Bài Thuyết Trình Lịch Sử Vật Lý Phần IV: Kinh Nghiệm và Tổng Quan

ƯỜ

Ế

TR

Ạ Ọ Ư Ạ NG Đ I H C S PH M HU Ậ

KHOA V T LÍ

Ị

Ừ Ọ

Ầ

Ệ

Ử Ậ L CH S V T LÝ Ọ PH N IV. ĐI N H C VÀ T H C

ị ẩ ả Gi ng viên : Cô Lê Th C m Tú

DANH SÁCH NHÓM SVTH

Nhóm TBCN Nhóm CNĐQ

Ộ

N I DUNG

Ờ Ủ

Ừ Ọ

Ự

Ọ

Ệ

S RA Đ I C A NGÀNH ĐI N H C VÀ T H C.

Ứ

Ữ

Ề

Ệ

Ị

NH NG NGHIÊN C U Đ NH TÍNH V ĐI N.

Ứ

Ữ

Ị

ƯỢ

Ệ

NH NG NGHIÊN C U Đ NH L

Ề NG V ĐI N

Ừ Ọ

Ọ

Ệ

TĨNH ĐI N H C VÀ TĨNH T H C

II I I V

Ứ

Ụ NG D NG

Ờ Ủ

Ừ Ọ

Ọ

Ự

Ệ

S RA Đ I C A NGÀNH ĐI N H C VÀ T H C.

• 600 năm tr

ướ ế ọ t h c kiêm toán h c l ng danh

ọ

ạ ị c Tây L ch t ả ứ Thalès de Milet đã kh o c u m i hi n t ấ ằ ọ ừ ng và s v t chung quanh. ế ự ậ ổ ằ ỉ

ụ ườ ụ ợ ổ ậ ẹ ớ ạ i Hy L p, nhà tri ệ ượ ạ • Ông Thalès ch tìm th y r ng khi sát m nh c c h phách b ng mi ng da thì ổ ng h p c c h phách không

ườ ầ ả i đ u tiên kh o

ế ỷ ớ ọ i năm 1600, Sir William Gilbert là ng h c.

• Trong vi c nghiên c u v đi n l c và t

ụ c c h phách đã hút các v t nh , trái v i tr ượ c chà sát. đ ả • Tr i qua 22 th k t ứ ề ệ c u v đi n h c và t ệ ề ệ ự

ừ ự l c, Gilbert đã phát minh ra đ ể ượ ệ ứ ậ ừ ọ ứ ế

ệ ấ c ộ m t đi n nghi m k (électroscope) dùng đ khám phá các v t có ch a đi n ượ l ệ ỏ ng r t nh .

Ề Ệ

Ữ

Ứ

Ị

NH NG NGHIÊN C U Đ NH TÍNH V ĐI N.

• 1745 Richman b t đ u nghiên c u các hi n t

ắ ầ ệ ượ ứ ệ ng đi n.

ắ ằ ị ệ ế ạ ẫ ằ ộ ỉ ồ • Đã ch t o ra “ Ch th đi n” : G m m t dây d n b ng s t n m ngang,

ộ ậ ặ ộ ợ ứ ẳ ạ có treo m t s i dây lanh buông th ng đ ng, c nh m t v t n ng.=> khi

ậ ặ ề ệ ề ẫ ợ ị truy n đi n vào dây d n thì s i dây lanh b hút v phía v t n ng, khi

ở ề ị ữ ệ ầ ỉ ị không còn đi n n a nó tr v v trí ban đ u. => Richman dung ch th

ệ ượ ứ ệ ể ố ớ ệ ệ ạ đi n đ nghiên c u hi n t ệ ng đi n đ i v i “ đi n nhân t o và đi n

thiên nhiên”

ệ ệ ườ ệ ậ ng xung quanh v t tích đi n và tính => Richman đã phát hi n ra đi n tr

ấ ủ ệ ườ ả ả ớ ậ ệ ch t c a đi n tr ng đó là gi m theo kho ng cách t i v t tích đi n.

