Bai giảng VẼ KỸ THUẬT - Trường cao đẳng hóa chất

TR NG CAO Đ NG HÓA CH T ƯỜ Ẳ Ấ

KHOA CÔNG NGH V T LI U Ệ Ậ Ệ

HÌNH H C H A HÌNH

Ọ

Ọ

V K THU T

Ẽ Ỹ

Ậ

GI NG VIÊN: NGUY N BÁ PHÚ Ả Ễ

CNH11, 12 - K52 L P: Ớ

VÏ Kü THUËT

VËt liÖu, dông cô vÏ vµ c¸ch sö dông chóng

C¸c vËt liÖu vµ dông cô cÇn thiÕt ®Ó vÏ lµ: giÊy vÏ, bót ch×, v¸n vÏ, th­íc T, ªke, compa, th­íc cong, ...

1.GiÊy v Ï

2.Bó t c h×: Lo¹i cøng ®­îc ký hiÖu b»ng ch÷ H: H, 2H, 3H, ..., 7H (sè ®øng tr­íc ch÷ H cµng lín th× lâi ch× cµng cøng); lo¹i mÒm ®­îc ký hiÖu b»ng ch÷ B: 2B, 3B, ..., 6B (sè ®øng tr­íc ch÷ B cµng lín th× lâi ch× cµng mÒm)

Ngoµi ra cßn lo¹i cã ®é cøng trung b×nh ®­îc ký hiÖu lµ HB. Trong vÏ kü thuËt nªn dïng c¸c lo¹i bót ch× 3H, 2H, H, HB, B vµ 2B; bao giê còng cÇn cã Ýt nhÊt mét bót ch× lo¹i cøng ®Ó vÏ c¸c nÐt m¶nh vµ mét bót ch× lo¹i mÒm ®Ó t« ®Ëm nÐt vÏ

C¸c h g ät b ó t c h× ®­îc c hØ râ trª n h×nh v Ï

25 - 30

10

5

PhÇn ®­îc gät dµi kho¶ng 25 ®Õn 30 mm. lâi ch× lé ra ngoµi chõng 8-10 mm, ®­îc vãt vµ mµi thËt nhän nh­ mòi kim nÕu lµ bót ch× cøng hoÆc gät v¸t nÕu lµ bót ch× mÒm.

4. V¸n v Ï:

V¸n vÏ ®­îc lµm b»ng gç mÒm, kh«, cã nÑp cøng ®Ó gi÷ cho v¸n khái kªnh. MÆt v¸n ph¶i thËt ph¼ng vµ nh½n, kÝch th­íc v¸n tuú theo khæ giÊy vÏ

Ph¶i gi÷ g×n mÆt v¸n lu«n lu«n s¹ch vµ nh½n. -Kh«ng ®­îc viÕt vÏ lªn v¸n -Kh«ng ®­îc t× ®Çu ch× lªn v¸n ®Ó vãt -Kh«ng ®­îc mµi bót ch× trªn mÆt v¸n vµ nhÊt lµ kh«ng ®ù¬c xÐn giÊy trªn v¸n. Ph¶i gi÷ cho mÐp v¸n kh«ng bÞ x©y x¸t, nhÊt lµ mÐp tr¸i n¬i tr­ît th­íc T

5. Th­íc T v µ th­íc d Ñt

Th­íc T gåm th©n th­íc A lµ mét thanh gç máng g¾n vu«ng gãc víi ®Çu th­íc T nh­ h×nh ch÷ T. §Çu th­íc gåm hai miÕng gç: miÕng B1 g¾n chÆt vµo th©n th­íc, cßn miÕng B2 cã thÓ quay quanh mét vÝt kim lo¹i, mÐp cña miÕng nµy ®­îc ¸p s¸t vµo mÐp tr¸i cña v¸n vÏ vµ cã thÓ tr­ît trªn ®ã

6. £ke

ªke th­êng lµm b»ng gç hay nhùa, h×nh tam gi¸c vu«ng, cã c¸c gãc nhän vµ cì kh¸c nhau. Ph¶i dïng mét bé hai ªke: mét lo¹i cã c¸c gãc 450-900-450, vµ mét lo¹i cã c¸c gãc 300-900-600

Dïng bé 2 c o m pa c ã thÓ vÏ ®­îc mé t s è g ãc ®Æc biÖt

7. Co m p a

- Compa ch× dïng ®Ó vÏ ®­êng trßn hay cung trßn.

