Bài giảng về Tập huấn tư vấn học đường

Ậ Ư Ấ

Ấ T P HU N  Ọ ƯỜ T  V N H C Đ

NG

Ở Ẻ Ị Ở Ẻ Ị  TR  V    TR  V

ƯƠ ƯƠCH NG 1 NG 1 CH Ể Ể PHÁT TRI N TÂM LÝ  PHÁT TRI N TÂM LÝ  THÀNH NIÊN   THÀNH NIÊN

ụ

ọ M c tiêu bài h c

ọ

ọ

ể

Sau bài h c, h c viên hi u:

ẻ ị 1. Các đ c đi m phát tri n c  b n c a tr  v

ể ơ ả ủ ổ

ừ ộ ổ

ế

đ  tu i 10 đ n 18 tu i.

ể ặ thành niên t

ộ ơ ả ủ

ẻ ị 2. Các nhu c u tâm lý­xã h i c  b n c a tr  v

ầ thành niên

ườ

ặ ở ổ ị

3. Các khó khăn tâm lý th

ng g p

tu i v  thành

niên.

Ặ Ủ Ể

Ể Ẻ Ị 1. Đ C ĐI M PHÁT TRI N C A  TR  V  THÀNH NIÊN

ệ

ề

ổ ị

ừ

ạ

ổ ị 1. Khái ni m tu i v  thành niên (VTN) 2. M t s  đi m chung v  sinh lý 3. Đ c đi m theo t ng giai đo n tu i v  thành

ể ứ

ữ

ổ

t các đ c đi m l a tu i và nh ng

ệ ề ấ

ặ ườ

ộ ố ể ể ặ niên 4. Phân bi ấ v n đ  b t th

ng

ệ

ị

ẻ  Khái ni m Tr  em & V  thành  niên

ướ

ố ế ề ẻ

ướ

ổ ướ t Nam: D i 16 tu i c Qu c t

v  tr  em: D i 18

ừ

• Tr  em: ẻ ­ Vi ệ ­ Công  tu iổ ị T  10 – 18 tu i ổ • V  thành niên:

Ể Ề

Ặ Ể 2. Đ C ĐI M CHUNG V  PHÁT       TRI N SINH LÝ

ể

ặ

a. Đ c đi m phát tri n

nở ữ

ự

ề ộ ậ ơ  nhi u b  ph n c

ể sinh lý  • Ng c phát tri n ể • Lông phát tri n rõ r t  ệ ở ể ụ

th : B  ph n sinh d c, nách, chân, tay

ừ ổ  10 – 15 tu i

ể ộ ậ • Phát tri n chi u cao nhanh t ề ể • Có kinh nguy t ệ

ể

ể

b. Đ c đi m phát tri n

ụ ơ

ộ ậ ụ

ặ  namở sinh lý  • C  quan sinh d c phát tri n ể • Lông (b  ph n sinh d c, nách, chân...), râu

ộ ấ ơ ướ t”

ề ng “m ng tinh”, “gi c m   ề c s  t i đa v  chi u cao

ỡ ọ phát tri nể • Hi n t ệ ượ • Đ t đ ạ ượ ự ố • Gi ng nói: V  gi ng  ọ

Ể Ề Ể 3. CÁC ĐI M CHUNG V  PHÁT  TRI N TÂM LÝ

ầ ị

ổ   a. Đ u v  thành niên (10­14 tu i)

ƯỚ

Ể Ộ

Ế Ự Ộ Ậ   NG Đ N S  Đ C L P

I TÍNH Ứ

Ự Ị

• CHUY N Đ NG H • H NG THÚ NGH  NGHI P Ệ   Ề Ứ • GI Ớ   • Đ O Đ C VÀ T  Đ NH H Ạ

ƯỚ   NG

Ế Ự Ộ

Ể Ộ CHUY N Đ NG H

NG Đ N S  Đ C

ƯỚ L PẬ

ậ

ế

ả ắ

ồ ủ

i” ng

• Nh n ra r ng cha m ,  ẹ ằ giáo viên không hoàn  ắ ỗ h o, ả “b t l

ườ ớ .  i l n

rũ.

ườ

ự ử ụ

ờ

i

• Tìm ki m b n s c.  • Bu n,  • Năng l c s  d ng l ể ộ ộ ả

• Tìm ki m nh ng ng ng.

ữ ế ươ ớ ể m i đ  yêu th

đ  b c l

i nói   b n thân tăng.

ườ

ệ

ướ quay l

• Có xu h ữ

ể ng hay bi u hi n  ộ

i ạ ng  nh ng hành vi nhi hóa.

• Th ằ ả c m xúc b ng hành đ ng  ừ ữ ơ ằ h n b ng t

ng .

ạ ả

• Nhóm b n  nh h

ưở ể

ế ở

ế

t

ượ

ng  đ n s  thích và ki u ăn  m c. ặ

• Quan h  b n bè thân thi ệ ạ ọ c coi tr ng

đ

ắ

ả ể

•  Ít g n bó, tình c m v i b   ớ ố ệ ẹ m , đôi khi có bi u hi n  thô l

. ỗ

Ứ

Ề

Ệ   H NG THÚ NGH  NGHI P

ệ ạ ế • H u nh  quan tâm đ n hi n t i và

ầ ươ ầ ư ng lai g n. t

ự ơ ệ • Năng l c làm vi c tăng h n.

Ớ

GI

I TÍNH

ữ ớ

ể

ướ

ớ

• N  gi

i phát tri n tr

c nam gi

i.

ơ ớ

ạ

ớ

• Ch i v i các b n cùng gi

i tính.

ẽ ẽ

ố

ẹ

• E th n, b n l n và khiêm t n.

ươ

• Có tính phô tr

ng.

ế ự

• Quan tâm nhi u đ n s  riêng t ề

ư .

ớ ơ ể ủ

ử

ệ

• Th  nghi m v i c  th  c a mình.

ệ

ắ

ườ

• Lo l ng li u mình có bình th

ng không.

Ạ

Ự Ị

ớ ạ ử

Ứ Đ O Đ C VÀ T  Đ NH  NGƯỚ H • Th  nghi m các lu t l ậ ệ ệ

và gi i h n.

ố ượ u, • Có đôi khi th  hút thu c, u ng r

ặ ố ử ấ ho c các ch t kích thích .

ừ ượ ể • Có th  suy nghĩ tr u t ng.

ữ ị

b. Gi a v  thành niên (14­ 16 tu i)ổ

Ể Ộ

ƯỚ

Ế Ự Ộ

• CHUY N Đ NG H

NG Đ N S  Đ C

Ề

Ự Ị

L PẬ   • H NG THÚ NGH  NGHI P Ệ   Ứ • GI Ớ   I TÍNH • Đ O Đ C VÀ T  Đ NH H Ứ Ạ

ƯỚ   NG

Ể Ộ CHUY N Đ NG H

Ế Ự NG Đ N S

ƯỚ Ộ Ậ   Đ C L P

ớ

ỗ ự ế ạ

• V  kị ỉ • Phàn nàn b  m , ng

ấ

ạ

ế

ườ ộ

ố ẹ ọ

ề ề

• N  l c k t b n m i.  • Nh n m nh đ n nhóm  ạ ớ ả ắ ủ b n v i b n s c c a  ọ ự ự nhóm có s  l a ch n,  ạ c nh tranh.

th c và c  th .

ồ

ả

i  ớ l n không tôn tr ng đ c  l pậ .  ậ ứ ả

ả

ỉ ồ ộ

• Th nh tho ng bu n,  ng i m t mình.

thân mình l ề ệ

• Xem xét các tr i nghi m

ấ

ộ

ệ ậ t nh t

ớ ớ

• B n tâm nhi u v  hình  ơ ể • C m th y c  th  và b n  ấ ơ ể . ạ • Ý ni m v  cha m  gi m,  ẹ ả ắ b t qu n quít, g n bó  ẹ v i cha m .

ể

ả ư ế n i tâm, nh  vi ế kí, ti u thuy t.

Ứ

Ề H NG THÚ NGH   NGHI PỆ

ứ • H ng thú mang tính trí tu .  ệ

ượ ụ • M t s  năng l ộ ố

ướ ứ ng mang tính tính d c  ng đ n các h ng thú

ế ạ ệ ề và hung hăng, h ngh  nghi p và sáng t o.

Ớ

GI

I TÍNH

ề ự ấ ẫ

ậ

ớ

• B n tâm v  s  h p d n gi

i tính.

ườ

• Th

ệ ổ ng xuyên thay đ i các quan h .

ướ

ế

ệ

• H ng đ n các quan h  khác gi

ớ ớ ự ợ i v i s  s

hãi, lo l ng. ắ

ớ

ắ ng và lo l ng v i

• Nh y c m, d  b  t n th ươ ớ ườ i.

ạ ả ữ nh ng ng

ễ ị ổ i khác gi

ậ ề

ự

ả

• C m nh n v  tình yêu và s  đam mê.

Ạ

Ự Ị

Đ O Đ C VÀ T  Đ NH  NGƯỚ

Ứ H

ầ ượ

ự

ọ

ẫ

ng và l a ch n các m u hình

ưở

• Phát tri n th n t ể ng.

lý t

ể ề ươ

• Hi u v  l

ng tri.

ượ

ụ

• T  đ t ra đ ự ặ

c m c tiêu.

ế

ẽ ạ ứ

• Quan tâm đ n lý l

đ o đ c.

ố ị

c. Cu i v  thành niên (16­ 18 tu i)ổ

Ộ ƯỚ Ế Ự NG Đ N S • CHUY N Đ NG H

Ề

I TÍNH Ứ Ự Ị Ể Ộ Ậ   Đ C L P • H NG THÚ NGH  NGHI P Ệ   Ứ • GI Ớ   • Đ O Đ C VÀ T  Đ NH H Ạ ƯỚ   NG

Ế

Ể Ộ CHUY N Đ NG H

NG Đ N

ƯỚ Ự Ộ Ậ   S  Đ C L P

ả ắ

ắ

ắ

ở

ổ ị

ự

ả

ả ổ ị

• B n s c rõ ràng, ch c ch n.  • Có kh  năng trì hoãn s  hài

lòng.

ả

ả ế ị

ư ộ ậ

ộ

• Có kh  năng suy nghĩ các ý  ệ ng m t cách có h

ỏ

ệ

ả

ố

ưở t ố th ng, xuyên su t.

ệ

ệ ả

ệ

• Có các s  thích  n đ nh.  • Tình c m  n đ nh.  • Có kh  năng đ a ra các  quy t đ nh đ c l p.  • Có kh  năng th a hi p.  • Hãnh di n v  công vi c,  ệ ề ụ ủ nhi m v  c a mình.

