Báo cáo đề tài: Nhiên liệu xăng dầu và phương pháp ứng dụng

ƯỜ

Ạ Ọ Ư Ạ

Ồ

Ậ

Ỹ

TR

NG Đ I H C S  PH M K  THU T TP. H  CHÍ

MINH

Ơ

Ộ

Ự

KHOA C  KHÍ Đ NG L C

Ề

BÁO CÁO Đ  TÀI

Ầ

ƯƠ

Ụ

NHIÊN LI UỆ  XĂNG D U VÀ PH

Ứ NG PHÁP  NG D NG

GVHD: VÕ XUÂN THÀNH

ắ

Nhóm 4: Nông Đ c Công

12145016

ươ

D ng Xuân Trí

12145191

Đoàn Sĩ

12145145

Đinh Duy Tu nấ

12145208

ễ

ườ

ị

Nguy n Tr

ng Th nh

12145304

ễ

Nguy n Văn Minh

12145346

Ồ

TP. H  CHÍ MINH – 10/2015

Ụ

Ụ

M C L C

2

ầ

ệ 1. Nhiên li u xăng d u:

ệ

ử ể ị ị 1.1. Nhiên li u xăng: 1.1.1. Đ nh nghĩa và l ch s  phát tri n:

ị ạ hay còn g i là ừ ti ng Pháp : essence), là m t lo i dung

ét­xăng (phiên âm t ễ ố ơ ế ượ ấ ừ ầ ư ­ Đ nh nghĩa: Xăng  ị d ch nh  ch a ọ ễ ẹ ứ hyđrocacbon, d  bay h i, d  b c cháy, đ c ch ng c t t d u m ộ ỏ.

ượ ử ụ ể Xăng đ c s  d ng nh  m t lo i ch t đ t

ạ nhiên li uệ , dùng đ  làm  ạ ư ộ ấ ố ư

ộ ố ạ ậ ử ộ ố ấ dùng đ  ể

ạ ả ụ ấ ố  cho các lo i ạ ­ Công d ng:  ơ ố ộ đ ng c  đ t trong s  d ng xăng, ch t đ t dùng trong tiêu dùng, sinh ho t hàng ngày nh  đun  ộ ố ưở ấ n u, m t s  lò s ộ ố ế ẩ ẩ t y m t s  v t b n bám trên v i, kim lo i, kính, nh a ử ụ i, trong m t s  lo i b t l a,.... Làm dung môi hòa tan m t s  ch t,  ự ...

ị ỹ ử ọ ầ ự ở

ế ể Năm 1860, Nhà máy l c d u đ u tiên xây d ng  ấ ừ ầ ầ ỏ ở m tộ  nhà máy l c d u

ố c chi ượ ượ t xu t t ế ạ c ch  t o và Pennsylvanie ­ M . Năm  ọ ầ ở ỹ  M . Năm 1883,  ế ạ  thành công  c ch  t o

ộ ế ầ ể ừ ớ năm 1930 t

ộ ử ụ  nhiên li uệ  xăng đ ờ ầ ề

ề ả ườ ứ ệ

ễ ạ ệ ệ ạ

ể ệ ế ầ ẩ ầ   ng,giá xăng d u ế ỉ ố t nên vào cu i th  k   c đ a ra đ  tìm nhiên li u thay th  cho xăng.Theo yêu c u đó xăng sinh

ớ ượ ư ượ ử ụ ơ ố ề

i pháp m i đ ờ ế ạ ừ ế ơ ướ ượ ớ c s  d ng khá nhi u trên đ ng c  đ t trong ngày nay.Đ n năm 2012 xăng  c c) đã đ

ộ  không khí(Cacbon dioxit trong không khí v i Hydro trong h i n ệ ử ở ở ầ ­ L ch s  phát tri n:  ượ ầ  d u h a  1864, xăng l n đ u tiên đ đông cơ đ t trong đ u tiên đ  s  d ng ế ụ và ti p t c phát tri n đ n ngày nay,có m t th i gian t i năm 1980 xăng pha chì  ặ ư ượ ử ụ c s  d ng r ng rãi nh ng do nhi u yêu c u đ c ra kèm theo đó là các tiêu chu n v  môi  đ ườ ệ ng nên nhiên li u xăng cũng ph i đáp  ng vi c không gây ô nhi m môi tr tr ế ớ th  gi i ngày càng tăng cao và nhiên li u hóa th ch cũng ngày càng c n ki ả 20 các gi ọ h c đã ra đ i và đ ượ đ c ch  t o t ế ạ ch  t o th  nghi m thành công b i công ty Air Fuel Synthesis Anh.

1.1.2. Phân lo i và ph

ạ ươ ế ạ ng pháp ch  t o:

ạ ạ ệ ­Phân lo i: Các lo i xăng đ ượ ử ụ ở c s  d ng Vi t Nam

ượ ử ụ ươ ệ c s  d ng cho các ph ỉ ố ng ti n có t  s  nén trên

ơ ờ ị ố ư ớ + Xăng Mogas 95(M95): Có mùi,màu vàng đ 9,5/1 nh  các xe h i đ i m i,xe đua...có tr  s  octan là 95.

ư ặ ượ ươ ệ c dùng cho các ph ỉ ố ng ti n có t  s

ướ + Xăng Mogas 92(M92): Có mùi đ c tr ng,màu xanh lá đ nén d ị ố i 9,5/1 và có tr  s  octan là 92.

ư ặ ươ c s  d ng cho ph

ượ ử ụ ị ườ ệ ệ + Xăng Mogas 83(M83): Có mùi đ c tr ng, màu vàng, đ ị ố nén 8/1, có tr  s  octan là 83. H i nệ  xăng này không đ ượ ử ụ c s  d ng trên th  tr ỉ ố ng ti n có t  s   t Nam. ng Vi

ọ ạ ộ ụ ộ Xăng sinh h c s  d ng ọ ử ụ Êtanol nh  là m t lo i ph  gia nhiên li u pha tr n

ụ ọ

ượ ộ ệ ừ .T  ngày  ớ ợ ỗ c bán r ng rãi trên c  n ư ợ ủ c. ả ướ Tuy nhiên xăng E5 không thích h p v i các

3

ạ + Xăng sinh h c E5:  vào xăng thay ph  gia chì. Xăng sinh h c là h n h p c a xăng A92 pha 5% ethanol 1/1/2015, xăng E5 đ lo i xe tăng ga,

ế ị ườ

c ngoài ng ử ụ Ở ướ  n ạ i ta l p thêm thi ở ỉ ố ậ ể ử ụ t b  vào xe đ  s  d ng xăng  ồ ạ ệ ẫ ắ xe mô tô có t  s  nén cao. E5,chính vì v y tâm lý lo ng i khi s  d ng xăng E5 t Nam v n còn t n t Vi i.

ầ ươ ả ơ ấ ,đ n gi n là tách t p

ng pháp ch  t o:  ằ ế ạ Xăng đ u tiên đ ệ ỏ ượ ả c s n xu t b ng cách ch ng c t ấ  d u m , ng

ư ườ i ta chia nh   cracking). Phân tách nhi ạ ỏ thành nhi uề   t (ệ thermal

ấ ằ ừ ầ t đ n v i tên g i quá trình phân tách ( ệ ượ ệ ượ c gi

ể ế i thi u vào năm 1913 và đ c thay th  vào năm catalytic cracking) đ  làm tăng hi u su t c a

ả ọ ươ c nhi u xăng h n. Các ph

ơ ươ ề ồ ệ ử ụ ể ừ ể ợ ấ ả ọ ấ ớ t và áp su t cao, đ ử ụ ng pháp phân tách s  d ng xúc tác ( ấ ượ ồ ng xăng và tăng ngu n cung g m có ph ấ ủ ể ng pháp khác s  d ng đ    th  khí ng pháp trùng h p, chuy n t

­ Ph ch tấ ,nh m m c đích tăng hi u su t s n xu t xăng t ụ ớ ế ế ượ quá trình đ c bi ử ụ cracking), s  d ng nhi ươ ở 1937 b i ph ả ứ các ph n  ng hóa h c và s n xu t đ ấ ượ tăng ch t l thành các olefin.

