Trang chủ » Khoa Học Tự Nhiên » Sinh học

30 trang

32 lượt xem

Bài giảng về Giun sán

Bài giảng Giun sán giúp các bạn có thể mô tả hình thể giun trưởng thành và các dạng trứng; nêu đặc điểm sinh học vận dụng vào giải thích triệu chứng bệnh và phương pháp chẩn đoán; trình bày cách điều trị và bệnh giun đũa; giải thích đặc điểm phổ biến của giun đũa. Mời các bạn cùng tham khảo!

baphap06

Chöông GIUN SAÙN

ÑAËC ÑIEÅM BEÄNH GIUN SAÙN

(cid:1) Thuoäc nhoùm Haäu sinh ñoäng vaät (ñoäng vaät ña baøo) (cid:1) Beänh giun saùn raát phoå bieán ôû nöôùc ta

(khí haäu nhieät ñôùi, yù thöùc veä sinh) (cid:1) Giun saùn xaâm nhaäp vaøo cô theå ngöôøi:

ñöôøng tieâu hoùa, hoâ haáp, muoãi chích, chui qua da

(cid:1) Tæ leä maéc beänh giun saùn ôû nöôùc ta cao (cid:1) Tæ leä maéc beänh giun saùn ôû nöôùc ta cao

(nhieãm nhieàu loaïi giun cuøng luùc, nhieãm naëng) (cid:1) Giun saùn khoâng gaây hieän töôïng mieãn dòch cao

(cid:1) coù theå nhieãm nhieàu laàn. (cid:1) Thôøi gian soáng giun coù haïn

(giun ñuõa: 1 naêm, giun kim: 1-2 thaùng)

(cid:1) Daáu hieäu bieát beänh giun saùn:

BCTT taêng cao, tieâu chaûy, taùo boùn, hieän töôïng dò öùng.

TAÙC HAÏI GIUN SAÙN ÑOÁI VÔÙI CÔ THEÅ

1. Roái loaïn tieâu hoùa: ñau buïng, buoàn noân, tieâu chaûy xen keû taùo boùn (cid:2) caûn trôû söï haáp thu chaát dinh döôõng.

2. Roái loaïn maùu

- Giaûm hoàng caàu

(Ancylostoma huùt 0,2 ml/ngaøy, Necator huùt 0,03 ml/ngaøy).

500 con giun moùc (cid:1) maát 40-80 ml maùu/ ngaøy (theo Rhoche)

- Taêng baïch caàu toan tính (cid:1)

3. AÛnh höôûng thaàn kinh

Do ñoäc toá giun saùn gaây co giaät, meâ saûn, tieåu ñeâm.

4. AÛnh höôûng beänh khaùc: giun saùn laáy thöùc aên, maùu (cid:2) giaûm söùc ñeà khaùng (cid:2) laøm naëng theâm caùc beänh nhö: lao, kieát lî, soát reùt.

5. Bieán chöùng noäi khoa, ngoaïi khoa

CHAÅN ÑOAÙN

Chaån ñoaùn laâm saøng: khoâng chính xaùc, khoâng xaùc ñònh loaïi KST nhieãm, möùc ñoä nhieãm.

Chaån ñoaùn caän laâm saøng:

2. (cid:3) Tröïc tieáp: - Maãu xeùt nghieäm (phaân, ñaøm, maùu, nöôùc tieåu)

- AÂm tính giaû.*

(cid:3) (cid:3) Giaùn tieáp: Khaùng nguyeân. Giaùn tieáp: Khaùng nguyeân.

(khoâng ñaëc hieäu ñoái vôùi saùn laù, giun chæ)

PHAÂN LOAÏI GIUN SAÙN

(cid:1) Lôùp coù voû cöùng (thaân hình oáng): - Giun (Nematoda). (cid:1) Lôùp khoâng coù voû cöùng (thaân deïp): - Saùn laù (Trematoda). - Saùn daây (Cestoda).

SÔ ÑOÀ CAÉT NGANG, CAÉT DOÏC CUÛA GIUN

SINH THAÙI CUÛA GIUN

(cid:4) Kyù sinh: oáng tieâu hoùa, heä tuaàn hoaøn, cô quan noäi taïng.