• Có kh  năng bi u hi n c m  ể ừ ữ

ả ằ xúc b ng t

ng .

ể

ế

ướ

• Phát tri n khi u hài h

c.

ọ

ế

ườ

• T  l c.  ự ự • Quan tâm đ n m i ng

i

h n.ơ

Ứ

Ề

Ệ   H NG THÚ NGH  NGHI P

ậ ng lai.

ề ề ươ ủ ộ ề • B n tâm nhi u v  t • Suy nghĩ v  vai trò c a mình trong cu c

s ng. ố

Ớ

GI

I TÍNH

ệ ề • B n tâm v  các m i quan h  nghiêm  ố

ậ túc.

ớ • B n s c gi ả ắ i tính rõ ràng.

ủ ả ể . • Có đ  kh  năng phát tri n tình yêu

Ạ

Ự Ị

Ứ H

Đ O Đ C VÀ T  Đ NH  NGƯỚ ế

ự

ể

ắ

t sâu s c.

• Có s  anh minh, hi u bi

ạ

ấ

ị

ự ọ

• Nh n m nh đ n chân giá tr  và t ế

tr ng.

ụ

ự

ụ

ặ

• Đ t ra m c tiêu và hi n th c hóa m c tiêu.  ệ

ấ

ộ

ắ

ề

• Ch p nh n các th  ch , quy t c xã h i và  ể ế ậ ố truy n th ng văn hóa.

ự ề

ị ả

ệ

ề

ỉ

• T  đi u ch nh các ý ni m v  giá tr  b n thân

Ộ Ố Ặ Ở 4. M T S  NHU C U Đ C TR NG

Ổ Ị Ầ Ư   TU I V  THÀNH NIÊN

ầ  Nhu c u sinh lý

• Ăn • U ngố • Ngủ • Thở

ầ

ộ ơ  Nhu c u tâm lý­ xã h i c   b nả

• An toàn • Hi u, c m thông  ả ể • Yêu th ngươ • Có giá tr  ị • Tôn tr ngọ

ư

ặ

ầ Các nhu c u đ c tr ng  ổ ủ ứ c a l a tu i

ầ 1. Nhu c u sinh lý  ầ 2. Nhu c u tâm lý

ầ 1. Nhu c u sinh lý

ầ ề ạ ộ • Nhu c u v  ho t đ ng

ầ • Nhu c u th a mãn tính d c ụ ỏ

ầ 2. Nhu c u tâm lý

ị ả

ử

ị

• Th  các giá tr  và hình thành giá tr  b n thân

ộ ậ ự

• Đ c l p, t

do, t

ự ủ  ch

ượ

ấ

• Đ c ch p nh n ậ

ả

• Cho và nh n tình c m  ậ

ự

ệ

• Th c hi n các hành vi nguy c   ơ

ỉ ẫ

ầ

ớ ạ

• Nhu c u ch  d n và gi

i h n

Ữ Ữ

Ử Ử

CON Đ CON Đ Ứ Ứ

ƯƠ ƯƠCH NG 2: CH NG 2: Ế Ẫ ƯỜ Ế Ẫ ƯỜ NG D N Đ N NH NG  NG D N Đ N NH NG  Ự Ự NG X  TIÊU C C NG X  TIÊU C C

Ụ

Ọ   M C TIÊU BÀI H C

ọ

ẽ ể ủ

ề

ượ ừ c t

H c viên s  hi u : • M c đích c a hành vi tiêu c c ự ụ • Con đ ườ • TH O LU N:  Ả ữ

ự ng hình thành hành vi tiêu c c Ậ đi u gì rút ra đ ọ ươ ng h c

ộ nh ng n i dung ch

ụ

ủ

1. M c đích c a các hành  vi tiêu c cự

ụ

ề ự

ợ

4 m c đích chính:  ự a.Thu hút s  chú ý  ể ệ b.Th  hi n quy n l c  ả ố c.Mu n tr  đũa ể ệ ự d.Th  hi n s  không thích h p

ự

a. Thu hút s  chú ý

ệ • Chú ý là gì?  là đ  tâm chí vào vi c gì  ể

đó.

ư ế

ẻ c

ố ữ ế ườ ớ i l n chú ý đ n tr ? (tr  đ ẻ ị ẻ ị ắ

• Trong nh ng tình hu ng nh  th  nào  ẻ ượ thì ng ẻ ị khen,  tr  b  m ng, tr  b  đánh, tr  b   ph t)ạ

ự

a. Thu hút s  chú ý (ti p)ế ầ

ộ

• Mu n đố ự c chú ý là nhu c u, đ ng c  ph  bi n

ơ ổ ế ở

ẻ

.

ợ ấ ứ ứ b t c  đ a tr  nào ủ ự

ượ

• Khi không có đ  s  chú ý, tr  s  tìm cách có đ

c

ự

ệ

ằ

ẻ ẽ ệ

ự s  chú ý. Các em th c hi n vi c này b ng cách  nào? ữ

ự ẽ

ể

• Nh ng hành vi tiêu c c s  phát tri n khi tr   ẻ

ậ ượ ủ ự

ữ

c đ  s  chú ý vào nh ng hành vi

ự

ệ

không nh n đ ự ủ tích c c c a nó.   • N u không thu hút đ

c ượ s  chú ý thông qua vi c

ể

ể

ạ

ẻ

ẽ

ự

ế c ượ đi m cao, thành tích th  thao, ho t  đ t đạ ằ ạ ộ đ ng nhóm lành m nh thì tr  VTN s  làm b ng  cách tiêu c c khác.

ề

ể ệ           b. Th  hi n quy n  l cự

ề ự

• Cá nhân c m nh n đ ả

c quy n l c

ườ

ưở

ậ ượ ấ ủ c a mình khi anh ta th y anh ta có tác  ả ộ đ ng,  nh h

ế ng đ n ng

i khác.

b. Th  hi n quy n l c ề ự   ể ệ ế (ti p)      ươ

ứ

ạ

ạ

• Tr  cãi l ẻ

i, trêu ng

i

ả

ưở

ẹ

ả

i

i, thách th c đem l ố ể cho các em c m giác ki m soát tình hu ng, tác  ườ ớ ộ đ ng gây  nh h ng v i cha m  và ng l n. ớ

ạ ả

ề ự

ỏ

ắ

• Phá b  qui t c: t o c m giác quy n l c, tr   ẻ

ở

ế ị  quy t đ nh.

ướ khám phá xem mình

ớ

ử Các em th  thách gi

i

• Tr  ẻ có xu h ế ạ “m nh” đ n m c nào.  ạ ủ h n c a ng

ề ự tr  nên có quy n t ng  ứ ườ ớ i l n. (Ví d  t ộ ố ườ

ụ ừ ọ  h c viên?) ằ

• Trong m t s  tr

ng h p, đ ng sau hành vi

ọ n u ế ữ

ề

ể

nh ng gì

ợ ở i khác và có

đó là suy nghĩ : “Mình tr  nên quan tr ng  ườ mình đi u khi n ng mình mu n”. ố

ả c. Tr  đũa

ằ

• Tr  VTN cho r ng “Mình c m th y b  t n

ấ ị ổ ọ

ẻ ơ

ự c đ i x  tôn tr ng, công

ằ

ả

thư ng vì không đ b ng, mình ph i đáp tr ”.

ả

ằ

ạ ự ằ

ả ợ ố ử ả • Tr  đũa nh  là cách đòi l ư • Có nhi u cách đ  tr  đũa:  ặ

ể ả ự

i nói, b ng s  im l ng, b ng vi c t

ằ ằ

i s  công b ng.  ộ b ng hành đ ng,  ệ ừ   ị

ằ ử ỉ

ề ờ ằ ố ợ

ườ

ng đi kèm v i

• Nh ng hành đ ng này th ả

ề

chán n n, phi n mu n

ớ ộ , t c ứ

b ng l ch i h p tác, b ng cái nhìn và c  ch  thù đ ch,  v.v.  ữ ộ ả ữ nh ng c m xúc:  gi nậ

ể ệ ự

ợ           d. Th  hi n s  không thích h p

ấ ớ ứ

ả ỏ ủ

ụ ẻ i ả • Hành vi th  hi n ấ ạ ể ệ : rút lui, né tránh th t b i  ệ ụ vì c m th y nhi m v  quá s c so v i mong  ẹ ầ m i c a cha m , th y cô.  • Ví d , tr  VTN th  hi n:

ợ

ợ

ấ ố ả ấ ấ ẻ ể ệ “Con không gi ả đư c bài đó đâu!”, “Con đã b o là không  làm đư c đâu vì con r t d t môn này”. • Khi đó, tr  VTN đang c m th y r t chán

n nả .

ạ

ộ

ẻ

ộ

ẫ

ư ẻ T i sao tr  hành đ ng nh  tr   v n đang hành đ ng

ẻ ọ

ế

ắ ơ ả Hai nguyên t c c  b n:  • H u h t các hành vi do tr  h c

ầ c.ượ

đ

ủ

ườ

• Ph n  ng c a ng

i khác góp

ủ

ả ứ ầ

ẻ ph n làm duy trì hành vi c a tr .

ườ

ệ

ẫ

ẻ

ế 2. Các con đ ng d n đ n vi c  tr  hình thành các hành vi không  phù h pợ

ỹ

ự

ợ ừ

– Thi u k  năng – Mu n có s  chú ý tích c c, khen ng i t

phía

ủ

ự ố i l n vô tình c ng c  các hành vi tiêu c c

ợ ể ộ ộ ả

ủ

ế

t cách phù h p đ  b c l

c m xúc c a

ế ố ự ườ ng i khác – Khi ng ườ ớ – T  tr ng th p ấ ự ọ – Không bi mình

ế ấ ng thi u c u trúc ề ở ề ứ

ặ ơ ố ầ

ỏ

– Áp l c h c t p ự ọ ậ – Môi tr ườ – Có v n đ   ấ  nhà ho c n i s ng – Các v n đ  s c kh e tâm th n. ấ

ƯƠ

NG 3

CH Ạ CÁC R I LO N TÂM LÝ VÀ

Ỏ

Ẻ

Ố V N ĐẤ ƯỜ TH

CÁC  Ầ Ứ Ề S C KH E TÂM TH N  Ặ Ở TR  VTN NG G P

ụ

M c tiêu

ọ

ấ

ề ứ ấ

ể ỏ ệ ệ

ạ

ề

ứ ữ ể ượ 2. Hi u đ ữ ở ể    H c viên có th : ố ạ 1. Hi u các r i lo n tâm lý và v n đ  s c  ồ ầ ở  VTN bao g m d u  kh e tinh th n  ạ ủ ứ hi u, tri u ch ng, tác h i c a chúng,  ớ ừ ử ợ cách  ng x  h p lý v i t ng lo i VTN  ấ có nh ng v n đ  SKTT.    ề ắ c các nguyên t c chung v    VTN. ố ạ nh ng r i lo n này

ả

ậ

Th o lu n

ệ ể ườ Th  nào là hành vi, bi u hi n bình th ng

ườ ế ấ và b t th

ữ ạ

ng? ặ ả ộ ẩ ự ệ

ấ ả

ứ

ế ổ ộ ố ị ủ  Hành vi ho c c m xúc vi ph m nh ng  ổ chu n m c xã h i, xu t hi n không ph   ấ ị ồ bi n, gây cho cá nhân c m th y b  bu n  kh , khó ch u, làm gi m các ch c năng  ườ cu c s ng c a ng ả i đó.

