Bài giảng Quản trị học: Chương 2 - Trường ĐH Tài chính - Marketing

Tài liệu này là chương thứ hai của bài giảng Quản trị học, tập trung giới thiệu tổng quan về các lý thuyết quản trị cơ bản. Chương này thảo luận về sự cần thiết của việc nghiên cứu các lý thuyết này, đồng thời trình bày các tư tưởng chủ đạo của từng tác giả và ứng dụng của chúng trong thực tiễn.

Sinh viên, giảng viên, và các nhà quản lý quan tâm đến lịch sử và sự phát triển của các lý thuyết quản trị.

Chương 2 của bài giảng Quản trị học, do Trường Đại học Tài chính - Marketing biên soạn, cung cấp một cái nhìn toàn diện về sự phát triển của các lý thuyết quản trị qua các thời kỳ. Tài liệu này được cấu trúc thành ba phần chính, mỗi phần đi sâu vào các trường phái tư tưởng quản trị khác nhau, từ đó giúp người học hiểu rõ hơn về nền tảng lý luận và ứng dụng thực tiễn của quản trị học. Phần đầu tiên, "Các lý thuyết quản trị cổ điển", khám phá những nền tảng ban đầu của quản trị phát triển vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20. Trong đó, "Lý thuyết quản trị theo khoa học" được trình bày thông qua các đóng góp của Frederick Winslow Taylor (cha đẻ của quản trị khoa học, nhấn mạnh chuyên môn hóa và tăng năng suất), Henry Lawrence Gantt (với hệ thống tiền thưởng và biểu đồ Gantt), cùng Lilian và Frank Gilbreth (nghiên cứu thời gian – động tác để loại bỏ lãng phí). "Lý thuyết quản trị hành chính" tập trung vào các nguyên tắc quản trị chung cho toàn tổ chức, với Henry Fayol (5 chức năng quản trị và 14 nguyên tắc) và Chester Barnard (tổ chức như hệ thống hợp tác). Cuối cùng, "Lý thuyết quản trị quan liêu" của Max Weber mô tả một cấu trúc tổ chức dựa trên quy tắc, phân cấp và tính khách quan. Mặc dù có nhiều đóng góp, các lý thuyết cổ điển thường bị phê phán vì xem tổ chức là hệ thống khép kín và ít chú trọng đến yếu tố con người. Phần thứ hai, "Các lý thuyết tâm lý xã hội trong quản trị", chuyển hướng tập trung vào vai trò của yếu tố tâm lý và hành vi con người trong quản trị. "Lý thuyết về mối quan hệ con người" được minh họa qua Mary Parker Follett (nhấn mạnh mối quan hệ và động lực), Elton Mayo (tầm quan trọng của nhu cầu tâm lý và nhóm), và Abraham Maslow (thuyết bậc thang nhu cầu). "Lý thuyết về hành vi" bao gồm Douglas McGregor với Thuyết X và Thuyết Y (các giả định về bản chất con người trong công việc) và Chris Argyris (khuyến khích mở rộng trách nhiệm và phong cách giám sát tham gia). Các lý thuyết này nhấn mạnh rằng năng suất lao động không chỉ phụ thuộc vào yếu tố vật chất mà còn vào sự thỏa mãn các nhu cầu tâm lý xã hội của người lao động, dù đôi khi vẫn bị hạn chế bởi quan điểm hệ thống khép kín. Phần cuối cùng, "Các lý thuyết quản trị hiện đại", giới thiệu các quan điểm tiên tiến hơn. "Lý thuyết hệ thống trong quản trị" xem tổ chức là một hệ thống mở, tương tác với môi trường bên ngoài, nhấn mạnh vòng tròn nhân – quả và sự phức tạp của các biến số môi trường. "Lý thuyết về văn hóa quản trị" tập trung vào việc áp dụng các giá trị văn hóa truyền thống để nâng cao hiệu quả, với hai ví dụ điển hình là Lý thuyết Z của William Ouchi (kết hợp quản lý Nhật Bản và Mỹ, chú trọng quan hệ xã hội và con người) và Lý thuyết Kaizen của Masaaki Imai (cải tiến liên tục, từng bước nhỏ). Các lý thuyết hiện đại này mang lại cái nhìn rộng hơn, linh hoạt hơn về quản trị, phù hợp với môi trường kinh doanh phức tạp ngày nay. Tóm lại, chương này cung cấp một cái nhìn tổng thể về hành trình phát triển của tư duy quản trị, từ những nguyên tắc cơ bản về hiệu suất đến sự hiểu biết sâu sắc về con người và môi trường tổ chức, giúp người học có nền tảng vững chắc để phân tích và áp dụng các phương pháp quản trị hiệu quả.