ừ ử ớ ơ ộ

ộ ế ụ ư ươ

ế ệ ấ ạ l n h n trong xăng; ankyl hóa, m t quá trình  ổ ồ ng pháp đ ng phân hóa, bi n đ i  ặ ử ụ t ho c

ộ ẳ ế ạ ấ ể ắ Ví d :ụ  T  propylene và butylene thành các phân t liên k t m t olefin v i m t paraffin ví d  nh  isobutane; ph ừ t ch t xúc tác đ  s p x p l ớ  hydro các bon m ch th ng sang hydro c ấ i c u trúc phân t acbon phân nhánh; và tái c u trúc, s  d ng nhi ử.

1.2. Nhiên li u diesel:

ệ

1.2.1. Đ nh nghĩa và l ch s  v  nhiên li u diesel:

ử ề ệ ị ị

ộ ạ ẩ ả ệ ỏ

ị ư ỏ,có thành ph n ầ ầ ử ơ ế ừ ầ  d u m ặ

ủ ế ầ ơ ượ ặ c đ t theo tên c a nhà sáng ch  Rudolf

ượ ế ộ ơ ị ử ề c dùng trong đ ng c  đ t trong cùng tên là đ ng c  diesel.Chi c xe du l ch đ u tiên

ầ ư ệ ở i thi u b i hãng mercedes vào năm 1963 (260D)  nh ng ơ ố ớ c gi

ả ệ ộ c trang b  đ ng c  diesel đ ủ ơ ế ế ng năm 1938. Đ n năm 1970

ấ ưở ộ ơ ố ạ ộ m t lo i nhiên li u l ng, là s n ph m tinh ch  t ­ Đ nh nghĩa: Diesel là  ấ ằ ầ ữ ầ ch ng c t n m gi a d u ho  (kesosene) và d u bôi tr n (lubricatingoil), n ng h n d u l a và  ị xăng.­ ­ L ch s  v  nhiên li u diesel: D u diesel đ Diesel và đ ượ ượ đ thành công h n là chi c xe c a hãng peugoet (Diesel 402) xu t x ệ thì diesel đ ị ộ ơ ẽ ượ c dùng làm nhiên li u cho đ ng c  đ t trong m t cách m nh m .

ươ

ạ Ở ệ ng pháp ch  t o d u diesel: ệ ế ạ ầ ượ ư ạ ầ 1.2.2. Phân lo i và ph ­Phân lo i: ạ  Vi t Nam hi n nay đang đ c l u hành 2 lo i d u diesel

ư ụ ớ ỳ ươ ệ ầ ơ ng l u hu nh không l n h n 500 mg/kg áp d ng cho ph ng ti n

ơ ớ ườ + D u DO 0,05S  giao thông c  gi có hàm l i đ ượ ộ ng b .

ượ ư ớ ỳ ươ ơ ng l u hu nh không l n h n 250 mg/kg dùng cho ph

ế ươ ệ ượ ườ c khuy n cáo không dùng cho các ph ng ti n giao thông c  gi ệ ng ti n giao  ơ ớ ườ ng  i đ ủ ng th y, đ

ầ + D u DO 0,25S có hàm l thông đ b .ộ

ươ ế ạ ng pháp ch  t o diesel: Trong nhà máy l c d u thì diesel đ

ủ ạ

4

các quá trình  ố ộ ớ ừ ấ ưở ưở ưở ừ ừ ­ Ph sau: phân đo n gasoil c a tháp ch ng c t khí quy n(đây là công đo n chính đ  ph i tr n),t phân x ọ ầ ể ng hydrocrackinh,t ậ ừ c thu nh n t ể ả ng gi m nh t,t ượ ạ  phân x ng crackinh xúc tác,t ư  phân x ừ    phân

ưở ạ ư ể ỳ ừ ố ng c c hóa,t ng tách lo i l u hu nh kèm theo quá trình chuy n hóa,t các quá

ổ ợ ừ ưở x  phân x ư trình t ng h p nh  oligome hóa.

1.2.2. Các ch  tiêu đánh giá ch t l

ấ ượ ỉ ầ ng d u diesel:

ự ố ơ ng quy c đ c tr ng cho kh  năng t

ủ ộ  b c cháy c a đ ng c  diesel và  ỗ

ỉ ố c tính b ng % c a n­xê tan trong h n h p c a nó v i  ươ ả ớ ­meltynaphtalen khi h n h p này có  ệ ợ ỉ ố ả ng đ

ằ ự ố  b c cháy t ả ứ ươ ớ ồ

ư ợ ủ ng nhiên li u diesel đang kh o sát.Ch  s  xê tan quá  ố ượ ng nhiên li u trong bu ng cháy  b c cháy thì kh i l ấ ẽ ả ệ ố ố

ề ộ ộ ộ ố ạ ượ ướ ặ ­ Ch  s  xê tan là đ i l ỗ ủ ượ đ ớ ượ ả ng v i l kh  năng t ỏ ờ nh  th i gian c m  ng l n khi nó có th  t ớ quá l n nên quá trình cháy s  x y ra v i t c đ  l n,làm cho áp su t trong bu ng đ t tăng cao  m t cách đ t ng t và đi u này là không t ể ự ố ớ ố ộ ớ ơ ộ t cho đ ng c .

ớ ỉ ố

ớ ự ố  b c cháy quá s m,nhiên li u  ớ ư ị ơ ơ ệ ự ố    b c ng quá l n khi ch a k p bay h i đã t

ư ị ấ ộ ạ ậ ượ ị ả ượ ả ứ ề

ườ ườ ả ứ ờ ỏ Khi ch  s  xê tan quá l n thì th i gian c m  ng nh  quá trình t ộ c m t năng l phun vào ch a k p bay h i đã nh n đ ấ ộ cháy nên công su t đ ng c  cũng b  gi m theo khói th i ra ch a nhi u ch t đ c h i cho con  ng ơ ố ng s ng. i và môi tr

ợ ơ ố ộ ố t và phun tr n t t đánh giá qua thành

ả ứ ầ ạ ộ ố Kh  năng bay h i t ỗ ạ ả ­ Có kh  năng t o h n h p cháy t t:  ề ặ . ớ ỷ ọ  tr ng, đ  nh t và s c căng b  m t ph n phân đo n, t

ấ ầ ặ

ạ Nhi ẽ ệ ộ ộ ư ở ộ ơ ẹ ễ t đ  sôi 50%

ơ ủ t đ  sôi 10% đ c tr ng cho ph n nh  d  bay h i c a    thì ch  ỉ ổ ố ộ ủ ư ả

ệ ệ ộ ặ ư ệ ộ ủ ả t đ  sôi cu i đ c tr ng cho kh  năng cháy hoàn toàn c a t đ  sôi 90% và nhi

ầ ư + Thành ph n ch ng c t phân đo n:  ệ ộ ệ ộ ệ t đ  này cao qua s  làm cho đ ng c  khó kh i đ ng. Nhi nhiên li u. Nhi ấ ể tiêu hay dùng nh t đ  đánh giá nhiên li u diesel, nó đ c tr ng cho kh  năng thay đ i t c đ  c a  ố ặ ơ ộ đ ng c . Nhi nhiên li u.ệ

ạ ượ ư ộ ặ ệ ỷ ố ữ ng đ c tr ng cho đ  n ng hay nh  c a nhiên li u, là t s  gi a tr ng

ấ ị ệ ộ ượ ộ ậ ở ộ ọ ượ ặ  m t nhi ẹ ủ ọ t đ  nh t đ nh và tr ng l ủ ậ ng riêng c a v t khác đ ọ   c ch n

ẩ ở ị ị ỷ ọ Là đ i l + T  tr ng:  ủ ượ l ng riêng c a m t v t  làm chu n xác đ nh cùng v  trí .