- Compa ®o cã hai ®Çu nhän dïng ®Ó mang c¸c ®é dµi tõ th­íc ®o lªn giÊy vµ ng­îc l¹i.

8- Th­íc cong

§Ó vÏ c¸c ®­êng cong (kh«ng ph¶i ®­êng trßn hay cung trßn) ng­êi ta dïng th­íc cong. Th­íc cong th­êng lµm b»ng nhùa cã h×nh d¹ng kh¸c nhau

§­êng cong muèn vÏ ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh bëi mét sè ®iÓm kh¸ gÇn nhau cña nã. Tr­íc khi dïng th­íc cong nªn dïng tay vÏ b»ng nÐt m¶nh ®­êng cong qua c¸c ®iÓm ®· x¸c ®Þnh. Sau ®ã lùa chän cung th­íc cong cã thÓ ®i qua bèn hay n¨m ®iÓm cña ®­êng cong, ®Æt vµo nh­ng chØ nèi ba ®iÓm th«i, cø lµm nh­ thÕ cho ®Õn khi vÏ hÕt ®­êng cong.

Ch­¬ng 1

C¸c TI£U CHUÈN TR×NH BµY b¶n vÏ

B¶n vÏ kü thuËt ë mçi n­íc ®Òu ®­îc thµnh lËp theo nh÷ng quy ®Þnh thèng nhÊt do nhµ n­íc th«ng qua vµ ban hµnh nh­ ph¸p lÖnh gäi lµ tiªu chuÈn nhµ n­íc.

Mçi n­íc cã tiªu chuÈn riªng cña m×nh song tiªu chuÈn cña c¸c n­íc nãi chung ®Òu cã nh÷ng ®iÓm gièng nhau gióp cho nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c kü thuËt cã thÓ qua b¶n vÏ mµ hiÓu biÕt lÉn nhau

Nhµ n­íc ta ®· ban hµnh tiªu chuÈn ViÖt Nam (viÕt t¾t lµ TCVN) n¨m 1963 sù ra ®êi ®ã ®· ®¸nh dÊu b­íc ph¸t triÓn nÒn c«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa ë miÒn B¾c n­íc ta, hiÖn nay nhµ tiªu chuÈn ViÖt nam ®· cã nhiÒu thay ®æi ®Ó phï hîp víi tiªu chuÈn chung cña thÕ giíi.

1. ý nghÜa c¸c tiªu chuÈn

Ch÷ vµ sè trªn b¶n vÏ ph¶i râ rµng, dÔ ®äc, dÔ viÕt vµ ®Ñp m¾t, tr¸nh g©y nªn nh÷ng sù hiÓu lÇm. TCVN 6 ­ 85 quy ®Þnh mét c¸ch chi tiÕt c¸ch viÕt ch÷ hoa, ch÷ th­êng vµ sè trªn b¶n vÏ, ch÷ vµ sè trªn c¸c b¶n vÏ c¬ khÝ ®Òu ph¶i viÕt nghiªng 750 so víi ®­êng n»m ngang. ChiÒu cao cña ch÷ hoa vµ sè (tÝnh theo milimÐt. ®­îc gäi lµ khæ ch÷. Tiªu chuÈn quy ®Þnh ®­îc dïng c¸c khæ ch÷ 2, 5; 3, 5; 5; 7; 10; 14; 20; 28; 30. MÉu ch÷ vµ sè ®­îc chØ râ trªn h×nh vÏ. CÇn c¨n cø vµo mÉu ch÷ vµ sè ®Ó tËp viÕt cho ®óng, nhanh vµ ®Ñp. nhí liªn hÖ gi÷a c¸c kÝch th­íc trong métMuèn vËy ph¶i luyÖn tËp nhiÒu cho quen tay, ®Ó nhí h×nh d¹ng ch÷ vµ sè, ch÷ còng nh­ gi÷a c¸c ch÷ vµ sè. §Æc biÖt vµ sè khæ nhá 2,5 hay 3, 5 th­êng gÆp trªn b¶n vÏ

