zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Khoa Học Tự Nhiên

» Môi trường

Bài giảng Sử dụng và bảo vệ tài nguyên đất: Chương 9 - Sử dụng, quản lý đất bền vững

Chia sẻ: Nguyễn Ngọc Uyên Minh | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:27

Báo xấu

401
lượt xem 81
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Sử dụng và bảo vệ tài nguyên đất: Chương 9 - Sử dụng, quản lý đất bền vững cung cấp cho các bạn những khái niệm về sử dụng, quản lý đất bền vững; phát triển nông nghiệp bền vững, nguyên tắc đánh giá bền vững, hiện trạng tài nguyên đất, một số vấn đề liên quan đến tài nguyên đất.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Sử dụng và bảo vệ tài nguyên đất: Chương 9 - Sử dụng, quản lý đất bền vững

CHÖÔNG 9 SÖÛ DUÏNG, QUAÛN LYÙ ÑAÁT BEÀN VÖÕNG
1. KHAÙI NIEÄM  Khaùi nieäm veà tính beàn vöõng bao goàm söï ghi nhaän veà nhöõng giôùi haïn cuûa döï tröõ nguoàn löïc, taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng, tính kinh teá, ña daïng sinh hoïc vaø tính hôïp phaùp (Tikell. 1993).  Beàn vöõng laø moät khaùi nieäm ñoäng, beàn vöõng ôû nôi naøy coù theå khoâng beàn vöõng ôû nôi khaùc, beàn vöõng ôû thôøi ñieåm naøy coù theå khoâng coøn beàn vöõng ôû thôøi ñieån khaùc. Maëc duø ño löôïng tröïc tieáp tính beàn vöõng laø moät ñieàu kieän khoù khaên, nhöng söï ñaùnh giaù noù coù theå thöïc hieän ñöôïc döïa vaøo nhöõng bieåu hieän vaø chieàu höôùng cuûa caùc quaù trình chi phoái chöùc naêng cuûa moät heä nhaát ñònh ôû moät ñòa phöông cuï theå (Dumanski vaø Smith, 1993).
1. KHAÙI NIEÄM  Nhoùm coâng taùc veà khung ñaùnh giaù quaûn lyù ñaát beàn vöõng (Nairobi, 1991) ñöa ra ñònh nghóa sau:  “ Quaûm lyù beàn vöõng ñaát ñai bao goàm toå hôïp caùc coâng ngheä, chính saùch vaø hoaït ñoäng nhaèm lieân hôïp caùc nguyeân lyù kinh teá xaõ hoäi vôùi caùc quan taâm moâi tröôøng ñeå ñoàng thôøi:  Duy trì hoaëc naâng cao saûn löôïng (hieäu quaû saûn xuaát);  Giaûm ruûi ro saûn xuaát (an toøan);  Baûo veä tieàm naêng nguoàn löïc töï nhieân vaø ngaên ngöøa thoaùi hoùa ñaát vaø nöôùc (baûo veä);  Coù hieäu quaû laâu daøi (laâu beàn); vaø  Ñöôïc xaõ hoäi chaáp nhaän (tính chaáp nhaän) “
1. KHAÙI NIEÄM  1.1. Hieäu quaû saûn xuaát (Productivity)  Vieäc quaûn lyù söû duïng ñaát phaûi ñaûm baûo nuoâi döôõng ngöôøi söû duïng trong thöïc taïi. Lôïi ích do heä thoáng quaûn lyù ñaát beàn vöõng phaûi vöôït qua naêng suaát vaät chaát cuûa söï söû duïng noâng nghieäp vaø bao haøm caû caùc muïc tieâu baûo veä vaø myõ hoïc.  1.2. An toaøn (Security)  Laø phöông phaùp quaûn lyù ñaát ñai phaûi thuùc ñaåy söï caân baèng giöõa vieäc söû duïng ñaát vaø caùc ñieàu kieän moâi tröôøng, giaûm ruûi ro saûn xuaát. Noùi caùch khaùc, phöông phaùp quaûn lyù khoâng laøm maát oån ñònh caùc quan heä ñòa phöông vaø khoâng laøm ruûi ro.
