c ơ quan hành chính nhà  ệ ố ị ổ ứ ớ nư c là m t  đ nh  chế  có  ch c  nứ ăng  th c  thi  quy n  hành  ệ ả pháp,  t c  qu n  lý  công  vi c  hàng  ngày  ệ ề ắ ủ ư c. ớ G n  li n  v i  h   c a  nhà  n ơ  hành  chính  nhà  nư cớ   ố th ng  các  c ừ ợ ấ ế đư c  c u  thành  t ể ộ   là  m t  th   ch   ằ  đ m  b o  th c  ế ố ự ả   nh m nh ng  y u  t ư c ớ ộ thi các ho t ạ đ ng hành chính nhà n m t cách th ng nh t.

ậ

ữ

ế

ể ế

ệ ố

ộ

ề

ự ộ

ậ

ể ế

Gi ng  nh ể ư  thu t  ng   th   ố ch , th  ch  hành chính cũng  đ y ầ ị chưa  có  m t ộ đ nh  nghĩa  đ .ủ  Căn  c   vào  ho t  ủ ạ đ ng  c a  h   th ng  ứ các  cơ  quan  th c  thi  quy n  hành  pháp  có  ữ th  ể đưa  ra  m t  cách  ti p  c n  thu t  ng   th  ch  hành chính nhà n

ế ư c nhớ

ậ ư sau:

ế

ể ố

ả

ồ ớ

ậ ậ

ạ

Th   ch   hành  chính  nhà  n ộ ệ ớ m t  h   ư c  là  ăn b n pháp  th ng g m lu t, các v ổ quy  dư i  lu t  t o  khuôn  kh   pháp  lý  cho  các  cơ  quan  hành  chính nhà nư cớ :

ả

ề

ặ là th c hi n ch c n

ộ

ệ ờ ố ố

ệ

ộ

ộ ộ ủ

ộ ự ứ ăng qu n lý,  m t m t,  đi u hành  ư cho m i ọ ự ủ đ i s ng xã h i cũng nh ọ m i lĩnh v c c a  ậ ;  ổ ứ  ch c và cá nhân s ng và làm vi c theo pháp lu t t ệ ố ị ặ đ nh  các  m i  quan  h   m t  khác,  là  các  quy  ư  các  m i ố ế trong  ho t ạ đ ng  kinh  t   cũng  nh ơ  ơ quan và n i b  c a các c ệ ữ quan h  gi a các c quan hành chính.

ớ

ệ

Có th  ti p c n th  ch  hành  ể ế ể ế ậ ị ớ chính nhà nư c hay  đ nh nghĩa  ế ư c ớ ể th   ch   hành  chính  nhà  n ữ ừ   nh ng  gì  t ế  (có  ầ t c n  thi liên  ơ  quan  hành  ể quan)  đ   các  c ộ ạ đ ng  có chính  nhà  nư c  ho t    ả hi u qu .

ị ế ể Có  th   tóm  l

ố ấ

ả

ớ ớ ợ

ộ (quá r ng, còn

ư c ợ đ nh  nghĩa  th   ch   hành  ể ể ế ư sau: “th  ch  hành  chính nhà nư c nhớ chính  nhà  nư c  là  ộ ớ toàn  b   các  ế   c u  thành  hành  chính  y u  t nhà  nư cớ  đ  ể hành  chính  nhà  ộ ạ đ ng  qu n  lý  nhà  nư c  ho t  ả đ t ạ ệ ộ nư c  m t  cách  hi u  qu ,  ố ụ đư c m c tiêu qu c gia.” n nề  hành chính)?

ủ ể ế 4.3­ Các y u t c u thành c a th  ch  hành

ừ

ế

ế ố ấ chính nhà nư cớ ệ ớ ề ể ế V i  quan  ni m  v   th   ch   hành  chính  ể ế ư trên, th  ch  hành chính  nhà nư c nhớ ợ ấ nhà  nư c ớ đư c  c u  thành  t   các  y u  :ố t

ệ

ơ  quan  hành  ương    trung

ệ ố

ộ ộ

ị

ữ

ế ể ể ế

ế

H   th ng  các  c ố ớ ừ chính  nhà  nư c  t đ n cế ơ s .ở H   th ng  các  v ậ ủ ả ăn  b n  pháp  lu t  c a  ể ự ề ỉ nhà nư c ớ đi u ch nh s  phát tri n kinh  ương di nệ , đ m ả ọ ế t  – xã h i trên m i ph ể ổ đ nh, an toàn,  ả b o xã h i phát tri n  n  ề b n  v ng.  Đó  là  th   ch   hành  chính  ể ự trên  các lĩnh v c (th  ch   kinh  t , th   ch  vế ăn hoá…).

ả

ệ ố

ăn  b n  pháp  lu t

ề

ệ ề ủ

ớ ừ

ở

ộ ộ

ợ

ậ

ả

H   th ng  các  v ậ quy  ẩ ụ ị ạ đ nh  nhi m  v ,  quy n  h n,  th m  ộ ộ ơ  quan  thu c  b   máy  quy n  c a  các  c ương  hành  chính  nhà  nư c  t   trung  ủ ồ :  Chính  ph ,  Th   ủ ơ  s   bao  g m đ n  cế ơ  quan  ủ tư ng  chính  ph ,  các  B ,  các  c ớ ộ ơ  quan  ủ thu c  chính  ph ;  các  B ,  các  c ủ chính  quy n ề đ a ị ộ thu c  chính  ph ;  phương  các  c pấ  cũng  như  các  cơ quan  ư c ớ đư c thành l p theo  qu n lý nhà n ị lu t ậ đ nh.

ệ ố

ị

ế ăn  b n ả quy  đ nh  ch

ụ

ứ

ế

H   th ng  các  v ộ đ  công v  và các quy ch  công ch c.

ệ

ữ

ấ

ữ

ế

ậ ủ

ề ự

ạ

ổ ứ

ố ớ

H   th ng  các  ề ch  ế đ nh  v   tài  phán  ị ố ế ả ằ i  quy t  nh ng  hành  chính  nh m  gi tranh  ch p  hành  chính  gi a  công  dân  ớ ề v i  n n  hành  chính  thông  qua  khi u  ệ ki n  v   s   vi  ph m  pháp  lu t  c a  các  ố ớ cơ  quan  hành  chính  nhà  nư c ớ đ i  v i  ộ công dân, đ i v i các t

ch c xã h i.

ệ

ả

ủ ụ ế

ớ

ớ ộ

ỏ ầ

ụ ể ễ ể

H   th ng  các  th   t c  hành  ố chính  nh m  gi ệ ằ i  quy t  các  quan  h   ư c  và  công  dân  và  v i  các  ữ gi a  nhà  n ủ ệ ố ổ ứ  ch c xã h i. Đó là h  th ng các th   t ả ưng  đòi  h i  c n  ph i  ứ ạ ụ t c  ph c  t p  nh ễ công khai, rõ ràng, c  th , d  hi u, d   ế ậ ti p c n.

