Bài giảng Triết học (Chương trình Cao học ngành Công nghệ thông tin) - Chương 11: Quan điểm triết học Mác - Lênin về con người và vấn đề xây dựng con người Việt Nam hiện nay

Chia sẻ: Lăng Mộng Như | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:35

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Triết học (Chương trình Cao học ngành Công nghệ thông tin) - Chương 11: Quan điểm triết học Mác - Lênin về con người và vấn đề xây dựng con người Việt Nam hiện nay. Chương này cung cấp cho học viên những nội dung về: một số quan điểm triết học phi mácxít về con người; quan điểm triết học Mác - Lênin về con người; tư tưởng Hồ Chí Minh về con người trong sự nghiệp cách mạng do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo; vấn đề xây dựng con người Việt Nam hiện nay. Mời các bạn cùng tham khảo chi tiết nội dung bài giảng!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Triết học (Chương trình Cao học ngành Công nghệ thông tin) - Chương 11: Quan điểm triết học Mác - Lênin về con người và vấn đề xây dựng con người Việt Nam hiện nay

a) Quan nieäm veà CN trong trieát hoïc AÁn Ñoä coå ñaïi  Kinh Upanishad: CN bao goàm theå xaùc vaø linh hoàn (aùtman). Linh hoàn soáng cuûa CN laø söï bieåu hieän / boä phaän cuûa “tinh thaàn toái cao” (Brahman). Theå xaùc cuûa CN laø caùi “voû boïc” cuûa linh hoàn, laø nôi truù nguï taïm thôøi cuûa linh hoàn baát töû.  Phaät giaùo: CN laø söï keát hôïp giöõa danh & saéc, do voâ minh mang laïi Cuoäc soáng traàn theá cuûa CN chæ laø soáng göûi, ñaày khoå aûi; CN phaûi höôùng tôùi cuoäc soáng vónh cöûu cuûa mình - nieát baøn. CN phaûi dieät tröø duïc voïng, khaéc phuïc voâ minh, töø boû tham, saân, si; baèng caùch töï giaùc thöïc haønh “baùt chaùnh ñaïo”, “tam hoïc”, “luïc ñoä”, phaûi hieåu bieát “töù dieäu ñeá”, v.v.  Phaùi Loâkayata ñaõ coù quan ñieåm duy vaät khi cho raèng raèng, boán yeáu toá (ñaát, nöôùc, löûa, gioù) laø baûn nguyeân vaät chaát töø ñoù sinh ra theá giôùi vaïn vaät vaø CN.  Nhaän xeùt: Trieát hoïc AÁn Ñoä luoân höôùng veà ñôøi soáng taâm linh, coá tìm neàn taûng tinh thaàn cuûa ñôøi soáng CN, chæ ra con ñöôøng giaûi phoùng cho CN ra khoûi ñôøi soáng traàn tuïc khoå aûi.
b) Quan nieäm veà CN trong trieát hoïc Trung Quoác coå ñaïi  Nho giaùo: CN bò quyeát ñònh bôûi thieân meänh  “Thieân meänh chi vò tính, suaát tính chi vò ñaïo, tu ñaïo chi vò giaùo” (Khoång Töû);  “Nhaân chi sô tính baûn thieän” (Maïnh Töû);  Baûn tính CN khi sinh ra ñaõ aùc (Tuaân Töû);  “Thieân nhaân caûm öùng” (Ñoång Troïng Thö).  Maëc gia choáng laïi th.Thieân meänh, ñöa ra th.Thieân yù  Khoâng coù soá meänh; chæ coù Thieân yù [yÙ cuûa Trôøi (vaø cuûa Quyû thaàn) muoán moïi ngöôøi yeâu nhau khoâng phaân bieät sang heøn, laø khuoân pheùp cuûa haønh vi CN].  Neáu thuaän theo yù Trôøi, CN seõ ñöôïc giaøu sang, tröôøng thoï, & ngöôïc laïi.  Neáu noã löïc laøm vieäc, tieát kieäm, CN seõ no ñuû, & ngöôïc laïi.  CN phaûi thöïc haønh Kieâm aùi, Thöôïng ñoàng, Thöôïng hieàn,…