1. KHAÙI NIEÄM  1.3. Tính baûo veä (Protection)  Caùc hoïat ñoäng söû duïng khoâng laøm haïi cho vieäc söû duïng trong töông lai, baûo veä caùc tieàm naêng vaø moâi tröôøng soáng.  1.4. Tính laâu beàn (Viability)  Heä thoáng söû duïng phaûi toàn taïi vaø phaùt trieån ñöôïc trong moâi tröôøng chung thay ñoåi. Neáu söï söû duïng ñaát khoâng coù söùc soáng seõ khoâng theå toàn taïi ñöôïc ôû ñòa phöông.  1.5. Tính chaáp nhaän (Acceptability)  Quaûn lyù söû duïng ñaát chaáp nhaän ñöôïc veà maët xaõ hoäi, phuø hôïp vôùi lôïi ích cuûa caùc beân tham gia quaûn lyù, lôïi ích quoác gia, coäng ñoàng vaø ngöôøi söû duïng. Löu yù raèng taùc ñoäng kinh teá vaø xaõ hoäi ñoái vôùi caùc coäng ñoàng daân cö laø khoâng nhö nhau.
1. KHAÙI NIEÄM  Quan heä giöõa tính beàn vöõng vaø tính thích hôïp : Tính beàn vöõng ñöôïc coi laø tính thích hôïp ñöôïc duy trì laâu daøi vôùi thôøi gian.  Quan heä giöõa tính beàn vöõng vaø tính oån ñònh : Caùc yeáu toá moâi tröôøng ñaõ raát khaùc nhau veà tính oån ñònh. Moät soá yeáu toá khaù oån ñònh (nhö ñòa chaát), moät soá khaùc veà kinh teá nhö lôïi nhuaän, saâu beänh... raát khoâng oån ñònh. Tính oån ñònh ñöôïc xem nhö moät moâi tröôøng cuûa söï bieán ñoåi trong khi tính beàn vöõng laø söï caân baèng giöõa nhöõng bieán ñoåi tích cöïc vaø tieâu cöïc.
1. KHAÙI NIEÄM  Söû duïng ñaát ñöôïc coi laø beàn vöõng khi noù duy trì ñöôïc moät caân baèng döông theo thôøi gian giöõa nhöõng töông taùc naøy. Veà thôøi gian, ngöôøi ta thöôøng phaân ra :  Möùc ñoä beàn vöõng Giôùi haïn thôøi gian  - Beàn vöõng laâu daøi > 25 naêm  - Beàn vöõng trung haïn 15 – 25 naêm  - Beàn vöõng ngaén haïn 7 – 15 naêm  Khoâng beàn vöõng  - Ít beàn 5 – 7 naêm
2. Phaùt trieån noâng nghieäp beàn vöõng  Khaùi nieäm veà phaùt trieån noâng nghieäp beàn vöõng trong söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi loøai ngöôøi môùi chæ hình thaønh roõ neùt trong nhöõng naêm 1990 qua caùc hoäi thaûo vaø xuaát baûn (Edvards et all, 1990).  Ñieàu cô baûn nhaát cuûa phaùt trieån noâng nghieäp beàn vöõng laø caûi thieän chaát löôïng cuoäc soáng trong söï tieáp caän ñuùng ñaén veà moâi tröôøng ñeå giöõ gìn nhöõng taøi nguyeân cô baûn nhaát cho theá heä sau. Coù raát nhieàu ñònh nghóa veà noâng nghieäp beàn vöõng tuøy theo tình hình cuï theå.