ả

ể ế II.Vai trò c a th  ch  hành chính nhà  ộ ạ đ ng qu n lý nhà

ủ ớ nư c trong ho t  nư cớ

ể ế

ớ

1. Th  ch  hành chính nhà n

ư c là c

ơ s  ở

ủ

ả

pháp lý c a qu n lý hành chính nhà  nư c.ớ

2. Th  ch  hành chính nhà n

ơ c u t

ợ

ơ s  ở ớ ư c là c ể ế ấ ổ ứ ộ xây d ng cự  ch c b  máy hành  ứ ệ ể ự chính nhà nư c ớ đ  th c hi n các ch c  ư c ớ đã đư c phân  ả năng qu n lý nhà n công (hành pháp hành đ ng)ộ

ể ế ậ

ơ s  ở ớ ư c là c ơ quan hành

3. Th  ch  hành chính nhà n ự xác l p nhân s  trong các c chính nhà nư cớ

4. Th  ch  hành chính nhà n

ơ s  ở

ể ế ự

ữ

ớ

ư c và

ổ ứ

ộ

ớ ư c là c ệ ụ ể ữ xây d ng quan h  c  th  gi a nhà  nư c và công dân; gi a nhà n ớ các t

ch c xã h i.

ở ư c là c ơ s  pháp lý 1.Th  ch  hành chính nhà n

ể ế ả

ủ

ộ ủ ề ự đ ng c a quy n l c nhà n

ể ế ứ

ớ ỡ

ỏ ự

ộ

ớ ư cớ .(pháp quy n)ề ủ c a qu n lý hành chính nhà n Ho t ạ đ ng qu n lý c a các c ơ quan hành chính  ả ộ ư c ớ ự nhà nư c ớ là s  tác   ổ ộ  (công  dân  và  t ủ ể đ n  các  ch   th   trong  xã  h i ư  ch c; th  nhân hay pháp nhân; công pháp hay t ế pháp)  mang  tính  cư ng  b c  k t  h p  v i  thuy t  ứ ế ợ ụ Hành  chính  nhà  nư c ớ ụ ph c,  giáo  d c.  ả ợ đòi h i công dân,  ph i h p pháp và  ệ đúng  ả ổ ứ t  ch c xã h i ph i th c hi n  pháp lu t.ậ

ệ ố

ợ

ợ

ể

i  ích  t p  th   và  l

ả ớ ư c  qu n  ệ ợ i  ích  t  l ủ i  ích  c a  cá

H   th ng  hành  chính  nhà  n lý  theo  pháp  lu tậ ;  phân  bi ậ công,  l nhân.

ả ự ự S  phân chia khu v c công, khu v c t

ạ

ộ

ể ộ

ụ ụ ầ

ớ

ụ ợ

ộ

ị

ự ư; qu n lý  ộ ự ư  trong  m t  xã  ự khu  v c  công  và  khu  v c  t ớ ề ệ đ i và phát tri n v i n n  h i hi n  ụ hành chính ph c v  xã h i thì ph c  ắ ụ v   công  dân  c n  theo  nguyên  t c  công  và  tư  đan  xen;  nhà  nư c  và  nhân  dân  cùng  làm  theo  quan  đi m ể i  ích  “xã  h i  hoá”  các  d ch  v   l công c ng:ộ

ớ

t h

ự

ở

ả ổ ả ố ơn đ  ể đ m b o  n  cái gì nhà nư c làm t ề ữ ể ị đ nh, an toàn b n v ng cho s  phát tri n thì  ả đ m ả ớ cơ  quan  nhà  nư c  và  công  s   ph i  nh n;ậ

ầ

ế

ọ

ố

ờ ầ

ệ

ở ủ

ộ

ầ

ộ  cái gì các thành ph n kinh t  – xã h i khác  ơn  thì  ả ệ t  hố ơn,  hi u  qu n  h và  tư  nhân  làm  t ệ ớ ư c,  h   ớ nhà  nư c  giao  cho  h   làm;  nhà  n ư c ớ đóng  vai  trò  là  th ng  hành  chính  nhà  n ể ể ngư i c m lái, giám sát, ki m tra, ki m soát  ậ ủ ấ ả ọ ủ t c  m i  vi c tuân th  theo pháp lu t c a t đư c  ti n  hành  b i  các  thành  ho t ạ đ ng ộ ế ợ ủ ể ph n, các ch  th  khác nhau c a xã h i.

ể ế

ả

ớ

ẩ

ở

ề

ớ ả ạ

Th  ch  hành chính nhà n ớ ớ ư c v i  ậ ồ ậ ệ ố h   th ng  pháp  lu t  (bao  g m  lu t,  ậ ư i lu t) do  các văn b n pháp quy d ớ các  cơ  quan  nhà  nư c  có  th m  ơ  s   pháp  lý  quy n  ban  hành  là  c cho  các  cơ  quan  hành  chính  nhà  ạ đ ng ộ ệ ấ ự nư c các c p th c hi n ho t  ấ ố ả ả đ m  th ng  nh t  trên  qu n  lý,  b o  ố ph m vi qu c gia.

ậ

ả

ế

ớ

ủ ủ ế

ả

ợ

H   th ng  v ệ ố ăn  b n  pháp  lu t  ngày  càng  ỉ ệ ;  ổ đư c  b   sung,  hoàn  ch nh,  hoàn  thi n ợ ộ ư ng ớ ớ nhà nư c ngày càng h đ n m t nhà  ề  v i ớ ạ ủ ệ đ i, pháp quy n nư c dân ch , hi n  ệ ự ý  nghĩa  đ y ầ đ   c a  nó  thì  tính  hi u  l c  ế ư c  và  th   ch   ể ớ ể ủ c a  các  th   ch   nhà  n ớ ầ hành chính nhà nư c c n ph i ngày càng  đư c nâng cao.

ố

ệ ệ ự ủ

ậ

ả

ớ

ả

ậ ệ Do  đó,  hoàn  thi n  h   th ng  pháp  lu t,  ế ố nâng cao hi u l c c a pháp lu t là y u t   ệ ố ả đ m  b o  cho  h   th ng  hành  chính  nhà  nư c qu n lý t t

ớ ố đ t nấ ư c theo h

ớ ư ng:

ớ

ằ

ớ

ộ ả nhà  nư c  qu n  lý  xã  h i  ọ ậ b ng pháp lu t và m i công  ầ ọ dân,  m i  thành  ph n  kinh  ộ ế ọ ổ ứ  ch c xã h i bình  , m i t t ậ ư c pháp lu t. ẳ đ ng tr

ớ ể ế ở ơ s  xây 2.Th  ch  hành chính nhà n

ả ư c là c ấ ổ ứ ộ  ch c b  máy hành chính nhà  ệ ứ ăng qu n lý nhà

d ng cự nư c ớ đ  th c hi n các ch c n nư c ớ đã đư c phân công (hành pháp hành

ộ ề

ủ ớ ở ọ ả

ề ự ề

ệ

ề ơ c u t ể ự ợ đ ng)ộM t trong nh ng v n  ạ ọ ấ đ  quan tr ng c a ho t  ữ ố ư c  ộ đ ng qu n lý hành chính nhà n  m i qu c  ự gia là v n ấ đ  phân chia quy n l c và s  phân  ề ự đó gi a ữ ự chia, phân công vi c th c thi quy n l c  ữ ấ ư gi a c p chính  ớ các cơ quan nhà nư c cũng nh ư c.ớ quy n nhà n

ị

ạ ể ứ

ị

ị

ồ ố

ề ự

ế

ớ

ế

ơ quan nhà nư c và quy t

ể ữ ị

ệ ớ ọ

ố

ệ

Trong m t nhà n ế ệ đ i, ạ Hi n pháp  ớ ư c hi n  ộ ữ ả ậ ơ b n xác  đ nh nh ng  là đ o lu t c ề ự ự th  th c giành và th c thi quy n l c  ớ ư c. Nó  ề ự chính tr  và quy n l c nhà n ị ứ ề ể ế quy đ nh v  th  ch  chính tr  t c là  ủ ấ đ  ngu n g c, ch   ề ể ổ t ng th  các v n  ố ơ ch  phân b  quy n l c  th  và c gi a các c ể ứ ữ đ nh nh ng th  th c liên h  v i nhau  trong các m i quan h  ngang d c,  trên dư i.ớ

ớ

ư c ta (1992)

ể

ộ

ệ

ớ

ứ

ớ

ấ

ầ

Hi n pháp n ế ụ ị quy đ nh c   ớ ư c C ng hoà XHCN Vi th  Nhà n t Nam  ủ ề ấ ả là c a dân , do dân, vì dân. T t c  quy n  ề ộ ề ư c thu c v  nhân dân mà n n  ự l c nhà n ớ ấ ả t ng là liên minh giai c p công nhân v i  gai c p nông dân và t ng l p trí th c.

