Bài giảng Thương mại thủy sản toàn cầu

THƯƠNG MẠI THỦY SẢN TOÀN CẦU

NỘI DUNG

• Mô hình thương mại giữa 2 quốc gia

• Sản xuất thủy sản thế giới

• Thương mại thủy sản trên thế giới

• WTO và thương mại thủy sản

• Vòng đàm phán Doha

Sự khan hiếm và thặng dư Mô hình thương mại giữa 2 quốc gia

P*1

Thặng dư

Khan hiếm

P*2

Thị trường ở quốc gia xuất khẩu

Thị trường ở quốc gia nhập khẩu

Đường cầu nhập khẩu và đường cung xuất khẩu

P P*1

P*2

Đường cầu nhập khẩu (Excess demand)

Đường cung xuất khẩu (Excess supply)

Cân bằng thị trường thế giới (International market equilibrium)

P P*1

Qu Cân bằng thị trường thế giới (International market equilibrium)

Sản lượng thủy sản thế giới 2005 (2004,2003)

• Khai thác: 93 (94, 90) million tons

• Nuôi trồng: 48 (46, 43) million t.

• Tổng sản lượng:141 (140, 133) million t.

Sản lượng thủy sản của thế giới (Production)

160 Millions of tonnes

140 Aquaculture Catch

120

100

80

60

40

20

0

FISHSTAT 2007

1 9 5 0 1 9 5 1 1 9 5 2 1 9 5 3 1 9 5 4 1 9 5 5 1 9 5 6 1 9 5 7 1 9 5 8 1 9 5 9 1 9 6 0 1 9 6 1 1 9 6 2 1 9 6 3 1 9 6 4 1 9 6 5 1 9 6 6 1 9 6 7 1 9 6 8 1 9 6 9 1 9 7 0 1 9 7 1 1 9 7 2 1 9 7 3 1 9 7 4 1 9 7 5 1 9 7 6 1 9 7 7 1 9 7 8 1 9 7 9 1 9 8 0 1 9 8 1 1 9 8 2 1 9 8 3 1 9 8 4 1 9 8 5 1 9 8 6 1 9 8 7 1 9 8 8 1 9 8 9 1 9 9 0 1 9 9 1 1 9 9 2 1 9 9 3 1 9 9 4 1 9 9 5 1 9 9 6 1 9 9 7 1 9 9 8 1 9 9 9 2 0 0 0 2 0 0 1 2 0 0 2 2 0 0 3 2 0 0 4 2 0 0 5

World capture and aquaculture production

160

140

120

China

100

s e n n o t n o

i l l i

M

World excluding China

0 5 9 1

5 5 9 1

0 6 9 1

5 6 9 1

0 7 9 1

5 7 9 1

0 8 9 1

5 8 9 1

0 9 9 1

5 9 9 1

0 0 0 2

5 0 0 2

Year

Sản lượng thủy sản thực phẩm bình quân trên đầu người (kg)

Kg/year

16.5

World

15.5

14.5

World - excluding China

13.5

Marine and inland capture fisheries production: top ten countries (2005)

China

17.1

9.4

Peru

USA

4.9

Indonesia

4.4

Chile

4.3 4.1

Japan

3.5

India

3.2

Russia

2.6

Thailand

2.4

Norw ay

Million tonnes

Marine and inland capture fisheries production: top ten species (2005)