Ề ƯỚ

Ề ƯỚ Ấ 1. CÁC V N Đ  H Ấ CÁC V N Đ  H Ộ   NG N I Ạ NG NGO I

ề ướ • V n đ  h

ượ c  ư ầ ứ ng vào bên trong nh  tr m

ạ : các hành ng ngo i

ướ

ng  ố

ạ ấ ấ ữ ộ : nh ng v n  ng n i ề ể ả ế đ  liên quan đ n b n thân, bi u  ệ ệ hi n các tri u ch ng đ ướ h ả c m và lo âu.  ề ướ ấ • V n đ  h ướ ng ra bên ngoài, h vi h ư ố ườ ế i khác nh  ch ng đ i  đ n ng ộ ố xã h i, r i lo n hành vi.

Ề ƯỚ Ấ 1.1. CÁC V N Đ  H Ộ NG N I

Lo âu ả ầ Tr m c m

ầ

ả

Tr m c m: d u hi u ứ

ậ

ệ ấ • Cáu k nh, t c gi n

ấ ộ ỗ

• B t an và kích đ ng  • C m th y t

ộ i và vô

i l

ặ ướ

ỉ ặ ậ ho c h n thù  • Hay khóc ho c s

t

ấ ả giá tr  ị

m t ướ

ồ

ơ

• Thi u đ ng c  và n ng

ỏ ạ

• Thu mình kh i b n bè

ặ

ế

• M t m i ho c thi u  ng

và gia đình  ấ ứ

ồ

ế ộ t ệ nhi ỏ ệ ượ năng l • Khó t p trung  ậ • Có ý t ự ử ưở ng t  t   • Bu n ho c vô v ng ọ   ặ

• M t h ng thú trong  ạ ộ các ho t đ ng  • Thay đ i thói quen ăn  ổ và ngủ

ả

ờ ệ ể Các bi u hi n nghi ng   ầ tr m c m ứ ộ ộ

ra

• Các hành vi vô th c b c l

ộ

ạ i ph m

ọ ậ ở ườ

ư

ng kém, l u

bên ngoài  • Các hành vi t • Hành vi vô trách nhi m ệ • H c t p   tr ban

ạ

ỏ

ề

ộ

ấ

• Tách ra kh i gia đình và b n,  ờ dành nhi u th i gian m t  mình  • Dùng r

u ho c các ch t

ượ ặ ợ không h p pháp

BÁO Đ NG?Ộ

ấ • Kéo dài ít nh t tu n ầ

ế ng đ n tâm tr ng ạ , các năng

ưở ứ ộ ố • Ảnh h ự l c, ch c năng cu c s ng

ng

ấ ấ

ữ ữ

u và ma túy ự ọ

ạ ấ

ấ

tr ng th p

ệ

ả ậ H u qu • Nh ng v n đ   ề ở ườ  tr • Nh ng v n đ  trong gia đình ề • L m d ng r ượ ụ • V n đ  v  cái tôi: t ề ề • Nghi n internet • Các hành vi li u lĩnh ề • B o l c ạ ự

H  trỗ ợ

ẻ ầ

ề ấ

ề ủ

• H  trỗ ợ tr  tr m c m nói v  v n đ  c a  ả

ạ ộ ạ ộ

ạ

ệ ố

ữ

ạ

nhà tr

ả

mình • Th u hi u ể ấ • Khuy n khích các ho t đ ng th  ch t ể ấ ế • Khuy n khích các ho t đ ng xã h i ộ ế • Duy trì can thi pệ • D y tr  các kĩ năng ẻ • Xây d ng h  th ng liên l c gi a gia đình và  ự ngườ • H c v   tr m c m ọ ề ầ

ế ế ớ ồ

T  tự ử • Đ nh nghĩa c a T  ch c  ủ ổ ứ i g m 3

th  gi

ị Y t thành ph n: ầ

ự

ỉ ể ch  th

sát (

ng t hi n trong ý nghĩ)

có hành vi   sát ( ư , nh ng không

 Ý t ưở ệ  Toan t ự ể ự ử  t đ  t thành công)

có hành vi t

ự ử  t

 T  sát ( ự ế ử đi đ n t

vong)

ữ

ộ

ự

ệ Nh ng d u hi u báo đ ng t  VTN

ấ ử ở t

ề ệ ẽ ự ử  t .  ự ộ ặ

ặ ề ế ạ

• Nói ho c đùa v  vi c s  t • Nói v  ch t m t cách  tích c c ho c  ệ ơ ề ế ệ ế ế . lãng m n hóa vi c ch t t chuy n, th  v  cái ch t, vi c ch t • Vi

ệ ế ặ ự ử .  ho c t

t ự ề

ẫ ạ

ươ ế ả • Tham d  các hành  vi  li u  lĩnh  ho c   ặ ấ có  r t  nhi u  l n  b   tai  n n  d n   ự đ n th ị  làm đau b n thân. ề ầ ng tích; t

ữ

ộ

ự

ệ Nh ng d u hi u báo đ ng t  VTN

ấ ử ở t

ữ

ạ

• Cho đi nh ng v t s  h u có giá tr .  ị • Tâm  tr ng  t

ặ

ư

ậ ở ữ ờ ấ ố t  lên b t ng  và không có  ả ị ầ lý do sau khi b  tr m c m ho c  thu mình.  ệ ớ ạ t v i b n, gia đình nh  là chia

• Nói t m bi ạ tay mãi mãi.

ứ

ẻ

ặ

• Không chú ý đ n hình th c, v  ngoài ho c

ế ệ v  sinh cá nhân.  ố

• Tìm vũ khí,  thu c ho c nh ng d ng c ,

ứ

ữ ặ ể ự ạ ả cách  th c khác có th  t

ụ ụ  h i b n thân.

ố ạ

ấ

ệ   R i lo n Lo âu: D u hi u

ợ ắ

• S  hãi, lo l ng quá m c, b t an  ướ ở bên  ả ứ ậ ấ ọ ng th n tr ng và c nh

trong, có xu h giác quá m c. ứ

ể v nẫ  căng  ặ Stress quá

• ơ các n i có tính xã h i,

ộ ể ệ ự ph  ụ ộ th  hi n s ứ ứ

• Dù không th c s  nguy hi m,  ự ự ấ ụ ẳ th ng liên t c, b t an ho c  m c. ứ Ở thu c, thu mình, lo l ng, b t r t.  ả ắ ế ặ ặ • Quá dè d t, kìm ch  ho c quá c m xúc.

ộ ố ố ạ

M t s  r i lo n lo âu

ạ ả Ho ng lo n Ám sợ

ậ

ả

H u qu

ể

• Không h c, không ch i th  thao và các  ộ ố ạ ộ

ể ượ ọ ơ ho t đ ng xã h i t t.  • Không th  phát tri n đ ể c các năng

ế ự ự ủ l c c a mình.  ộ ụ • Quá ph  thu c, c u toàn, và thi u t ầ

tin.

ạ ộ ệ ặ • Có th  làm đi làm l i m t vi c ho c trì

ể hoãn vi c. ệ ố ạ ả ố ạ • R i lo n c m xúc và r i lo n ăn u ng. ố

ậ

ả

H u qu

ả ự ử ặ t • C m xúc t

ự

ị

ặ

ho c  ự tham d  các hành vi t ủ ạ ả h y ho i b n thân.  • S  d ng r ử ụ ượ ặ u ho c ma  ặ ể ự ữ túy đ  t  ch a ho c làm  ỗ d u đi n i lo âu.  • Hình thành các nghi   ứ ể ả th c đ  gi m ho c  tránh lo âu.

H  trỗ ợ

ậ

• L ng nghe c n th n và tôn  ẩ

ả ầ

ắ tr ng. ọ

ể ử

ậ

ườ

ả

• Không coi th

ng c m xúc

• Đ m b o v i tr   ả ớ ẻ khi l n ớ ữ ẽ ẻ d n,  tr  VTN s  có nh ng kĩ  thu t khác nhau đ  x  trí  stress và lo âu.

c a trủ

ữ

ị ề ơ ể

ấ

ố

ủ

ợ

• G i l ẻ ợ ạ i cho tr  VTN nh ng  ẻ ầ ợ ư ầ l n tr  ban đ u s  nh ng  ướ ể ẫ c  t và b v n ki m soát t ớ ố .  vào tình hu ng m i đó ế

ả

ự ầ  không

ệ

ẻ. • Giúp tr  hi u r ng các c m  ả ẻ ể ằ ả xúc khó ch u, không tho i  ứ ự mái v  c  th , hình th c, s   ự ậ ủ ạ ch p nh n c a b n bè và s   ầ ự ắ ắ không ch c ch n là ph n t   ổ nhiên c a tu i VTN.  • Giúp tr  ẻ  dò theo lo âu  trong   ố ừ t ng  tình hu ng và các  tr i  ẻ ủ nghi m c a tr  VTN

.

ớ

• Khen ng i, khuy n khích tr   ẻ ẻ VTN  khi  tr   tham  d   tình   hu ng  dù  ban  đ u tho i mái.  • Tr  VTN c n đ

c gi

ố ả ẻ ệ

ế ặ

i  ộ

ầ ượ thi u đ n g p các cán b  tâm  lý lâm sàng, bác sĩ tâm th n. ầ

Ề ƯỚ Ấ 1.2. CÁC V N Đ  H Ạ   NG NGO I

ả

ạ ố ạ R i lo n hành vi ộ ạ Ph m t i, ph m pháp

ố

ộ Tăng đ ng gi m chú ý Gây h nấ ố Ch ng đ i, không tuân  thủ

ệ ủ

ấ

a. D u hi u c a không chú ý

ắ ỗ ấ ẩ .  i b t c n

ễ

•  M c l •  Khó duy trì chú ý, d  sao nhãng .  • Có v  nh  không nghe khi ng ườ i khác

ẻ ư ớ

.

đang nói v i mình ớ ắ ế

ổ ứ

ế ạ

• Khó nh  và theo các ch  d n ỉ ẫ .  • Khó s p x p, t

ch c, lên k  ho ch và

hoàn thành công vi cệ .