ọ

t c  các c

ậ ơ quan nhà nư c, xã  ớ ự ệ

ả

t Nam­

ệ

ạ đ ng ộ ớ ạ ủ đ o c a  ộ đ i tiên  t

ế Hi n pháp xác l p m i ho t  ủ ấ ả c a t h i ộ đ u ề đ t dặ ư i s  lãng  ả ộ Đ ng C ng s n Vi ấ ủ phong c a giai c p công nhân Vi Nam.

ợ ớ ừ ề ự

nhân dân,  ồ đư c nhân  ộ đ ng nhân dân các

ư c t ố ộ ầ ệ

ớ ế ắ

ề ậ

ụ ể đ nh c  th  các t

ự ệ

ị

ớ ừ Quy n l c nhà n dân trao cho Qu c h i, H i  ị ấ c p do nhân dân b u và ch u trách nhi m  ề ể ế ậ trư c nhân dân. Th  ch  l p hi n g n li n  ệ ế ố ộ ự ớ v i Qu c h i trong th c hi n quy n l p hi n,  ổ ị ế ậ   l p pháp. Hi n pháp quy  ch c, cứ ơ quan th c hi n quy n l p pháp, hành  pháp,tư pháp; quy đ nh t chính nhà nư c t  Trung ề ậ ổ ứ ộ  ch c b  máy hành  ương đ n cế ơ s . ở

ế

(hi n pháp)

ạ

đ i ờ t (chính

ề ả đ  ra ể ế ề đ a ị

Đó là n n t ng  ể ế ề nhi u lo i th  ch  chi ti ủ ộ ph , b , chính quy n  phương)

ch c b  máy hành chính nhà

ể ế ổ ứ ộ ớ

ọ

ố ữ

ộ ấ đ  ề đư c m i qu c gia  ợ ự i quan tâm d a trên nh ng,

ắ

Th  ch  t nư c là m t v n  ế ớ trên th  gi ể quan đi m, nguyên t c nh t

ị ấ đ nh.

ợ ch c ứ ổ ứ đó ph i ả đư c th  ch  hóa

ả ậ ủ

ị

ch c

ể ế ể ế ư c. ớ Th  ch   ụ ớ ề ổ ứ  xác đ nh c   ụ

ề

ề

ẩ

Cách th c t trong văn b n pháp lu t c a nhà  n hành chính nhà nư c v  t ệ ể ứ ăng, nhi m v , quy n  th  ch c n ệ ạ h n, th m quy n, trách nhi m cũng  như các phương ti n k  thu t v t  ậ ậ ỹ ệ ấ đó ho t ạ ự ấ ch t, nhân s  cho các c p  đ ng.ộ

ể ế

ạ

ữ

ộ

ấ

Th  ch  hành chính nhà n ị ớ ư c quy  đ nh  ứ ăng, quy n h n gi a  ữ ề ự s  phân chia ch c n ủ ủ các  cơ  quan  hành  chính  c a  chính  ph   ụ trung ương và gi a các c p m t cách c   thể:

ề

ề ố ữ

ủ

ề

ộ ủ Ương,  các  B   có  quy n  trên  Chính  ph   Trung  ệ ữ ấ đ   gì;  m i  quan  h   gi a  các  c ơ  nh ng  v n  Ương  và  ộ quan  c a  b   máy  hành  chính  Trung  ữ Ương  và  v i  các  c p  chính  quy n  ấ ớ gi a  Trung  ẩ ề ề ệ ương; th m quy n v  vi c ban hành các  ị đ a ph ề ấ đ  ề ế ư  th  nào; nhi u v n  ậ ả văn b n pháp lu t nh ơ quan hành chính  ề ổ ứ ế t khác v  t chi ti ớ nhà nư c cũng ph i ch c các c ợ ả đư c quy ị đ nh.

ớ

ể ế

ấ ổ ứ ủ ộ

ọ

ư c càng  rành  Th  ch  hành chính nhà n m chạ  thì cơ c u t  ch c c a b  máy các  cơ quan hành chính các c pấ  càng rõ ràng  ẹ   , g n nh .

ế

ọ ệ

ộ

ớ ồ ộ

ộ ộ ự ệ

ệ ụ ể ị đ nh c  th , khoa h c trong vi c  Thi u các quy  ụ ạ ề phân  chia  quy n  h n,  trách  nhi m,  nghĩa  v   trong  ho t ạ đ ng  qu n  lý  hành  chính  nhà  n ư c ớ ả ớ ẽ ơ  quan  hành  chính  nhà  nư c  s   làm  ủ c a  các  c ề ư c  c ng  k nh;  cho  b   máy  hành  chính  nhà  n ẽ ẫ đ n ế ụ ồ ch c nứ ăng nhi m v  ch ng chéo và s  d n  ệ ộ ạ đ ng kém n m t b  máy ho t  ăng l c, kém hi u  ả ệ ự l c và hi u qu .

ề

ứ ạ  trong  ẽ là  cơ  sở  cho

V n ấ đ  ề phân công, phân chia quy n h n ổ t   ch c  b   máy  hành  chính  s   ệ vi c xác ộ ị đ nh:

ầ

ự ố ấ ả t c  lĩnh v c.

ố ự

ậ

ữ ữ ứ ị

ợ ị

ị Cơ  quan  hành  chính  nhà  nư c  Trung  ớ ố ộ ầ ương c n bao nhiêu B , bao nhiêu  đ u m i  ứ ăng  hành  chính  nhà  nư c ớ ệ th c  hi n  ch c  n ự ấ th ng nh t trên t Có bao nhiêu đơn v  chính quy n c p t nh  ề ấ ỉ ị ộ ương; huy n, ệ – thành ph  tr c thu c trung  ị ấ ờ ư ng và th  tr n; nh ng  ị qu n, th  xã; xã, ph ộ ế   xã  h i  và  nh ng  căn  c   chính  tr ,  kinh  t ố ư ng  và  quy  mô  ể đ nh  s   l tiêu  chí  gì  đ   xác  ổ đơn v  hành chính – lãnh th . ủ c a các

ọ ề

ạ ủ

ộ

ộ ủ ọ ề

ữ ế ộ ứ Nghiên c u, phân chia m t cách khoa h c quy n  ứ ăng c a bôï máy hành chính nhà  h n và các ch c n ả ăng  c a ủ ọ ấ ộ ể nư c ớ đ   huy  đ ng  cao  nh t  m i  kh   n ả ọ đ ng qu n lý là m t trong  ủ ể các ch  th  trong h at  ộ ể ấ đ   và  n i  dung  quan  tr ng  c a  th   nh ng  v n  ư c.ớ ch  hành chính nhà n

ậ ớ ở ư c là c 3.Th  ch  hành chính nhà n

ờ ổ ứ ư i trong các t ể ế ự nhân s  trong các c ế ố  con ng

ớ ờ

ặ ị

ạ ả

ờ ề ế

ả

ả ộ ồ ộ ắ ấ

ự ệ ơ s  xác l p  ơ quan hành chính nhà nư cớ  ch c nói chung và  Y u t trong các cơ quan hành chính nhà nư c nói riêng  ộ ư i trong b   ọ ý nghĩa vô cùng quan tr ng. Con ng máy đó có th  ể đ t vào các v  trí khác nhau. V  c ề ơ  b n có 3 lo i: Nh ng  ng ữ ư i  có  quy n  ban  hành  các  quy t  ạ ị ăn  b n  quy  ph m  pháp  đ nh  qu n  lý  (các  v ả ộ ậ đ ng  ph i  ch p  lu t)  b t  bu c  xã  h i,  c ng  ậ nh n và th c hi n.

