Bài giảng Triết học (Chương trình Cao học ngành Công nghệ thông tin) - Chương 3: Khái lược về lịch sử triết học phương Tây

Chia sẻ: Lăng Mộng Như | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:94

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Triết học (Chương trình Cao học ngành Công nghệ thông tin) - Chương 3: Khái lược về lịch sử triết học phương Tây. Chương này cung cấp cho học viên những nội dung về: triết học Hi Lạp cổ đại; triết học phương Tây thời trung cổ; triết học phương Tây thời Phục hưng và cận đại; triết học phương Tây hiện đại ngoài mácxít;... Mời các bạn cùng tham khảo chi tiết nội dung bài giảng!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Triết học (Chương trình Cao học ngành Công nghệ thông tin) - Chương 3: Khái lược về lịch sử triết học phương Tây

1. Hoaøn caûnh ra ñôøi  Hy Laïp coå ñaïi – quoác gia chieám höõu noâ leä roäng lôùn (Nam baùn ñaûo Bancaêng, ven bieån Taây Tieåu AÙ & caùc ñaûo ôû bieån EÂÂgieâ) coù ñieàu kieän töï nhieân thuaän lôïi neân sôùm xaây döïng moät neàn kinh teá coâng & thöông nghieäp phaùt trieån, moät neàn vaên hoùa tinh thaàn phong phuù ña daïng - cô sôû neàn vaên minh phöông Taây hieän ñaïi.  Lòch söû goàm 4 thôøi kyø: Côøreùt - Myxen  Hoâme  Thaønh bang  Maxeâñoâin.  Söï ñeà cao lao ñoäng trí oùc ñaõ thuùc ñaåy söï hình thaønh taàng lôùp tri thöùc; hoï ñaõ söû duïng tö duy lyù luaän ñeå nghieân cöùu theá giôùi & xaây döïng neân moät trieát hoïc & khoa hoïc ñoà soä, saâu saéc.
2. Caùc ñaëc ñieåm  Theå hieän theá giôùi quan, nhaân sinh quan, phöông phaùp luaän cuûa giai caáp chuû noâ thoáng trò.  Chia thaønh caùc tröôøng phaùi duy vaät – duy taâm, voâ thaàn - höõu thaàn raát nhaát quaùn.  Lieân heä vôùi KH töï nhieân, toång hôïp moïi hieåu bieát ñeå xaây döïng böùc tranh veà theá giôùi nhö moät hình aûnh thoáng nhaát moïi söï vaät, hieän töôïng xaûy ra trong noù; mang tính bieän chöùng chaát phaùc.  Raát quan taâm ñeán vaán ñeà con ngöôøi, tìm caùch mang laïi cho con ngöôøi cuoäc soáng haïnh phuùc.
a)Tröôøng phaùi Mileâ  Do Taleùt, Anaximaêngñrô, Anaximen xaây döïng. Hoï laàn löôït coi baûn nguyeân cuûa vaïn vaät trong theá giôùi laø nöôùc, apeiron, khoâng khí.  Quan nieäm duy vaät cuûa hoï moäc maïc nhöng voâ thaàn, choáng laïi theá giôùi quan thaàn thoaïi ñöông thôøi & chöùa nhöõng yeáu toá bieän chöùng chaát phaùc.
b) Tröôøng phaùi Heâraclít  Baûn nguyeân VC cuûa theá giôùi laø löûa  Vaïn vaät ñeàu ñöôïc sinh ra töø löûa, khi maát ñi ñeå quay veà vôùi löûa.  Vuõ truï ñaõ, ñang, seõ laø ngoïn löûa vónh haèng, khoâng ngöøng buøng chaùy - taøn luïi, taøn luïi - buøng chaùy theo caùi loâgoát noäi taïi cuûa chính mình.  Baûn tính theá giôùi laø bieän chöùng:Vaïn vaät (caû linh hoàn) chöùa trong mình caùc maët ñoái laäp luoân ñaáu tranh vôùi nhau;  Vaïn vaät vöøa toàn taïi vöøa khoâng toàn taïi, luoân sinh thaønh - bieán ñoåi - chuyeån hoùa, “khoâng ai taém ñöôïc 2 laàn trong 1 doøng soâng”...