2. Phaùt trieån noâng nghieäp beàn vöõng  Theo FAO, Noâng nghieäp beàn vöõng bao goàm quaûn lyù coù hieäu quaû taøi nguyeân cho noâng nghieäp ñeå ñaùp öùng nhu caàu cuoäc soáng cuûa con ngöôøi ñoàng thôøi giöõ gìn vaø caûi thieän taøi nguyeân thieân nhieân moâi tröôøng vaø baûo veä taøi nguyeân thieân nhieân moâi tröôøng vaø baûo veä taøi nguyeân thieân nhieân (FAO, 1989).  Theo Canada: Heä thoáng noâng nghieäp beàn vöõng laø heä thoáng coù hieäu quaû kinh teá, ñaùp öùng nhu caàu cuûa xaõ hoäi veà an ninh löông thöïc, ñoàng thôøi giöõ gìn vaø caûi thieän taøi nguyeân thieân nhieân vaø chaát löôïng cuûa moâi tröôøng soáng choù ñôøi sau (Baier, 1990).
2. Phaùt trieån noâng nghieäp beàn vöõng  Caùc ñònh nghóa coù theå coù nhieàu caùch hieån thò khaùc nhau, song veà noäi dung thöôøng bao goàm 3 thaønh phaàn cô baûn nhö sau:  Beàn vöõng veà an ninh löông thöïc trong thôøi gian daøi treân cô sôû heä thoáng noâng nghieäp phuø hôïp ñieàu kieän sinh thaùi vaø khoâng toån haïi moâi tröôøng.  Beàn vöõng veà toå chöùc quaûn lyù, heä thoáng noâng nghieäp phuø hôïp trong moái quan heä con ngöôøi caû cho ñôøi sau.  Beàn vöõng theå hieän ôû tính coäng ñoàng trong heä thoáng noâng nghieäp hôïp lyù.
2. Phaùt trieån noâng nghieäp beàn vöõng  Ñònh nghóa cuûa Piere Croson (1993): moät heä thoáng noâng nghieäp beàn vöõng phaûi ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu ngaøy caøng cao veà aên vaø maëc thích hôïp coù hieäu quaû kinh teá, moâi tröôøng vaø xaõ hoäi gaén vôùi vieäc taêng phuùc lôïi treân ñaàu daân.  Ñaùp öùng nhu caàu laø moät phaàn quan troïng caàn ñöa vaøo ñònh nghóa vì saûn löôïng noâng nghieäp caàn thieát phaûi ñöôïc taêng tröôûng trong nhöõng thaäp kyû tôùi. Phuùc lôïi cho moïi ngöôøi vì phuùc lôïi cuûa ña soá daân treân theá giôùi ñeàu coøn raát thaáp.
2. Phaùt trieån noâng nghieäp beàn vöõng  Trong taát caû caùc ñònh nghóa, ñieàu quan troïng nhaát laø bieát söû duïng hôïp lyù taøi nguyeân ñaát ñai, giöõ vöõng vaø caûi thieän chaát löôïng moâi tröôøng, coù hieäu quaû kinh teá, naêng suaát cao vaø oån ñònh, taêng cöôøng chaát löôïng cuoäc soáng, bình ñaúng giöõa caùc theá heä vaø haïn cheá ruûi ro.  Khaùi nieäm veà quaûn lyù ñaát beàn vöõng ñöôïc nhaän bieát trong khung khaùi nieäm veà noâng nghieäp theá giôùi (CGIAR). Trong thöïc teá moïi ngöôøi thöôøng nhaàm laãn giöõa baûo veä ñaát vaø quaûn lyù ñaát beàn vöõng. Quaûn lyù ñaát beàn vöõng phaûi ñöôïc hieåu vôùi khaùi nieäm roäng, bao goàm toaøn boä hoïat ñoäng noâng nghieäp vaø caùc taùc ñoäng ñeán caùc thoáng keâ veà ñaát.