Giai ñoaïn chu du. Di chuyeån laïc choã. (cid:4) Haáp thu: Carbonhydrate, ñaïm, chaát beùo.

Baèng nhieàu caùch: huùt (giun moùc), ngaám qua da (giun chæ). (cid:4) Sinh saûn

* Ñeû tröùng: - tröùng thuï tinh * Ñeû tröùng: - tröùng thuï tinh

- tröùng khoâng thuï tinh (khoâng nôû)

* Ñeû phoâi: tröùng nôû ôû töû cung cuûa con giun caùi (giun chæ). (cid:4) Chu trình phaùt trieån

* CT tröïc tieáp (CTTT ngaén, CTTT daøi)

* CT giaùn tieáp (qua 1 hay nhieàu kyù chuû trung gian)

PHAÂN LOAÏI

• 4.1 Nhoùm kyù sinh ôû ruoät (cid:1) Giun ñuõa (Ascaris lumbricoides) (cid:1) Giun kim (Enterobius vermicularis) (cid:1) Giun toùc (Trichuris trichiura) (cid:1) Giun moùc (Ancylostoma duodenale vaø Necator americanus) (cid:1) Giun löôn (Strongyloides stercoralis) • 4.2 Nhoùm kyù sinh ôû ruoät vaø toå chöùc (cid:1) Giun xoaén (Trichinella spiralis) • 4.3 Nhoùm kyù sinh ôû maùu vaø caùc toå chöùc (giun chæ) • 4.3 Nhoùm kyù sinh ôû maùu vaø caùc toå chöùc (giun chæ) (cid:1) Giun chæ Bancroft (Wuchereria bancrofti) (cid:1) Giun chæ Maõ Lai (Brugia malayi). (cid:1) Onchocerca volvulus. (cid:1) Loa loa. • 4.4 Nhoùm kyù sinh laïc chuû gaây hoäi chöùng larva migrans (cid:1) Ancylostoma caninum: kyù sinh ôû choù. (cid:1) Ancylostoma brasiliense: kyù sinh ôû choù vaø meøo. (cid:1) Toxocara canis: kyù sinh ôû choù. (cid:1) Toxocara cati: kyù sinh ôû meøo.

GIUN ÑUÕA ÔÛ NGÖÔØI (ASCARIS LUMBRICOIDES)

MUÏC TIEÂU

1. Moâ taû hình theå giun tröôûng thaønh vaø caùc daïng tröùng.

2. Neâu ñaëc ñieåm sinh hoïc vaän duïng vaøo giaûi thích trieäu

chöùng beänh vaø phöông phaùp chaån ñoaùn.

3. Trình baøy caùch ñieàu trò vaø ngöøa beänh giun ñuõa.

4. Giaûi thích ñaëc ñieåm phoå bieán cuûa giun ñuõa.

5. Xaùc ñònh giun ñuõa ôû giai ñoaïn laïc choã hay giai ñoaïn chu du khi chuùng ñang kyù sinh ôû moät cô quan trong cô theå ngöôøi.

Hình theå giun ñuõa tröôûng thaønh

Hình theå con tröôûng thaønh vaø tröùng cuûa Ascaris lumbricoides

1 CAÙC LOAÏI TRÖÙNG GIUN ÑUÕA

2

1. Ñieån hình, khoâng thuï tinh

2. Khoâng ñieån hình, thuï tinh

3

4

3. Ñieån hình, thuï tinh

(chöùa phoâi baøo)

4. Ñieån hình, thuï tinh

(chöùa phoâi)

Chu trình phaùt trieån cuûa giun ñuõa (Ascaris lumbricoides)

DÒCH TEÃ

Tæ leä nhieãm giun ñuõa cao do:

(cid:4) Ñieàu kieän khí haäu nhieät ñôùi

(cid:4) Veä sinh keùm (cid:4) Söùc ñeà khaùng cuûa tröùng cao Söùc ñeà khaùng cuûa tröùng cao

(Formol 10%, HCl 1-2%, soáng 4-5 naêm)

TRIEÄU CHÖÙNG

(cid:1) Giai ñoaïn aáu truøng di chuyeån

(cid:3) Phoåi (hoäi chöùng Loeffler)

(cid:3) AÁu truøng di chuyeån laïc choã: naõo, maét, thaän

(cid:1) Giai ñoaïn giun tröôûng thaønh ôû ruoät non: soá löôïng ít gaây RLTH nheï.ï

Soá löôïng nhieàu noân ra giun, gaây taéc ruoät, vieâm ruoät thöøa, thuûng ruoät.