 Nhaän thöùc theá giôùi laø phaùt hieän ra caùi loâgoát, tính haøi hoøa - xung ñoät cuûa nhöõng maët ñoái laäp toàn taïi trong söï vaät ña daïng baèng lyù tính.  NX: Heâraclít coù nhöõng phoûng ñoaùn thieân taøi veà quy luaät thoáng nhaát & ñaáu tranh cuûa caùc maët ñoái laäp. Nhieàu luaän ñieåm cô baûn cuûa PBC ñaõ ñöôïc oâng ñeà caäp ñeán döôùi daïng danh ngoân, tyû duï. PBC chaát phaùc laø ñoùng goùp cuûa Heâraclít vaøo kho taøng tö töôûng cuûa nhaân loaïi. Heâraclít
c)Tröôøng phaùi ña nguyeân Empeâñoác Toàn taïi 4 khôûi nguyeân VC ñoäc laäp, baát bieán (ñaát, nöôùc, kh.khí & löûa) chòu taùc ñoäng bôûi 2 loaïi löïc (tình yeâu [keát hôïp] & haän thuø [chia taùch]). Tuyø thuoäc vaøo möùc ñoä tham gia cuûa 4 yeáu toá & söï taùc ñoäng cuûa 2 loaïi löïc maø vaïn vaät ña daïng trong TG xuaát hieän hay bieán maát. Vuõ truï toàn taïi traûi qua 4 giai ñoaïn. Söï soáng hình thaønh trong ñaïi döông. Anaxago Toàn taïi voâ soá haït gioáng VC cöïc nhoû, ñöôïc phaân chia ñeán voâ taän – caùi baûo toàn & phaùt trieån tính chaát cuûa söï vaät. Moãi söï vaät VC chöùa trong mình moïi haït gioáng khaùc nhöng noù chæ bò quy ñònh bôûi tính chaát haït gioáng cuûa chính noù. Nus – linh hoàn cuûa TG, ñoäng löïc laøm caùc haït gioáng naåy nôû, thay theá cho nhau. Nus ñöa TG thoaùt khoûi söï hoãn ñoän ñeå ñi vaøo quaù trình bieán hoùa cuûa mình, vaø qua ñoù noù nhaän thöùc baûn thaân TG.
d) Tröôøng phaùi nguyeân töû cuûa Ñeâmoâcrít Thuyeát nguyeân töû  Nguyeân töû - haït VC khoâng phaân chia hay bieán ñoåi, luoân vaän ñoäng, gioáng nhau veà chaát, khaùc nhau veà löôïng.  Chaân khoâng - khoâng coù kích thöôùc & hình daùng, voâ taän & duy nhaát, laø ñieàu kieän cho nguyeân töû vaän ñoäng.  Nguyeân töû vaän ñoäng theo luaät nhaân quaû, taát nhieân tuyeät ñoái; khi chuùng tuï laïi thì söï vaät (söï soáng, linh hoàn…) ñöôïc taïo thaønh, khi chuùng taùch ra thì söï vaät bieán maát. Quan nieäm veà nhaän thöùc: Coù 2 daïng NT lieân heä vôùi nhau:  NT môø toái döïa treân caûm tính, mang laïi hieåu bieát beà ngoaøi.  NT saùng suoát döïa treân lyù tính, giuùp naém baét baûn chaát theá giôùi.  NT saùng suoát phaûi xuaát phaùt töø Nt môøi toái ñeå ñaøo saâu noù.