ệ

ướ

ở

ầ

• Chán vi c tr • Th ấ ườ ồ ơ ụ

.  c khi hoàn thành ỗ ặ ể ng m t ho c đ  nh m ch  sách, v ,  ụ ọ ậ

đ  ch i, d ng c  h c t p,v.v.

ề ế ậ ổ ư  nhi u phía nh

ườ

gia đình, tr ế ậ ế ậ ậ

ẹ.

H  trỗ ợ • Ti p c n t ng quát, t ừ ọ ng h c.  • Ti p c n hành vi .  • Ti p c n nh n th c ứ . • Luy n t p kĩ năng xã h i ộ . ệ ậ • Giáo d c cha m ụ • D c lý.  ượ

b. Gây h nấ

ạ

ấ

ị

ấ

ổ

ủ

ặ

ờ

ứ

ố

ế

• Bi u hi n:

ớ

ể

ế

ặ

ị

ề

• Đ nh nghĩa : Gây h n là lo i hành vi, d ng l ạ ờ i  ể ch t có ch  đích  làm  t n  th nói ho c thặ ư ng ơ ồ ạ  ngư i khác ho c  th  khác  (đ   ặ ho c  làm h i ậ ộ ậ v t, đ ng v t). ọ ạ ệ đánh nhau, d a n t, kh ng ch  quan  ể ư c ho c không có  ạ ệ h , và có th  có  k   ho ch tr ế ạ . k  ho ch • M c đích: ụ ẳ ữ

ả ạ ự ợ

ớ

ặ

ặ ể ệ ự ự ứ  th  hi n s  b c t c ho c thù đ ch,  ể ệ ự ở ọ ạ ủ ị h ng đ nh ch  quy n, d a n t, th  hi n s  s   h u, đáp  tr   l i s  s  hãi ho c đau đ n, ganh   đua, v.v.

Phân lo iạ

ấ ị

• Gây h n mang tính ch t thù đ ch : xu t ấ ổ ậ ấ ụ ừ ứ  t c gi n, có m c đích gây t n

phát t ớ .  thư ng hay đau đ n ơ

ơ ấ

ề • Gây h n mang tính ch t ph ụ  c m xúc ư ng ti n ệ :   ự , nhi u m c đích và s

ấ ế ố ả ít y u t toan tính h nơ

ể

ệ

ắ ạ

ế

. i khác ả

ườ ộ ẩ

ớ

.

ạ

Bi u hi n • B t n t, đe do  hay uy hi p ng ạ • Kh i xở ư ng và tham gia các cu c  u đ , đánh nhau • S  d ng các lo i vũ khí có th  gây h i nghi

êm

ử ụ ọ

ể ư i khác .

ờ ể ấ ớ

ờ

ề

• Có bi u hi n đ c ác v   th  ch t v i ng

ư i khác

.

ạ ề ể ấ tr ng v  th  ch t cho ng ể ộ ệ ậ . ặ ộ ho c đ ng v t ả ớ ả ủ ạ ể

ệ ạ

ố

• Ăn cư p  tài s n  trong khi đ i m t v i n n nhân ố ặ ớ ạ • Phá ho i tài s n c a công ho c c a ng ờ ư i khác ặ ủ .  • C  ý gây cháy đ  gây thi ư i khác ờ . t h i cho ng

ạ

ạ

H  trỗ ợ  • Tr ng ph t th  ch t không mang l ể ấ

ệ i hi u

ừ qu .ả ạ

ẹ ế ợ

ấ

ế ư c ợ

• Ph t nh  k t h p tham v n và các chi n l ự . ẹ làm cha m  tích c c

ơ

ổ

• Đưa ra các chư ng trình thay đ i cách suy nghĩ

ớ

ặ

ẫ

mình phân tán ho c xao lãng v i

tiêu c cự • H ng d n t ướ ữ ấ ứ ướ

ẫ

ừ ấ ứ ế

m  c đ n

ộ

ướ

ộ

ữ ấ ứ i đ u v i nh ng  m  c m t cách

ự ệ ữ . nh ng  m  c đang hi n h u • H ng d n trì hoãn th i gian t ờ ế hành đ ng: đ m 1 – 10.  • H ng d n đ ớ ố ầ ấ ứ . ẻ ả phi b o l c và chia s  c m giác  m  c ế

ẫ ạ ự ỹ

• D y ạ k  năng giao ti p và th u c m ấ ả .

ố

ố

ủ

c. Ch ng đ i, không tuân th

Đ nh nghĩa:

ể ợ

ổ i

ị ị

ờ

ệ ữ ị  nh ng bi u hi n  ớ hành vi không phù h p v i  ặ ạ ợ ặ ư c l p đi l p l ứ l a tu i, đ ấ có tính ch t gây tranh cãi,  ự ố ứ thách  th c, c  tình gây b c  ể ộ b i, khó ch u và thù đ ch đ   ề ư i khác v   ổ ỗ đ  l i cho ng ế ặ ạ ữ nh ng vi ph m ho c thi u  ủ . sót c a mình

ự

ấ

ệ  tiêu c c, thách th c,

ườ

ứ

ng xuyên t c

ự ộ .  gi n, b c b i

ng xuyên có thái

ớ • Th ộ ố

ệ

ằ

ộ

ườ

ạ ộ

ọ

ộ

ổ ỗ

ứ ủ kéo dài ít  • Quá nh y c m và hay  ạ ả ị khó ch u vì ng .  i khác   • Th ườ ậ • Th ườ ộ đ  thù h n, cay đ c.  Nh ng bi u hi n hành  ệ ể ữ ườ ng gây khó  vi này th khăn cho cá nhân trong  ho t đ ng xã h i, h c  ệ ề ậ t p và ngh  nghi p

D u hi u: ị thù đ ch và không tuân th • M t bình tĩnh ấ ấ nh t 6 tháng • Thư ng xuyên tranh cãi  ờ ườ ớ . v i ng i l n ủ ườ ng xuyên ch   ặ ừ ớ ờ  ho c t đ ng ph t l ệ ự ch i vi c th c hi n  ầ ủ theo các yêu c u c a  ố ườ ớ i l n,  c  ý gây  ng ự i  b c mình cho ng khác.   ườ ườ

ng đ  l i khác v  nh ng  ỗ i

• Th i cho  ề ữ ng ữ ặ sai sót ho c nh ng l ủ ầ .   l m c a mình

H  trỗ ợ

ồ • Thay đ i hành vi c a cha m . ẹ ủ • Giáo d c ý nghĩa và ngu n g c c a hành  ố ủ

ố

ữ ắ ổ ụ ố vi ch ng đ i. ư • Cách đ a ra nh ng nguyên t c trong gia

ế ượ ẹ ệ c hành vi làm cha m  có hi u

đình. • Chi n l qu .ả

ố ạ

d. R i lo n hành vi

ị

ộ

ẻ ượ ặ

ườ

• Đ nh nghĩa:  m t nhóm  ệ ể các bi u hi n hành vi và  ủ ả c m xúc c a tr   em và  ị v   thành niên đ c l p  ề ầ ặ ạ i nhi u l n và  đi  l p l ề ơ ả ở  đó, các quy n c  b n  ủ c a  ng i khác cũng  ự ẩ ư nh  các chu n m c xã  ớ ứ ợ ộ h i (phù h p v i l a  ậ ệ ị ổ  b   tu i) hay các lu t l xâm ph mạ .

ấ

ệ D u hi u

ộ ồ ộ ớ

ậ i và đ ng v t bao g m ổ ạ • Đ c ác v i ng ườ • Phá ho i tài s n (hành vi xâm h i gây t n  ả

ạ th t tài s n)

ấ ừ ả ạ ả • L a đ o hay tr m c p ắ ộ • Vi ph m nghiêm tr ng các lu t l ọ ậ ệ

H  trỗ ợ

ế ượ

• Chi n l ệ c toàn di n. • Tr  li u đa h  th ng ệ ố . ị ệ

ộ

ạ

ạ e. Ph m t

i, ph m pháp

ị

ố ủ ố ộ

ư ở ộ

ạ

ự ạ ứ ủ ộ

ị

ụ ậ ộ Đ nh nghĩa: ộ ạ    Là m t d ng c a hành vi ch ng đ i xã h i  ấ ượ ặ c đ c tr ng b i các hành đ ng b t  đ ẩ chính và vô luân lý (vi ph m các chu n  ư ữ m c đ o đ c c a xã h i cũng nh  nh ng  ệ ố giá tr  phong t c t p quán)  và h  th ng  ậ ủ pháp lu t c a xã h i.

ấ

D u hi u

ệ ộ ạ

ế ộ t danh.

ẩ

ị

ấ

ậ ủ ả

• Các nét tính cách xung đ ng,  ế ố ồ b c đ ng, hi u chi n, ng o  ượ ễ ị c d  b  kích đ ng ng • S  d ng bi ệ ử ụ • Th t b i trong vi c thích nghi  ệ ấ ạ ự ớ v i các chu n m c, quy đ nh,  ườ th ng xuyên phá lu t và b t  ấ ự ch p s  an toàn c a b n thân và  ườ ng

ố ậ

i khác.  • Hay b  b t gi ả ữ ị ắ , hay ph i trình  ơ ệ ở  các c  quan công an và  di n  ế ự thi u s  ăn năn, h i h n.

H  trỗ ợ

ử ụ • Li u pháp nhóm

ứ ở ra có đáp  ng

ặ

ồ ệ , s  d ng các nhóm  đ ng  ề ị ỏ ể ề ẳ  đ ng đ  đi u tr  t  nhi u  ạ ẻ tr  em ph m pháp trong các nhà tù ho c  ạ ả ạ tr i c i t o

H  trỗ ợ (ti pế )

ệ ứ

ẻ

ầ

c c i thi n s c kho   tâm th n

• Các chi n l ể ấ

ế ượ ả ẻ

ủ

ấ

ơ ư

ế

ả

ừ

và th  ch t cho tr   em và gia đình  c a  ữ ề nh ng nhóm có nhi u nguy c  nh  nhóm b t  ợ ề i v  kinh t l ề ể đ  làm gi m các ch n th ệ ầ h  th n kinh t

• Tuyên truy n giáo d c v  s c kho  thai nhi  ụ ề ứ ấ ng  .

ươ  giai đo n  u th  đ n VTN

ề

ươ ạ ấ ằ ể ộ

ứ

ừ

ạ

ậ

ẻ ổ ng và t n th ơ ế • Tuyên truy n giáo d c nh m xoá b  các hình  ụ ỏ ạ ự . th c tr ng ph t thân th  m t cách b o l c • Tuyên truy n ph  bi n pháp lu t và nh ng  ữ

ị

ổ ế ề ự ộ giá tr  xã h i tích c c.