3. Nguyeân taéc ñaùnh giaù beàn vöõng  Ñeå ñaùnh giaù tính beàn vöõng döïa treân caùc nguyeân taéc sau:  - Tính beàn vöõng ñöôïc ñaùnh giaù cho moät kieåu söû duïng ñaát nhaát ñònh;  - Ñaùnh giaù cho moät ñôn vò laäp theå cuï theå;  - Ñaùnh giaù laø moät hoïat ñoäng lieân ngaønh;  - Ñaùnh giaù veà caû 3 maët: Kinh teá, xaõ hoäi vaø moâi tröôøng;  - Ñaùnh giaù cho moät thôøi haïn nhaát ñònh;  - Döïa treân quy trình vaø döõ lieäu khoa hoïc, nhöõng tieâu chuaån vaø chæ soá phaûn aûnh nguyeân nhaân vaø daáu hieäu.  Hieän nay ñeå ñaùnh giaù söû duïng ñaát beàn vöõng chæ môùi coù caùc chæ tieâu mang tính khuoân khoå chung nhö moät ñôn vò ñòa lyù – nhaân vaên roäng, cho neân ñoái vôùi noãi nöôùc, moãi kieåu söû duïng ñaát caàn coù caùc tieâu chí rieâng vaø tieâu chí cuï theå.
3. Nguyeân taéc ñaùnh giaù beàn vöõng  3.1. Nhoùm tieâu chí beàn vöõng veà kinh teá  - Heä thoáng söû duïng ñaát phaûi coù möùc naêng suaát sinh hoïc cao treân möùc bình quaân vuøng coù cuøng ñieàu kieän ñaát ñai. Naên suaát sinh hoïc bao goàm caùc saûn phaåm chính vaø phuï phaåm (ñoái vôùi caây troàng laø goã, cuûi, quaû, haït, sôïi… vaø taøn dö ñeå laïi; ñoái vôùi vaät nuoâi laø thòt, söõa, phaân boùn…). So saùnh giöõa caùc heä ñeàu laø so saùnh töông ñoái, do vaäy caàn laáy naêng suaát bình quaân cuûa vuøng. Moät heä coù beàn vöõng ñöôïc phaûi coù naêng suaát treân möùc bình quaân vuøng, neáu khoâng seõ khoâng caïnh tranh ñöôïc trong cô cheá thò tröôøng.
3. Nguyeân taéc ñaùnh giaù beàn vöõng  - Xu theá naêng suaát phaûi taêng daàn, khi naêng suaát giaûm thì heä khoâng theå beàn vöõng. Chieàu höôùng naêng suaát coù yù nghóa hôn naêng suaát töùc thôøi.  - Veà chaát löôïng saûn phaåm, saûn phaåm phaûi ñaït tieâu chuaån tieâu thuï taïi ñòa phöông, trong nöôùc vaø xuaát khaåu, tuøy muïc tieâu thò tröôøng. Vieäc giaûi quyeát aùch taéc veà thò tröôøng phaûi baét ñaàu ngay töø khaâu saûn xuaát: choïn gioáng thích hôïp, gioáng toát, hôïp thò hieáu ngöôøi mua. Caàn phaûi tính toaùn ñeå raûi vuï ñeå baùn ñöôïc giaù nhaát (gioáng chín sôùm, chính vuï, chín muoän…).
3. Nguyeân taéc ñaùnh giaù beàn vöõng  - Toång giaù trò saûn phaåm treân ñôn vò dieän tích laø thöôùc ño quan troïng nhaát cuûa hieäu quaû kinh teá ñoái vôùi moät heä thoáng söû duïng ñaát. Caùc loïai saûn phaåm khaùc nhau ñoùng goùp vaøo thu nhaäp ñeàu ñöôïc tính ñeán. Toång giaù trò trong moät giai ñoïan hay caû chu kyø phaûi treân möùc bình quaân cuûa vuøng, neáu döôùi möùc ñoù thì coù nguy cô ngöôøi chuû söû duïng seõ khoâng theå coù laõi. Laõi suaát phaûi vay voán ngaân haøng.  - Giaûm ruûi ro: Heä thoáng coá gaéng giaûm ñeán möùc thaáp nhaát thieät haïi do thieân tai, dòch beänh. Veà tieâu thuï, tröôùc heát saûn phaåm phaûi baùn ñöôïc ôû thò tröôøng ñòa phöông hay noäi ñòa neáu khoâng baùn ñöôïc xa hay xuaát khaåu. Saûn phaåm öu tieân phaûi laø saûn phaåm deå baûo quaûn, ñeå ñöôïc laâu, ít hö hao, thoái hoûng. Traùnh cho ngöôøi saûn xuaát khoâng bò ngöôøi mua ñoäc quyeàn eùp giaù.