ộ ố ấ ọ ế t kh  năng phun tr n nhiên li u

ọ Là thông s  r t quan tr ng vì nó cho bi ộ ưở ế ệ ả ồ ả ướ ủ ng đ n kích th ệ ộ ạ t và hình d ng c a kim

ớ ộ + Đ  nh t đ ng h c:  ớ ủ ố vào bu ng đ t. Đ  nh t c a nhiên li u có  nh h phun.

ầ ạ ầ ộ ộ ượ ư ỳ ạ ặ Yêu c u này ph  thu c vào thành ph n phân đo n, đ  axit, hàm l ng l u hu nh,

ộ ụ ượ ­ Ít t o c n:  ộ đ  ăn mòn lá đ ng và hàm l ng mercaptan .

ỳ ư ượ ồ ạ ở ư ề ạ ỳ ng l u hu nh: nhi u d ng khác nhau nh i ư

ệ Trong nhiên li u diesel, l u hu nh t n t ấ ủ ư ấ ộ ữ ề ỳ

5

ợ ỳ ượ ư ế ố + Hàm l mercapta, sulphat, thiophen…Các h p ch t c a l u hu nh trong diesel đ u là nh ng ch t đ c  ấ ạ h i. Kh ng ch  hàm l ng l u hu nh càng th p thì càng t ố . t

ố ế ầ ạ ng tro:

ng tro còn sót l ẫ i sau khi đ t diesel đ n cháy h t, đ ầ ế ượ ượ + Hàm l ố ượ trăm kh i l ượ Là l ớ ượ ng so v i l ng m u ban đ u. Nói chung hàm l ằ ượ c tính b ng ph n  ố . ấ t ng tro càng th p càng t

ả ấ ể ả ệ t

1.2.3.

ế ố Đ  đ m b o c p nhiên li u liên t c. Yêu c u này đ ệ ấ ơ ọ ầ ướ ượ ặ ư ­ Tính l u bi n t ộ đ  đông đ c, nhi ụ t:  ệ ộ ẩ ụ ạ t đ  v n đ c, t p ch t c  h c, hàm l ượ c và hàm l ng n ằ c đánh giá b ng nhi ự . ượ ng nh a

Ư ượ ủ ệ ể u,nh c đi m c a nhiên li u diesel:

ườ ượ ả ng ít l ng cacbon monoxide, hydrocarbonsand carbon dioxide,

ệ ứ ữ ự ế ầ Ư ể Diesel th i ra môi tr ­ u đi m:  ả ẫ ấ nh ng ch t th i d n đ n hi u  ng nhà kính (s  nóng lên toàn c u).

ể ấ ợ c đi m: M t l ng cao các h p ch t nitrogen và các h t v t ch t (b  hóng) phát ra t

ộ ượ ệ ượ ệ ố ừ   ỏ ưở ư ế ề ớ ạ ậ ­Nh ả ể ẫ vi c đ t nhiên li u diesel có th  d n đ n m a axit, khói và  nh h ồ ệ ứ i đi u ki n s c kh e. ấ ng t

ầ ớ ­So sánh d u diesel v i xăng:

ỷ ọ ượ ệ + Nhiên li u diesel có t tr ng năng l ơ ng cao h n xăng.

ề ầ ậ ầ ặ ớ ơ ơ ơ ơ ơ ơ + D u diesel n ng h n, tr n h n (có tính d u h n) nên bay h i ch m h n nhi u so v i xăng.

ướ ế ơ ả ấ ả + Diesel tr i qua ít các b c tinh ch  h n s n xu t xăng.

ầ ệ ủ nhiên li u xăng d u:

ặ ặ ệ

2. Đ c tính c a  2.1.Đ c tính nhiên li u xăng: ọ ủ ầ

ệ

ầ ọ ủ ậ ố ử ừ 4­C10  th m chí còn

t  C ọ ủ ứ ầ ặ

ư 11,C12 và C13.Ngoài ra thành ph n hóa h c c a xăng còn ch a  ỳ ấ ủ ư ượ ỏ ợ ộ ơ 2.1.1.Thành ph n hóa h c c a nhiên li u xăng Thành ph n hóa h c c a xăng chính là các hydrocacbon  có s  nguyên t ả có c  các hydrocacbon n ng nh  C m t hàm l ng nh  các h p ch t phi hydrocacbon c a l u hu nh ,ni t ,oxy.

ọ

ọ ứ ồ ạ ướ ạ ạ ạ i d

ớ ẳ i 2 d ng: m ch th ng(n­farafin),m ch  ố ủ ế ắ ạ

nH2n ,đ

ượ ạ ừ ặ ể  quá trình chuy n hóa ,đ c bi c t o thành t t là quá trình

ọ ớ ạ ả ố

ọ

nH2n

6

ứ ạ ầ 2.1.1.1.Thành  ph n hydrocacbon H  farafinic nH2n+2 ,chúng t n t Công th c hóa h c chung la C ạ phân nhánh (iso­farafin),v i các isofarafin thì m ch chính dài,m ch nhánh ng n,ch  y u là g c  metyl. ọ H  olefin ệ ứ Công th c hóc h c chung là C cracking,gi m nh t và c c hóa...các olefin cũng có hai lo i là n­farafin và iso farafin. H  naphatenic Hydrocacbon naphatenic là hydrocacbon m ch vòng no có công th c chung là C

ủ ọ ng c a h

ạ ố ớ ợ

3).

ng t ồ ặ ấ ầ ủ ườ ườ ề ấ ượ ồ ng ít h n các đ ng  ủ ế ắ ng r t ng n ,ch  y u là

ọ

ấ ỏ ớ ọ ợ ng chi m  m t hàm l ng nh  nh t so v i ba h  ,và các h p

ế ấ ồ ộ ẳ ủ ơ ặ ườ ng có 5 ho c 6 c nh,các vòng có nhánh ho c không có nhánh,hàm l ,các vòng th ơ ươ ộ ượ ế này chi m m t l ng đ i l n,trong đó các h p ch t đ u dãy th ữ ủ ẳ đ ng c a nó,nh ng đ ng phân này có nhi u nhánh và nhánh c a nó th ố các g c metyl.(­CH H  aromatic ượ ườ ấ ợ Các h p ch t này trong xăng th ợ ấ ầ ch t đ u dãy cũng ít h n các h p ch t đ ng đ ng c a nó.

2,S,N2.trong các h p ch t này ng

ợ ấ ấ ủ ợ ườ i  ta quan

ấ ủ ư ề ễ

ợ ỳ ồ ạ ng. ủ ụ ấ ườ ộ   ng c a nó ph  thu c

ợ ỳ ủ ế ướ ạ i ch  y u d i d ng mercaptan(RSH),hàm l ả ử ề ư ứ ệ ồ ỳ ầ 2.1.1.2.Thành ph n phi hydrocacbon Các h p ch t phi hydrocacbon là các h p ch t c a O ấ tâm nhi u nh t là h p ch t c a l u hu nh vì tính ăn mòn và ô nhi m môi tr ượ ư Trong xăng l u hu nh t n t ố ủ ầ vào ngu n g c c a d u thô ch a ít hay nhi u l u hu nh và hi u qu  x  lý.