 Ñaïo gia: CN sinh ra töø Ñaïo (töï nhieân), do ñoù CN phaûi soáng voâ vi (hôïp vôùi töï nhieân), khoâng neân tranh ñoaït bieát xa laùnh ñôøi ñeå trôû veà vôùi töï nhieân (Laõo Töû)  Phaùp gia: CN ta sinh ra voán ñaõ coù saün loøng tham duïc, tö lôïi; moïi quan heä xaõ hoäi ñeàu ñöôïc xaây döïng treân cô sôû tính toaùn lôïi ích caù nhaân. Vì theá, keû thoáng trò phaûi caên cöù vaøo taâm lyù traùnh haïi, caàu lôïi, vò kyû cuûa CN maø ñònh ra phaùp luaät (ñeå thöôûng phaït) nhaèm duy trì traät töï xaõ hoäi.  Aâm döông gia: CN ñöôïc taïo thaønh aâm döông / nguõ haønh,…  Nhaän xeùt: Trieát hoïc Trung Quoác baøn nhieàu veà soá phaän, nguoàn goác, taâm, tính, tình… cuûa CN, töùc baøn ñeán caùc phaåm chaát tinh thaàn. Duø coù söï xung ñoät giöõa quan ñieåm duy taâm vaø duy vaät nhöng quan nieäm duy taâm veà CN laø quan ñieåm chuû ñaïo, noù ñaõ aûnh höôûng lôùn ñeán nhaän thöùc vaø haønh ñoäng cuûa ngöôøi Phöông Ñoâng.
a) Thôøi coå ñaïi  CN laø söï keát hôïp cuûa ñaát, nöôùc, löûa & khoâng khí, coù linh hoàn lyù tính cao nhaát (Empeâñoâc).  CN coù theå xaùc vaø linh hoàn khaû töû ñöôïc taïo thaønh töø nguyeân töû (Ñeâmoâcrít).  CN coù theå xaùc khaû töû giam haõm linh hoàn baát töû (Platoâng).  CN laø moät ñoäng vaät coù lyù trí / ñoäng vaät chính trò, baûn chaát CN laø nhaän thöùc / tham chính (Arítxtoát). b) Thôøi trung ñaïi  CN do Thöôïng ñeá saùng taïo ra; soá phaän CN Ngaøi xeáp ñaët; CN maéc toäi toå toâng neân caøng ngaøy caøng chaát choàng toäi loãi; CN phaûi baèng loøng vôùi cuoäc soáng taïm bôï treân traàn gian ñeå ñaït ñöôïc haïnh phuùc vónh cöûu treân thieân ñaøng sau khi cheát (Thieân chuùa giaùo).
c)Thôøi phuïc höng - caän ñaïi  Ñeà cao trí tueä, töï do, bình ñaúng cuûa CN; Coá tìm hieåu ñeå giaûi thoaùt CN khoûi söï raøng buoäc cuûa loøng tin toân giaùo; Nhaán maïnh tính caù nhaân, coi troïng maët sinh hoïc, chöa quan taâm ñeán maët xaõ hoäi trong CN…  CN laø saûn phaåm cuûa töï nhieân, coù söùc maïnh naèm trong tri thöùc khoa hoïc (Beâcôn);  CN laø moät theå thoáng nhaát giöõa caùi töï nhieân vaø xaõ hoäi coù baûn tính laø ích kyû, höôùng ñeán lôïi ích (nhu caàu) rieâng; do ñoù CN luoân gaây ra caùi aùc (Hoápxô).  CN coù baûn tính laø töï do & lòch söû nhaân loaïi do chính keát quaû hoaït ñoäng cuûa CN taïo ra (Ruùtxoâ)  CN laø theå thoáng nhaát giöõa theå xaùc vaø linh hoàn: linh hoàn laø toaøn boä caùc hieän töôïng taâm lyù (yù thöùc) mang ñaëc tính vaät chaát vaø phuï thuoäc vaøo theå xaùc; theå xaùc laø khí quan vaät chaát cuûa ñôøi soáng taâm lyù (yù thöùc) cuûa CN (Ñiñôroâ).