ứ ự

ế ạ ăng  tư  v n ấ đ o  ban  hành  quy t

ị

ờ ả ư i th c thi các v ăn b n pháp lu t,

ự ủ ụ ủ ề Nh ng  ng ệ ờ ữ ư i  th c  hi n  ch c  n ữ giúp  cho  nh ng  nhà  lãnh  ưu, giúp vi c)ệ đ nh (tham m Nh ng ng ậ ữ ể ế các th  ch , các th  t c c a n n hành chính.

ụ ợ ệ

ể ố ợ ọ

ờ N u nh đư c xác  ư ch c nứ ăng, nhi m v  không  ế ị đ nh rõ ràng, khoa h c thì khó có th  b  trí h p  ợ ừ lý đư c t ng ng ứ ụ ụ ể ư i vào các ch c v  c  th .

ế

ọ ứ ể ẽ ể ố

ể

ứ ụ ặ ụ ồ ệ ặ

ủ ỗ ố ộ ộ ộ

Th   ch   hành  chính  không  c   th ,  khoa  h c  ụ ể ộ ợ đư c cán b , công ch c  thì s  không th  b  trí  ờ ự ư i  có  n ữ ị ăng  l c,  có  vào  đúng  v   trí;  nh ng  ng ị ợ ố đư c b  trí  ộ đúng v  trí; trong  trình đ   không  ị ớ ề đơn v  v i ch c  khi đó có th  bày ra quá nhi u  năng, nhi m v  ch ng chéo, ho c quá v n v t  đ  có ể đ  ch  b  trí cán b  m t m t cách lãng  phí.

ế ể

ể

ị

ả

ả

ị

ị

ợ ề

(phân tích công vi c)ệ

đó có th  b  trí

Th   ch   hành  chính  nhà  n ợ ư c ớ đư c  hi u  ụ ể ứ ăng  qu n ả rõ,  quy  đ nh  c   th   ch c  n ề lý  hành  chính,  quy n  ban  hành  v ăn  ế ậ đ  ề i  quy t  các  b n  pháp  lu t  và  gi ủ ạ ố ế ầ ngh ,  yêu  c u,  khi u  n i,  t   cáo  c a  ể  ừ đó  có  th   xác  công  dân,  t ệ ố ộ đ nh  rõ  m t  cách  h   th ng  ụ ể:  ai  ph i ả ộ các  ho t ạ đ ng  c   th ư  ả làm cái gì, đư c trao quy n gì và ph i làm nh ộ đư c ợ đ i ngũ nhân  ể ố ế th  nào, do  ự ợ s  h p lý.

ớ ể ế ư c là c

ự

4.Th  ch  hành chính nhà n ệ ụ ể ữ ớ ư c và các t

ể

ụ ệ ấ ị

ớ

ỉ

ờ ộ

ủ

ơ s  xây  ở ớ ư c và công  d ng quan h  c  th  gi a nhà n ộ ổ ứ ữ  ch c xã h i. dân; gi a nhà n ạ ệ đ i  không  có  ớ Nhà  nư c  hi u  theo  nghĩa  hi n  ể ứ ăng cai tr  mà càng th   ị ệ ỉ ự nghĩa ch  th c hi n ch c n ơn vai trò ph c v  (cung c p d ch v ).  ụ ụ hi n rõ h ộ ứ Công  ch c  trong  b   máy  hành  chính  nhà  ề ư i có quy n ra m nh  nư c không ch  là ng ệ ệ   l nh mà còn là “công b c” c a công dân.

ổ ứ ớ

ỏ đòi  h i  nhà  n ự ổ ứ ế

ch c  và  công  dân  ị ứ ủ ư c  ban  ệ  ch c th c hi n các quy t  ầ ạ đó  đ  ể đáp  ng  các  lo i  yêu  c u  c a  công

Các  t hành các quy t ế đ nh, t ị đ nh  dân.

ế

ch c  xã  h i

ệ

ủ ằ ắ

N u quan h  gi a nhà n ư c v i công dân và các  ớ ớ ệ ữ ậ ụ ộ không  đư c  xác  l p  c   ợ ổ ứ t ố ộ th , ể đ y ầ đ   b ng  m t  h   th ng  th  ch

ể ế đúng đ n thì

ớ

ớ

ẽ ổ ư c ớ s  t ỳ ệ  c a ủ ư c  trao

nhà nư c và hành chính nhà n ở ộ ứ ch c  xã  h i  theo  s   thích  tu   ti n ợ ư i ờ đư c  nhà  n ữ nh ng  ng ả ề quy n qu n lý.

ị ự

ố ổ ứ

ể ệ ở

ế đ nh  m i  quan  h   gi a  nhà  n  ch c xã h i ệ ữ ộ th  hi n ớ ớ ư c  v i   hai

S   quy t  công dân và các t m t:ặ

ề

ự

ậ t

ầ

ộ

ổ

ắ

ớ tư  cách  quy n  l c  Nhà  nư c  v i  ớ công, có ch c nứ ăng t o ra m t khung pháp lý  ộ ạ ệ ố ế  (lu t  và  h   th ng  các  v ầ ả ậ ăn  b n  l p  c n  thi ư c,  qu n  lý  xã  h i.  ả ớ ả ể ộ quy)  đ   qu n  lý  nhà  n Như  v y, ậ xét  trên  phương  di n  n y,  m i  ố ệ ớ ư c  và  công  dân  và  ệ ữ quan  h   gi a  nhà  n ứ   ch c  xã  h i  mang  ý  nghĩa  không  các  t ẳ bình đ ng, có tính b t bu c, c

ộ ư ngỡ  b c.ứ

ể ệ

ề ự ấ

ợ

ậ

 Nhà  nư c ớ th   hi n  quy n  l c  ủ c a  nhân  dân  và  cung  c p  ụ ị d ch v  công , có trách nhi m ệ đáp  ầ ủ ọ ng ứ đ y ầ đ   m i  yêu  c u  chính  đáng  ộ đã  ứ ủ c a  công  dân  và  tôû  ch c  xã  h i  ậ đư c pháp lu t ghi nh n.