Ề Ệ

Ữ

Ứ

Ị

NH NG NGHIÊN C U Đ NH TÍNH V ĐI N.

ứ ề ệ

• 1745 Phranclin cũng nghiên c u v đi n. ứ • Thí nghi m đ u tiên, ông đã nghiên c u tác d ng c a nh ng mũi nh n

ụ ủ ữ ầ ọ

ệ ẫ d n đi n

ệ ư

ề ệ ươ ằ ọ ậ

ướ ứ ư tr ệ ệ c khi tích đi n đ u ch a m t l

ệ ươ ậ ề i, v t nào mang th a l a đi n là v t tích đi n d ự • Trong s phân b l ng,

ệ ố ạ ế ử ệ

• Ông ch ng minh s b o toàn ch t đi n b ng thí nghi m. Ông nêu ra gi

ệ • Ông đ a ra khái ni m v đi n d ng và đi n âm. ử ổ ế ấ ộ ệ • Phranclin quan ni m r ng “ l a đi n là m t ch t ph bi n và m i v t ệ ử ộ ượ ng l a đi n nh nhau. ừ ử ệ ậ ệ ậ v t nào mang thi u l a đi n là v t tích đi n âm. ằ ậ ấ ệ ệ ả

ệ ủ ự ả thuy t v b n ch t đi n c a các tia ch p.

ấ ệ ệ ế ề ằ ộ ứ ế ề ả ự ớ ổ ế • 1752, ông th c hi n thí nghi m n i ti ng b ng cách dùng m t chi c di u

ữ ả ờ ớ th lên tr i khi có nh ng đám mây giông đang bay t i.

Ề Ệ

Ữ

Ứ

Ị

NH NG NGHIÊN C U Đ NH TÍNH V ĐI N.

ủ ệ

ệ ệ ấ ừ

ừ ớ ạ ự ề ữ ấ ằ ế ấ ỏ ữ ươ ự ớ ơ • 1759 Công trình c a Êpinux “ Thí nghi m v lí thuy t đi n và t ” v i ệ , nh ng ch t l ng mà các h t ng tác v i v t ch t b ng nh ng l c hút và l c ấ ề ng tác v i nhau và t

quan ni m v các ch t đi n và ch t t ớ ậ ươ t đ y.ẩ

ể ả ệ ấ ng t

ư ậ ỉ ấ ừ ươ ự t ấ ừ không hút h t đ ệ ư nh ch t đi n đ gi ế ượ ấ ả c t i thích các hi n t c các v t mà ch hút

ơ ư • Êpinux đ a ra ch t t ừ ng t , nh ng ch t t ộ ố ậ c m t s v t. ượ t ượ đ

• Trong thiên nhiên có các v t t

ư ậ ư

ấ ừ ư ệ gi ng nh các ch t d n đi n. Còn v m t khác, ch t t ệ gi ng nh v t đi n nh ng không có các ề ặ và

ấ ẫ ừ ố ấ ệ ậ ậ ừ ố ấ ẫ ư ch t d n t ch t đi n tuân theo quy lu t nh nhau.

Ữ

Ứ

Ị

ƯỢ

Ề Ệ

NH NG NGHIÊN C U Đ NH L

NG V ĐI N

II I

• Êpinux nghiên c u t

ơ ứ ươ ươ ừ ữ ệ ậ ng tác t và t

ả ả

ằ ư ự ấ ả ẫ ố ả ng kho ng cách gi ng nh l c h p d n”

• 1967 Prixli phát bi u: Các phép tính lí thuy t ch ng t ệ

ự ng tác đi n gi a các v t. “ L c ỉ ệ ươ t ng tác gi m theo kho ng cách, ông đoán r ng nó gi m theo t l ươ ớ ị ngh ch v i bình ph ể ỏ ằ ứ ế ệ

ế ằ ớ ế ự r ng n u l c đi n v i 1/rn, ch khi nào n đúng b ng 2 thì các đi n tích m i dàn h t ra