ụ ủ ế ồ

2.1.1.3.Ph  gia cho xăng không chì ch  y u bao g m: ­    Methanol. ­    Ethanol. ­    Tertiary­butyl alcohol (TBA). ­    Methyl tertiary­Buthyl ether(MTBE)

7

ứ ấ ạ ủ ộ ố ạ ướ ạ D i đây là các d ng công th c c u t o c a m t s  lo i xăng:

ủ

ặ ư

ỷ ọ (kg/)

°C

hóa h i(kg/l):70

ơ ồ ồ

ợ ợ

ỗ ỗ

ổ ổ ướ

ặ 2.1.2.Đ c tính c a xăng ơ ễ ố ễ Xăng d  bay h i, d  b c cháy,có mùi đ c tr ng . ế ừ  0.70 đ n 0.75  T  tr ng d= t ệ ộ ừ t đ  sôi t Nhi 225°C   35­ ệ ộ ự  cháy:246­280 t đ  t Nhi ể ớ Đi m ch p cháy:­40 ỷ ệ T  l ớ ạ Gi ớ ạ Gi

ộ i h n n ng đ  cháy,n  trên(% h n h p v i không khí):7,6 ộ i h n n ng đ  cháy,n  d

ớ ớ i(% h n h p v i không khí): 1,2

ị t tr

ệ ố ệ

ả

2.1.2.1.Nhi B ng  s  li u

8

Ngu nồ :http://cta.ornl.gov/bedb/appendix_a/Lower_and_Higher_Heating_Values_of_Gas_Liquid_a nd_Solid_Fuels.pdf

.

ầ ấ ế ế ề ệ ệ ị ữ t tr  là m t trong nh ng đ c tính quan tr ng nh t, là thông tin c n thi t cho bi t v  hi u

ủ ệ ọ ị ẩ ộ Nhi ấ su t cháy c a nhiên li u. Nhi ặ ệ ị ượ t tr  đ c xác đ nh theo tiêu chu n ASTM D240

3)nhiên li u trong ệ

ượ ố ệ ng thu đ c khi đ t cháy hoàn toàn 1kg(1m t tr  c a nhiên li u là nhi ệ ượ t l

ệ ị ủ ệ Nhi ẩ ề đi u ki n tiêu chu n(p=760mmHg,t=).

ườ ệ ị ạ Ng i ta chia  nhi t tr  làm 2 lo i:

ệ ị ố

ượ ơ ướ ả c sau khi đ t cháy hoàn toàn 1kg(ho c1m ướ ậ c trong s n v t cháy ng ng t

3) nhiên  ả c nh  ra ,sau ướ c).

ả ư ọ ặ  thành n ệ ẩ ệ ượ ộ Nhi t l t tr  cao là toàn b  nhi ng thu đ ệ ượ ả ệ ng do h i n t l li u,trong đó có c  nhi ớ ạ ượ ậ khi s n v t cháy đ c làm l nh t i nhi ụ c khi cháy(còn g i là nhi t  n trong n ệ ộ ướ t đ  tr

ượ ườ ợ ướ ẫ ở ả ẩ ệ ượ t l ng thu đ c trong tr ng h p n c có trong s n ph m cháy v n

ệ ị ấ Nhi t tr  th p là nhi ơ ạ tr ng thái h i.

ị ệ ị ủ ệ ắ ứ ể Cách xác đ nh nhi ỏ t tr  c a nhiên li u r n và l ng qua các bi u th c sau:

Qtk =Qck ­2,512.(9h+w)  (MJ/kg)

Qtk=33,915C+126,0.h­10,89(Onl – s) ­2,512(9h+w)  (MJ/kg)

Trong đó:

ệ ị ấ ủ ệ ỏ Qtk :nhi t tr  th p c a nhiên li u l ng

ệ ị ệ ỏ ủ Qck :nhi t tr  caoc a nhiên li u l ng

ố ượ ầ ủ ệ h: thành ph n kh i l ng c a hidro trong nhiên li u

ố ượ ầ ủ ệ Onl: thành ph n kh i l ng c a oxy trong nhiên li u

ố ượ ầ ủ ư ệ s: thành ph n kh i l ng c a l u trong nhiên li u

ố ượ ầ ủ ướ ệ w: thành ph n kh i l ng c a n c trong nhiên li u

ệ ẩ ủ ướ 2,512(MJ/kg) nhi t  n c a 1kg n c.

ố

ổ ả ừ ề ả ả ấ

bugi lan truy n và đ t  ạ ọ ử ộ ấ ầ ướ ề ạ ố c ng n l a do bugi t o ra m t cách đ u đ n mà không t o ra kích

ấ 2.1.2.2.Tính ch t ch ng kích n ổ ố Tính ch t ch ng kích n  là kh  năng đ m b o cho ng n l a xu t phát t ặ ọ ử cháy ph n hòa khí phía tr n .ổ

ị ố ổ ủ ố ư c đ c tr ng cho t ng quy

ộ ạ ượ ầ ướ ặ ủ ể

ính ch ng kích n  c a  c đo b ng ph n trăm th  tích c a iso­octan (2,2,4­trimetylpentan) có  ố ị ố ợ ủ ượ ớ ổ ươ ươ ả ng kh  năng ch ng ng đ

9

ệ ỗ ổ ủ ệ ở ề ệ ẩ Tr  s  octan (Octane Number) là m t đ i l ằ nhiên li u. Tr  s  này đ trong h n h p c a nó v i n­heptan và có kh  năng ch ng kích n  t kích n  c a nhiên li u thí nghi m ả ố ệ  đi u ki n chu n.

ố ổ

ỉ ố ấ

ỉ ố ỉ ố ấ ử ụ   ị ố octane cao s  d ng ị ố octane th p cho xe có t  s  nén cao s   ẽ ị ố octane cao cho xe có t  s  nén th p thì

ế ạ ặ ẩ ị ố octane càng cao thì tính ch ng kích n  càng cao. Xăng có tr  s   Xăng có tr  s   ế ử ụ ộ ơ cho đ ng c  có t  s  nén cao. N u s  d ng xăng có tr  s   ổ ế ử ụ ệ ượ ng cháy kích n . N u s  d ng xăng có tr  s   gây hi n t ẽ xăng s  cháy khó cháy, cháy không h t t o c n than làm b n máy, hao xăng.

ạ ị ố Các lo i tr  s  Octan

ươ ệ ộ ử c ASTM (American Society for Testing Materials ­ Hi p h i th

ng pháp đã đ ậ ệ ượ ỳ ề ị ử ụ ụ ể ầ ố

ở ỉ ố ấ ử ụ ấ ượ ể ẩ ầ ố Có 2 ph ệ nghi m v t li u Hoa K ) đ  ngh  s  d ng, d n tr  nên thông d ng và cu i cùng các nhà ki m  ị ng đã th ng nh t s  d ng đ  đo ch  s  Octan tiêu chu n mang tính toàn c u đó là: đ nh ch t l

ỉ ố ứ •Ch  s  Octan nghiên c u: RON (Research Octane Number)

ỉ ố ộ ơ •Ch  s  Octan đ ng c : MON (Motor Octane Number)

ơ ộ ượ ỉ ố ạ ộ ộ c tính khi cho đ ng c  ho t đ ng

ỉ ố

ạ ộ ố ộ ẹ ở ề ơ

ượ ơ ị ệ ộ ệ ở ề  đi u ki n nh , nhi t đ  49 (120) và đ ng  ệ ơ ấ ắ ệ ượ c tính   đi u ki n kh c nghi t h n r t  ề ủ ộ t đ  ho t đ ng là 149(300) và t c đ  quay c a đ ng c  là 900 vòng/phút. Sau nhi u  ớ i