ố

ạ

ớ ắ

ư c ph i  ả ả ấ ự ự b n  ch t  nhà  n

ệ ư c ớ ệ ầ M i  quan  h   n y,  theo  quan  ni m  nhà  n ứ ộ ổ hi n ệ đ i  xem  công  dân,  t   ch c  xã  h i  là  ủ ầ “khách  hàng”.  Do  đó,  yêu  c u  c a  công  dân  ị ớ ư c quy  ổ ậ đ nh  trong khuôn kh  pháp lu t nhà n ầ ề ả đáp  ng. Đi u n y  ứ ộ thì b t bu c nhà n ủ ớ ư c  c a  ph n  ánh  th c  s   nhân dân, do dân và vì dân.

ả ớ

ộ ệ ữ

ư c không gi ố ậ ẽ ộ ố ế ố t m i quan  i quy t t ể ế ủ ặ đ i l p trên c a th  ch  hành  ợ đư c m t  ạ ớ

ạ M t nhà n h  gi a hai m t  chính nhà nư c thì s  không t o ra  ớ nhà nư c m nh.

ậ

ệ ố

đ i  v i

ể ể

ớ

ạ

đ c  bi

ậ ề ự

ệ ớ ớ ả ư c hi n

ủ ả

Lu t  hành  chính  ra  ờ ớ h   th ng  ệ ự  là công c  ụ tài phán hành chính có hi u l c ế đ   xã  l p,  ki m  tra,  ki m  soát  m i  ố ể ậ ầ c n  thi t  Đó là m t ộ ư c và công dân.  ệ ữ quan h  gi a nhà n ệ .  Tuy  ặ ế ể t lo i  th   ch   hành  chính  đ n ế ớ nhiên,  không  ph i  nả ư c  nào  cũng  quan  tâm  ể ế ầ vi c xây d ng th  ch  n y – lu t v  qu n lý nhà  ệ đ i, ạ nư c và tài phán hành chính. Nhà n dân ch  ph i có toà án hành chính..

ố

ữ

ệ ị đ nh m i quan h   ả ư c và công dân  cũng ph n ánh  ủ  trong  ho t ạ

Th  ch  hành chính xác  ể ế ớ gi a nhà n ấ ậ tính  ch t  t p  trung  dân  ch ả ộ đ ng qu n lý nhà n

ư c. ớ

ấ ớ ề ả ư c  ta  là  Nhà  n

ổ

ớ ệ ữ

ả ố ể ệ ư c  và  công  dân  ế ớ ương châm: “dân bi

ể

ớ ủ ư c  c a  Xét  v   b n  ch t,  Nhà  n ờ nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân; ngư i dân  ạ đ ng ộ ụ ề có  quy n  và  nghĩa  v   tham  gia  vào  ho t  ậ ư c  trong  khuôn  kh   pháp  lu t.  qu n  lý  nhà  n đư c ợ M i    quan  h   gi a  nhà  n t, dân  th  hi n trong ph bàn, dân làm, dân ki m tra”.

ạ

ệ ự ủ ộ

ề ả

ổ ứ

ể ứ S c  m nh  và  hi u  l c  c a  th   ụ ế ch   hành  chính  ph   thu c  vào  tố  m i ố ế  t ả i  quy t vi c ệ gi ư c v i công  ệ ữ quan h  gi a nhà n ộ (trên n n t ng  dân và các t

ớ ớ  ch c xã h i.

ể ế ố

ậ ố

th  ch  t

t, pháp lu t t

t)

ế ố

ể ế

ị

III.Các y u t

quy t

ế đ nh th  ch  hành

chính nhà nư cớ

ị 1. Ch  ế đ  chính tr ộ

ề

ế

2. N n kinh t

ủ  và vai trò c a hành chính

ớ

ả

ế

nhà nư c trong qu n lý kinh t

ố

ề

ụ ậ

3. Truy n th ng v

ăn hoá, phong t c, t p

quán

ở

4. Aûnh hư ng c a v

ủ ăn hoá bên ngoài

ể ế ớ ấ ư c có hai tính ch t

Th  ch  hành chính nhà n cơ b n:ả

ủ

ề ộ ớ

ệ

ề ự  c a qu n lý nhà  ơ quan  đ i ờ

ả

ạ

ợ

ậ ạ t o nên tính h p  ể ế

M t m t,  ặ tính quy n l c ả nư c cho phép và trao quy n cho các c ợ hành chính nhà nư c ớ đư c can thi p vào  ậ ị ộ theo quy đ nh pháp lu t  ố s ng xã h i  ạ ồ (bao g m c  quy ph m l p pháp, quy  ậ ph m l p quy)  ủ pháp c a th  ch  hành chính nhà  nư c.ớ

ư pháp,  ư c ớ

ch c Đ ng,  ộ

ả

ủ

ể ế

ỉ

ổ ế

M t khác,  chính cơ quan hành chính nhà  ặ ậ ư các cơ quan l p pháp, t ớ nư c cũng nh ể ả ổ ứ đoàn th  trong Nhà n các t ớ ở ư c ta  ủ pháp quy nề  xã h i ch  nghĩa   n ậ ủ ph i tuân th  pháp lu t c a  ớ chính Nhà nư c ban hành và  ạ đ ng ộ ch  có th  ti n hành ho t  trong khuôn kh  Hi n pháp và  pháp lu t.ậ

ả

ủ

ỏ

ậ

ả

ủ

ớ

ậ

ả

ạ

ị ử

ề

ậ

Tính  hai  m t ặ đó  c a  qu n  lý  nhà  nư c ớ không  ch  ỉ đòi  h i  công  dân  ph i  tuân  th   pháp  lu t  mà  còn  chính  các  cơ  quan  hành  chính  nhà  ủ nư c  cũng  tuân  th   theo  pháp  lu t  ộ .  Công  dân  cũng  khi  qu n  lý  xã  h i ớ như các cơ quan nhà nư c vi ph m  đ u b  x  lý theo pháp  pháp lu t thì  lu t.ậ

ự ệ ố

ế

ỳ

ả ự ph i d a  ề đi u ki n  ế ố đó

ệ

ự

Xây d ng h  th ng pháp lu t nói chung và th   ậ ể ư c nói riêng  ớ ch  hành chính nhà n ộ ề ế ố . Tu  thu c vào  trên nhi u y u t ộ ế ị  – xã h i mà các y u t chính tr  – kinh t ệ ế ộ ể đ n vi c xây  đ ng khác nhau  có th  tác  ể ế d ng th  ch  hành chính.

ệ

ệ

t nam, xây d ng

ể ế

ự ầ ứơc c n quan

ề Trong đi u ki n Vi th  ch  hành chính nhà n tâm:

ị

ị ố ề ự

ự ị ế đ nh trong

ể ế ớ ư c và th  ch  hành chính nhà

ộ 1.Ch  ế đ  chính tr Ch  ế đ  chính tr  qu c gia (t ộ ổ ứ  ch c quy n l c  ư c ớ ề ự ệ ữ nhà nư c và quan h  gi a quy n l c nhà n ớ ộ ớ v i xã h i dân s ) có ý nghĩa quy t  ệ ổ ứ  ch c nhà n vi c t nư c.ớ

ư c nhớ

ở

ị ủ ế ộ ớ ch c nhà n ề ậ ể ế ề đ n th  ch  hành  ế đ  chính tr  c a nhà

ị ố ớ

Các phương th c t ư: t p ậ ứ ổ ứ ề ề ả quy n, phân quy n, t n quy n, t p trung cũng  ư ng nhi u  ề ả đ u  nh h chiùnh nhà nư c. Ch   ấ ủ ệ ố nư c do b n ch t c a h  th ng chính tr  qu c  ả gia đó quy t ế đ nhị

ộ

ị ơ c u t

ế đ  chính tr , c

ớ ư c, v n  ớ ả ư c  nh h ủ

ế ộ

ấ ổ ấ ả   B n ch t ch   ề ấ đ  phân  ứ ệ ố ch c h  th ng nhà n ư ng ở ề ự ố b  quy n  l c nhà n ể ế ự ế đ n n i dung c a th  ch   tr c ti p  hành chính nhà nư c. ớ

ớ

ộ

ủ

ệ ề

ị

ể ệ ộ

ự

ế

ể ả

Nhà nư c C ng hoà XHCN Vi t Nam  ự có  vai  trò  trung  tâm  c a  quy n  l c  Nhà  chính tr , th  hi n ý chí nhân dân.  ớ ự nư c  là  b   máy  tr c  ti p  th c  thi  ề ự ế ế t  ch   quy n  l c  nhân  dân  và  là  thi ề ự ủ ậ ệ bi u  hi n  và  t p  trung  quy n  l c  c a  ề ầ Đ ng c m quy n.