10.2

Anchoveta

Alaska pollock

2.8

Atlantic herring

2.3

Skipjack tuna

2.3

Blue w hiting

2.1

Chub mackerel

2.0

Chilean jack mackerel

1.7

Japanese anchovy

1.6

Largehead hairtail

1.4

Yellow fin tuna

1.3

Million tonnes

Sản lượng nuôi trồng thủy sản đang gia tăng nhanh chóng

60 Millions of tonnes

Aquaculture

50

40

30

20

10

0 1 9 5 0

1 9 5 1

1 9 5 2

1 9 5 3

1 9 5 4

1 9 5 5

1 9 5 6

1 9 5 7

1 9 5 8

1 9 5 9

1 9 6 0

1 9 6 1

1 9 6 2

1 9 6 3

1 9 6 4

1 9 6 5

1 9 6 6

1 9 6 7

1 9 6 8

1 9 6 9

1 9 7 0

1 9 7 1

1 9 7 2

1 9 7 3

1 9 7 4

1 9 7 5

1 9 7 6

1 9 7 7

1 9 7 8

1 9 7 9

1 9 8 0

1 9 8 1

1 9 8 2

1 9 8 3

1 9 8 4

1 9 8 5

1 9 8 6

1 9 8 7

1 9 8 8

1 9 8 9

1 9 9 0

1 9 9 1

1 9 9 2

1 9 9 3

1 9 9 4

1 9 9 5

1 9 9 6

1 9 9 7

1 9 9 8

1 9 9 9

2 0 0 0

2 0 0 1

2 0 0 2

2 0 0 3

2 0 0 4

2 0 0 5

Sản lượng nuôi thủy sản năm 2005 của 10 nước đứng đầu thế giới (chưa kể thủy sinh thực vật)

• China India • • Viet Nam Indonesia • • Thailand • Bangladesh Japan • • Chile • Norway • Philippines • Total world

32.4 million tonnes (67 %) ( 6 %) 2.8 ( 3 % ) 1.4 ( 2 %) 1.2 ( 2 %) 1.1 ( 2 %) 0.9 ( 2 %) 0.7 0.7 0.7 0.6 48.1 million tonnes

TỔNG GIÁ TRỊ XUẤT KHẨU THỦY SẢN THẾ GIỚI US$ 78.4 BILLION (2005)

• Tốc độ gia tăng thương mại năm 2005: 8.9% • Các nước đang phát triển chiếm 50% tổng giá

trị xuất khẩu của cả thế giới

Giá trị xuất khẩu của một số hàng hóa nông sản

US$ billions

1981

1991

2001

-5

Fish

Coffee

Bananas

Rubber

Cocoa

Sugar

Tea

Tobacco

Rice

Meat

Tổng giá trị xuất khẩu thủy sản - in 1000 US$ -

80

70 Developed

Developing

60

50 $ S U

40 f o n o i l l i

30 b

20

10

0 1 9 7 6

1 9 7 7

1 9 7 8

1 9 7 9

1 9 8 0

1 9 8 1

1 9 8 2

1 9 8 3

1 9 8 4

1 9 8 5

1 9 8 6

1 9 8 7

1 9 8 8

1 9 8 9

1 9 9 0

1 9 9 1

1 9 9 2

1 9 9 3

1 9 9 4

1 9 9 5

1 9 9 6

1 9 9 7

1 9 9 8

1 9 9 9

2 0 0 0

2 0 0 1

2 0 0 2

2 0 0 3

2 0 0 4

Những quốc gia xuất khẩu thủy sản chính của thế giới 2004 (value)

Norway 6%

Thailand 6%

USA 5%

China 9%

Canada 5%

Viet Nam 3%

Chile 3%

EU 34%

Indonesia 2%

Taiwan Province of China 3%

Những mặt hàng xuất khẩu chính 2004 (tính theo giá trị)

Fish Oil 1%

Molluscs (other) 5%

Fishmeal 4%

Cephalopods 4%

Others 30%

Freshwater 4%

Small pelagics 5%

Salmon 9%

Tuna 8%

Shrimp 18%

Groundfish 11%

Tỷ lệ thủy sản dành cho xuất khẩu

Share of fishery production destined for exports

Million tonnes (live weight)

100%

150

Production

80%

120

Exports

Domestic markets

60%

40%

20%

1976 78 80 82 84 86 88 90 92 94 96 98 2000 02

Những thị trường nhập khẩu chính trên thế giới (2004)

• Japan US$ 14.6 bill.

(19.3 %)

• US

US$ 12.0 bill.

(15.9%)

• EU

US$ 29.4 bill

(39.1%)

• Total US$ 56.0 bill

(74.3 %)

Trung Quốc

US$ billlion 5

Surplus

Exports

Imports

76 78 80 82 84 86 88 90 92 94 96 98 00 02

World Trade Organization Tổ chức thương mại quốc tế

• 150 thành viên • Gồm tất cả các nước xuất khẩu và nhập khẩu thủy sản, ngoại trừ Nga đang đàm phán gia nhập

• Các hiệp ước và luật lệ của WTO điều chỉnh các quan hệ thương mại của các thành viên, hướng đến một thị trường thương mại tự do toàn cầu

WTO và thủy sản

• Thuế

- Thuế chống phá giá

• Các hàng rào kỹ thuật (phi thuế quan):