 Quan nieäm veà ñaïo ñöùc - chính trò - xaõ hoäi Ñaïo ñöùc duy lyù: Hieåu bieát laø cô sôû cuûa haønh vi ñaïo ñöùc; Soáng coù ñaïo ñöùc laø soáng ñuùng möïc, oân hoøa, khoâng haïi mình, khoâng haïi ngöôøi; Haïnh phuùc laø traïng thaùi maø trong ñoù CN soáng höôûng laïc vôùi taâm hoàn thanh thaûn. Nhu caàu VC cuûa CN laø ñoäng löïc phaùt trieån XH. Cheá ñoä XH toát laø cheá ñoä daân chuû chuû noâ, gaén lieàn vôùi neàn thöông maïi & saûn xuaát thuû coâng, vôùi tình thaân aùi, tính oân hoøa & lôïi ích chung cuûa coâng daân töï do. Nhaø nöôùc coäng hoøa laø neàn taûng cuûa cheá ñoä daân chuû chuû noâ, töï ñieàu haønh hoaït ñoäng theo chuaån möïc ñaïo ñöùc & phaùp lyù. Quaûn lyù nhaø nöôùc laø moät ngheä thuaät mang laïi haïnh phuùc, vinh quang, töï do & daân chuû cho CN. Noâ leä phaûi tuaân theo leänh cuûa oâng chuû.  NX: Laø ñænh cao CNDV, tö töôûng cuûa Ñeâmoâcrít sau naøy xung ñoät maïnh vôùi tö töôûng duy taâm cuûa Platoâng.
a)Tröôøng phaùi Pytago  Con soá laø baûn chaát cuûa vaïn vaät; Traät töï thaàn thaùnh cuûa caùc con soá quy ñònh traät töï cuûa vaïn vaät (TN), traät töï cuûa nhöõng ñieàu thieän – aùc (XH). Ñieàu aùc seõ xaûy ra neáu ngöôøi ta khoâng thöïc hieän ñuùng traät töï thaàn thaùnh.  Linh hoàn baát töû toàn taïi ñoäc laäp vôùi theå xaùc & chòu söï chi phoái bôûi luaät luaân hoài. Muïc ñích cuûa cuoäc soáng laø giaûi thoaùt linh hoàn ra khoûi theå xaùc.  Nhaän thöùc laø chöùc naêng cuûa linh hoàn, baèng chieâm nghieäm taâm linh, qua söï maùch baûo cuûa thaàn linh maø chaân lyù xuaát hieän.  Tröôøng phaùi Pytago ñaõ ñaët neàn moùng cho traøo löu duy taâm thôøi coå Hi Laïp.
b)Tröôøng phaùi EÂleâ Paùcmeânít  Toàn taïi laø baûn chaát chung cuûa vaïn vaät.  Khoâng coù caùi gì ñöôïc sinh ra töø hö voâ (khoâng toàn taïi); khoâng coù caùi gì maát ñi maø khoâng ñeå laïi daáu veát – toàn taïi.  Trong TG, vaïn vaät bieán ñoåi nhöng baûn thaân toàn taïi noùi chung thì baát bieán, ñoàng nhaát vôùi chính noù.  Baûn tính cuûa söï toàn taïi laø baát bieán, vónh haèng, ñôn nhaát;  Toàn taïi (ch.lyù) chæ ñöôïc NT bôûi lyù tính; caûm tính mang laïi aûo giaû. Deânoâng  Xaây döïng caùc apoâri ñeå ñaøo saâu tö duy lyù luaän & chöùng minh, toàn taïi laø ñoàng nhaát, duy nhaát & baát bieán; coøn tính phöùc taïp, ña daïng & vaän ñoäng cuûa vaïn vaät laø aûo.  4 apoâri ñöôïc Arixtoát ghi laïi: Asin & Ruøa; Muõi teân bay khoâng bay; Phaân ñoâi; Caùi ña taïp
Asin & Ruøa R R1 R2 A A 1 A2 Phaân ñoâi a a/2 a/4 A B2 B1 B a a/2 a/4 A B1 B2 B
TRƯỜNG ATEN Socrate chuaån bò uoáng thuoác ñoäc