ỉ ố ố ượ ườ ỉ ố c dùng đ n l khi nh c t ổ i ch  s  ch ng kích n

ắ ớ ề ả ế ậ ng đ ể

ơ ẻ ơ ế ệ ộ ạ ệ i ta phát hi n ra r ng ch  s  MON h n ch  hi u năng làm vi c th c t c a đ ng

ỉ ố ỉ ố ớ ằ t k , ng ườ ủ ể ộ

ườ ệ ổ ề ặ c phát tri n, và đ ng c  có nhi u c i ti n, thay đ i v  m t  ự ế ủ ộ ệ ườ ể ỉ ố ị i ta phát tri n m t ch  s  m i b ng giá tr  trung bình c a ch  s  RON và MON đ   ị ử ụ ấ ượ ng ti n giao thông s  d ng xăng có giá tr

ng xăng.Thông th ộ ng, các ph ừ ủ Ch  s  RON đ ơ c  quay 600 vòng/ phút. Trong khi đó, ch  s  MON đ ệ ộ ề nhi u, nhi ỉ ố c công nh n là ch  s  có tính chính xác cao h n khi xác đ nh t năm tính toán, ch  s  RON đ ơ ệ ủ ộ ệ hi u năng làm vi c c a đ ng c  và th ượ ủ c a xăng. Khi xăng không chì đ ằ ế ế thi ơ c . Và ng ạ phân lo i ch t l octane trung bình c ng c a RON và MON t ươ  87­100.

ươ ổ ủ Ph ố ng pháp tăng tính ch ng kích n  c a xăng:

ạ ọ ườ ể   i ta có th  pha thêm

ỉ ố ổ ế ệ ự ụ ộ ố ạ ụ ố ệ ạ Ngoài vi c l a ch n công ngh  t o ra các lo i xăng có t  s  octane cao, ng ổ vào xăng ph  gia ch ng kích n . M t s  lo i ph  gia ph  bi n:

ướ ẩ * N c chì (theo tiêu chu n ASTM D3237, ASTM D 2599):

ỗ ợ ỏ ặ

ả ự ủ ụ ấ

ợ ổ ủ ộ ơ

ỉ ố ủ ủ 2H5)4) và bromua etan (Br­C2H5) ho c dibromua etan (Br­ Là h n h p l ng c a tetra etyl chì (Pb(C ỹ ủ ỷ C2H4­Br). Tác d ng c a tetra etyl chì là phá hu  các h p ch t peoxyt và ngăn c n s  tích lu  c a  chúng trong xy lanh là nguyên nhân gây ra cháy kích n  c a đ ng c , do đó tetra etyl chì có tác  ụ d ng tăng t  s  octane c a xăng.

ặ ọ

ướ

10

ử ụ ướ ấ ấ ộ Bromua etan (ho c dibromua etan) là ch t lôi kéo giúp mu i chì sau quá trình cháy không đ ng  ấ ả ạ i trong xy lanh, piston, bougie, xupap,… mà theo khói x  ra ngoài. Tuy nhiên n l c chì là ch t  ệ ộ đ c nên hi n nay các n c đã c m s  d ng xăng pha chì.

3OH), etanol (C2H5OH), metyl ter.butyl ete (MTBE –

ợ ấ ư ứ xy nh : metanol (CH

ụ ư c chì nh ng

ộ ạ ư ướ ấ ế ạ ấ ơ ệ ượ t l ng cháy th p, áp su t h i bão hoà

* Các h p ch t ch a o CH3­O­C4H9), metyl ter.amyl ete (MATE – CH3­O­C5H11),… có tác d ng nh  n không đ c h i. Tuy nhiên, chúng cũng có h n ch  do nhi quá cao, … giá thành cũng quá cao.

ố ơ 2.1.2.3. Tính b c h i:

ượ ừ ủ ể ạ ơ ộ ớ

ầ ố ớ ộ ộ ượ ộ ượ ấ c hi u su t đ t cao nh t, đ i v i đ ng c  đ t trong, chúng đ ộ

ả c trong máy thì c n ph i bay h i, tr n v i m t l ơ ố ợ ẽ ấ ơ ng oxy v a đ  đ  đ t  c tr n v i nhau thông qua b c h t công su t,

ự ố ỹ ữ ề ậ ặ ố Xăng mu n cháy đ ớ ấ ố ượ ệ đ ượ ế ế ế ch  hòa khí. N u xăng bay h i không thích h p thì máy s  không phát huy đ ả hao xăng nhi u và g p ph i nh ng s  c  k  thu t sau:

ệ ượ ẹ + Hi n t ơ ng ngh t xăng hay nút h i

ệ ượ ặ ộ + Hi n t ng ng p xăng (s c xăng)

ộ ượ ằ ỉ ơ ủ Đ  bay h i c a xăng đ c đánh giá b ng các ch  tiêu sau:

ộ ấ ẩ ầ a) Thành ph n đ  c t (distillation) theo tiêu chu n ASTM D 86

ể ể ể

ộ ấ ầ ộ ấ ộ ấ ộ ấ ộ ấ ­ Đ  c t đ u (tsd – IBP) ­ Đ  c t 10% th  tích ­ Đ  c t 50% th  tích ­ Đ  c t 90% th  tích ố ­ Đ  c t cu i (tsc – FBP)

Ý nghĩa:

ộ ấ ầ ư ả

ở ộ ề ặ ơ ơ ễ ụ ẽ ấ

nhiên. Đ  c t đ u th p h n quy đ nh càng nhi u thì xăng càng d  hao h t, d  sinh ngh n  ề ộ ấ ể ộ ấ ầ ể ễ ở ộ ơ ị ­ Đ  c t đ u và 10% th  tích đ c tr ng cho tính kh i đ ng máy, kh  năng gây nút h i và hao  ị ụ ự h t t khí. Đ  c t 10% th  tích cao h n quy đ nh càng nhi u thì càng khó kh i đ ng máy.

ế ể ả ị ị

ố ơ ề ơ ố ị

ượ ể ề ổ ố ộ ủ ể ộ ấ ­ Đ  c t 50% th  tích: Bi u th  kh  năng thay đ i t c đ  c a máy, n u cao quá quy đ nh, khi  ư ố tăng t c thì l ng h i xăng vào máy nhi u nh ng đ t cháy không k p do khó b c h i nên máy  ế y u, đi u khi n máy khó khăn.

ơ ể ể ộ ấ ộ ấ ủ

ị ệ ượ ế ầ ng pha loãng d u nh n, làm

ễ ị ộ ị

ướ ả ố ơ ượ ầ ở ộ ộ ấ ờ ể ễ i 35 ­ 40°C. Đ  d   ể c 10% th ầ  60 ­ 70°C xăng ph i b c h i đ

ở ộ ể ễ ơ ư ệ ổ ị

ầ ở ế ộ ơ ầ ở c 50% th  tích. Đ  xăng cháy h t hoàn toàn trong đ ng c , yêu c u ả ố    115 ­ 120°C ph i b c  180 ­ 190°C xăng

ả ố ơ ở ị ộ ố ­ Đ  c t 90% th  tích và Đ  c t cu i: Bi u th  đ  bay h i hoàn toàn c a xăng. N u đ  c t này  ớ ố ơ l n quá quy đ nh thì xăng khó b c h i hoàn toàn gây nên hi n t ệ máy d  b  mài mòn, lãng phí nhiên li u. Theo quy đ nh đ  sôi đ u không d ộ dàng kh i đ ng khi đ ng c  còn ngu i yêu c u  ế ộ ố tích. Đ  d  dàng tăng t c, đ a máy vào ch  đ  làm vi c  n đ nh yêu c u  ể ể ơ ượ h i đ ể ả ố ơ ượ c 90% th  tích và  ph i b c h i đ 195 ­ 200°C ph i b c h i hoàn toàn.