 CN laø hieän thaân cuûa YÙ nieäm tuyeät ñoái; Lòch söû nhaân loaïi laø keát quaû haønh ñoäng cuûa nhöõng CN theo ñuoåi muïc ñích & khai thaùc lôïi ích cuûa rieâng mình; Lao ñoäng ñaõ goùp phaàn hình thaønh CN; CN luoân thuoäc moät giai taàng nhaát ñònh; CN vöøa laø chuû theå cuûa lòch söû vöøa laø keát quaû cuûa quùa trình phaùt trieån lòch söû, nhöng lòch söû nhaân loaïi laïi khoâng phuï thuoäc vaøo lôïi ích & muïc ñích cuûa CN duø ñoù laø vó nhaân (Heâghen).  CN laø saûn phaåm cao nhaát cuûa giôùi töï nhieân; Giôùi töï nhieân laø “thaân theå voâ cô” cuûa CN; Ñôøi soáng cuûa CN phuï thuoäc vaøo giôùi töï nhieân; chính giôùi töï nhieân ñaõ aûnh höôûng ñeán taâm tö, tình caûm, ñam meâ, khaùt voïng cuûa CN, laøm cho ngöôøi naøy khaùc ngöôøi kia; CN vöøa mang tính caù nhaân vöøa mang tính coäng ñoàng, coù baûn tính luoân saùng taïo & yeâu nhau; baûn chaát CN naèm trong tình yeâu (Phoiôbaéc).
d) Thôøi hieän ñaïi  Quan nieäm veà CN theå hieän trong traøo löu nhaân baûn phi lyù tính  Baûn naêng tính duïc laø caùi cô baûn quy ñònh moïi haønh ñoäng cuûa CN (Phaân taâm hoïc).  Chæ coù caù nhaân CN môùi hieåu ñöôïc söï toàn taïi cuûa mình, chæ coù caù nhaân môùi “hieän sinh”, CN caàn thoùat ra khoûi söï raøng buoäc cuûa xaõ hoäi, cuûa nhöõng caù nhaân khaùc ñeå theå hieän giaù trò hieän sinh cuûa mình (chuû nghóa hieän sinh)…  Nhìn chung, traøo löu naøy luoân ñeà cao caùc nhaân toá tinh thaàn nhö baûn naêng, voâ thöùc, tình caûm; tuyeät ñoái hoùa tính caù nhaân; khaù bi quan nhaän ñònh veà töông lai nhaân loïai CN.
a) CN laø moät thöïc theå sinh hoïc - xaõ hoäi  CN laø moät thöïc theå sinh hoïc  CN laø keát quaû tieán hoùa laâu daøi cuûa GTN, soáng döïa vaøo GTN;  CN coù caùc ñaëc ñieåm SH, traûi qua caùc giai ñoaïn phaùt trieån SH;  Trong CN toàn taïi maët SH, CN bò chi phoái bôûi caùc quy luaät SH;  Ñeå phaùt trieån bình thöôøng nhö moät sinh theå trong coäng ñoàng nhaân loaïi, CN phaûi ñöôïc thoûa maõn nhöõng nhu caàu SH.
CN laø moät thöïc theå xaõ hoäi  Lao ñoäng laø cô sôû ra ñôøi, toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa CN & XH loaøi ngöôøi:  Lao ñoäng chi phoái söï hình thaønh caùc ñaëc ñieåm XH cuûa CN, taïo ra caùc QHXH ñeå CN toàn taïi,  Lao ñoäng laø cô sôû cho söï xuaát hieän vaø taùc ñoäng cuûa caùc quy luaät XH;  CN laø moät sinh theå bieát lao ñoäng; qua lao ñoäng baûn chaát XH cuûa CN ñöôïc hình thaønh vaø theå hieän;  Trong CN toàn taïi maët XH, CN bò chi phoái bôûi caùc quy luaät XH;  Ñeå phaùt trieån bình thöôøng nhö moät caù nhaân trong XH, CN phaûi ñöôïc thoûa maõn nhöõng nhu caàu XH.
 CN laø moät thöïc theå sinh hoïc - xaõ hoäi  Trong CN, maët (caùi) SH & maët (caùi) XH thoáng nhaát taïo neân caùi VC ñeå töø ñoù hình thaønh neân caùi tinh thaàn (ñôøi soáng taâm lyù- yù thöùc)  CN laø moät sinh theå xaõ hoäi coù ñôøi soáng TL–YT, bò chi phoái bôûi caùc quy luaät TL-YT;  CN mang caùc ñaëc ñieåm TL-YT, phaûi traûi qua caùc giai ñoaïn phaùt trieån TL-YT;  Ñeå phaùt trieån bình thöôøng nhö moät sinh theå xaõ hoäi coù yù thöùc, CN phaûi ñöôïc thoûa maõn nhöõng nhu caàu tinh thaàn.
