Bài giảng Tài chính Tiền tệ: Chương 7

4/9/2014

Tài chính – Tiền tệ

Vũ Hữu Thành - 2014

1. Thông tin giảng viên

Giảng viên Nơi làm việc Điện thoại Email

Ths. Vũ Hữu Thành. Khoa Tài chính – Ngân hàng, ĐH Mở 0938077776 thanh.vuh@gmail.com

Tài chính – Tiền tệ

4/9/2014

7

Lý thuyết tiền tệ Lý thuyết tiền tệ

Nội dung chính chương 5

Các thời kỳ phát triển của tiền

I

Bản chất và chức năng của tiền tệ

II

Các chế độ tiền tệ

III

Cung – Cầu tiền tệ

IV

4/9/2014

I

Quá trình hình thành và phát triển của tiền tệ

4/9/2014

Why do we need money?

1. Khái niệm tiền tệ

Khái niệm

Tiền là bất cứ thứ gì có thể được chấp nhận rộng rãi như là một trung gian thanh toán hàng hóa và dịch vụ hay là thanh toán nợ nần.

Khái niệm trên phương diện quản lý của Nhà nước

Tài chính – Tiền tệ

Tiền tệ là phương tiện thanh toán pháp quy quy định mọi người bắt buộc phải chấp nhận nó khi được dùng để làm phương tiện trung gian thanh toán và thanh toán cho một khoản nợ được xác lập bằng đơn vị tiền tệ ấy

4/9/2014

Thảo luận

Tiền xu 200, 500, 1000, 2000, 5000 VNĐ

Có được gọi là tiền ?

2. Các thời kỳ phát triển của tiền

Giai đoạn hóa tệ

Giai đoạn dấu hiệu giá trị

Phi kim Kim loại Tiền giấy khả hoán Tiền bất khả hoán Tiền ngân hàng Tiền điện tử

Tiền giấy Tiền xu

Tiền pháp định

Tài chính – Tiền tệ

4/9/2014

Bản chất và chức năng của tiền

II

1. Bản chất của tiền

Bản chất

Tiền tệ là vật trung gian môi giới trong trao đổi hàng hoá, dịch vụ, là phương tiện giúp cho quá trình trao đổi được thực hiện dễ dàng hơn

Bản chất của tiền tệ được thể hiện qua hai thuộc tính

Tài chính – Tiền tệ

Giá trị sử dụng của tiền tệ Là khả năng thoả mãn nhu cầu sử dụng làm vật trung gian trong trao đổi của xã hội. Giá trị của tiền Được thể hiện qua khái niệm “sức mua tiền tệ”, đó là khả năng đổi được nhiều hay ít hàng hoá khác trong trao đổi

2. Chức năng của tiền tệ

4/9/2014

Trung gian trao đổi

Tiền được sử dụng làm trung gian để trao đổi giữa các loại hàng hóa. Tiền được coi là phương tiện chứ không phải là mục đích của trao đổi khi thực hiện chức năng này

2. Chức năng của tiền tệ

Tác dụng:  Tạo lập tính chuyên môn hóa trong sản xuất  Giải phóng nhu cầu trao đổi  Giảm chi phí giao dịch (thời gian, công sức)

Thước đo giá trị

Trung gian trao đổi

Biểu hiện giá trị của tiền (sức mua) so với các loại hàng hóa được trao đổi. Các loại hàng hóa chỉ cần yết giá với tiền thay vì phải yết giá theo cặp hàng hóa với nhau. Những loại đồng tiền nào càng dễ phân chia giá trị thì loại tiền đó càng dễ trở thành một trung gian thanh toán mạnh hơn

Chức năng trung gian trao đổi và thước đo giá trị tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi diễn ra ngay lập tức Tác dụng:  Giảm chi phí về thời gian giao dịch khi giảm được số lượng giá cần xem xét giữa các loại hàng hóa với nhau

4/9/2014

Số lượng giá trong nền kinh tế Số lượng hàng hóa Sử dụng hàng hóa trao đổi trực tiếp Sử dụng tiền làm trung gian trao đổi