ớ ổ

ấ ị

ứ ề ậ ừ ế ạ

ế

ề ự ủ ự Nhà  nư c  C ng  hoà  XHCN  là  t ộ   ch c  duy  ệ ố nh t  trong  h   th ng  chính  tr   có  quy n  ban  ả  Hi n  hành các văn b n quy ph m pháp lu t t ể ể ệ ế ụ ể đ  th  hi n ý chí  pháp đ n các quy ch  c  th   và th c thi quy n l c c a nhân dân.

ớ

ả ả ể ệ ớ

ủ ề ự ậ

ớ ế ể

ờ ề

ề ở ư c  ta  cũng  th   hi n  qua  ủ Dân  ch   XHCN    n vi c ệ đ m b o th c thi quy n l c nhà n ư c dân  ự ằ ch , công khai và b ng pháp lu t. Th   ch   hành  chính  nhà  n ư c  c a  n ớ ủ ư c  ta  ị ủ ề ộ ấ mang  tính  ch t  và  n i  dung  chính  tr   c a  n n  ư i  và  ả ả đ m  quy n  con  ng ủ dân  ch   XHCN,  b o  ị ậ ợ đ nh.  quy n công dân đư c pháp lu t quy

ủ ể ế ớ ả

ể ế ề

ọ ậ Do  đó,  các  cơ  quan  nhà  nư c,  cớ ơ  quan  hành  chính nhà nư c ph i tuân th  th  ch  do mình  ế ề đ  ra các th  ch  hành  đ  ra và trong ti n trình  ả chính thì ph i tôn tr ng pháp lu t.

ự ệ

ặ ề ả ạ đi u  ki n  ấ ể ỉ ị ơ  quan  hành  chính  nhà  nư c ớ ệ đ   công  dân  th c  hi n  và  ợ đ nh h p pháp

M t  khác,  các  c ph i  t o  ch p hành nghiêm ch nh các quy  ủ c a các c ơ quan hành chính nhà nư c.ớ

ề ế

và vai trò c a hành chính nhà  ế ả 2.N n kinh t ớ

ế ộ ộ ấ ơ  quan hành chính  ủ   là  m t  n i  dung  r t  quan

ọ ủ nư c trong qu n lý kinh t ả Ho t ạ đ ng qu n  lý  c a các  c ộ ớ ề nhà  nư c  v   kinh  t ộ tr ng trong ho t ủ ạ đ ng q an lý nhà n ư c.ớ

ộ

ố

ộ ậ đ nh  h ị ạ đ ng  kinh  t

ộ ủ Trong  ho t ạ đ ng  qu n  lý  nhà  n ể ế ộ r ng, th  ch  kinh t ị ố th ng  quy  đ nh  pháp  lu t  ệ và  can  thi p  vào  các  ho t  ề làm cho n n kinh t ị ế ị ư ng, ờ ch  th  tr ớ ư c  theo  nghĩa  ả ệ ồ ế ủ  c a qu c gia bao g m h   ắ ư ng,  d n  d t  ẫ ớ ằ ế   nh m  ố ơ  ậ đ ng theo  c  qu c dân v n  ộ ư ng xã h i ch  nghĩa. ớ ế đ nh h

ề ả

ế

ơ b n ả  nói trên là n n t ng c ệ   (doanh  nghi p  nhà  ệ ư  nhân,  doanh  nghi p ệ ộ ợ ộ Th  ch  kinh t ế ể ế ủ ể ể ọ đ   m i  ch   th   kinh  t ớ nư c,  doanh  nghi p  t ớ nư c ngoài) ho t ạ đ ng m t cách h p pháp.

ể

ề ả

ế

ả

t  theo  ch c  n ộ

ứ ạ đ ng mà các c

ớ ậ

ơ  b n ả đ   các  Đó  cũng  là  n n  t ng  c ớ cơ  quan  hành  chính  nhà  nư c  ti n  ộ hành  các  ho t ạ đ ng  qu n  lý  nhà  ăng  c a ủ ớ ầ nư c  c n  thi ủ c a mình ơ quan  ữ ằ hành chính nhà nư c ti n hành nh m làm cho  ho t ạ đ ng kinh t ư ng ớ đúng như pháp  ộ lu t nhà n

ế . Nh ng ho t  ớ ế ế đ nh h ị   ị ư c quy  đ nh.

ả ế ộ

, ch   ế

ạ đ ng kinh t ộ ể ủ ấ

ờ

ế ạ

ớ ề ậ ệ đi u ti

ế ủ ớ

B n ch t ho t  ế đ  kinh t ấ ế ,  ộ ủ ộ m c ứ đ   phát  tri n  c a  kinh  t   –  xã  h i  c a  ố ề ố các qu c gia là r t khác nhau: Nhi u qu c gia  ể ế ị ư ng phát tri n,  ở ờ ỳ  th i k  kinh t đang   th  tr trong khi đó có các nư c theo mô hình kinh t ế ớ   ủ đó vai trò c a nhà  k  ho ch hoá t p trung. Do  ớ ự ư c và  nư c, s  can thi p,  t c a nhà n ấ ư c  là  r t  khác  ế ể th   ch   hành  chính  nhà  n nhau:

ể

ớ

ậ

ế

ế  kinh  t

t

ớ

ự

ả

ạ

ộ

Nh ng nữ ệ ư c công nghi p phát tri n,  ộ ch  ế đ   kinh  t ị ế đa  thành  ph n,  th   ầ ch c nứ ăng  ợ trư ng ờ đã đư c xác l p thì  ề ộ đư c  m   ở ợ đi u  ti   –  xã  h i  ư c  trong  ủ ộ r ng  và  vai  trò  c a  nhà  n ệ vi c  qu n  lý  khu  v c  công,  các  ho t  ộ đ ng xã h i ngày càng t

ăng.

ể ạ

ự ả ộ Trong khi đó, các nư c ớ đang và kém phát  ớ ư c m nh  ệ ủ tri n thì s  can thi p c a nhà n ự ề hơn và tr i r ng trên nhi u lĩnh v c.