Ụ

Ạ

ƯỢ

Ấ

f. L M D NG R

U VÀ CH T KÍCH THÍCH

ệ ở ườ  tr

ng

nhà • S  d ng ch t trong nh ng tr ườ ấ ế

ữ ể

ể

ấ

ữ

ế

ấ

• Liên quan đ n nh ng v n đ  lu t  ề ậ

pháp.

ữ

ấ ệ ớ

ế ố

ặ

• Liên quan đ n nh ng v n đ  xã  ề ườ ộ i  h i ho c m i quan h  v i ng khác.

ệ D u hi u • M t kh  năng hoàn thành các trách  ả ấ ệ ở ơ  n i làm vi c,  nhi m  ặ ở ọ . h c ho c  ử ụ ng  ợ h p có th  gây nguy hi m đ n tính  m ngạ .

H  trỗ ợ

ả ầ

• Chi n l ế ượ ấ đ  ể gi m nhu c u v    ề .

ằ ỹ

ộ ấ nâng cao k  năng   ch i s  d ng ch t

ừ ố ử ụ ớ ẻ i tr .

c vĩ mô  các ch t kích  thích • Phòng ng a ừ b ng cách  ỹ xã h i và k  năng t kích thích trong gi ề ỹ ạ ả • Gi ng d y v   k   năng s ng ố .

H  trỗ ợ (ti p)ế

ổ ố ượ u, hút

• Trì hoãn tu i kh i phát u ng r ở ử ụ ấ

ọ

ộ

ỏ ế ợ ằ ố ố thu c lá và s  d ng ch t kích thích trong  h c sinh.  • Ph ng v n đ ng c ơ. ấ • K t h p các can thi p b ng thu c và tâm  ệ

lý.

g. STRESS  ư

ở ả ượ ặ c đ c tr ng b i c m giác căng   ồ ệ

ờ ắ ặ  ho c vài

Stress đ ấ ọ ỏ ẳ th ng, m t m i, th t v ng, lo l ng, bu n  ầ r u, thu mình kéo dài vài gi ngày.

ệ

ấ

D u hi u

ậ

ấ

ỉ

Tình c mả • Ủ rũ  • Cáu k nh, b c t c ự ứ ,  • Căng th ng, khó th   ư ẳ

ứ Nh n th c  • Có v n đ  trí nh   ớ ề • Không th  t p trung  ể ậ • Suy nghĩ kém  • Ch  th y nh ng m t  ặ ữ ỉ ấ tiêu c c ự

ứ ơ • C m th y quá s c  ấ • C m th y cô đ n, cô  ấ • Lo âu, lo l ng ắ

giãn  ả ả đ c ộ ườ ự th ng tr c

• Th y ấ không h nh ạ

phúc

ấ

ệ D u hi u

ề

C  thơ ể • Đau, nh c ứ • a ch y ho c táo  ặ ả

ỏ

Hành vi • Ăn, ngủ nhi u ho c ít  ặ • Tách mình kh i m i  ọ

ng

ặ

• Tr n tránh  ho c  t ng

• Bu n nôn, đau

l

Ỉ bón  ồ đ u ầ

ả  trách nhi m ệ ượ

ố

i ườ ố ờ   các • S   d ng  r ử ụ

u,  thu c

ậ

• Đau ng c, tim đ p  ự

lá

nhanh

• Các  hành  vi  nghi  th c ứ

ặ  l p  l

ạ i

ườ

• Th y l nh th ấ ạ

ng

xuyên

ả

H  quệ

ả ộ ư ầ ng n i nh   tr m c m, lo

ượ ụ ạ ấ • Các r i lo n h ạ ướ ố ạ ố âu, r i lo n tiêu hóa.  • Các r i lo n hành vi. ạ ố • L m d ng r ặ u ho c ch t kích thích.

ứ

ẻ ươ

ỗ ợ  H  tr   • Giúp tr  phát tri n ki n th c và kĩ năng ế ể ớ ng đ u v i các khó khăn ư ế ấ

xã  ầ ả , qu n lý  ề i quy t v n đ , th  giãn, suy

h i,ộ  đ ả ả c m xúc, gi nghĩ tích c c.ự ố ự

ệ ể ệ ự ể ẻ ẻ ẻ

• Xây d ng m i quan h  tích c c, khuy n  ế khích tr  chia s , th  hi n hi u tr  và  ấ ả th u c m.

ự ổ ị • Giúp tr  tẻ i p t c duy trì s   n đ nh. Tham

ự ế ụ ạ ộ d  các ho t đ ng yêu thích.

Ấ

Ể

Ề Ề 2. CÁC V N Đ  V  PHÁT TRI N

ể ể ầ  (thi u năng trí

• T  kự ỷ  • Ch m phát tri n tinh th n ậ tuệ)

a. T  kự ỷ

ố : là m t d ng r i lo n phát tri n,

ộ ạ ừ ờ

ướ

ộ ớ ữ

ầ ắ i m c  ươ ng tác  ậ i khác và do v y,  ộ ọ

ị ể ạ Đ nh nghĩa ệ ấ ữ xu t hi n ngay t   nh ng năm đ u  đ i,   ườ ườ ổ th ng là tr c ba  tu i. Ng ự ỉ ứ ế ch ng t  k  không có giao ti p, t ườ xã h i v i nh ng ng ặ ề ể ự s  phát tri n m i m t v  tâm lý và xã h i  ế ạ ề đ u h n ch .

ệ

ấ

D u hi u

ậ

ữ

ặ l p đi l p l

ứ

ạ ộ

ữ

ớ ự ặ ế

ệ

ườ

• Khó giao ti pế . • Nh ng hành vi d p khuôn,  ặ ạ . i • Ít h ng thú và ít ho t đ ng  • Khó thích  ng v i s  thay  ứ ả ổ đ i hoàn c nh ho c nh ng  ễ công vi c/di n bi n  ễ th

ng di n ra hàng ngày.

ị ệ

ệ Can thi p/tr  li u

ậ ẻ ộ ự

ẹ ẻ ể ỗ ợ  v n cha m  tr  đ  h  tr

• Luy n t p, giáo d c cho tr  các kĩ năng  ụ ệ ậ ứ ữ ngôn ng , nh n th c, xã h i và kĩ năng t ụ ụ ả ph c v  b n thân.   •  H ng d n, t ư ấ ẫ ướ tr . ẻ

ể

ể

ầ   ậ b. Ch m phát tri n tinh th n ệ (thi u năng trí tu )

ầ ậ ể  Ch m phát tri n tinh th n th ng

Đ nh nghĩa: ẩ ườ ạ ổ c ch n đoán tr

ượ ứ ướ ệ ấ ứ ơ

ứ ậ

ỹ

ể ộ ổ ả ế ả ị c 18 tu i, là tình tr ng  đ ch c năng trí tu  th p h n m c trung bình,  ỹ không phát tri n các k  năng nh n th c phù  ầ ế ới đ  tu i và thi u các k  năng c n  h p vợ ộ ố t đ m b o cho cu c s ng hàng ngày.  thi

ệ

ấ

D u hi u

• M c nhứ ế ự ẹ: thi u s  tò

mò, tìm tòi và có hành vi  tĩnh, ch mậ  ch p. ạ

• M c n ng

ố ờ ứ ặ : có hành vi  ư ẻ nhi hóa, hành vi nh  tr   em trong su t đ i.

Can thi pệ

ữ ể ề • M c tiêu ụ : Phát tri n nh ng ti m năng mà

ụ ặ ấ t và hu n

cá nhân có đ • Ho t đ ng: ạ ộ ệ c.ượ ệ  Giáo d c đ c bi ộ ớ .  luy n các kĩ năng xã h i s m

ụ ầ • C n có chuyên gia đánh giá và giáo d c.

ƯƠ

NG 4

Ệ

Ộ Ư Ấ Ủ Ọ

CH VAI TRÒ VÀ TRÁCH NHI M C A  CÁN B  T  V N TÂM LÝ H C  Đ NGƯỜ

ụ

M c tiêu

ọ ể ề

ủ ệ ộ ư ấ v n

ọ ườ H c viên hi u v :  1. Vai trò và trách nhi m c a cán b  t ng

ề ạ ứ ầ ơ ả tâm lý h c đ ộ ố ề 2.  M t s  yêu c u c  b n v  đ o đ c ngh

nghi pệ

1. VAI TRÒ VÀ TRÁCH NHI M C A

NG

ạ

Ệ Ủ Ọ ƯỜ ể

CÁN B  T  V N TÂM LÝ H C Đ ứ ệ : t o đi u ki n phát tri n cá nhân/xã h i, h c

ỗ ọ

ọ ng

Ộ Ư Ấ ề ệ ủ ỗ ự ợ

ườ

ữ

• S  m nh ộ ệ ề t pậ , ngh  nghi p c a m i h c  sinh  thông qua h ướ ư ấ , n  l c h p tác gi a nhà tr d nẫ , t ng, gia đình và   v n ồ ộ c ng đ ng.

ị

ọ

ứ

ậ

ể

ả

i

ữ

ế

ả

ớ

ệ

ề

ế ị ế ụ ủ ự t và xây d ng n n

ệ ở ỗ ọ

ộ ữ ữ

ể ủ

• M c tiêu ụ ả : giúp h c sinh xác đ nh h ng  thú và kh  năng  ể ộ  l p,  th   ệ ủ ả c a mình, nâng cao  tính  hi u  qu ,  tính  đ c ả ệ hi n và ki m soát b n  thân, ra quy t đ nh chính xác, gi quy t xung đ t, gi m b t nh ng thi u h t c a cá nhân,  ả phát tri n nh ng kh  năng riêng bi ả t ng c a nh ng công dân có trách nhi m

m i h c sinh.

ỗ ợ

ọ

ộ

• Công vi cệ : h   tr   tâm  lý h c sinh m t cách chuyên

nghi p.  ệ

ộ

ườ

ệ

• H  tr  t o ra m t môi tr ng h c t p ầ ủ ừ ọ đáp  ng nhu c u c a t ng h c sinh nh ừ ch ạ ượ ự

ộ ượ

ọ ậ  an toàn và  ỗ ợ ạ ứ ờ các  ươ ng trình phòng ng a và can thi p tâm lý. ể ố c s  phát tri n cá nhân t i  ộ c các kĩ năng xã h i và các giá

ự

• Giúp các em đ t đ ư u, lĩnh h i đ ị tr  tích c c.