2. Chức năng của tiền tệ

1 2 3 4 10 100 1,000 10,000 Không xuất hiện giá 1 3 6 45 4,950 499,500 49,995,000 Không xuất hiện giá 2 3 4 10 100 1,000 10,000

Thước đo giá trị

Cất trữ giá trị

Trung gian trao đổi

Tiền được dùng như là một phương tiện cất trữ của cải. Khi tiền tạm thời rút ra khỏi lưu thông nó có thể trở lại ở một khoảng thời gian sau đó để thực hiện chức năng trao đổi

 Làm cho đồng tiền trở nên là phương tiện mạnh trong trao đổi

Tác dụng:  Giảm chi phí cho việc cất trữ tài sản thực;

2. Chức năng của tiền tệ

4/9/2014

Thước đo giá trị

Cất trữ giá trị

Trung gian trao đổi

Thanh toán trả chậm

Tiền được chấp nhận để thanh toán những khoản hàng hóa được mua trả chậm.

Tác dụng:  Kích thích tín dụng thương mại phát triển;

3. Tính chất của tiền tệ

Cất trữ giá trị và thanh toán tạo điều kiện cho việc trao đổi diễn ra ở bất cứ thời điểm nào trong tương lai  Làm cho đồng tiền trở nên là phương tiện mạnh trong trao đổi

Dễ nhận biết

Được chấp nhận rộng rãi

Có thể chia nhỏ được

Đồng nhất

Lâu bền

Dễn vận chuyển

Khan hiếm

4/9/2014

Các chế độ tiền tệ

III

Chế độ tiền tệ

Khái niệm

Tài chính – Tiền tệ

Chế độ tiền tệ là hệ thống các thể chế về tổ chức và quản lí lưu thông tiền tệ của một nước. Nhà nước quyết định đơn vị tiền tệ, tỉ giá các loại dấu hiệu tiền tệ trong lưu thông và chế độ phát hành chúng

Các chế độ tiền tệ

4/9/2014

Chế độ tiền tệ

Bản vị vàng

Song bản vị

Bản vị tiền tệ tập thể

Bản vị tiền pháp định

Bản vị ngoại tệ

Tài chính – Tiền tệ

1. Chế độ song bản vị

Khái niệm

Là chế độ tiền tệ mà nhà nước quy định hai loại kim loại vàng và bạc đồng thời làm tiền tệ với một tỷ lệ quy đổi nhất định giữa chúng.

Tài chính – Tiền tệ

Trong chế độ song bản vị xuất hiện hiện tượng "tiền kém trục xuất tiền tốt" ra khỏi lưu thông làm cho chế độ tiền tệ bị hỗn loạn nghiêm trọng.

2. Chế độ bản vị vàng

4/9/2014

Khái niệm

Bản vị vàng là chế độ tiền tệ mà phương tiện tính toán kinh tế tiêu chuẩn được ấn định bằng hàm lượng vàng

Bản vị tiền vàng

Bản vị vàng thỏi

Bản vị vàng hối đoái

Tài chính – Tiền tệ

3. Chế độ bản vị ngoại tệ

Ba chế độ bản vị vàng

Khái niệm

Đồng tiền được chọn thông thường là ngoại tệ mạnh

Tài chính – Tiền tệ

Chế độ này quy định đơn vị tiền tệ quốc gia được xác định bằng đơn vị tiền tệ của nước ngoài (ngoại tệ)

4. Chế độ bản vị tiền tệ tập thể

4/9/2014

Sử dụng một loại đồng tiền chung trong nhóm các quốc gia.

Khái niệm

Đồng tiền chung Châu Âu EURO

Quyền rút vốn đặc biệt SDRs

Tài chính – Tiền tệ

5. Chế độ bản vị tiền pháp định

Khái niệm

Loại tiền này không có giá trị thật. Giá trị của nó thể hiện ở giá trị sử dụng và sức mua hàng hóa.

Tài chính – Tiền tệ

Đơn vị tiền tệ của một quốc gia do pháp luật quy định và không được chuyển đổi ra kim loại quý.