ấ ơ ẩ b) Áp su t h i bão hoà Reid (Reid vapour pressure) theo tiêu chu n ASTM D 323

ở ạ ạ ằ ỏ ể  tr ng thái cân b ng v i th  xăng l ng trong bom Reid đ i nhi

ớ ấ ơ ể ượ ể

ư ấ ị ị

ấ ơ ệ ượ t  c đo t Là áp su t h i xăng  ề ằ ễ ị ộ c bi u di n b ng nhi u  đ  xác đ nh là 37,8°C (hay 100°F). Áp su t h i bão hoà Reid có th  đ ố ơ ể ơ đ n v  đo áp su t khác nhau nh : Psi, Bar, kPa, mmHg, kgf/cm2,… Nó bi u th  cho tính b c h i  11

ơ ệ ự ề ệ ở ỉ i ta đánh giá nhiên li u v  tính kh i

ộ ạ ườ ả ụ ả ơ

ể ạ ả ạ ơ

ấ ơ ấ ủ c a nhiên li u đ ng c  xăng. D a vào ch  tiêu này ng ơ ộ ả đ ng, kh  năng t o nút h i, hao h t do bay h i trong b o qu n và m c đ  nguy hi m do cháy.  ả ấ ơ Áp su t h i bão hoà Reid càng cao thì kh  năng bay h i càng m nh. Yêu c u các lo i xăng ph i  ạ ớ ượ đ t t i đ ứ ộ ầ ợ c áp su t h i bão hoà Reid phù h p không quá cao hay quá th p.

ọ ổ ị 2.1.2.4. Tính  n đ nh hóa h c

ả ọ i s  bi n đ i hoá h c trong quá trình b o qu n, b m hút, v n chuy n

ạ ự ế ổ ổ ị ở ể  và  ế t đ ,di n tích ti p

ố ng xung quanh ộ ạ ng b i các y u t ứ ả ơ ế ố :nhi ờ

ậ ệ ộ ệ ồ ự ế ưở ứ ộ ồ ỉ ộ ổ ườ ượ ọ ổ ị .Tính  n đ nh hóa h c  nh h ủ ậ i ta s  d ng các ch  tiêu: hàm l ự ng nh a th c t ư  Đ  ể  và đ   n

ả Là kh  năng ch ng l ọ ả ườ môi tr ứ ớ xúc v i không khí,đ  s ch và khô c a v t ch a,m c đ  t n ch a và th i gian t n ch á. ử ụ đánh giá tính  n đ nh hoá h c, ng ị đ nh ôxy hoá.

ượ ự ế ẩ a) Hàm l ự ng nh a th c t (Exisstent gum – mg/100ml) theo tiêu chu n ASTM D 381

ấ ị ộ ng c n r n còn l

ể i (mg) sau khi làm bay h i m t th  tích xăng nh t đ nh (100ml). Hàm  ị ặ ắ ự ủ ạ ạ ­ L ượ l ượ ng nh a c a các lo i xăng không đ ơ t quá quy đ nh (4 – 5mg/100ml). ượ ượ c v

ẩ ổ ị b) Tính  n đ nh ôxy hoá (Oxidation stability – phút) theo tiêu chu n ASTM D 525

ờ ả ở ị

ự ạ ờ ệ ộ ả ị ẩ ụ ượ ở ẫ c ấ i áp su t và nhi

ị ế ủ ­ Kho ng th i gian mà trong xăng không x y ra s  t o k t t a và v n đ c khi b  ôxy hoá b i ôxy ủ c a không khí t  m u xăng càng lâu thì tính  t đ  xác đ nh. Th i gian đo đ ố ổ n đ nh càng t ạ t.

ặ ủ ấ ư ự ư ạ ợ

ự ế ế ế ế 2.1.2.5. Tính ăn mòn kim lo i: ạ Xăng có tính ăn mòn kim lo i do s  có m t c a các h p ch t l u hùynh, các axít, keo nh a ch a  tinh ch  h t trong quá trình ch  bi n.

ấ ừ ơ ơ

ể ồ ấ ượ ụ bên ngoài r i vào trong quá trình b m rót,  ấ ế ế ư ữ ả c pha thêm trong quá trình s n xu t, ch  bi n nh  nhiên

ấ ơ ọ ư ấ ổ

ị ơ ứ ấ ậ ồ ạ T p ch t c  h c có trong xăng g m nh ng ch t t ậ v n chuy n nh  cát, b i, các ch t đ ệ li u cháy, ch t  n đ nh, … ướ ừ N c t bên ngoài r i vào xăng trong quá trình xu t, nh p, t n ch a....

ộ ố ươ ị M t s  ph ng pháp xác đ nh có tính ăn mòn trong xăng:

ể ệ ẩ ả ồ a) Ki m nghi m ăn mòn m nh đ ng (copper strip corrosion) theo tiêu chu n ASTM D 130

ằ ạ ộ ự ỳ ỳ do, sulfur,

ặ ủ ự ư ồ ả

ệ ộ ẫ ấ ắ ớ ắ ủ ồ ả t đ  30°C so v i màu s c c a m nh đ ng m u. Có 4 c p màu s c, c p 1 ệ ự ặ ờ ở nhi

ấ ư ợ ­ Nh m phát hi n s  có m t c a các h p ch t l u hu nh ho t đ ng (l u hu nh t ổ ự mecaptan) có m t trong xăng, d a vào s  thay đ i màu s c c a m nh đ ng su khi ngâm vào  ấ ắ ủ xăng trong 3 gi là cao nh t.ấ

12

ượ ư ẩ ổ ố ỳ b) Hàm l ng l u hu nh t ng s  (Total sulfur ­ %WT) theo tiêu chu n ASTM D 1266

ượ ị

ụ ươ c dung d ch natri carbonat h p  ẩ ể ị ng pháp chu n đ  b ng acid clohydric (HCl) chu n đ  xác đ nh l

ư ừ ượ ư ổ ị ượ ố ng l u hu nh t ng s . Theo quy đ nh hàm l ấ ng natri  ư ượ ng l u

ố ỳ ệ Đót nhiên li u trong đèn chuyên d ng, khí sulfur hình thành đ th . Dùng ph carbonat còn d , t ổ hu nh t ng s  không đ ụ ộ ằ ỳ c hàm l t quá 0,1 – 0,155%kl. ẩ ượ  đó tính đ ượ ượ c v

ẩ ộ c) Đ  acid (Total acid – mg KOH/100ml) theo tiêu chu n ASTM D 3242; ASTM D 974

ộ ượ ủ ượ ng mg KOH đ  trung hoà l ng acid có trong 100ml nhiên

ệ ­ Đ  acid (TAN) bi u th  b ng l li u. TAN không đ ể ị ằ ượ ượ c v t quá 1 – 2mg KOH/100ml.

ệ ặ 2.2.Đ c tính nhiên li u diesel:

ề ệ

ấ ớ ạ ế ầ ệ ự ố  b c cháy trong đi u ki n nhi ủ ấ ệ ọ i h n, không c n m i l a t ơ ệ ộ   t đ  và ồ ử ừ  bugi. Vì th  tính ch t quan tr ng c a nhiên li u diesel là

ủ ị ố 2.2.1.Tr  s  cetan: ệ ủ ộ ­Trong chu trình làm vi c c a đ ng c  diesel, nhiên li u t áp su t t ấ ượ ch t l ng cháy c a nó.

ạ ạ ẳ ả ộ

­ Cetane (C16H34) là m t hidrocacbon no d ng m ch th ng có tính metylnaphtalin, có kh  năng  ự ố t b c cháy .