ậ

ủ

• Giúp các em nh n th c đ

ụ

ể

ả

ườ

ả

ả ng,  ậ

ệ

ệ

ạ

ứ ượ ả c b n thân c a mình,  ộ thành th c các kĩ năng xã h i, ki m soát và qu n  ẻ lý b n thân, có kh  năng d o dai, kiên c ụ ợ ề ặ đ t ra các m c tiêu ngh  nghi p phù h p và l p  ự ế k  ho ch th c hi n.  ỗ ợ ủ ẵ

ả

• S n sàng h  tr  kh ng ho ng.

a. Vai trò c a ủ CB TBTLHĐ

ệ ủ

b. Công vi c c a CB TVTLHĐ

ấ ạ ộ ậ

ụ • Tham v n cho h c sinh ọ • Ho t đ ng giáo d c cho nhóm/t p th ể ụ • T  v n cho giáo viên, ph  huynh, nhà

tr

ư ấ ng…ườ • Đi u ph i ố ề

ắ

ủ

ộ Nguyên t c chung c a cán b   TVTLHĐ là gì?

ị on

ng

ề • Tôn tr ng quy n quy t  ế

• Tôn  tr ng giá tr  c ọ i.ườ   ọ ủ ị đ nh c a cá nhân. ậ ả

ạ • B o m t.  • Không gây h i cho tr . ẻ

ạ ộ

ủ

ộ

ắ Nguyên t c ho t đ ng c a cán  b  TVTLHĐ

ị

ụ ỗ ợ ế ượ ừ

ọ c t ng h c sinh.

ộ

ợ

ươ

• D ch v  h  tr  đ n đ •  Mang tính phòng ng a. ừ •  Là m t ph n tích h p trong ch ầ

ng trình

giáo d c. ụ

ợ

ng h

ưở ng  l ậ

ợ i  trong  ứ ủ

ế ậ

ợ

ố ượ đó chú ý đ n  cách  ti p c n, nh n th c c a  ng

i.

ự

ư

• Các k  ho ch, quy t đ nh đ a ra d a trên  ế ị

• H p  tác v i các đ i  t ớ ế ườ ưở ng l i h ạ ế ố ệ

phân tích s  li u.

Ầ Ơ Ả Ề

Ứ Ề Ệ Ộ Ố M T S  YÊU C U C  B N V Ạ  Đ O Đ C NGH  NGHI P

ạ ứ

ề ệ • Đ o đ c là gì? • Vì sao c nầ  “đ o đ c ngh  nghi p”? ạ ứ

Ầ Ơ Ả

Ề

Ứ

Ề

Ệ

Ộ Ố M T S  YÊU C U C  B N V Ạ  Đ O Đ C NGH  NGHI P

ệ

• Đ nh nghĩa ị • M c đích: ụ Đ nh h ệ ư ng cho hành x  chuyên nghi p ử ớ ị Đ m  b o  công  vi c  m t  cách  hi u  qu   ả ộ ệ ả ả nh tấ

ố ớ ỡ Nuôi  dư ng  lòng  tin  đ i  v i  ng ư i ờ đư c ợ

ữ ờ ư i không chuyên

tư v n ấ Đ m b o không gây h i cho tr   ẻ ạ ả ả Phân bi ệ ớ t v i nh ng ng môn

ộ ố

ầ ơ ả ề ạ ệ

ứ

M t s  yêu c u c  b n v  đ o  ề đ c ngh  nghi p

ệ

ố ớ ọ

ọ

ọc sinh.  ế

ụ

ề

ệ ể

ự

ế

ủ

Trách nhi m đ i v i h c sinh:  Tôn tr ng h   Quan tâm đ n nhu c u giáo d c, ngh  nghi p,  ầ ả c m xúc, hành vi và khuy n khích s  phát tri n  ủ i ổ ưu c a m i thân ch .  ỗ t

  Ch p nh n giá tr , quan đi m, cách s ng, k   ế

ị ủ

ố ế

ọ

ấ ạ ấ

ậ ề ậ

ọ ho ch ni m tin c a thân ch  và khuy n khích h   ch p nh n nh ng giá tr  c a b n thân h .

ể ủ ị ủ ả ể

ệ

ự

ữ  Có trách nhi m t

ủ

ế ề ợ ủ

ề

ệ

ả

ề ậ  tìm hi u v  lu t pháp, quy  ấ ị đ nh, chính sách liên quan đ n thân ch  và đ u  ủ tranh b o v  quy n và quy n l i c a thân ch   đư c. ợ

ộ ố

ề

ệ

ầ ơ ả ề ạ ư M t s  yêu c u c  b n v  đ o đ c  ngh  nghi p

ả

ậ ộ

ả

ụ

ủ ụ ễ

ậ

ư  ụ

thông tin vì m c

ế ộ t l

B o m t:  Cán b  TVTLHĐ ph i    Thông  báo  cho  thân  ch  m c  tiêu, m c  đích, các  ắ kĩ thu t, các nguyên t c di n ra trong quá trình t v n, ấ nh ngữ  trư ng h p c n ti ợ ầ ờ đích  công vi cệ

ủ

 Các  thông  tin c a  thân ch  đ

ữ ả ậ  b o m t,  ư i,  ờ ế ể

ừ

ữ

ặ

ấ

ờ

ủ

ệ

ả

ế

  B o v  quy n b o m t thân nhân c a thân chú đ i  ố ấ ờ ố ệ , s  li u liên quan đ n thân

ủ ư c  lợ ưu gi ầ ỉ ừ ữ ch   tr  nh ng  thông  tin c n  thông báo đ n ng ể ổ ứ   ch c  liên quan đ  phòng ng a  các hi m  nguy   t ề ư i khác, ho c nh ng v n đ   ủ ặ cho thân ch  ho c ng ậ ế liên quan đ n pháp lu t.    ậ ề ả ớ ấ ứ ồ ơ v i b t c  h  s , gi y t chủ

ộ ố

ệ

ề

ầ ơ ả ề ạ ư M t s  yêu c u c  b n v  đ o đ c  ngh  nghi p

ỗ ợ

ệ ế ạ ộ

ự

ỗ ợ ự ế ớ ợ

ạ ạ ợ ả ư c xem  l

ả ự ệ ủ ọ

K  ho ch h  tr :  ủ Cán b  TVTLHĐ  làm vi c cùng  thân ch   ạ ể đ  xây d ng k  ho ch h   tr  cho  thân  ủ ch , phù h p v i năng  l c và hoàn c nh  ế ủ ả i  c a c  hai bên. K  ho ch đ ờ ả thư ng xuyên đ  đ m b o  tính hi u qu ,  ể ả ọ ả kh   thi và  tôn  tr ng  l a  ch n  c a   thânch . ủ

ộ ố

ầ ơ ả ề ạ ư

ề M t s  yêu c u c  b n v  đ o đ c ngh   nghi pệ

ố

ế

ạ

ủ ờ ư   ư i  thân

ệ ồ ệ Quan h  kép:  ệ ộ Cán b  TVTLHĐ tránh các m i quan h  kép  ể ẫ có th  d n đ n tính khách quan và gia  ả tăng kh   năng  làm  h i  thân  ch   (nh ngư i  thân  trong gia  đình, ng ờ ủ ạ c a b n, đ ng nghi p, v.v.)

ƯƠ ƯƠCH CH

NG 5: NG 5:

Ấ Ơ Ả Ấ Ơ Ả

Ộ Ố Ỹ Ộ Ố Ỹ

M T S  K  NĂNG THAM V N C  B N M T S  K  NĂNG THAM V N C  B N

Ụ

M C TIÊU

ọ

ể ự ể   H c viên có th : ơ ả ề ộ ố ỹ 1. Hi u v  m t s  k  năng c  b n ượ 2. Th c hành đ ỹ c các k  năng

Ỹ

K  NĂNG CHÚ TÂM  VÀ QUAN SÁT

ộ ự

ế i  nào  đó

ề ờ

ắ ườ mình  đ n  ng đi u gì h  nói và làm, không l ề ượ

ể ằ ượ ế

ọ • Chú  tâm  giúp  hi u  đ t  đ ề c  r ng  mình  đang  đ ệ ằ

• Chú tâm là dành cho h  toàn b  s  chú ý c a  ủ ọ ấ ứ .  L ng  nghe  b t  c   ờ . i i và có l ủ c  v   thân  ch ;  thân  ượ ắ ủ ch   bi c  l ng  nghe;  truy n  thông  đi p  r ng  chúng  ta  đang  quan tâm đ n hế ọ.

ể

ệ ủ Bi u hi n c a chú tâm

ữ • T  th  c  th ư ế ơ ể • Ti p xúc m t ắ ế • Bi u hi n nét m t ặ ệ ể • G t đ u ậ ầ • Kho ng cách gi a CBTVTLHĐ và thân  ả

chủ

ọ

• Âm đi u/gi ng đi u ệ ệ • Cách nói • S  im l ng ặ ự

ọ ọ

Chú tâm ch n l c là gì?

ọ ọ

ặ t • Chú  tâm  ch n  l c  là  khi  CBTVTLHĐ  ch n ọ ộ ế ệ đ n  m t  ể ể ệ ự chú  ý  đ c  bi

ề l a ự đ   th   hi n  s   đi u gì đó đ ủ c thân ch  nói ra.

ượ ọ ọ ể

ượ ữ c lý do thân ch  b c l

ề ậ

ủ ể ễ ề ả • Chú  tâm  ch n  l c  giúp  CBTVTLHĐ  hi u  ả  nh ng c m xúc,  c nhi u thông tin  ữ c  nh ng  c m ủ ộ ộ ượ ả ượ i  đ

đ suy nghĩ đó và thu th p đ v   thân  ch   đ   di n  gi xúc, suy nghĩ đó.

ộ ố ể

ể ườ ự • Ki m soát s  t p trung th

ự ậ ễ

ả ề

ủ

ệ M t s  bi u hi n không chú tâm ề ng tr c nhi u  ỏ khi  không  d   dàng.  Chú  tâm  đòi  h i  ể CBTVTLHĐ  chú  ý  c   v   tâm  trí  và  th   ch t đ n thân ch , tránh:

ờ i

ả ể i  khuyên  (chúng  ta  ph i  đ   thân

ả ấ ế • ­ C t ngang l ắ • ­ Ghi chép • ­  Đ a  l ư ờ ủ ự ch  t khám phá gi i pháp).

ắ ả

ợ

ắ ự ắ ủ

ự ể ệ ể

ế

ấ

• L ng nghe tích c c là cách l ng nghe và đáp  tr   phù  h p,  th   hi n  s   l ng  nghe,  chú  ý,  quan  tâm,  th u  hi u  c a  CBTVTLHĐ  đ n  thân ch .ủ

ự ệ

ủ ả

ủ ưở

ế

ẫ

• L ng  nghe  tích  c c  giúp  CBTVTLHĐ  hi u  ể ắ ủ ả ượ c các thông đi p, c m xúc c a thân ch ,  đ ể ủ quan đi m c a thân ch , tăng kh  năng hi u  bi

ể t và tin t

ng l n nhau.