4/9/2014

Cung và cầu tiền tệ

IV

1. Cung tiền

Khái niệm

là lượng tiền được cung ứng nhằm thoả mãn các nhu cầu trao đổi, thanh toán và dự trữ của các chủ thể trong nền kinh tế

Tài chính – Tiền tệ

Mức cung tiền cần phải tương ứng với mức cầu về tiền tệ trong một biên độ hợp lý. Sự thiếu hụt hay dư thừa quá lớn của cung tiền tệ so với cầu đều có thể dẫn tới những tác động bất lợi cho nền kinh tế

1.1. Khối lượng tiền tệ

4/9/2014

Khái niệm

Là tập hợp các phương tiện trao đổi theo quy định của pháp luật và được phân chia dựa theo tính thanh khoản của loại phương tiện trao đổi đó.

Tài chính – Tiền tệ

1.1. Khối lượng tiền tệ

Việc đưa ra khái niệm “khối lượng tiền tệ” cho phép chúng ta hiểu cụ thể những phương tiện nào được coi là tiền, số lượng của nó nhiều hay ít và tính thanh khoản của chúng như thế nào

Các khối tiền tệ

M1

M0

Tổng lượng tiền mặt do NHTW phát hành đang được lưu thông (Tiền cơ sở; Tiền hẹp; Tiền mặt có thể chi tiêu ngay lập tức).

M0 + • Tiền gửi không kỳ hạn. dưới dạng tài khoản phát sec hoặc không phát sec

M3

M2

Tài chính – Tiền tệ

M2 + Các loại tiền gửi ở các định chế tài chính khác (ngoài ngân hàng) M1 + Chuẩn tệ (tiền gửi tiết kiệm + tiền gửi có kỳ hạn tại các tổ chức tín dụng)

1.1. Khối lượng tiền tệ

4/9/2014

Các khối tiền tệ

L

M3 + Các chứng khoán có giá: tín phiếu kho bạc, thương phiếu…

Tài chính – Tiền tệ

1.3. Cung tiền tệ

Trên thế giới, khối tiền M1 thường được sử dụng trực tiếp trong các giao dịch trao đổi, vì vậy định nghĩa M1 được sử dụng thường xuyên khi nói tới Cung - Cầu tiền tệ

Khái niệm

là lượng tiền được cung ứng nhằm thoả mãn các nhu cầu thanh toán và dự trữ của các chủ thể trong nền kinh tế

Tài chính – Tiền tệ

Thông thường cơ quan có thẩm quyền cao nhất quyết định khối cung tiền là NHTW

1.4. Các chủ thể cung ứng tiền cho nền kinh tế

Thị trường mở

Thị trường vàng và ngoại tệ

Ngân hàng thương mại

4/9/2014

Ngân hàng trung ương

Chính phủ

Tiền ngân hàng

Ngân hàng thương mại

Tài chính – Tiền tệ

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới mức cung tiền

Tiền mặt lưu hành c

Tiền cơ sở MB

Tiền dự trữ NH r

M1 = k*MB

Dự trữ bắt buộc rd

Dự trữ tùy ý rty

Số nhân tiền k = (c + 1)/(c + rd + rty)

Tài chính – Tiền tệ

2. Cầu tiền

4/9/2014

Khái niệm

Cầu tiền tệ là tổng khối lượng mà các tổ chức và cá nhân cần có để thỏa mãn các nhu cầu trao đổi, thanh toán và tích lũy giá trị

Tài chính – Tiền tệ

2.1. Các lý thuyết cầu tiền

Cầu tiền tệ không trực tiếp quyết định mức cung tiền tệ vì mức cung tiền tệ phụ thuộc và Ngân hàng trung ương. Cầu tiền tệ thường tác động gián tiếp tới mức cung tiền tệ thông qua sự biến động về giá cả trên thị trường, lãi suất …

Mức cầu tiền phụ thuộc động cơ giao dịch, động cơ dự phòng, động cơ đầu tư:

Keynes

Md/P = f(i,Y)

Tài chính – Tiền tệ

Sự khác nhau giữa Keynes và các lý thuyết trước: • Tốc độ lưu thông tiền tệ không phải là một hằng số như quan điểm của các nhà kinh tế học cổ điển do nó phụ thuộc vào lãi suất. Lãi suất tăng, tốc độ lưu thông giảm và ngược lại.

2.1. Các lý thuyết cầu tiền

4/9/2014