ỉ ủ ậ ẫ

• 1771 Cavendixo đã ch ng minh b ng thí nghi m r ng l c đi n t l

ệ ỉ ệ ớ ự ệ ằ ằ ỉ ệ ớ t l ặ m t ngoài c a v t d n. ứ v i

1/rn trong đó n = 2 ± 1/50

• Cavendixo không công b k t qu nghiên c u c a mình chính vì v y mà

ứ ủ ả ậ

ớ ớ ố t

• 14 năm sau thí nghi m Cavendixo, culong phát minh l

ậ c đ nh lu t đó

ố ế ấ i 1879, macxoen m i tìm th y và công b n = 2 ± 21600. i đ ị ư ộ ạ ượ ị ậ ệ ươ ằ nh ng b ng m t ph ng pháp khác, ngày nay mang tên đ nh lu t Culông

Ứ

Ữ

Ị

ƯỢ

Ề Ệ

NH NG NGHIÊN C U Đ NH L

NG V ĐI N

II I

ạ ế

ẩ ữ ắ ấ ự

ệ ể ằ

• Culông t o ra chi c cân xo n r t chính xác ự và dùng nó đ đo l c đ y và l c hút gi a các đi n tích b ng nhau. ị

ể ẩ

ụ ả ầ ậ ủ ư ụ ệ

ậ ộ

ậ ủ ả ớ đi n và t l

• Phát bi u đ nh lu t : “Tác d ng đ y cũng nh tác d ng hút c a hai qu c u tích đi n, ầ ử ệ ỉ ữ và do đó gi a hai ph n t đi n cũng v y, t ệ ấ ớ ậ ệ thu n v i m t đ ch t đi n c a c hai l ị ỉ ệ ử ầ ph n t ngh ch v i bình ữ ươ ph

ệ ả ng kho ng cách gi a chúng”

Ứ

Ữ

Ị

ƯỢ

Ề Ệ

NH NG NGHIÊN C U Đ NH L

NG V ĐI N

II I

• Culông cho r ng có hai ch t đi n, chúng t n t

ồ ạ ệ ấ ằ ọ ậ ớ ố i trong m i v t v i s

ượ l ư ng nh nhau.

ứ ằ

ọ ệ

ệ ạ ể ỗ ộ ậ ẫ • Ông nghiên c u phân b đi n tích trong m t v t d n và tìm ra r ng ự ỏ ằ ứ b ng th c ậ ộ ủ ậ ẫ ỉ ệ ớ v i m t đ

ể ệ

ượ ươ

c ph ế ự ề ầ ọ ậ ng pháp đo các tích.=> góp ph n xây d ng lí thuy t toán h c v các

ừ ệ ừ ố ệ ề ặ m i đi n tích đ u dàn ra m t ngoài. Ông cũng ch ng t ự ằ ệ i m i đi m c a v t d n t l nghi m r ng: “ l c đi n t ạ i đi m đó” đi n tích t ứ ủ ữ => Nh ng nghiên c u c a Culông đã xác l p đ ệ đi n tích và t ệ ượ hi n t ng đi n t .

Ừ Ọ

Ọ

Ệ

TĨNH ĐI N H C VÀ TĨNH T H C

I V

ắ ộ ơ ở • Nhà toán h c Grin ( 1793 – 1841) Ông nêu lên m t nguyên t c làm c s

ọ ế ả ề ệ cho lí thuy t gi i tích v tĩnh đi n.

ị ắ ờ ộ ệ ộ

ể ầ ủ ự ủ ọ ạ ụ ọ ộ ằ ệ

ế ố ươ ứ ầ ủ ượ ạ c l i.