Ự Ắ L NG NGHE TÍCH C C

ầ

ủ ắ

ắ

ọ

ng và tôn tr ng ỗ ợ ạ ả ng an toàn h  tr  cho gi i

ả ỏ ả i t a c m xúc c gi

ọ T m quan tr ng c a l ng nghe  tích c cự • L ng nghe tích c c giúp: ự ­ Xây d ng s  tin t ưở ự ự ­ T o môi tr ườ ề ượ ẳ

ế ế ấ quy t v n đ ­ Ng ườ i nói đ ­ Gi m căng th ng ả ­ Khuy n khích khai thác sâu thông tin

ự Cách th c l ng nghe tích c c

ườ

ẳ

i ra

ố phía tr

ứ ắ • Đ i di n thân ch : ng i th ng ho c nghiêng ng ặ ồ ủ c đ  th  hi n s  chú tâm  ể ệ

ệ ướ ể ể ệ ự ắ

ế

ắ

• Duy trì giao ti p m t m t, th  hi n chúng ta quan tâm

ề ấ

ọ ể

ủ ằ

ủ

ả

• C   g ng  th u  hi u  c m  xúc  c a  thân  ch   đ ng  sau

ọ ế đ n h  và đi u h  nói ố ắ ữ

ặ

ủ

• Đáp  tr   phù  h p,  có  l

nh ng thông tin ho c suy nghĩ mà thân ch  nói ra ầ ờ i  (nh   g t  đ u,  nhíu  lông  ế

ế

ợ ư ậ ờ ể i đ  khuy n khích thân ch  nói ti p ờ

ủ ề

ả

ậ

ớ

ố

ả mày…) và có l • V i  đáp  tr   có  l

ấ i,  t p  trung  vào  v n  đ   then  ch t

ượ

ệ

giúp CBTVTLHĐ theo dõi đ

ế ặ

ạ

c dòng câu chuy n. ề

ơ

• H n ch  đ t câu h i. Nghe nhi u h n nói ỏ

ắ

ỹ

ự Các k  năng l ng nghe tích c c

• Nh c l ắ ạ i • Di n đ t l ạ ạ ễ i • Tóm t tắ • Ph n ánh ả

ỹ

ắ

ậ Các k  thu t trong l ng nghe  tích c cự

ộ ộ ế • Nh c  l i:

ủ

ố

ố ề

ườ • Di n đ t l ễ

ữ ỉ ậ ư

ắ ạ  chú  ý  đ n  n i  dung  (m t  câu)  mà  thân  ch   nói  mà  theo  CBTVTLHĐ  ọ đánh  giá  là  quan  tr ng  và  then  ch t  đ i  ắ ạ ủ ớ v i thân ch  và nh c l i nguyên văn đi u  thân ch  nóiủ ể ệ ạ ạ ạ  th  hi n l i  i nh ng gì ng i: ạ ạ ễ i ch  t p trung vào  khác đã nói. Di n đ t l ộ ự ừ ể ộ n i dung v a k  mà không đ a ra m t s   ả gi i thích nào.

ỹ

ắ

ề ữ • Tóm t i nh ng đi u đ

ượ ọ

ữ

ậ Các k  thu t trong l ng nghe  tích c cự t:ắ  tóm t ắ ạ c nói  t l ệ ộ sau  khi  nói  m t  chuy n  dài.  Cô  đ ng  và  ữ ế ạ ắ i nh ng ý chính tr  k .  s p x p l • Ph n  ánh: ủ ắ ạ ả  nh c  l ề

ủ ọ

ủ ơ

ộ

ủ ể

ề ẻ ể i  cho  thân  ch   nh ng  ể đi u  quan  tr ng  thân  ch   đã  nói  đ   giúp  ề ề ậ thân  ch   nhìn  nh n  sâu  h n  v   đi u  đó.  ươ ố ư CBTVTLHĐ  gi ng  nh   m t  cái  g ng,  ả ữ ạ i  nh ng  suy  nghĩ,  c m  đ   thân  ch   soi  l ị ủ ả xúc, ni m tin, giá tr  c a b n thân mình.

ỹ

ự Các k  thu t trong l ng nghe tích c c

ả

sau:

ộ

ấ ả

ươ

ế ạ ạ

ằ

ủ thân chủ,  i và không

ữ

ừ

i nh ng đi u

ề thân chủ v a nói. Có

ậ ắ • Ph n ánh bao g m các y u t ế ố ồ ­ Chú tâm trong cu c nói chuy n. ệ ­ Th u c m quan đi m c a  ủ thân ch  ủ .  ể ­ Chú ý ph n chi u (g ả ả ng) c m xúc c a  ờ ả ả i tr ng thái c m xúc b ng l ph n ánh l i.ờ l ả ể

ộ

­ Ph n ánh, nói l ạ ả ả th  ph n ánh c m xúc, n i dung

.

ỹ

ắ

ậ

Các k  thu t trong l ng nghe tích  c cự

ả

ư ế

ả

ả ọ ử ụ

ư ấ

ậ ấ

• Ph n ánh c m xúc nh  th  nào? G i tên c m xúc.  S   d ng  c u  trúc  câu  nh :  “cháu  có  v   ẻ đang  c m  th y…”,  “tôi  nh n  th y  cháu  đang c m th y…” ễ

ấ ấ ả ả

ạ ạ ể ử ụ ỏ S  d ng cách di n đ t l i đ  làm sáng t

h n.ơ ể ự

Ki m  tra  l ạ ề

ả ậ

ề i:  “đi u  đó  có  sát  th c  không?”, “đi u đó có đúng không?” “đó có  ả ph i  là  cách  cháu  đang  c m  nh n  không?”.

Ặ Ỏ Đ T CÂU H I KHÉO LÉO

ặ năng quan

ấ nh t  ỏ

ở • K   năng  đ t  câu  h i  là  m t  trong  nh ng  ữ ỏ ỹ ộ ủ ỹ ọ c a  k   tr ng  ỏ ạ CBTVTLHĐ. Có 2 d ng câu h i: câu h i  m  và câu h i đóng

ỏ • Câu h i m : ở ỏ • Câu h i đóng: ỏ

ỏ ặ Cách đ t câu h i ỏ

ặ

ờ

ỏ

ọ

ậ

ự

ư i  trong ki m soát cu c nói chuy n; quá

ấ

ỏ

ấ

ư i  đ t  câu  h i  là   ể ệ ộ  ư v n thành ph ng v n.

ờ ề ử ụ

ở

ẩ thư ng  là  ng ổ ỏ nhi u câu h i bi n bu i t   S  d ng câu h i m

ế

ả

ạ

• L a  ch n  c n  th n  câu  h i  vì  ng ờ ế • ỏ ự ệ    « Cái gì »: s  ki n     « Th  nào »: quá trình hay c m xúc     “T i sao”: nguyên nhân  ổ     “Có th ”: b c tranh t ng quan.  •

ủ

ứ

ệ

ạ

i,

ứ ể ỏ ậ ấ

ơ

ả

ề

•

i pháp).   ả ị

ẳ

ạ

ể ỏ ự

ề

ầ

ọ

ế ự

ể ự

ự

ớ

ư ng s  chú ý đ n s  thay

Câu  h i  t p  trung  vào  thân  ch   (quá  kh ,  hi n  t tư ng  lai, v n  đ ,  gi ỏ  đ nh, ch ng h n các thay   Có th  h i các câu h i có gi ả ổ đ i tích c c nào h  có đ  ý trong tu n qua. Đi u này gi ổ ị đ nh là có thay đ i tích c c và h đ i.ổ

ỏ ẽ ẩ ườ

v ,  đ ng  th i  làm  ng

ỏ i  ta  vào  th   t

ộ

ỏ

ấ ề

ư ỏ Nh ng l u ý khi s  d ng câu h i

ữ

ờ

ỏ

ế ự ệ ồ ề ự ể • H i nhi u câu h i m t lúc:  • Các câu h i có ch c năng nh  nh ng l ứ

ư ọ

ạ

ạ

ề ấ ư ấ i  sao”:  trong  t ườ

ế ự ệ

ạ

ỏ   v n,  câu  h i  “T i   v  và t o ra

i ta vào th  t

ự ể

ẳ i kh ng  ị đ nh:  “cháu  không  nghĩ  là  h c  hành  siêng  năng  ơ ẽ h n s  giúp ích cho cháu r t nhi u hay sao”.  • Câu  h i  “t ỏ ặ ườ ng đ t ng sao” th ả ự s  không tho i mái • Các câu h i và s  ki m soát.  ỏ

ử ụ ữ • H i  t ề ỏ ớ ấ i  t p,  tra  h i:  quá  nhi u  câu  h i  s   đ y  ờ ườ ng i  phong v n quá nhi u s  ki m soát. ỏ

Ự Ấ Ả TH U C M VÀ TRUNG TH C

ẩ ấ ả ự

ấ ể

ậ ả ấ ệ ẻ

ữ ặ ữ

ớ

• Th u    c m    là  năng    l c  và  ph m    ch t    ả cho phép ngừ iờ  ta c m nh n và th u hi u  ề nh ng  gì  k   khác  đang  tr i  nghi m.  V   ớ ỗ m t  ch   nghĩa,  nó  hàm  ý  “cùng  v i  n i  ỗ ững  n i  đ n  đau  mà  ai  đó  ớ đau  đ n”  nh đang gánh ch uị .

Ự Ả Ấ TH U C M VÀ TRUNG TH C

ộ

ủ ở ả ứ

Th u c m giúp cán b  TVTLHĐ:   ­    Hi u    thân    ch     ọ ấ ả ể ứ ậ ộ ả ộ     c   m c    đ     nh n    ứ  và  m c  đ   c m

ọ th c    (h     đang  nghĩ  gì) xúc (h  đang c m th y gì)

ấ ậ

ể ề ệ

ủ ắ ế

ế ấ ả ủ ự ự ế ­  Quan tâm th c s  đ n thân ch .  ủ ­  Ch p nh n thân ch  không phán xét.  ạ ­  Có  th   truy n  đ t  các  kinh  nghi m  c a  ủ ả b n thân đ n thân ch  theo cách đúng đ n  và t ị  nh .