– chất lượng – Vệ sinh thực phẩm • Các vụ kiện thương mại • Vòng đàm phán mới về thương mại quốc tế:

Doha – Trợ cấp – Thuế quan (tự do hóa thương mại)

Các hiệp ước thương mại khu vực

• Free Trade Area: NAFTA, AFTA • Hiệp hội (thuế quan) các nước: EU,

ASEAN, APEC

MỘT SỐ LÝ THUYẾT THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ

Lý thuyết về lợi thế tuyệt đối

• Adam Smith • Sự trao đổi hàng hóa, dựa trên chuyên môn hóa theo lợi thế, sẽ tạo thêm lợi ích cho xã hội

• Ví dụ: Giả sử có 2 quốc gia A và B cùng có 100 giờ sản xuất, chia đều

100 tấn cá, 200 tấn xi măng 80 tấn cá, 400 tấn xi măng

cho 2 loại sản phẩm cá và xi măng – Quốc gia A sản xuất: – Quốc gia B sản xuất: Tổng cộng

180 tấn cá, 600 tấn xi măng

Nếu chuyên môn hóa, thay vì phải dành 50 giờ cho sản xuất xi măng, A tập trung tất cá 100 giờ để sản xuất cá và đạt được sản lượng 200 tấn cá; trong khi đó, B tập trung sản xuất xi măng và có được 800 tấn xi măng trong vòng 100 giờ, tổng sản phẩm của hai quốc gia lúc này là 200 tấn cá, 800 tấn xi măng trong cùng 1 khoảng thời gian 100 giờ sản xuất cho mỗi quốc gia.

• A có lợi thế tuyệt đối về sản xuất cá • B có lợi thế tuyệt đối về sản xuất xi măng

• Nếu A có lợi thế tuỵệt đối ở cả hai sản

phẩm, liệu thương mại quốc tế có hiện diện giữa hai quốc gia hay không ??? (VD: giữa 1 nước giàu và 1 nước đang phát triển)

Lý thuyết lợi thế tương đối

• David Ricardo • Sự trao đổi hàng hóa, dựa trên chuyên môn hóa theo lợi thế so sánh (hay còn gọi là lợi thế tương đối) , sẽ tạo thêm lợi ích cho xã hội

• Ví dụ: Giả sử có 2 quốc gia A và B cùng có 100 giờ sản xuất, chia đều cho 2 loại sản phẩm cá và xi măng – Quốc gia A sản xuất: – Quốc gia B sản xuất: – Tổng cộng

100 tấn cá, 400 tấn xi măng 80 tấn cá, 200 tấn xi măng 180 tấn cá, 600 tấn xi măng

Cá

Tỉ lệ

Xi măng

Tỉ lệ

100

1.25

2.0

400

0.8

0.5

200

Không thương mại 180

600

Có thương mại

160

800

• Theo Ricardo, A tập trung tất cá 100 giờ để sản xuất xi

măng là sản phẩm mà A có lợi thế so sánh cao nhất và đạt được sản lượng 800 tấn xi măng; trong khi đó, B tập trung sản xuất cá là sản phẩm mà B có lợi thế so sánh cao nhất trong 2 loại sản phẩm và có được 160 tấn cá trong vòng 100 giờ, tổng sản phẩm của hai quốc gia lúc này là 160 tấn cá, 800 tấn xi măng trong cùng 1 khoảng thời gian 100 giờ sản xuất cho mỗi quốc gia, và hai quốc gia này sẽ trao đổi (buôn bán) sản phẩm cho nhau.

• Như vậy so với trước khi có sự chuyên môn hóa và trao

đổi thương mại, xã hội sẽ thiếu 20 tấn cá và dư 200 tấn xi măng.

• Với tỉ lệ tương đối giữa 2 sản lượng sản xuất được ta có

giá trị tương đối của cá so với xi măng là:

• Pcá/Pxm = Qxm/Qcá = 800/160 = 5

• Như vậy để bù vào 20 tấn cá thiếu hụt, xã hội (gồm 2 quốc gia A và B) sẽ phải sử dụng 20*5=100 tấn xi măng để trao đổi với bên thứ ba. Như vậy, cả 2 quốc gia vẫn còn dư 100 tấn xi măng. Số lượng 100 tấn xi măng thặng dư đó chính là giá trị do thương mại tạo ra khi cả hai quốc gia A và B thực hiện thương mại dựa trên lợi thế tương đối của họ.