• Ông cũng đã xây d ng ph

ự • Nguyên t c đó có th xác đ nh các l c đi n nh m t hàm c a t a đ , sao cho các thành ph n c a l c đi n theo các tr c t a đ b ng đ o hàm riêng ấ ph n c a hàm đó l y theo các bi n s t ự ấ ộ ươ ả ng ng và theo d u ng ể ả i tích đ gi i m t bài toán khó ng pháp gi

h n.ơ

• Gauxo (1777 – 1855) cũng đóng góp vào s phát tri n lí thuy t gi

ế

ệ ệ ự ộ ự tĩnh đi n và tĩnh t

ữ ượ

ề ả i tích v ề ế ừ ằ b ng vi c xây d ng m t lí thuy t t ng quát v th . ầ ủ ấ ế ấ ố

ừ ọ ệ ệ ọ ọ ề ự c a tĩnh đi n h c và tĩnh t

ấ ừ ủ ẽ ộ ướ ể ể ế ổ ự ế ệ => Nh ng công trình c a Poatxong, Grin, Gauxo đ c th c hi n vào đ u th ệ ế ề ể ỉ k XIX. V th c ch t chúng ti p n i và phát tri n lí thuy t v các ch t đi n ế ỉ ế ỉ và ch t t h c th k XVIII. Đi n h c th k ớ ng hoàn toàn m i khi Ganvani phát minh ra XIX s phát tri n theo m t h

dòng đi n.ệ

Ứ

Ụ NG D NG

V CH

ƯƠ Ệ Ệ ƯỜ NG I. ĐI N TÍCH. ĐI N TR NG

ọ t h c Hy L p Thalet l n đ u tiên mô t

ổ ng khi c xát h phách vào ậ ấ ạ ể ế

ả ệ ượ hi n t ế ầ ệ

ng và đi n tích âm. ươ ệ ớ ụ ệ ở ọ ng.

ệ ắ ị ể ẫ ệ ệ ệ 1. Đi n tích. ờ ử ị v. L ch s ra đ i. ầ ế ọ ầ Nhà tri ớ ẹ ậ ạ mi ng d thì nó có th hút các v t nh mà không c n ti p xúc v i các v t y. ệ ươ ư Sau đó, Benjamin Franklin đ a ra các khái ni m đi n tích d ủ ọ Franklin g i đi n tích thanh th y tinh c xát v i l a là đi n tích d ử ạ ụ . Trong quá trình d y h c GV có th d n d t l ch s phát hi n đi n tích

ứ ạ Ứ tr ọ c khi d y ki n th c này cho HS.

ng d ng ướ ị

ị ờ

ự ệ ằ

ậ ề ự ươ ữ ể ng tác gi a hai đi n tích đi m đ ng yên.

ậ ự ệ ự ế

ệ ữ ươ ị ế ậ 2. Đ nh lu t Culông ử v. L ch s ra đ i. Năm 1785, Charles Augustin De Broglie Coulomb (Pháp) b ng th c nghi m đã tìm ra ị đ nh lu t v s t ế Sau đó Coulomb đã ti n hành đo l c hút. Sau nhi u l n thí nghi m ông k t lu n l c ỉ ệ hút gi a các đi n tích t l

ớ ngh ch v i bình ph ọ ắ ủ ạ ữ ụ ng d ng. ệ trong quá trình d y h c, GV có th gi

ệ ậ ư ắ

ứ ề ầ ả ng kho ng cách gi a chúng. Ứ ệ ể ớ i thi u thí nghi m cân xo n c a ị ể ạ ệ Coulomb và đ a thí nghi m cân xo n vào đ d y đ nh lu t Coulomb.

V CH

ƯƠ Ệ Ệ ƯỜ NG I. ĐI N TÍCH ĐI N TR NG

V CH

ƯƠ Ệ Ệ ƯỜ NG I. ĐI N TÍCH ĐI N TR NG

ị ờ

ố ờ ườ ế ỉ

i ta phát hi n ra ặ t là

ự ượ ệ ị ng đi n phân và xác đ nh đ ộ ớ c đ l n

ệ

ệ ề ặ ố ệ ượ e = 1,602023.1019 C. i ta đ t tên cho đi n tích nguyên t ị là electron theo đ ngh

ượ ệ

ệ ạ ề ượ ệ ằ ỏ

ế 3. Thuy t eletron ử v L ch s ra đ i. ệ ế Thuy t electron ra đ i vào cu i th k XIX sau khi ng ệ ủ ờ electron nh các công trình c a Stoney, Plucker, Crookes, Schuster và đ c bi Thomson và Millikan. Năm 1874, Stoney đã d a vào hi n t ố đi n tích nguyên t ườ Năm 1891, ng ủ c a Stoney. Năm 1900, Millikan đo đ ấ ệ đo đ nguyên l n 1,6. 1019 C.