ấ ả

ộ

ẩ

ừ

ợ

ự Th u c m và trung th c • Trung th c là m t thái đ , m t ph m ch t c a cán b   ộ ấ ủ ộ ự ộ ủ ế ỗ ợ t  h  tr  tâm lý. Thân ch  bi • khi chúng ta không trung th c và không chú tâm. Ch   ỉ ự ộ ằ b ng s  trung th c, cán b   ề ư c ni m tin t ớ

ủ  thân ch . Trung

ự

ự ự • TVTLHĐ m i có đ th c có nghĩa là:

ự

ứ ấ ể

ề ả

ứ

ấ

ọ

• Luôn  đáp   ng  thân  ch   theo  cách  chân  th c, tinh  ủ i tôn tr ng, h ng thú và ch p

t nh t đ  truy n t

ế khi nh n.  ậ

ự

ả

ờ

• Trung  th c  v   chi  phí,  th i  gian  và  các  kh  năng

ế ủ

ề ạ cũng nh ngữ  h n ch  c a mình.

NG 6:  NG 6:

Ệ Ệ

Ộ Ố Ộ Ố Ớ Ọ Ớ Ọ

ƯƠ ƯƠCH CH Ế ƯỢ Ế ƯỢ C LÀM VI C  M T S  CHI N L C LÀM VI C  M T S  CHI N L Ề Ề V I H C SINH CÓ KHÓ KHĂN V   V I H C SINH CÓ KHÓ KHĂN V   HÀNH VI HÀNH VI

ụ

M c tiêu

ọ

ể ố

ệ ậ ể H c viên có th : ự ủ ệ 1. Hi u khái ni m c ng c  hành vi tích c c ố ắ ủ 2. Các quy t c c ng c  hành vi ế ượ 3. Luy n t p các chi n l c

ủ

ự ố C ng c  tích c c

ố ủ

ự ự ủ ủ

ẻ  C ng c  tiêu c c và c ng c  tích c c ự ố  C ng c  tiêu c c? ố Khi tr  có hành vi tiêu c c, ng

ườ ớ ậ ế

ả

ự i l n  chú ý  ẻ ộ ẻ ắ ế ẻ đ n tr , m ng nhi c tr , nhìn nh n tr  m t  ậ ẻ ấ ồ ệ  v.v làm tr  th y chán n n, gi n  i t cách t ế ụ ấ ự ữ  tin… và ti p t c có các hành vi  d , m t t ự tiêu c c khác.

ủ

ự ố C ng c  tích c c

ủ ự

ng i l n th

 C ng c  tích c c? ố • Khi tr  có hành vi tích c c, ng ườ ớ ộ ự ườ ủ

ả ơ

ố

ủ • M c tiêu c a c ng c  tích c c là tăng c

ị

ọ ự ẻ ợ ố ử đ i x  tích c c (khen ng i, đ ng viên, c ng  ẻ ấ ố c  lòng tin…) làm tr  th y tho i mái h n và  ố ủ c ng c  hành vi c a mình thành thói quen t t.  ủ ủ ườ ố ụ ự ng  ợ ằ ượ ử c mong đ i b ng cách s   ặ ưở ầ i nói, ph n th ng ho c các giá tr  xã  c  h c sinh thích. các hành vi đ ờ ụ d ng l ộ ượ h i đ

ự

ố ẻ ầ ượ ủ c c ng c   Vì sao tr  c n đ tích c c cho các hành vi mong  đ iợ

ượ t hành vi đang đ c

ng

ỉ ẫ ườ ớ ẩ

 Ch  d n cho tr  bi ẻ ế ợ i l n mong đ i.  Thúc đ y đ ng c  bên trong ơ ộ  Tăng lòng t ự ọ  tr ng

Chú ý tích c cự

Chú ý tích c cự  (ti p)ế

ử ụ ắ ặ

ậ ầ ế ầ ng đ n tr  nh  ch m vào vai, g t đ u,

• C i v i tr . ườ ớ ẻ • Nhìn tr , t ẻ ươ ng tác m t và s  d ng nét m t.  • S  d ng các c  ch  ân c n và quan tâm  ử ỉ ử ụ ẻ ư ạ ướ h v.v.

ưở ầ ế ể i nói đ  khuy n khích, khích l i khen, ph n th ệ   ố ể ủ ng đ  c ng c

ệ

• S  d ng l ờ ử ụ ặ ờ ẻ tr  ho c l ự ự ẻ tr  khi th c hi n hành vi tích c c.  ở ể ệ ự • Th  hi n s  quan tâm đ n các s  thích, ho t  ạ

ủ ộ ế ẻ đ ng, thành tích c a tr .

Chú ý tích c cự  (ti p)ế

ộ

 Chú ý tích c c đ n hành đ ng ự ế  Chú ý tích c c vì chính các em ự

ố

ắ ể ủ Các nguyên t c đ  c ng c  tích  ả ệ ự c c hi u qu

ụ ể

ự ở ẻ  Vi c có th t và c  th ệ ậ  Nh t quán ấ  T c th i ờ ứ  Th ườ ng xuyên  Chân thành  Đ  l ể ạ ả i c m xúc tích c c tr

NG 7:  NG 7:  Ở Ở

ƯỚ ƯỚ

ƯƠ ƯƠCH CH MÔ HÌNH TVTLHĐ  MÔ HÌNH TVTLHĐ

CÁC N  CÁC N

C  C

PHÁT TRI NỂ PHÁT TRI NỂ

ụ

M c tiêu

i.

ộ ố

ạ

ộ ố  các n c ch

ẽ

ủ

ướ ươ  v n trong tr

2. Thi ộ đ ng t

ng c a mình.

ọ H c viên s  : 1. Bi ế ượ ỗ ợ t đ c m t s  mô hình h  tr  tâm lý trong  ế ớ ườ ở nhà tr c trên th  gi ng  ặ ế ế ượ ng trình ho c m t s  ho t  t k  đ ườ ư ấ

i ạ

Mô hình TVTLHĐ t Hoa Kì

ụ a. M c tiêu  H  tr  m i h c sinh phát huy đ

ở ọ ề ượ c m i ti m  ề ự ọ ậ  các lĩnh v c h c t p, ngh

ộ ỗ ợ ọ ọ ủ năng c a mình  nghi p và cá nhân, xã h i.

ướ ẫ ụ ng d n/giáo d c

ệ ấ b. C u trúc ­ Ch ươ ng trình h ­ L p k  ho ch cá nhân ạ ế ậ ­ H  tr  t c th i ờ ỗ ợ ứ ­ H  tr  t ỗ ợ ổ ứ  ch c

ng trình h

ẫ ướ ng d n ứ ả ự ậ  nh n th c b n thân, phát

ươ

ạ

: thi

ng trình, ho t

Ch M c đích ể N i dung ộ

ọ

ươ ụ ọ : giúp h c sinh t tri n các kĩ năng ộ ấ ế ế t k  và cung c p các ch ụ đ ng giáo d c cho h c sinh

ấ

ề ỹ

ụ

+ các bài h c có c u trúc v  k  năng s ng, giáo d c

ệ

ề

ớ

ọ

ặ ượ

ươ

ườ

ố c d y trong l p h c ho c theo  c cung  ng trình này đ ụ ớ ng v i m c

ọ t c  các em h c sinh trong tr

ọ ượ ạ ngh  nghi p, v.v đ ị ộ nhóm m t cách đ nh kì. Ch ấ ả ấ c p cho t tiêu phòng ng aừ

ầ

ế ế ộ

ả

Quy trình xây d ngự : Phân tích nhu c u, nghiên c u  ứ ệ t k  n i dung và bài gi ng, tài li u

ự ướ

ẫ

ạ th c tr ng, thi ng d n h

ờ ọ

ớ

ươ

h c trên l p, ch

ng trình kiên môn,

Hình th cứ : Gi ạ ộ

ẹ

ho t đ ng nhóm, xemina cho cha m

ậ ế ạ

L p k  ho ch cá nhân

ng : giúp h c sinh và cha m  đ nh h

ẹ ị ề

ọ

ọ ạ ạ ộ ế

ặ ọ

ự ể

ề

ợ ượ ế ướ ụ M c đích ệ ế ọ ậ ạ h c t p, đào t o và k  ho ch ngh  nghi p ế ộ các ho t đ ng giúp h c sinh lên k   N i dung:  ạ ạ ho ch, theo dõi k  ho ch mà mình đ t ra và  ự ả  qu n lý vi c h c t p c a mình. H c sinh  t ọ ụ  v n đ  có l a ch n  và ph  huynh đ ể ể ệ h p lý v  đào t o và ngh  nghi p, đ  hi u  đ ệ ọ ậ ủ ượ ư ấ c t ề ạ ả c các k t qu  đánh giá.

Hình th cứ : đánh giá tâm lý cá nhân/nhóm, t

ấ ề ụ ư ọ ậ

ề ệ ặ v n cá nhân ho c nhóm v  m c tiêu h c t p,  ngh  nghi p v.v.

ỗ ợ ứ

ứ ầ M c đích N i dung

ắ ủ ọ ả ụ ộ ắ l ng, kh ng ho ng tr

ướ ị ệ

ờ H  tr  t c th i ệ ừ : Phòng ng a và can thi p : đáp  ng các nhu c u, khó khăn, lo  ủ c m t c a h c sinh.  Hình th cứ : tham v n, tr  li u cá nhân/nhóm,

ụ ấ ế ị liên k t d ch v .

H  tr  t

ỗ ợ ổ ứ  ch c

ể

ỗ ợ ườ

M c đích

ế

ụ

ng, cán b  phát tri n và tích h p  ằ

ợ ộ ướ ng đ n giáo d c toàn

ệ

ả

ể

N i dung: ho t đ ng qu n lý đ  thi

t l p, duy trì, phát  ư ổ ứ ậ  ch c t p

ườ

ộ

ứ

ả

ố

ề ợ

ủ ạ ộ

ụ

ấ

ể ế

ươ

Hình th cứ : thi

ế ế t k  và xây d ng ch ươ ả

ụ

ớ

ụ : h  tr  tr công tác TVTLHĐ nh m h ọ di n cho h c sinh ạ ộ ộ ế ậ ể ể ổ tri n t ng th  công tác TVTLHĐ nh  t ấ hu n th ng xuyên cho cán b  TVTLHĐ, giáo viên;  ệ ề ạ t o đi u ki n cho nghiên c u; đi u ph i và qu n lý  ự ạ ộ các ho t đ ng c a công tác này; h p tác và tham d   ặ vào các m t ho t đ ng giáo d c khác đ  cung c p  ư ậ cũng nh  nh n các thông tin liên quan đ n TVTLHĐ ự ng trình, t ế

ng trình TVTLHĐ  ư ấ  v n giáo d c  ả ọ ậ ủ ọ

v i BGH, qu ng bá ch cho BGH, tham gia đánh giá k t qu  h c t p c a h c  sinh,

ầ ầ

ả ơ ự C m  n s  tham gia  ả ơ ự C m  n s  tham gia  ủ c a các th y cô! ủ c a các th y cô!