ề ể ế

ộ ế ủ

ệ

ể ớ

ề ộ ả

ợ

ỏ ra l c h u so v i m c ớ ứ đ  v n

ự ở

ệ đã can thi p quá  Nhi u th  ch  hành chính  ủ sâu  vào  các  ho t ạ đ ng  kinh  t   c a  các  ch   ứ ủ ế ự . S  can thi p quá m c c a nhà  th  kinh t ư c ớ đó đã làm cho  nư c và hành chính nhà n ệ ế ậ đ ng  không  hi u  qu   và  n n    kinh  t   v n  ơi  vào  kh ng ủ ề ờ ư ng  h p  r trong  nhi u  tr ư c ớ ề ể ế ả ho ng. Nhi u th  ch  hành chính nhà n ộ ậ đ ng và  ộ ạ ậ đã t ế ể ủ ề  và tr  thành l c  phát tri n c a n n kinh t ể ả ủ c n c a kinh têù phát tri n.

ệ ợ

ợ

ể

ế

ả

ộ

H   th ng  th   ch   kinh  t ế c n ầ ế ể ố ỉ đư c  xem  xét  và  ề đi u  ch nh  cho  ứ đ   phát  tri n  ớ ộ phù  h p  v i  m c  ộ ơ  h i  cho  ế ẽ ạ ủ c a  kinh  t   s   t o  c ơn  và  ạ ể   phát  tri n  m nh  h kinh  t ố ơn  ể ớ nhà nư c có th  qu n lý t t h ế ủ ề ự ậ đ ng c a n n kinh t . s  v n

ớ

ạ ạ ỉ ề đo n  n n  kinh  t ấ ậ

ế

ớ

Ơû  nư c  ta,  trong  giai  ế   ậ ế k   ho ch  hoá  t p  trung  ch   ch p  nh n  và  ộ ủ ế ầ cho phép ho t ạ đ ng ch  y u hai thành ph n  ộ ở ữ ể ư c và t p th .  ậ ớ  thu c s  h u nhà n kinh t ầ đư c nhà n ể ế ư c th  ch  hoá trong  ợ ề Đi u n y  ậ ả các văn b n pháp lu t.

ầ ạ ề ưà  nh n  s

ộ

ế ế

ổ   cũng  nh ể ả ờ ế ị ư ng,  Nhà    th   tr ậ ự đa  d ng  thành  ph n  ư c ớ đã  thay  đ i  m t  cách  ế ư  th   ch   ể ế

ộ ợ ể Chuy n  sang  n n  kinh  t ớ nư c  ta  th ế   và  Nhà  n kinh  t ể cơ  b n  th   ch   kinh  t ả hành  chính  nhà  nư c ớ đ   qu n  lý  kinh  t m t cách thích h p.

ố ề ụ ậ 3.Truy n th ng v ăn hoá, phong t c, t p quán

ể ủ ộ ố

Quá trình phát tri n lâu dài c a m t qu c gia hay  trong m t c ng  giá tr  chung mang tính truy n th ng v ả ố ề ẩ ở ắ ộ ộ đ ng ồ đã hình thành nên nh ng ữ ị ề ăn hoá có  ư ng sâu s c, lâu dài, ti m  n và vô hình.  nh h

ự

ăn hoá dân t c ộ đã gây  ệ

ề nh h

ủ

ủ ộ S  tuân th  m t các trung thành  ố truy n th ng v ở ư ng sâu xa trong vi c hình  ả ể ế thành nh ng ữ đ c ặ đi m trong th  ch   ể hành chính c a m i n

ỗ ư c.ớ

ữ

ở

i

ớ ề ứ ủ ế ị ở ư c  ta,  xét  t   n

ạ tr   ng i  cũng  nh ộ ả   góc

ộ

ở ừ ấ ế ả ăn hoá dân t c  nh h

ố ộ ế ị

ư  Khi  nghiên  c u  nh ng  ậ ợ  ch  y u trong công cu c c i cách th   ể thu n l ộ ế đ   truy n  ch   chính  tr   ị ữ th ng vố ăn hoá dân t c, ph i th y h t nh ng giá tr   ớ đ n ế ư ng l n  ộ ả ề truy n th ng v ủ ộ ế đ  chính tr , xã h i và hành chính c a ta.  đ n ch

ầ

ữ

ả

ế ậ đó, cũng c n nh n rõ nh ng y u  Bên c nh ạ ị đ a ị ở ự ố ư  tư  tư ng  b n  v ,    tiêu  c c  nh t ủ không ch  có trong quá kh ,  phương, b o thả ứ ỉ ế ả ệ ạ ư ng ở đ n c  hi n t ả mà còn  nh h

ương lai. i và t

ệ

ế ợ

ể

ộ ấ ệ

ọ ọ ế ố ữ ế Vì  th ,  vi c  ti p  thu  có  ch n  l c  nh ng  y u  t   ế ợ ớ ố ề ăn hoá truy n th ng, k t h p v i  phù h p trong v ể ế ộ ự đ c trặ ưng th i ờ đ i ạ đ  xây d ng m t th  ch  hành  ủ ưng  c a  Vi chính  mang  đ c  trặ t  Nam  là  m t  v n  ọ ề ế ứ đ  h t s c quan tr ng.

ế

ớ

đ nh  h

ậ ư  lu t  quy  ộ

ả

ủ ả ự

ữ

ị

ư ng  cho  ị N u  nh ể ộ ậ đ ng  và  phát  tri n  thì  xã  h i  v n  ơ quan hành chính  qu n lý c a các c ị  cũng  ph i  d a  vào  nh ng  giá  tr   văn  hoá  đ  ể đưa  ra  các  quy t ế đ nh  ụ ể hành chính c  th .

ự

ế ệ ố ế , chính tr , v trên  ăn hoá

ư kinh t ả ữ ế

ủ ăn hoá bên ngoài ở 4.Aûnh hư ng c a v ể ủ S  phát tri n c a các quan h  qu c t ị ự ề nhi u lĩnh v c nh ể ế ư ng ở đ n th  ch  hành  gi a các n ủ chính c a m i n ư c ớ đã  nh h ỗ ư c.ớ

ộ

ộ

ể

ậ ớ ở ư c khác

ự

ệ ớ ế

ử ụ

ủ

ứ

ắ

ớ

Có nư c ch   ủ đ ng ti p nh n m t cách  ế ớ ữ ạ  n đ  xây  sáng t o nh ng cái hay  ủ ể ế d ng và hoàn thi n th  ch  hành chính c a  ộ ậ mình; có nư c ti p nh n và s  d ng m t  ậ cách r p khuôn, c ng ng c mô hình c a  nư c khác.

Ví d : ụ

ộ

ủ ề ăn hoá Trung Qu c. H   ủ ố ả ế

ể ậ ế ậ ể ộ

ố

ọ ổ ể

ộ Ch  ế đ   khoa  c   c a  Trung  Qu c  ợ ố đư c  các  ử ủ ộ ữ đăïc  nư c  phớ ương  Tây  coi  là  m t  trong  nh ng  ọ đã ti p ế đi m c a n n v đ  ể ữ ưu đi m c a nó, c i ti n thêm  nh n nh ng  ấ ư  ộ ứ ủ ế đ  công ch c c a giai c p t t l p m t ch   thi ương  đ i hoàn thi n – quan thi  ệ ả s n môït cách t ừơi  vào  ệ ể tuy n ể đ   tuy n  ch n,  b   nhi m  ng ấ ớ trong b  máy hành chính nhà n ư c các c p.