Ứ

ằ ủ c đi n tích c a electron b ng thí nghi m Millikan ố ủ c đi n tích nh nh t là 1,6. 1019 C và đi n tích c a các h t đ u b ng s ầ ụ ng d ng. ạ ờ ủ ể ẫ ử ế ế ế

ọ ậ ể ắ ị Khi d y thuy t electron, Gv có th d n d t l ch s ra đ i c a thuy t và chi u ứ các video đ tăng thêm h ng thú h c t p cho HS.

V CH

THÍ NGHI M Ệ C A Ủ MILLIKAN

ƯƠ Ệ Ệ ƯỜ NG I. ĐI N TÍCH ĐI N TR NG

V CH

ƯƠ Ệ Ệ ƯỜ NG I. ĐI N TÍCH ĐI N TR NG

V CH

ƯƠ Ệ Ệ ƯỜ NG I. ĐI N TÍCH ĐI N TR NG

ườ

ầ ầ ầ c Michael Faraday nêu lên l n đ u tiên sau đó đ

ng tác g n đ ệ ượ ứ ọ

ượ ự

ữ ể ậ

ể ậ

ượ ằ ứ ầ ế ươ ắ ủ c s đúng đ n c a thuy t t ự ươ ế ế v t này sang v t kia nh m t môi tr ộ ơ ả ủ ề ừ ậ ỉ ị

ữ ế

ệ

i đã đ a ra khái ni m đi n tr ệ ượ ấ ư ộ ậ ườ ệ 5. Đi n tr ng ờ ử ị v L ch s ra đ i. ế ươ Thuy t t c ế Maxwell hoàn thi n và ch ng minh b ng lí thuy t. Ngày nay khoa h c đã ch ng ng tác g n. minh đ ỉ ộ ằ ng tác gi a các v t th ch N i dung c b n c a thuy t: thuy t cho r ng l c t ườ ờ ộ ng nào đó bao quanh các có th truy n t ệ ả ậ v t. khi ch có m t đi n tích thôi thì kho ng không gian bao quanh nó cũng ch u ấ ị ổ nh ng bi n đ i nh t đ nh. ườ Michael Faraday là ng ằ r ng không gian bao quanh m t v t tích đi n đ ở ế ỉ ệ ườ ng th k XIX, đã cho ở ầ c l p đ y b i các đ ứ ng s c.

ứ ề ệ ườ ụ ế ế ầ ụ ng d ng:

ơ ở ủ Lý thuy t tác d ng g n là c s c a các ki n th c v đi n tr ấ ủ ể ể ề ả ể ế ơ

ườ Ứ ng, ệ do đó GV nên tìm hi u thuy t này đ hi u rõ h n v b n ch t c a đi n tr ng.

ƯƠ Ổ Ệ NG II. DÒNG ĐI N KHÔNG Đ I

ổ

ị ờ

ự

ệ

ầ ướ ệ ộ

ủ ứ ệ ệ ệ

ệ ề ủ ệ

ệ

ươ ặ ẩ ể ng tác đó có th là hút ho c đ y.

V CH ệ 1. Dòng đi n không đ i. ử v. L ch s ra đ i. ữ Năm 1800, Vonta (17451827) d a trên nh ng nghiên ạ ứ c u tr c đó đã phát minh ra dòng đi n và lo i máy phát dòng đi n đ u tiên mang tên “c t Vonta” (pin). ệ ơ Năm 1826, Ampe(17751843) đã đ a ra 2 khái ni m c ế ả ọ b n c a đi n h c là s c căng đi n (hi u đi n th ) và ệ ề ị dòng đi n. Ông đ nh nghĩa chi u c a dòng đi n là chi u đi ươ ệ ủ ng tác c a đi n tích d ệ ữ gi a hai dòng đi n, t ụ Ứ

ng d ng vào d y h c THPT:

ề ệ ạ

ề ổ ở ệ ệ ệ

ươ ổ ớ ng. Ông cũng phát hi n ra t ươ ạ ọ T o ti n đ cho các khái ni m trong ch không đ i, Pin và Accquy;… ng Dòng đi n ồ các bài : Dòng đi n không đ i. Ngu n đi n; ậ ng trình V t Lý l p 11. ở ươ ch

V CH

ƯƠ Ổ Ệ NG II. DÒNG ĐI N KHÔNG Đ I

ị ậ 2. Đ nh lu t JunLenxo

ị ậ ử ờ ị

ế ạ ọ ơ ố

ề ệ ứ ứ ằ t h c” m t bài ng

ẫ ỉ ệ ớ ệ ỏ ươ ệ ộ L ch s ra đ i đ nh lu t Jun Lenx Năm 1841 Jun (1818 1889) công b trên “T p chí tri nghiên c u v hi u ng nhi t t a ra trong dây d n t l nhi ộ ượ ệ ủ t c a dòng đi n. Ông nêu lên r ng l ườ ng đ dòng đi n. v i bình ph ệ ng c

ơ ề ộ

ứ ấ ở ị ệ ơ

ơ ề ạ ả ở

ệ ộ ị ậ ờ ệ ộ ủ ượ ậ ọ ố ị ị

Cũng vào th i gian đó Lenx (1804 1865) cũng nghiên c u v n đ đó m t ị cách toàn di n và chính xác h n, xác đ nh các đ n v đi n tr , dòng đi n và ế ệ ệ ứ s c đi n đ ng, kh o sát nhi u lo i đi n tr khác nhau và đi đ n m t đ nh ậ ầ c g i là đ nh lu t Jun lu t đ y đ công b năm 1843. Đ nh lu t đó đ Lenx .ơ

V CH

ƯƠ Ổ Ệ NG II. DÒNG ĐI N KHÔNG Đ I

ị ậ 2. Đ nh lu t JunLenxo

Ứ ạ ọ ụ ng d ng vào d y h c THPT:

ị

ế ọ ượ ệ ng Đi n h c,

ể ờ ủ ậ

ớ ậ

ứ ị ậ ặ ả ớ ể

ệ ơ ị ậ ế ụ ệ

ọ ộ ấ ơ ả ệ

Ta có th dùng ki n th c l ch ị ử s ra đ i c a đ nh lu t Jun ơ ể ở ầ i Lenx đ m đ u ho c gi ề thi u s qua v hoàn c nh ra ờ đ i đ nh lu t cho h c sinh ạ ướ c khi đi vào d y n i dung tr ạ ứ ậ ị đ nh lu t => t o h ng thú cho ọ h c sinh. ệ ấ ậ

ậ c trình bày Đ nh lu t này đ ươ bài trong ch ơ ị 16: “Đ nh lu t Jun – Lenx " sách giáo khoa v t lí l p 9 và cũng ti p t c tìm hi u trong bài 8: “Đi n năng. Công su t ậ đi n” SGK v t lý 11 c b n ệ và bài 12 “Đi n năng và công ị su t đi n. Đ nh lu t Jun – ậ Lenx SGK v t lý 11 nâng cao.

V CH

ƯƠ Ổ Ệ NG II. DÒNG ĐI N KHÔNG Đ I

V CH

ƯƠ Ổ Ệ NG II. DÒNG ĐI N KHÔNG Đ I

V CH

ƯƠ Ệ ƯỜ NG III. DÒNG ĐI N TRONG CÁC MÔI TR NG

V CH

ƯƠ Ệ ƯỜ NG III. DÒNG ĐI N TRONG CÁC MÔI TR NG

ệ ẫ ấ 2. Dòng đi n trong ch t bán d n:

ờ ị ử v L ch s ra đ i.