 Trong CN, caùc maët, caùc nhu caàu thoáng nhaát vôùi nhau, trong ñoù:  Maët SH laø cô sôû töï nhieân taát yeáu cuûa CN; maët XH laø ñaëc tröng baûn chaát ñeå phaân bieät CN vôùi loaøi vaät;  Nhu caàu SH ñöôïc XH hoùa; nhu caàu XH gaén lieàn vôùi nhu caàu SH; nhu caàu TT ñöôïc hình thaønh, naûy nôû treân cô sôû nhu caàu VC.  Trong CN, caùc nhoùm quy luaät, caùc moái quan heä toàn taïi, taùc ñoäng ñan xen vaøo nhau, trong ñoù:  Quy luaät XH giöõ vai troø chi phoái quy luaät SH & quy luaät TL-YT, chuùng laø cô sôû hôïp thaønh baûn chaát CN.  Quan heä XH bao truøm vaø chi phoái moïi quan heä cuûa CN; vì vaäy, tính XH laø tính chaát cô baûn taïo neân tính ngöôøi cuûa CN.
b) Con ngöôøi laø chuû theå cuûa lòch söû  CN laø saûn phaåm cuûa lòch söû (GTN & XH), ñoàng thôøi laø chuû theå cuûa lòch söû.  Söï khaùc nhau giöõa loøai vaät vaø loøai ngöôøi trong vieäc taïo ra lòch söû cuûa mình  Loaøi vaät taïo ra lòch söû moät caùch voâ thöùc  Loaøi ngöôøi luoân taïo ra lòch söû moät caùch coù yù thöùc  Vai troø cuûa hoaït ñoäng lao ñoäng saûn xuaát  Vöøa laø ñieàu kieän cho söï toàn taïi cuûa CN & XH loaøi ngöôøi,  Vöøa laø phöông thöùc ñeå bieán ñoåi toøan boä ñôøi soáng cuûa CN vaø boä maët cuûa XH.
 Treân cô sôû naém baét caùc quy luaät (TN & XH), thoâng qua hoaït ñoäng thöïc tieãn, CN ñaõ saùng taïo laïi GTN theo quy luaät TN, caûi taïo XH theo quy luaät XH:  GTN thöù 2 & XH loaøi ngöôøi laø saûn phaåm ñöôïc saùng taïo bôûi CN, daønh cho CN, caøng ngaøy caøng mang tính ngöôøi.  Moãi söï vaän ñoäng tieán leân cuûa lòch söû öùng vôùi söï vaän ñoäng bieán ñoåi cuûa CN theo höôùng tích cöïc  CN ngaøy caøng tieáp nhaän hoøan caûnh moät caùch tích cöïc;  CN ngaøy caøng taùc ñoäng tích cöïc leân hoøan caûnh.
c) Baûn chaát CN laø toång hoøa caùc QHXH  Xuaát phaùt töø söï toàn taïi CN cuï theå, Maùc coi: “Baûn chaát CN khoâng phaûi laø moät caùi tröøu töôïng coá höõu cuûa caù nhaân rieâng bieät. Trong tính hieän thöïc cuûa noù, baûn chaát CN laø toång hoaø nhöõng quan heä XH”  Laø toång hoøa caùc quan heä XH, baûn chaát CN mang tính lòch söû, vaø laø caùi chung, saâu saéc nhaát:  Moïi quan heä XH (quaù khöù, hieän taïi) maø tröôùc heát laø caùc quan heä SX ñeàu goùp phaàn hình thaønh neân baûn chaát CN.  Baûn chaát CN khoâng baát bieán maø mang tính lòch söû, töùc seõ thay ñoåi khi caùc quan heä XH (maø CN toàn taïi) bieán ñoåi.  Thoâng qua maët SH, maët XH ñöôïc bieåu hieän ña daïng trong moãi CN cuï theå (caù nhaân soáng trong coäng ñoàng XH).  Baûn chaát CN khoâng phaûi laø caùi baát bieán, duy nhaát maø laø caùi lòch söû, chung vaø saâu saéc nhaát.