ự ư ệ ố ớ cháy c a nhiên li u diesel. Do đó, s  Cetane càng l n thì

ị ố ự ủ ặ ­ Tr  s  cetane đ c tr ng cho tính t tính t ệ  cháy c a nhiên li u càng cao và ng ủ ượ ạ c l i.

ị ố ấ ủ ư ả ng quan tr ng nh t c a nhiên li u diesel, đ c tr ng cho kh

ỉ ủ ự ố ọ ị ố b c cháy c a nhiên li u diesel. Tr  s  cetane là m t đ i l

ậ ị ừ ỷ ố ằ ầ 0 đ n 100) b ng t ặ ộ   ị ướ c, có giá tr  (là m t ng quy  ủ  s  ph n trăm th  tích c a n­cetane (C16H34) trong

ệ ộ ạ ượ ể ỗ ự ố ả ợ

ợ ươ ươ ử ệ ệ ệ ề ẩ ẫ ớ b c  ng v i m u nhiên li u diesel trong đi u ki n th  nghi m tiêu chu n (theo quy

ằ ằ c thì alpha­methyl naphthalene có tr  s  cetane b ng 0 và n­heptane có tr  s  cetane b ng 100).

ị ố ỗ ị ố ượ ầ ầ ợ ị ị ố c coi là tr  s  Cetane c n xác đ nh

ấ ượ ­ Tr  s  Cetane là ch  tiêu ch t l ệ năng t ế ố s  nguyên nh n giá tr  t ớ ỗ h n h p v i alpha­methyl naphthalene (C10H7CH3) sao cho h n h p này có kh  năng t ng đ cháy t ướ Khi đó thành ph n Cetane tính theo % h n h p so sánh đ ủ ầ c a d u Diesel.

ị ố ự ầ ế ế ơ ố ộ ỡ ộ ự ở t k  và kích c  đ ng c , t c đ  và t ả ự i t nhiên, s  kh i

ệ ề ấ ­ Tr  s  cetane yêu c u thì d a vào thi ộ đ ng và đi u ki n áp su t.

ọ ề ị ố ấ ớ ự ườ ễ ng d n t

ữ ệ ế

ị ố ủ ễ ầ

ơ ự ậ ộ ệ ủ ủ ễ ơ ồ ờ ự ệ i vi c nhiên li u không đ ờ ế ạ t l nh cũng là nguyên nhân ố ể ồ ệ ở  trong bu ng d t đ   t

ầ ấ ­ Đi u quan tr ng c a tr  s  cetane là khi tr  s  này th p th i s  phun d u tr  trong  ở ộ ộ đ ng c . S  ch m tr  này là nguyên nhân c a vi c kh i đ ng khó khăn và gây ra nh ng ti ng  ệ ề gõ trong đ ng c . Đ ng th i, s  phun d u tr  trong đi u ki n th i ti ượ ẫ ớ d n t c cháy hoàn toàn, do không đ  nhi cháy nhiên li u.ệ

ộ ố ọ ầ ử ụ ư ể ấ

13

ị ố ụ ­ M t s  nhà máy l c d u đã s  d ng ch t ph  gia nh  hexyl nitrat amyl nitrate đ  tăng tr  s   cetane.

ế ị ấ

ơ ủ ệ ớ ặ ủ ủ ầ ọ ộ ộ 2.2.2.Tính bay h i:ơ ệ ệ ­ Khái ni m: Cùng v i đ c tính cháy, tính ch t bay h i c a nhiên li u diesel cũng quy t đ nh  ơ m t ph n quan tr ng c a quá trình cháy c a nhiên li u trong đ ng c .

ư ệ ỏ ệ ặ ậ ơ ỉ

ứ ộ ớ ộ

ấ ả ố ộ ơ ệ ươ ề ơ ồ Cũng nh  các nhiên li u l ng khác, nhiên li u diesel có tính ch t bay h i, đ c tính k  thu t này  ơ ế ị ế ố ộ quy t đ nh đ n t c đ  bay h i, m c đ  bay h i hoàn toàn và kh  năng tr n hòa v i không khí  ụ ể ủ ng trong đi u ki n công tác c  th  c a bu ng đ t đ ng c  diesel. khi phun s

­ Ý nghĩa:

ượ ệ c phun s

ơ ố t thì sau khi d ự ế ạ ộ ẽ ươ ng vào xi lanh thì nó s   ượ ả c b o đãm, máy ho t đ ng

ậ ợ ế ử ụ N u s  d ng nhiên li u có tính bay h i t ộ tr n hòa t ố t t,thu n l ả ố ớ t v i không khí và k t qu  là s  cháy nhanh chóng đ i.

ệ ử ụ ệ ượ ệ ấ ả ơ

ơ ổ ả ộ ẽ ng cháy  ệ ỏ ạ , làm lãng phí nhiên li u, tăng kh  năng mài

ệ ­ Vi c s  d ng nhiên li u có tính bay h i kém thì s  làm xu t hi n kh  năng hi n t ế không hoàn toàn và đ ng c  n  rung có ti ng g  l ơ ộ mòn đ ng c .

ả ơ ưở ớ ở ộ ộ ờ i tính kh i đ ng đ ng c . Th i

ể ệ ơ ộ ng t ấ ậ ợ ề ổ ố

ệ ử ụ ở ộ ệ ở ố ơ ợ ệ ệ ạ i nh t cho đi u ki n t o h n h p và đ t  ế ử ụ  cu i quá trình nén. N u s  d ng nhiên li u có tính

ể ệ ộ t đ  cao  ộ ủ ở ộ ơ ẽ ễ ơ ố ệ + Vi c s  d ng nhiên li u có tính bay h i còn  nh h ờ đi m kh i đ ng đ ng c  là th i đi m không thu n l cháy nhiên li u do không đ  nhi bay h i t t thì vi c kh i đ ng đ ng c  s  d  dàng.

ế ố ả ưở ớ ệ ớ ệ ộ ườ + Các y u t nh h ng t i tính bay h i: ộ ơ  Nhiên li u có đ  nh t quá cao,nhi t đ  môi tr ng.

ớ ượ ể ạ ự ả ủ ấ ỏ ệ ớ c hi u là s  ch ng l ộ i s  ch y c a ch t l ng. Đ  nh t cao nghĩa là nhiên li u

ự ố ễ ả 2.2.3.Tính nh t:ớ ­Tính nh t đ ặ ậ đ m đ c và không ch y d  dàng .

ệ ể ấ ộ ớ ộ ơ

ố ặ ệ ặ ­Nhiên li u có đ  nh t không đúng( quá cao ho c quá th p) có th  làm cho đ ng c  ho c h   ệ ư ỏ . th ng nhiên li u h  h ng

ố ộ ớ ươ ườ ể ng  ng và ph i

ươ ể ạ

ấ ơ ầ ệ ủ ộ ạ ữ

ả ư ng đ i th p vì nó ph i l u chuy n trong các đ ờ ộ ỏ ộ ớ ẽ ầ ơ ẽ ả ế ấ ố ớ

ư ể ể ậ

ậ ậ ả ố ả ầ D u diesel ph i có đ  nh t t ươ ng khi  ng vào các xy lanh c a đ ng c . D u có đ  nh n cao không th  t o thành s phun s ỏ ơ ậ phun ra kh i kim phun. Nh ng h t nhiên li u phun ra kh i kim phun còn l n s  cháy ch m h i,  ấ ộ ệ ể nên hi u su t đ ng c  s  gi m xu ng . Tuy nhiên, n u đ  nh t quá th p, d u diesel không th   ơ ộ ơ làm tr n các b  ph n v n chuy n bên trong b m cao áp cũng nh  kim phun. Do đó có th  làm  ộ ư ỏ h  h ng các b  ph n này.