3. Nguyeân taéc ñaùnh giaù beàn vöõng  3.2. Nhoùm tieâu chí vaø chæ tieâu tính chaáp nhaän xaõ hoäi  - Ñaùp öùng nhu caàu cuûa noâng hoä laø ñieàu phaûi quan taâm tröôùc, neáu muoán hoï quan taâm ñeán lôïi ích laâu daøi (baûo veä ñaát, moâi tröôøng…). Saûn phaåm thu ñöôïc caàn thoûa maõn caùi aên, caùi maëc vaø nhu caàu soáng haøng ngaøy. Töø töï tuùc môùi vöôn leân saûn xuaát haøng hoùa.  - Heä thoáng muoám beàn vöõng phaûi khoâng vöôït quaù naêng löïc maø noâng hoä coù theå ñeå ñaûm baûo tính khaû thi. Ñieàu naøy cuõng coù nghóa noäi löïc vaø nguoàn löïc cuûa ñòa phöông phaûi ñöôïc phaùt huy.  - Nguoàn voán vay ñöôïc oån ñònh coù laõi suaát vaø thôøi haïn phuø hôïp töø tín duïng hoaëc ngaân haøng.  - Tính beàn vöõng ñöôïc theå hieän trong söï tham
3. Nguyeân taéc ñaùnh giaù beàn vöõng  - Veà xaõ hoäi, tính beàn vöõng ñoøi hoûi vieäc söû duïng ñaát goùp phaàn giaûi phoùng phuï nöõ, caûi thieän vò trí cuûa hoï. Khoâng laïm duïng söùc lao ñoäng cuûa treû em vaø töôùc ñi quyeàn hoïc taäp cuûa treû em.  - Quaûn lyù söû duïng ñaát phaûi mang tính hôïp hieán, phuø hôïp vôùi luaät phaùp vaø quy hoïach cuûa coäng ñoàng  - Söû duïng ñaát beàn vöõng phaûi phuø hôïp vôùi neàn vaên hoùa daân toäc vaø taäp
3. Nguyeân taéc ñaùnh giaù beàn vöõng  3.3. Nhoùm tieâu chí beàn vöõng moâi tröôøng sinh thaùi  - Giöõ ñaát, choáng xoùi moøn.  - Baûo veä vaø duy trì ñoä phì nhieâu cuûa ñaát.  - Duy trì vaø baûo veä nguoàn nöôùc.  - Ñaûm baûo ñoä che phuû toái thieåu phaûi ñaït ngöôõng an toøan sinh thaùi (35%).  - Ñaûm baûo söï ña daïng sinh hoïc.  - Quyõ Gen ñöôïc duy trì, phuïc traùng vaø boå sung nhieàu loøai môùi.
4. Hieän traïng taøi nguyeân ñaát  Hieän traïng taøi nguyeân ñaát laø keát quaû cuûa quaù trình khai thaùc söû duïng vaø choïn loïc laâu daøi cuûa con ngöôøi ñoái vôùi taøi nguyeân ñaát.  Keå töø thaäp kyû 1970, loaøi ngöôøi ngaøy caøng nhaän thöùc roõ haäu quaû cuûa vieäc khai thaùc taøi nguyeân thieân nhieân quaù möùc taùc ñoäng xaáu tôùi moâi tröôøng soáng vaø laøm vieäc cuûa cuûa mình cuoái cuøng seõ kìm haõm phaùt trieån kinh teá. Taøi nguyeân thieân nhieân laø taøi saûn cuûa nhieàu theá heä, neáu caùc theá heä tröôùc taêng tröôûng toái ña baèng caùch hy sinh nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân thì theá heä sau seõ khoâng theå tieáp tuïc taêng tröôûng beàn vöõng. Con ñöôøng phaùt trieån hôïp lyù nhaát laø khai thaùc phaûi ñi ñoâi vôùi baûo veä taøi nguyeân, baûo veä moâi tröôøng.

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.