Bài thuyết trình: Sán dây

Ầ

Ừ Ế Ớ

Ạ

Ả

Ậ

CHÀO M NG TH Y VÀ CÁC B N Đ N V I BÀI TH O LU N NHÓM 4

ả

ệ

ậ Môn th o lu n: b nh ký sinh trùng

Ề

Ự

Ệ

Đ TÀI TH C HI N SÁN DÂY

*

Ộ

N I DUNG

ặ

• I. Đ c đi m hình thái ể

•

• ạ III. Phân lo i sán dây

IV. Bệnh sán dây ở gà

• 11

II. Vòng đời của sán dây

II .

V.Bện h kén nước

ặ

ể I. Đ c đi m hình thái

Ủ Ặ Ể 1. Đ C ĐI M CHUNG C A SÁN DÂY

ộ ầ ng có đĩa

ỏ ườ ặ ậ M t đ u th t nh th hút và có móc ho c rãnh hút.

ỏ

ơ ữ

ả ồ ộ ổ M t c nh , không có c quan ố ả ệ ừ đây s n sinh nh ng đ t rõ r t, t ằ non b ng cách n y ch i.

ộ ỗ

ạ

ầ ố ớ Thân g m m t chu i các ồ ố ố ớ đ t n i v i nhau t o thành ữ ợ s i dây, nh ng đ t càng xa đ u thì càng l n và càng già.

ưỡ Sán dây l ng tính

ể th

ớ l p

ơ C sán ượ ọ đ c bao b c ở ớ b i l p cutin, ướ ơ i d c g m ồ ngoài ữ ế nh ng bào t ể ướ ầ i bi u t ng d ớ ữ bì và nh ng l p ơ ơ c c vòng, ầ ọ d c, ph n trong ứ ể ơ c ch a th ầ đ y nhu mô.

ộ

ắ ệ ố

ờ ố ể

ấ ề

ặ

Sán dây có đ i s ng n i ký sinh r t sâu s c nên chúng có ớ ữ nh ng đ c đi m thích nghi v i đi u ki n s ng ký sinh nh :ư

ả ườ • Sán dây th

ể

ừ

ụ ơ ng thành dài t ỳ

ầ

ầ ổ

ườ ắ ng có màu tr ng

ữ ạ ng có hình d i hay hình dây. C th sán ưở tr vài ml ơ ế đ n ch c mét tu loài. C ầ ể th chia làm 3 ph n: ph n ầ đ u (scolex), ph n c và ầ• Sán dây th ph n thân. s a hay vàng nh t.

ệ

ấ

H tiêu hoá: ụ ấ Chúng h p th các ưỡ ch t dinh d ng ủ ộ ậ trong ru t v t ch ộ ề ặ qua toàn b b m t ơ ể c th .

ế

t ậ

ụ

bài ti

ệ H bài ti ơ nguyên đ n th n, ạ ố ồ g m hai ng ch y ọ ề d c v phía b ng, ổ đ chung ra ngoài ế ở ỗ qua 1 l t ố ơ ể cu i c th .

Ạ

Ộ Ố Ờ Ủ II. VÒNG Đ I C A M T S LO I SÁN DÂY

ờ ủ a) Vòng đ i c a sán mép

ờ ủ

b) Vòng đ i c a sán dây chó, mèo

ờ ủ

c) Vòng đ i c a sán dây heo, bò

II. ờ ủ

c) Vòng đ i c a sán dây heo,bò

ạ III. Phân lo i sán dây

ớ

ượ

ộ

• L p Sán dây đ

các

ệ

ế

ả

ọ

ườ

ụ c chia làm 2 l p ph và 9 b , có ườ ệ ề i và gia súc nhi u loài ký sinh gây b nh cho ng ư ộ ộ và b nh Cyclophyllidea thu c ộ Ở ệ t Nam có 200 loài. Có m t Vi Pseudophyllidea. ố ộ s b quan tr ng liên quan đ n kh năng gây b nh cho ng

i và gia súc là :

ớ a. Phân l p Cestodaria

ỉ ố

ệ

ầ ơ ể

ưở ạ ố

ố

ộ ậ

Ấ ố ủ

ạ

ưở : Bao ồ ơ g m các loài sán dây có c ể th không chia đ t, ch có ụ 1 h sinh d c. VD loài Amphilina foliacea ký sinh trong c th cá t m. D ng ng thành không s ng tr trong ru t mà s ng trong ủ xoang, v t ch trung gian ơ là giáp xác b i nghiêng. u trùng c a loài này s ng ủ trong xoang c a giáp xác, khi cá ăn giáp xác thì chuy n sang giai đo n tr ể ng thành.