ệ ạ ậ ấ ấ Năm 1833, Faraday nh n th y b c sunfua có tính ch t đi n không

ạ ẫ ệ ố ả ố ệ ệ ở ệ gi ng c kim lo i l n đi n môi. Nó có h s nhi t đi n tr âm.

ệ ượ ở ủ ệ ả Năm 1873, Smit quan sát hi n t ng gi m đi n tr c a selen khi

ặ ờ ế ằ chi u b ng ánh sáng m t tr i.

ư ấ ậ ỉ Năm 1874, Brao nh n th y Galen và frit có tính ch nh l u.

ư ậ ữ ấ ườ ẫ ấ ọ Nh ng ch t nh v y ng i ta g i là ch t bán d n

Ứ ạ ọ ụ ng d ng d y h c THPT

ế ể ạ ơ ở ệ ấ ẫ Làm c s lý thuy t đ d y bài dòng đi n trong ch t bán d n.

ƯƠ Ừ ƯỜ CH NG IV. T TR NG

ươ

ế ứ ơ ở ừ ọ

ằ

ẽ ươ ạ

ậ ị

ắ ừ ườ ả ậ ị ầ h c. Đ u tiên, Hans ừ ệ ng dòng đi n sinh ra t ỉ ng bao quanh dây d n. Năm 1820, AndréMarie Ampère ch ra r ng hai ố ng tác v i nhau. Cu i lu t Biot– ợ ng bao quanh s i dây đúng đ n t tr

Ứ

ứ ừ ế

ở ữ ơ ở ừ ườ ọ các bài h c: bài T tr

ụ ể ng, c th là ừ ườ ủ ệ ẫ ạ ứ ba khám phá trên là c s cho nh ng ki n th c trong ự ừ ng, bài L c t ng c a dòng đi n ch y trong các dây d n có hình

ặ ừ ng tác t 1. T ờ ử ị v. L ch s ra đ i. Có ba khám phá gây thách th c đ n c s t ệ ượ Christian Oersted năm 1819 khám phá ra hi n t ẫ ườ tr ớ ệ ợ s i dây song song có dòng đi n ch y qua s t cùng, JeanBaptiste Biot và Félix Savart khám phá ra đ nh Savart năm 1820, đ nh lu t miêu t ạ ệ có dòng đi n ch y qua. ụ : ng d ng ế ữ Nh ng ki n th c t ừ ườ ươ ch ng 4 T tr ừ ả ứ , bài T tr c m ng t ệ ạ d ng đ c bi t.

ƯƠ Ừ ƯỜ CH NG IV. T TR NG

ệ Videoclip Thí nghi m oxtet

ƯƠ Ừ ƯỜ CH NG IV. T TR NG

ươ t Thí tác

ữ Videoclip ệ ng nghi m ệ gi a 2 dòng đi n

ƯƠ Ừ ƯỜ CH NG IV. T TR NG

ự ơ 2. L c Lorenx

ờ ị ử v L ch s ra đ i.

ườ ầ ứ ự ậ Oliver Heaviside là ng i đ u tiên suy lu n ra công th c cho l c Lorentz

ộ ố ử ặ ằ ị vào năm 1889, m c dù m t s nhà l ch s cho r ng James Clerk Maxwell

ứ ư ộ đã đ a ra nó trong m t bài báo năm 1865, Hendrik Lorentz tìm ra công th c

ứ ộ ả ế sau Heaviside m t vài năm và ông đã nghiên c u và gi i thích chi ti t ý

ủ ự nghĩa c a l c này.

Ứ ụ ng d ng:

ể ẫ ắ ị ơ ướ ự ử GV có th d n d t l ch s hình thành l c lorenx tr c khi hình thành

ự ể ọ ậ ứ ứ ầ công th c tính l c đ góp ph n tăng h ng thú h c t p cho HS.