ị ả ừ ữ

ể nh h ố ớ

ế

ế ỹ

ậ ả ủ ổ

Đi n  hình  h ơn  n a  là  Nh t  B n,  v a  ch u  ậ ở ư ng c a n n v ả ế ủ ề ăn hoá phong ki n Trung  ư c khác  ở ừ ủ ư ng c a các n ị ả Qu c, v a ch u  nh h ậ ỹ ứ như  Pháp,  Đ c,  M .  Sau  chi n  tranh,  Nh t  ể ự ả ạ B n l i xây d ng theo mô hình M . Vì th , th   ế ch  hình chính c a Nh t B n là mô hình “h n  h p”.ợ

ớ

ể ế

ầ

ề ạ

ấ nh  h ậ ể ế ộ

ự

ậ

Th  ch  hành chính  ở ư c ta trong   n ị ư ch u nhi u  ậ ỹ m y th p k  qua g n nh ế ủ ửơng  c a  mô  hình  k   ho ch  ả ư c ớ đây  và  đang  d n ầ hoá  t p  trung  tr chuy n  sang  mô  hình  phù  h p  v i  xu  th  h i nh p và khu v c qu c t

ợ ớ ố ế .

ố

ưu  gi a  các  n ữ ư c  v   m i  ớ ề ọ Ngày  nay  m i  giao  l ừ ưa  t ng  có,  đ   chộ ộ ế m t ặ đã  đ t ạ đ n  m t  trình  ế ứ trong  đó  giao  lưu  văn  hoá  cũng  h t  s c  phát  tri n.ể

ợ

ệ

ự ố “Vi i

ố

ố

ể ậ

ụ

ạ

ệ

ớ ủ ộ

ề ả ộ

ệ

ớ đ t ạ đư c nh ng thành t u to l n  ữ ớ  Nư c ta  ự ờ ệ đư ng l ệ t Nam  trong vi c th c hi n  ạ ớ ấ ả”.  Chúng  ta  ch  ủ t  c mu n  làm  b n  v i  t ế ữ ậ trương ti p nh n nh ng nhân t ế  tiên ti n  ư c ớ ể ế c a vủ ăn hoá  và th  ch  hành chính n ế ể ngoài  đ   v n  d ng  sáng  t o  cho  th   ch   hành  chính  nhà  nư c  c a  Vi t  Nam  làm  ư c ớ ả ạ đ ng qu n lý nhà n n n t ng cho ho t  ả m t cách hi u qu .

ố ữ

ố ủ khác nh ữ

ộ ị ễ

ả đ a ị ế ,  ứ đ  ộ đ c ặ đi m ể

ể ế ư hoàn c nh ả Ngoài ra, nh ng nhân t ổ đ i    kinh  t lý  c a  m t  qu c  gia,  nh ng  thay  ữ ế ớ ở  nh ng m c  i,  chính tr  di n ra trên th  gi ớ ở ư ng t i các  khác nhau, cũng gây  nh h ư c.ớ ủ c a th  ch  hành chính nhà n

ủ ế ủ ể ế ộ IV.N i dung ch  y u c a th  ch  hành chính nhà

ớ nư c nớ ư c ta

ề ậ 1. Th  ch  hành chính bao hàm quy n l p quy

ể ế ề và quy n hành chính nhà n ư cớ

ể ế ớ ị ạ ư c xác đ nh ho t

ủ ộ ả

ớ 2. Th  ch  hành chính nhà n ơ quan hành chính  đ ng qu n lý c a các c ự nhà nư c trên các lĩnh v c

ể ế ể ả 3. Th  ch  hành chính nhà n ư c ớ đ  qu n lý

kinh tế

ể ế ể ả 4. Th  ch  hành chính nhà n ư c ớ đ  qu n lý

tài chính ti n tề ệ

ể ả ư c ớ đ  qu n lý

ộ 5. Th  ch  hành chính nhà n ộ đ ng xã h i ể ế ợ l c lự ư ng lao

ể ế ể ả 6. Th  ch  hành chính nhà n ư c ớ đ  qu n lý

ụ văn hoá, giáo d c, y t ế

ể ế ế 7. Th  ch  hành chính v  gi

ạ ố t l p tài phán

ề ả  cáo c a công dân, thi ế ế ế i quy t khi u  ế ậ ệ i quy t khi u ki n ủ n i, t ả hành chính gi

ể ế ể ư c ớ đ  qu n lý

ả ố  tr  an và qu c

8. Th  ch  hành chính nhà n ậ ự ị an ninh, an toàn, tr t t phòng

ể ế ấ 9. Th  ch  hành chính nhà n ư c v  các v n

ộ ề ớ ề ạ đ ng tôn giáo ộ đ  dân t c và ho t

ậ

ủ

ọ

ậ

ộ ộ V.Pháp lu t hành chính là m t b   ể ế ph n quan tr ng c a th  ch   hành chính

ệ ậ 1. Khái ni m pháp lu t hành chính

ủ ế ủ ộ ậ 2. N i dung ch  y u c a pháp lu t hành chính

ậ ệ

ậ

ậ 1.Khái ni m pháp lu t hành chính ộ ệ ố

ỉ

ấ

ủ ề ạ Pháp  lu t  hành  chính  là  toàn  b   các  quy  ph m  ăn b n ả ợ pháp lu t ậ đư c ghi nh n trong h  th ng v ộ ệ ề ằ đi u  ch nh  các  quan  h   xã  h i  ớ nhà  nư c  nh m  ệ ự ổ ứ ệ   ch c  và  th c  hi n  xu t  hi n  trong  quá  trình  t ho t ạ đ ng  hành  pháp  –  ho t  ạ đ ng  qu n  lý  hành  ả ộ ộ ấ ạ đ ng  ch p  hành    và  ộ ớ chính  nhà  nư c  hay  ho t  đi u hành c a Nhà n ư c.ớ

ậ ề ệ ỉ đi u ch nh các quan h  xã

ộ Pháp lu t hành chính  h i sau:

ệ ữ

ấ ủ

đi u  hành  c a  các  c ộ

ộ ố ệ

ề ớ ợ ổ ữ ệ

ộ Nh ng  quan  h   xã  h i  phát  sinh  trong  ho t  ạ ộ ơ  quan  ề ộ đ ng  ch p  hành  và  ấ ạ đ ng  ch p  hành  và  ớ hành  chính  nhà  nư c.  Ho t  ơ quan hành chính nhà  ủ ệ ố đi u hành c a h  th ng c ả nư c  làm  n y  sinh  nhi u  m i  quan  h   xã  h i,  ề ợ ạ đư c t ng h p l i thành nh ng nhóm quan h  xã  ủ ế h i ch  y u sau đây:

ấ ứ

ệ ấ

ộ Nhóm  th   nh t:  nh ng  quan  h   xã  h i  n y  ộ ả ữ ơ  sinh  gi a  cữ ơ  quan  hành  chính  c p  trên  và  c quan hành chính c p dấ ư i trong quá trình ho t  ạ ớ ả đ ng qu n lý nhà n ư c.ớ

ứ ữ

ệ

ệ ố ợ ệ ữ ấ ụ ụ ẫ

ệ ữ ứ ữ ộ

ẩ ệ

ủ ộ Nhóm  th   hai:  nh ng  quan  h   gi a  hai  bên  ự ơ quan hành chính cùng c p, th c hi n  ề đ u là c các quan h  ph i h p, ph c v  l n nhau. Nhóm th  ba: nh ng quan h  gi a m t bên là  ớ ề ộ cơ  quan  hành  chính  có  th m  quy n  v i  m t  ổ ứ ổ ứ ự   ch c  kinh    ch c  s   nghi p  và  t bên  là  các  t ế ầ  trong xã h i. doanh c a các thành ph n kinh t

ủ ế ủ ộ ậ 2.N i dung ch  y u c a pháp lu t hành chính

(Sách)