ộ

ớ

ứ

ồ

ộ ố ọ ệ

ộ ố

ườ

ưở

ạ

ố

ộ

ườ

ề

ả

ứ

ể

ấ

ố

ệ

ả

B Pseudophyllidea bao g m các loài b. Phân l p Sán dây chính th c (Cestoda): Sán dây có c quan bám là mép, đôi khi có móc. M t s h đáng chú ý là i và gia Diphyllobothrridae và Lingulidae. M t s loài ký sinh gây b nh cho ng súc là: Sán mép Diphyllobothrium latum có giai đo n tr ng thành s ng trong ru t ơ ể ạ ế i, thú nuôi và thú hoang. Chi u dài c th đ t đ n 9 m và có kho ng 3 – 4 ng ạ ế nghìn đ t. Phát tri n ph c t p qua giáp xác chân ki m và cá, u trùng là ễ ườ ị i b nhi m b nh do ăn ph i cá khô hay cá không procercoid và pleurocercoid. Ng ấ n u chín.

ệ

ở

IV. B nh sán dây

gà

ệ

ầ

ệ

ả ườ

ệ

gà th v

ở ầ

ổ ế ủ ậ ặ ở ườ ng g p ệ ế ớ

ướ

ế h u h t các n

i. B nh tuy không gây ra

c trên th gi ư ạ

ở ể ấ ộ

ế

ộ

ấ

ộ

ấ

ươ ố ượ ưỡ ng làm gà g y y u, gi m s c s n xu t. N u s l ề

ổ ế ụ

ả ộ

ế ủ

ầ ộ

ắ

Ký sinh trùng là b nh khá ph bi n c a v t nuôi nói chung và gia c m ố n, b nh phân b nói riêng. Sán dây gà là b nh th ộ r ng th c p tính làm ch t gà hàng lo t nh ng sán dây ký sinh trong ru t non và ru t ạ ấ ng, l y ch t dinh già dùng giác bám, bám vào niêm m c ru t gây t n th ứ ả ng sán ký sinh d ế nhi u gây t c ru t, th ng ru t, gây viêm xoang b ng, gây ch t.

ẹ ầ ộ

ử ụ ư ữ

ụ ớ

ứ

ủ ạ ư ố i phóng ra u tr ng sán, l

ưở ở

Sán dây gà ố Là ký sinh trùng hình dây, d p, có đ t, không có ru t. Khoang đ u ố ủ ượ c s d ng nh vòi bám c a ký sinh trùng, nh ng đ t sán đ ể ở ồ ế ụ ưở ký ng thành r ng ra cùng v i phân, r i ti p t c phát tri n tr ấ ở ế ủ ch trung gian nh c sên, giun đ t, ki n, sò… vì đó tr ng mang ố ừ ả ấ i vào ng tiêu hoá c a u trùng sán gi ữ gà n thành nh ng sán tr

ấ ng thành.

ệ

ộ ố ườ ệ Nguyên nhân gây b nh: B nh gây ra do m t s loài sán dây, sau đây là 5 loài th ặ : ng g p

Vòng đời sán dây ở gà

ứ

ệ

Sán bám

• Tri u ch ng, b nh tích:

ổ

ộ

vào ru t non do các giác bám gây t n

ươ

ộ ạ

ệ

ề

ng thành ru t, t o đi u ki n cho

ễ

ứ nhi m trùng th phát (E.Coli,

ế

ể

ấ

Salmonella,..) có th gây xu t huy t

ả

ộ

và viêm ru t, tiêu ch y, phân th i ra

ế

ề

ầ

ị

kè theo nhi u d ch nh y. Sán chi m

ạ

ưỡ

ấ đo t ch t dinh d

ng làm cho gà

ả

ầ

ả

ọ

g y x xác, gi m tăng tr ng, gi m

ứ

ầ

ả ượ s n l

ề ng tr ng. Nhi u gà quá g y

ế

ề

ườ

ạ

ợ

ch t nhi u tr

ng h p niêm m c

ị ờ ở

ầ

ộ

ru t non b b b i màng nh y nâu

ể ấ

ộ ở

ằ

vàng, có th th y sán n m cu n

đó.