2. Ch÷ vµ ch÷ sè trªn b¶n vÏ

MÉu ch÷ vµ sè

3. Khæ giÊy vµ c¸ch tr×nh bµy b¶n vÏ

- Kh gi y

gi y sau khi xén

ổ ấ (TCVN 2- 74): Là kích th

c t ướ ờ ấ

Ký hi uệ Ký hi uệ AA00 AA11 AA22 AA33 AA44

Kích th Kích th c ướ c ướ 1189 x 841 1189 x 841 594 x 420 841 x 594 594 x 420 841 x 594 420 x 297 420 x 297 297x 210 297x 210

(mm) (mm)

ậ

b. Trình bày kh gi y ổ ấ + Khung b n vả ẽ : V nét đ m ẽ ­ Đ t ngang ặ + Khung tên

góc d

i bên ph i b n v

ở

ướ

ả ả ẽ

 Đóng b n vả ẽ

+ L trái ề ­ Đ t đ ng ặ ứ

5

5

5

A4

A4

A3

5

25

25

0 1 2

7 9 2

5

5

297

210

+ Khung tên : V nét li n đ m ẽ

ề ậ

­ Kích th

c khung tên

ướ

140

25 35 20

8

Ho àng Hà 07.4.09 2 3 5

VÏ H×nh häc

8

2 3

S inh 1 v iª n Giáo 4 v iê n

8

TL 1:1 7

Líp CNH 12 – K52

8

6 Tr­ê ng c ® hãa c hÊt BV s 2ố 8

25

­ N i dung ghi trong khung tên

ộ

i ườ i v ườ ẽ

Ô 1 : Sinh viên (Ng v )ẽÔ 2 : H Tên Ng ọ Ô 3 : Ngày hoàn thành b n vả ẽ

Ô 5 : Tên b n vả ẽ Ô 6 : Tên đ n vơ ị Ô 7 : T lỷ ệ Ô 8 : B n v s

ả ẽ ố

hinhchieuA 1:2TL

Trªn c¸c b¶n vÏ, tuú theo møc ®é phøc t¹p vµ ®é lín cña vËt thÓ ®­îc biÓu diÔn vµ tuú theo lo¹i b¶n vÏ, ng­êi ta cã thÓ vÏ to b»ng thËt hoÆc phãng to b»ng thu nhá. TØ sè kÝch th­íc ®o ®­îc trªn b¶n vÏ víi kÝch th­íc thËt t­¬ng øng gäi lµ tØ lÖ b¶n vÏ. CÇn chó ý r»ng dï vÏ theo tØ lÖ nµo, con sè kÝch th­íc ghi trªn b¶n vÏ còng ph¶i lµ con sè kÝch th­íc thËt.

TCVN 3 – 74 qui ®Þnh ngoµi tØ lÖ nguyªn h×nh 1 : 1 ra, cã thÓ dïng c¸c tØ lÖ sau :

TØ lÖ thu nhá: 1 : 2; 1 : 2,5; 1 : 4 ; 1 : 5; 1 : 10; 1 : 20; 1 : 25…

TØ lÖ phãng to: 2 : 1; 2,5 : 1; 4 : 1; 5 : 1;…..

4.TØ lÖ b¶n vÏ.

5. §­êng nÐt.

Trªn b¶n vÏ, c¸c h×nh biÓu diÔn ®­îc t¹o thµnh bëi c¸c ®­

êng cã tÝnh chÊt vµ ý nghÜa kh¸c nhau. §Ó ph©n biÖt c¸c

®­êng ®ã ng­êi ta dïng c¸c lo¹i nÐt vÏ kh¸c nhau, khiÕn cho

h×nh vÏ thªm râ rµng, dÔ ®äc. TCVN 8 – 1993 qui ®Þnh

c¸c lo¹i nÐt vÏ vµ øng dông cña chóng nh­ sau:

6. C¸c h g hi kÝc h th­íc .

B¶n vÏ kü thuËt kh«ng nh÷ng cho phÐp ta h×nh dung ®­îc h×nh d¹ng cña vËt thÓ nhê h×nh biÓu diÔn, mµ cßn cho ta biÕt ®é lín cña vËt thÓ nhê c¸c kÝch th­íc ghi trªn b¶n vÏ. VËt thÓ cµng phøc t¹p th× kÝch th­íc cµng nhiÒu, do ®ã ph¶i biÕt c¸ch ghi râ rµng, kh«ng g©y nhÇm lÉn trong s¶n xuÊt. Nh÷ng nguyªn t¾c vÒ c¸ch ghi kÝch th­íc trªn b¶n vÏ c¬ khÝ ®· ®­îc TCVN 5705­1993 quy ®Þnh râ rµng vµ chi tiÕt

C¸c thµnh phÇn c ña mé t kÝc h th­íc

1. Muèn ghi mét kÝch th­íc trªn b¶n vÏ, nãi chung ta ph¶i dïng ®­êng dãng, ®­êng kÝch th­íc vµ con sè kÝch th­íc. Trong mét sè tr­êng hîp cßn ph¶i dïng thªm c¸c ký hiÖu vµ ghi chó b»ng ch÷.

a) §­êng dãng ®­îc vÏ b»ng nÐt liÒn m¶nh (b/3 hay nhá h¬n) dïng ®Ó mang ra ngoµi hai ®Çu mót cña ®­êng bao ®­îc ghi kÝch th­íc.

20

18

36

45

NÕu ghi kÝch th­íc ®é dµi cña mét ®o¹n th¼ng th× ®­êng dãng ph¶i vu«ng gãc víi ®o¹n th¼ng ®ã.

NÕu ghi ®é lín cña gãc hay cung th× ®­êng dãng ph¶i n»m trªn ®­êng kÐo dµi cña hai c¹nh gãc, hay vu«ng gãc víi cung t¹i hai ®Çu mót cung

Tr­êng hîp ®Æc biÖt, ®­êng dãng cã thÓ v¹ch xiªn, nh­ng vÉn ph¶i song song víi nhau .

§­êng dãng ph¶i v¹ch qu¸ ®­êng KT chç cã mòi tªn kho¶ng 2 ®Õn 5mm. NÕu ®­êng KT v¹ch gi÷a hai ®­êng bao th× kh«ng ph¶i vÏ ®­êng dãng.

§­êng kÝch th­íc ®­îc vÏ b»ng nÐt liÒn m¶nh (b/3 hay nhá h¬n) ë ®Çu cã mòi tªn. H×nh d¹ng vµ ®é lín cña mòi tªn ®­îc chØ râ trªn

§­êng kÝch th­íc ph¶i v¹ch vµo kho¶ng gi÷a hai ®­êng dãng, ®­êng trôc hoÆc ®­êng bao, vu«ng gãc víi chóng vµ c¸ch ®Òu ®­êng bao mét kho¶ng 5mm trë lªn.

§èi víi nh÷ng kÝch th­íc nhá, nÕu thiÕu chç vÏ mòi tªn th× cã thÓ kÐo dµi ®­êng kÝch th­íc ra vµ ®Æt mòi tªn ë ngoµi (h×nh 325, a). NÕu c¸c ®­êng bao gÇn s¸t nhau th× ®­ êng bao ë chç c¾t mòi tªn ph¶i vÏ ®øt ®o¹n

a)Con sè kÝch th­íc ph¶i ghi song song trªn ®­êng kÝch th­íc, vµ cè g¾ng ghi ë gi÷a ®­êng kÝch th­íc. Còng cã thÓ ghi con sè kÝch th­íc ë chç ®øt ®o¹n cña ®­êng kÝch th­íc (h×nh 327) nh­ng ph¶i thèng nhÊt c¸ch ghi trong toµn b¶n vÏ.

Nh÷ng con sè kÝch th­íc gãc

Con sè kÝch th­íc kh«ng ®­îc ghi ng­îc. Trong tr­êng hîp ®­êng kÝch th­íc ®é dµi n»m nghiªng th× con sè kÝch th­íc ®­îc ghi nh­ sau

2

12,25

2

NÕu kho¶ng gi÷a c¸c mòi tªn qu¸ nhá kh«ng ®ñ ghi con sè kÝch th­íc th× cã thÓ ®Æt con sè kÝch th­ãc ë ngoµi