c)Tröôøng phaùi duy taâm khaùch quan cuûa Platoâng  Thuyeát yù nieäm & linh hoàn  TG yù nieäm (lyù tính) toàn taïi treân trôøi mang tính phoå bieán, chaân thöïc, tuyeät ñoái, baát bieán, vónh haèng, duy nhaát...  TG söï vaät (caûm tính) toàn taïi döôùi ñaát mang tính caù bieät, aûo giaû, töông ñoái, khaû bieán, thoaùng qua, ña taïp...  YÙ nieäm laø caùi saûn sinh, coù tröôùc, laø nguyeân nhaân, baûn chaát, khuoân maãu cuûa söï vaät.  Söï vaät laø caùi ñöôïc saûn sinh, coù sau, laø caùi boùng ñöôïc moâ phoûng, sao cheùp laïi töø yù nieäm, xuaát hieän töø yù nieäm & coù quan heä raøng buoäc vôùi yù nieäm…
Söï ra ñôøi TG söï vaät gaén lieàn vôùi 4 yeáu toá cô baûn: toàn taïi (yù nieäm), khoâng toàn taïi (vaät chaát), con soá (tyû leä), SV caûm tính. CN laø söï keát hôïp cuûa theå xaùc khaû töû (töø ñaát, nöôùc, löûa, khoâng khí, laø nôi truù nguï taïm thôøi cuûa LH) vôùi LH baát töû. Linh hoàn CN laø saûn phaåm cuûa LH vuõ truï ñöôïc Thöôïng ñeá taïo ra töø laâu; chuùng ngöï trò treân caùc vì sao, sau ñoù duøng caùnh bay xuoáng nhaäp vaøo theå xaùc CN, khi ñoù, noù queân heát quaù khöù. LH goàm 3 boä phaän: caûm giaùc, yù chí & lyù trí baát töû. Quan nieäm veà nhaän thöùc NT laø söï hoài töôûng (tröïc giaùc thaàn bí) cuûa LH baát töû veà nhöõng gì noù ñaõ chieâm ngöôõng trong TG yù nieäm nhöng bò laõng queân. NT chaân lyù laø khaùm phaù ra yù nieäm toàn taïi saün trong LH CN, noù hoaøn toaøn dieãn ra beân ngoaøi hoaït ñoäng caûm tính.
Quan nieäm veà ñaïo ñöùc - chính trò - xaõ hoäi  Soáng haïnh phuùc laø soáng coù ñaïo ñöùc, höôùng thieän; haønh vi höôùng thieän laø duøng lyù trí khaùm phaù yù nieäm tuyeät ñoái khaùch quan treân trôøi.  Linh hoàn CN coù 3 phaàn  XH coù 3 loaïi ngöôøi (trieát gia; chieán binh; thôï thuû coâng, thöông gia…); laøm caùc vieäc khaùc nhau.  Nhaø nöôùc ñaûm baûo cho söï phaân coâng treân ñöôïc thöïc hieän, tuy nhieân cheá ñoä sôû höõu tö nhaân ñaõ laøm nhaø nöôùc bò tha hoùa. Cheá ñoä XH toát nhaát laø cheá ñoä coäng hoøa quyù toäc, do moät vò vua laø trieát gia taøi ba nhaát laõnh ñaïo. NX: Baèng moät heä thoáng nhaát quaùn, Platoâng ñaõ naâng CNDT Hy Laïp coå ñaïi leân ñænh cao ñeå choáng laïi CNDV cuûa Ñeâmoâcrít.
 Thuyeát nguyeân nhaân - cô sôû cuûa Sieâu hình hoïc  Toàn taïi xuaát phaùt töø 4 nguyeân nhaân: vaät chaát, hình thöùc, vaän ñoäng & muïc ñích; trong ñoù, HT & VC laø cô baûn nhaát. Moïi vaät toàn taïi ñeàu coù nguyeân nhaân.  Toàn taïi caû VC ban ñaàu phi HT laãn HT ñaàu tieân phi VC;  HT quan troïng hôn VC:  VC chæ laø baûn theå thuï ñoäng;  HT laø lyù tính thuaàn tuùy, Thöôïng ñeá, ñoäng cô ñaàu tieân, nguyeân nhaân taän cuøng, muïc ñích toái thöôïng; laø baûn chaát tích cöïc cuûa toàn taïi, laøm cho söï vaät VÑ theo MÑ xeáp ñaët tröôùc.