ẩ ệ ể ứ ố

ề ệ ấ ổ

ỉ ạ ừ ố

ệ ầ • Ch n đoán b nh Ki m tra phân tìm đ t sán, tr ng sán và k t ế ượ ị ợ c h p m gà tìm sán. B nh sán dây r t khó đi u tr vì các d ể ệ ầ ấ ẩ ph m ch lo i tr các đ t sán, song r t khó có th di t đ u sán cho nên phòng b nh là hàng đ u.

ẩ

ạ

ằ

ố

•T y b ng các lo i thu c:

ề

ể ọ

ố ớ

Niclosamid dùng li u 0,20 g/1kg th tr ng/1 ngày. ứ ộ Tr n thu c v i th c ăn, dùng 2 ngày lần

ố ớ

ứ

ộ

ẩ ượ

ụ

Mebenvet: 0,030,06 g/1kg th tr ng/1 ngày. Tr n thu c v i th c ăn. Dùng 2 ngày,tác d ng t y đ

ể ọ c 8090% sán.

ế ợ

ớ

Butyrorate k t h p v i piperazin và phenothiazin.

ệ

ạ

ồ

ườ

ủ

ộ

ng và

phân tr n thêm vôi

ệ

ầ

ự Th c hi n v sinh chu ng tr i, môi tr ộ b t di

ệ t m m b nh.

ệ

ề

ằ

ạ

ố

t các côn trùng trung gian truy n b nh b ng phun các lo i thu c

ị

ệ ỳ t côn trùng theo đ nh k

ự

Di ệ di ở khu v c

ướ

B nh kén n

ệ ủ

ở ộ ru t non ườ

ổ

ở

i : kí sinh

ộ gan ph i và các b

ấ *Tác nhân: do u trùng c a sán Enchinococcus granulous gây ra ị *V trí kí sinh : ị ở chó , thú ăn th t : kí sinh + ở ừ ạ + dê, bò , c u l c đà và ng ậ ph n khác.

ầ

ộ

ầ

ể

ụ i, d

ộ ỷ

ở ạ ườ ị

ưở Thành nang lõm vào ậ trong, t n cùng có 4 m m giác và m t vành móc bé. Đây chính là m m scolex ẽ ẩ n trong nang, sau này s phát tri n thành scolex. ư ữ nguyên nh Nang sán gi ướ ậ ộ v y m t vài năm, tr c ứ ủ ị ậ khi b v t ch chính th c ơ ườ i) ăn vào. Trong c (ng ướ ườ ể i tác d ng th ng ỏ ị ủ c a d ch tiêu hoá, v nang phân hu và nang sán l n ra ngoài. Móc và giác bám i v trí bình th tr l ng ể và phát tri n thành sán ng thành. tr

ệ

ả

ẫ

• Xét nghi m Gi

i ph u

ậ

b nhệ : ỏ ể ỏ ạ Đ i th : v kén m ng 1 mm, ộ ụ ắ ầ m u tr ng đ c, m t đ ứ ề m m. Trong lòng kén ch a ị d ch trong. ể ế ơ

ổ Vi th : vách kén là t ấ

ớ

ả

ậ

ầ

m t s thi ậ

ố

ứ ch c ể liên k t x , không th y bi u mô lót, sát v i vách kén (bám vào lòng kén) có hình nh ký ượ c sinh trùng: còn nh n đ ặ hình đ u sán, giác bám và c p ế ồ ở ộ ố vòng móc, t đ ượ ấ ắ c c u c t ngang còn nh n đ ạ trúc hình d ng ng tiêu hoá.