ự ễ ề ứ ự ậ ơ ỹ ư ụ L c lorenx có nhi u ng d ng trong th c ti n k thu t nh :

ƯƠ Ừ ƯỜ CH NG IV. T TR NG

Đèn CRT

Bóng đèn hình TV CRT ố Máy gia t c cyclôtrôn

V CH

ƯƠ Ả Ứ Ệ Ừ NG V. C M NG ĐI N T

ệ ừ ng c m ng đi n t

ệ ừ ượ ố c Farađây phát minh và công b vào năm ng c m ng đi n t đ

ệ ừ ấ ọ

ự ủ ộ ậ ứ ự ệ ả ị ữ ng Faraday d a trên các thí nghi m c a Michael

ả ứ ệ ượ 1. Hi n t ể ử ị v L ch s phát tri n: ả ứ ệ ượ Hi n t 1831. Đó là m t trong nh ng phát minh quan tr ng nh t trong lĩnh v c đi n t Đ nh lu t c m Faraday vào năm 1831

Ứ

ủ ả ứ ng c m ng đi n t

ữ ệ ộ

ệ ệ ộ ậ ẫ

ộ ệ ừ ầ ượ

đ u tiên đ ủ ự ế ạ ằ ộ

ồ ộ ệ ớ ự ệ ạ ỏ

ụ ng d ng: ệ ừ ệ ượ ụ ừ ứ Vào năm 18311832 Michael T ng d ng c a hi n t ệ ế ượ ạ ằ c t o ra gi a hai Faraday đã phát hi n ra r ng m t chênh l ch đi n th đ ộ ừ ườ ớ ể ầ ng. Ông tr đ u m t v t d n đi n mà nó chuy n đ ng vuông góc v i m t t ọ c g i là "đĩa Faraday", nó ta cũng đã ch t o máy phát đi n t ữ ộ dùng m t đĩa b ng đ ng quay gi a các c c c a m t nam châm hình móng ề ộ ng a. Nó đã t o ra m t đi n áp m t chi u nh và dòng đi n l n.

ƯƠ Ả Ứ Ệ Ừ NG V. C M NG ĐI N T

ị

ườ ườ ầ

i Pháp Léon Fucô (18191868) là ng ậ ẫ ả ứ ệ ứ ủ ụ ờ i c a các dòng đi n c m ng trong v t d n nh tác d ng c a m t t i đ u tiên đã ch ng minh ộ ừ

V CH ệ 2. Dòng đi n FUCÔ ờ ử v L ch s ra đ i ậ Nhà v t lý ng ự ồ ạ ủ s t n t ế thông bi n thiên. ụ

Ứ ệ

ạ ủ ng d ng và tác h i c a dòng đi n Fucô ế ơ ệ ộ ế ừ ườ tr

ổ ệ ế ắ ủ ệ ủ

ị ệ ể ấ ị ượ ầ ộ t làm máy nhanh b nóng, m t ph n năng l ằ ng ng c a các dòng Fu ị ượ ng b hao

ệ

ượ ử ụ ạ ỉ ề c s d ng trong nhi u lĩnh

ườ ứ ệ ệ ồ ụ i ta ng d ng dòng

ộ ố ạ ồ ủ ệ ể ắ ộ ồ t nhanh dao đ ng c a kim đ ng h .

ệ ạ c dùng làm phanh hãm

ữ ầ ụ ả ậ ẩ ạ ỏ ố Trong các máy bi n th và đ ng c đi n, lõi s t c a chúng n m trong t bi n đ i. Trong lõi có các dòng đi n Fucô xu t hi n, năng l cô b chuy n hóa thành nhi ấ ả phí và làm gi m hi u su t máy. ả Dòng Fucô không ph i là ch có h i. Nó cũng đ v c.ự ồ ồ Đ ng h đo đi n: Trong m t s lo i đ ng h đo đi n, ng ồ đi n Foucault đ làm t ượ Phanh: Nh ng lo i phanh theo nguyên lý trên hi n nay đ cho xe t i, c n tr c, tàu h a cao t c, hay th m chí xe đ y, xe đ p

V CH

ƯƠ Ả Ứ Ệ Ừ NG IV. C M NG ĐI N T

V CH

ƯƠ Ả Ứ Ệ Ừ NG IV. C M NG ĐI N T