a) Sô löôïc moät soá quan ñieåm TH veà giaûi phoùng CN  Quan ñieåm Phaät giaùo veà giaûi phoùng CN  Do voâ minh, aùi duïc (tham, saân, si) maø CN chìm ñaém trong beå khoå, XH traøn ñaày aùp böùc, baát coâng,…  Giaûi phoùng CN laø tieâu dieät nguyeân nhaân daãn ñeán caùi khoå; Giaûi phoùng XH laø xoaù boû traät töï ñaúng caáp,...  Quan ñieåm Thieân chuùa giaùo veà giaûi phoùng CN  Do maéc phaûi toäi toå toâng maø toäi loãi do CN gaây ra ngaøy caøng nhieàu, XH ngaøy caøng bi ñaùt,…  Chæ coù Thieân chuùa môùi cöùu vôùt loaøi ngöôøi ra khoûi toäi loãi, bi ñaùt do CN taïo ra,...  Quan ñieåm trieát hoïc tö saûn veà giaûi phoùng CN  Do loøng tin toân giaùo muø quaùng, neàn chính trò sai laàm, maø CN trôû neân khoán khoå, XH ñaày raãy baát coâng,…  Chæ coù khoa hoïc & lyù trí môùi giuùp CN thoaùt khoûi söï yeáu heøn, XH thoaùt khoûi söï bi ñaùt,…
b) Muïc ñích cuoái cuøng cuûa TH Maùc - Leânin laø giaûi phoùng CN  [“...Kim chæ nam chuû yeáu phaûi ñònh höôùng cho chuùng ta trong vieäc löïa choïn ngheà nghieäp laø phuùc lôïi cuûa loaøi ngöôøi, laø söï hoaøn thieän cuûa chính chuùng ta…, kinh nghieäm ca ngôïi nhöõng ai ñem laïi haïnh phuùc cho moät soá löôïng ngöôøi nhieàu nhaát laø ngöôøi haïnh phuùc nhaát; baûn thaân toân giaùo daïy chuùng ta raèng caùi lyù töôûng maø moïi ngöôøi höôùng tôùi ñaõ hy sinh baûn thaân mình cho nhaân loaïi, vaäy ai daùm baùc boû nhöõng lôøi daïy baûo ñoù” (C.Maùc – “Nhöõng suy tö cuûa moät chaøng trai trong vieäc löïa choïn ngheà nghieäp”)].  “Vónh vieãn giaûi phoùng toaøn theå xaõ hoäi khoûi aùch boùc loät, aùch aùp böùc”; “Xaõ hoäi khoâng theå naøo giaûi phoùng cho mình ñöôïc, neáu khoâng giaûi phoùng cho moãi caù nhaân rieâng bieät”; “Baát kyø söï giaûi phoùng naøo cuõng bao haøm ôû choã laø noù traû CN, nhöõng quan heä cuûa CN veà vôùi baûn thaân CN”, “laø giaûi phoùng ngöôøi lao ñoäng thoaùt khoûi lao ñoäng bò tha hoaù” [C.Maùc].
Phaïm truø “tha hoaù”  Heâghen: Tha hoaù “yù nieäm tuyeät ñoái”  Phoiôbaéc: Tha hoaù “toân giaùo”  Maùc: Tha hoaù “con ngöôøi”  “Tha hoùa CN” laø CN khoâng coøn laø chính mình maø trôû thaønh caùi toàn taïi khaùc, ñoái laäp vôùi mình; “Tha hoùa CN” thöïc chaát laø “tha hoùa lao ñoäng”:  Saûn phaåm LÑ do NLÑ laøm ra leõ ra phaûi thuoäc veà hoï, nhöng do cheá ñoä sôû höõu tö nhaân veà TLSX maø saûn phaåm aáy khoâng thuoäc veà hoï, thuoäc veà ngöôøi chuû TLSX;  Hoaït ñoäng LÑ SX laøm hoaøn thieän CN, nhöng döôùi cheá ñoä sôû höõu tö nhaân veà TLSX, noù laøm cho NLÑ bò phaùt trieån queø quaët;  Theå xaùc cuûa NLÑ laø thuoäc veà hoï, nhöng döôùi cheá ñoä sôû höõu tö nhaân veà TLSX noù khoâng thuoäc veà NLÑ nöõa.