Roái loaïn thaàn kinh: quaïu, maát nguû, co giaät.

Suy nhöôïc cô theå do 15-20 giun laáy 4g protein/ ngaøy.

(Treû em caàn 40g protein/ ngaøy, 100g thòt caù cho 20g protein)

Giun di chuyeån laïc choã: muõi, mieäng, gan, tuïy, oáng maät.

AÁu truøng giun ñuõa ôû phoåi

Giun ñuõa gaây hieän töôïng taéc ruoät

Giun ñuõa di chuyeån laïc choã (giun tröôûng thaønh ôû gan)

Giun ñuõa gaây aùp xe gan

Giun ñuõa trong oáng maät cuûa ngöôøi

Qua hình sieâu aâm, giun ñuõa trong oáng daãn maät cuûa ngöôøi.

Beänh nhaân coù BCTT taêng khoaûng 50%, vaøng da, gan to, laùch to.

Giun ñuõa chui ra muõi, mieäng

CHAÅN ÑOAÙN

(cid:1) Giai ñoaïn aáu truøng

(cid:3) Döïa vaøo laâm saøng

(cid:3) Coâng thöùc maùu BCTT 20-40% (1-3 tuaàn sau khi nhieãm)

(cid:3) AÁu truøng/ ñaøm (cid:3) AÁu truøng/ ñaøm

(cid:1) Giai ñoaïn con tröôûng thaønh ôû ruoät

(cid:3) Xeùt nghieäm phaân tìm tröùng

ÑIEÀU TRÒ

(cid:1) Pamoat pyrantel (Combantrin, Helmintox)

Lieàu: 10 mg/kg

(cid:1) Nhoùm Benzimidazol

(cid:3) Mebendazol (Vermox, Vermifar, Mebendazol, Fugacar)

Lieàu: loaïi 100mg/v, saùng 1v, chieàu 1v, 3 ngaøy lieân tieáp Lieàu: loaïi 100mg/v, saùng 1v, chieàu 1v, 3 ngaøy lieân tieáp

loaïi 500 mg/v, lieàu duy nhaát 1v

(cid:3) Flubendazol (Fluvermal) gioáng Vermox

(cid:3) Albendazol (Zentel, Aldazol)

Lieàu: 200 mg/v, lieàu duy nhaát 400 mg

Albendazol

• Trẻ em > 2 tuổi và người lớn: 400 mg/ngày liều duy nhất.

• Trẻ em từ 6 - 24 tháng: 200 mg/ngày.

• Lặp lại liều thứ 2 sau 20 - 30 ngày dùng thuốc. (cid:3) CCĐ: phụ nữ có thai (3 tháng đầu), phụ nữ cho con bú,

bệnh gan, bệnh máu, tủy xương.

(cid:3) Lưu ý: Không được có thai 30 ngày dùng thuốc. (cid:3) TDP: đau bụng, buồn nôn, nhức đầu, chóng mặt, ban da,

rụng tóc.

Hiếm gặp: suy thận, giảm bạch cầu hạt, giảm tiểu cầu.

Mebendazol

Tương tự như Albendazol,

nhưng không dùng cho trẻ em < 2 tuổi.

AÂM TÍNH GIAÛ *

(cid:1) Nhieãm giun ñöïc. (cid:1) Soá löôïng tröùng raát ít. (cid:1) Chöa ñeán thôøi gian ñeû tröùng cuûa con caùi. (cid:1) Giun chæ laáy maùu veà ñeâm. (cid:1) Do beänh khaùc.