Bài giảng Yếu tố con người: Chương 3 - Các dạng và bản chất của sai sót có liên quan tới việc cung cấp ATS

Chương III của tài liệu tập trung vào các dạng và bản chất của sai sót liên quan đến việc cung cấp dịch vụ không lưu (ATS). Mục tiêu của chương là giúp học viên trình bày được nguyên nhân gây ra sai sót của con người, phân biệt và mô tả các dạng sai sót, và giải thích tại sao sai sót là không thể tránh khỏi trong quá trình làm việc.

Học viên làm quen với các loại sai sót trong lĩnh vực kiểm soát không lưu, hiểu rõ nguyên nhân và cách phân loại chúng, từ đó có thể đưa ra các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro sai sót trong công việc.

Chương này đi sâu vào phân tích các sai sót của con người trong lĩnh vực kiểm soát không lưu, bắt đầu bằng việc xem xét các yếu tố như mệt mỏi, thiếu kỹ năng, hiểu sai, và thiếu thông tin có thể dẫn đến sai sót.

Chương này phân loại các sai sót thành ba loại chính dựa trên hành vi: dựa trên kỹ năng, dựa trên quy định và dựa trên kiến thức. Sai sót dựa trên kỹ năng bao gồm nhầm lỡ (slips) do mất tập trung và lầm lẫn (lapses) liên quan đến trí nhớ. Sai sót dựa trên quy định xảy ra khi áp dụng sai quy định đúng hoặc áp dụng quy định không phù hợp. Sai sót dựa trên kiến thức xảy ra khi không đủ kiến thức hoặc áp dụng kiến thức không phù hợp trong các tình huống bất thường.

Các trường hợp cụ thể dẫn đến nhầm lỡ và lầm lẫn được minh họa bằng các ví dụ thực tế, như quên kiểm tra, bị yếu tố bên ngoài tác động, chậm trễ thực hiện ý định, sai sót do can thiệp, nhầm lẫn nhận thức và quá chú ý. Hành vi dựa trên quy tắc được giải thích là việc áp dụng các quy tắc và quy trình đã lưu trữ trong trí nhớ dài hạn để giải quyết các vấn đề quen thuộc. Hành vi dựa trên kiến thức được sử dụng trong các tình huống bất thường hoặc khi có ít quy định sẵn có, đòi hỏi sự kết hợp của kỹ năng, năng lực, quan sát, huấn luyện và kinh nghiệm để tạo ra một giải pháp.

Chương này cũng đề cập đến vi phạm, là các hành vi cố ý làm khác các quy định hoặc quy trình, và phân loại chúng thành vi phạm thường lệ, vi phạm lạc quan hóa, vi phạm không thường lệ và hành vi phá hoại.