ề ỏ ọ ợ ạ i và không có

• Phân lo i :ạ ọ + lo i nhi u b c : hình thái nh , nhi u b c h p l bò. ng th y

ọ ồ ườ

ạ ướ ấ ở ề ườ c. Th n

ở ọ

ạ + lo i 1 b c g m : i ( E. hominis) trong b c có nc , màng b c có 3 l p, ng 1. Kén ớ l p ngoài cùng r t dày b ng kitin. Trên màng sinh s n m c b c ọ con , b c cháu.

ớ ọ ọ ả ấ ằ ọ

ở ọ ọ ả 2. Kén

ấ ở ừ ườ thú ( E.coeterinaum) : trên màng sinh s n không m c b c ọ c u ng th y con , b c cháu . Th

ầ

ả ỉ ặ ủ ế ỏ ọ ầ ọ

3. Kén không đ u ( E. accephalocysta) : không có màng sinh s n , không có đ u, không có v b c con , b c cháu. Ch y u ch g p ở bò .

ở ộ

Vòng đ i kén n • Sán tr

ử ượ

ấ ứ

ướ

ố

ướ ề ng . L n vào th c ăn n

ườ

ộ

ng thành. Sau khi vào đ ậ

ộ

ổ

ộ

ể ở

ể ố

Ấ

ờ ố ớ ố ượ ưở ng r t nhi u > đ t sán ch a theo ru t non v i s l ng thành ẫ ườ ụ c u ng . Đ c đv phân r ng ra ngoài môi tr ầ ọ ng tiêu hoá, b c kén tan ra , đ u sán nhô ra , thai 6 móc bám ăn vào đ ể ưở ạ vào niêm m c ru t phát tri n thành sán tr ng ạ ế tiêu hoá chúng theo niêm m c ru t đi đ n gan ph i và các b ph n khác ủ ế ở gan) . u trùng có th s ng đc vài năm. phát tri n kén (ch y u ờ ừ 2,5 – 3 tháng. Chúng hoàn thành vòng đ i t

ệ

ứ

ơ ế

ị

ổ

ầ

ứ

ộ

ạ

ậ

ộ

ệ ỉ

ả

ở

ậ ở

ấ

ở

ổ

C ch và tri u ch ng ủ ế ộ ố 1) C ch : ch y u là đ c t ở ủ ế Ấ gan u trùng ch y u kí sinh ổ ph i , chúng chèn ép các khí quan ố ch c b teo d n , r i nay làm t ố ứ lo n ch c năng sinh lý. Đ c t ở làm con v t trúng đ c , khó th , ể t , a ch y và có th tăng thân nhi gây ch t.ế ạ Gây tr ng i quá trình sinh m t ổ ồ i lõm. gan , ph i l ứ ệ 2) tri u ch ng : không rõ . Khi ặ n ng th y khó th , ho , hô h p ầ kéo dài , gõ ph n ph i không có âm đ c.ụ

ị ệ

ề

ẩ

Chu n đoán , phòng và đi u tr b nh

ệ ự ứ

ị ọ ẩ ễ

ằ ổ ổ ấ ườ

ươ

ề

ị ề ị ệ ể ẫ ố ậ ở ườ ng i có th ph u thu t

ư ạ

ẩ

ấ ộ

ứ ạ

ậ ồ ướ ữ ệ v sinh th c ăn, ngu n n ố ườ ẩ 1) Chu n đoán :  d a vào tri u ch ng lâm sàng . M khám tìm kén . Chu n đoàn b ng mi n d ch h c : l u 0,1 – 0,2 ml trong b c kén ọ ộ tiêm vào n i bì c tai, sau 510 phút đ ng kính khi tiêm 0,5 – 2 cm ng tính là d 2) Phòng và đi u tr : Ch a có thu c đi u tr b nh cho gia súc , ngo i khoa.  Phòng b nh : ệ ầ a.T y sán cho chó 4 l n / năm b.Không cho chó ăn các b ph n có u sán ồ c , chu ng tr i c.Gi d.Ng ứ i không ăn th c ăn s ng , tái