ặ ệ ặ ạ ơ

ượ ậ ằ ạ ơ ơ c bôi tr n b ng nhiên

14

ọ ộ ả t là cho các máy b m cao áp lo i  ể ộ ệ ể ầ 2.2.4.Tính bôi tr n:ơ ơ ủ ệ ­Đ c tính bôi tr n c a nhiên li u diesel là quan tr ng, đ c bi ộ ữ ố quay và lo i phân ph i. Trong nh ng máy b m, b  ph n chuy n đ ng đ ơ ơ li u khi nó di chuy n qua các máy b m, không ph i do d u đ ng c .

ệ ể ấ ế ệ c trên các chi ti t. Nhiên li u bôi

ơ ể ả ệ ổ ơ ọ ể ạ ế ướ i v t x ­Nhiên li u bôi tr n th p có th  gây mòn cao và đ  l ơ tr n cao có th  gi m mài mòn và tu i th  linh ki n dài h n.

ụ ể ả ệ ệ

ơ ủ c s  d ng đ  c i thi n tính bôi tr n c a nhiên li u, tuy nhiên nh ng ph  gia  ử ụ ở ồ ụ ụ ữ ặ ế ợ ố ộ ứ  n ng đ  quá m c ho c k t h p

ể ấ ụ ượ ử ụ ­Ph  gia cũng đ ụ này có th  có tác d ng ph  không mong mu n khi s  d ng  ớ v i các ch t ph  gia khác.

ớ

ị ệ ộ ồ

ằ ề ặ ấ ỏ ỏ ệ ượ ọ ệ ộ c xác đ nh b ng cách nung nóng nhiên li u trong m t bu ng kín nh  cho  c g i là ủ t đ  lúc này c a nhiên li u đ

ể 2.2.5.Đi m ch p cháy: ượ ớ ể ­Đi m ch p cháy đ ệ ơ ớ t i khi h i nhiên li u cháy trên b  m t ch t l ng. Nhi ớ ể đi m ch p cháy.

ể ầ ả ớ ị ­Chúng ta c n ph i xác đ nh đi m ch p cháy vì :

ệ ở ầ ờ ố ệ ộ ổ + Phòng ch ng cháy n  khi d u nh n làm vi c nhi t đ  cao.

ổ ấ ườ ờ

ầ ệ ộ ớ ả ủ ầ ấ ủ ầ ụ ả ơ ơ ổ ệ ng mà  ể t đ  ch p cháy c a d u đ  tránh t n th t c a d u t đ  cao nh t t

ư ơ ặ + Tránh t n th t ho c hao h t (bay h i) nghĩa là d u nh n ph i làm vi c trong môi tr ấ ấ ạ ệ ộ nhi i đó ph i th p h n nhi ổ ờ nh n do bay h i cũng nh  cháy n .

ủ ầ ề

t đ  ch p cháy c a d u đã s  d ng không thay đ i nhi u so v i d u m i.  ớ ớ ầ ế ổ ấ ố ấ ệ

ệ ộ ớ ườ ng nhi ơ ề ầ ử ụ ể ờ ộ ẫ ặ ớ ầ ể ẩ ơ ộ ớ ị ớ ­Thông th ấ ế N u th p h n nhi u là do tr n l n vô s  ch t có đi m ch p cháy th p (nhiên li u). N u cao  ẫ ơ h n là do d u b  nhi m b n ho c do l n v i d u nh n có đ  nh t cao h n.

ỳ

ư ư ượ ượ ượ ấ ỏ ỳ t, hàm l ng cao

ng l u hu nh: ng l u hu nh trong diesel r t quan tr ng, hàm l ộ ố ng càng nh  càng t ổ ọ ủ ộ ượ ớ ầ ả ơ ơ

2.2.6.L ọ ­Hàm l ỏ sinh ra axit sunfuric gây ăn mòn đ ng c , phá h ng d u nh t bôi tr n, gi m tu i th  c a đ ng  c .ơ

ạ ệ ủ ế ướ ạ ị i d ng sulfur, disulfur hay d

ạ ồ ạ ủ ư ả ỉ

ỳ i c a l u hu nh ch  y u d ự ế ể ầ ớ ượ ơ ể ạ ộ ộ

ầ ế ợ ớ ơ ướ ư ế ầ ng khí ể ạ c (n u có) đ  t o

ươ ứ ề ặ ế ­Trong nhiên li u Diesel, d ng t n t ị vòng; các d ng này không có kh  năng ăn mòn tr c ti p mà chúng ch  gây ăn mòn khi b  cháy  trong đ ng c  đ  t o ra SO2, sau đó nó có th  chuy n m t ph n thành SO3. Ph n l n l này thoát ra ngoài cùng khí cháy, nh ng có th  m t ph n k t h p v i h i n ra các axit t ể ể ộ ng  ng gây ăn mòn các b  m t chi ti t.

ẫ ệ

ệ ấ ẫ ệ ẩ ả ỏ

ấ ệ ủ ẫ ệ ệ ệ ể

ễ ệ ng nhi m đi n. Hi n t

ệ ậ ể ớ ồ ầ ộ ẫ ệ ủ ế ự ệ ệ ượ ng nhi m đi n tĩnh xuât hi n khi có s  ma sát gi a 2  ẽ ứ ệ ễ i 1 m c nào đó s  có th  phát ễ ệ ệ ượ ng nhi m đi n mà có , t p trung t

15

2.2.7.Tính d n đi n: ­Khái ni m: tính ch t d n đi n c a nhiên li u diesel và các s n ph m d u m  bao g m các tính  ễ ấ ch t :tính th m đi n môi,tính d n đi n,tính nhi m đi n bi u hi n ch  y u qua đ  d n đi n  ệ ượ ữ riêng và hi n t ệ ể ậ v t th  ,đi n tích do hi n t ệ ử sinh tia l a đi n .

ậ ệ ệ

ỗ ệ ủ ặ ẫ ố ạ ể ọ ấ ỏ ạ ậ ở ặ ị

ể ậ ự ể ệ ặ

ấ ỏ ệ ử ở ­Nhiên li u diesel là 1 d ng v t ch t l ng có tính đi n , bi u hi n c a đ c tính kĩ thu t này là   TT tĩnh  ch  khi nó d ch chuy n,c  sát,va ch m vào thành đô v t đ ng hay  ng d n ho c khi  ể ẫ ề có dòng khí ho c dòng ch t l ng khác đi qua...đ u có th  sinh ra các đi n tích tĩnh và có th  d n  ế ự đ n s  phát sinh tia l a đi n gây ra cháy .

ệ ả ế ự ệ ủ ệ nh h

ế ố ả ệ ưở ự ạ

ễ ng đ n s  nhi m đi n:  nh h ủ ọ ể ệ ả

ưở ả ả ủ ưở ủ

ng c a các ch t cho thêm vào nhiên li u (tăng  ượ ng nh a ti m tàng, tăng  ủ ưở ưở ệ ọ ưở ươ ủ ả ả ờ ệ ng c a vi c l c, tăng  nh h ự ề ng c a th i gian đun),  nh

ế ự ủ ộ ẫ ưở ng c a đ  d n đi n c a nhiên li u đ n s   ­Các y u t ưở ạ ủ ọ ả ạ ng c a b t không khí (s  có m t c a b t không khí làm tăng t o tĩnh  t o đi n tích tĩnh,  nh h ấ ơ ệ ệ đi n trong nhiên li u khi b m chuy n),  nh h ứ ộ ạ ả ng c a hàm l nh h ả nh h ưở h ủ ng c a m c đ  s ch nhiên li u, gi m  nh h ả ủ ướ c, tăng  nh h ng c a n ệ .  ấ ủ ả ng c a b n ch t nhiên li u

t:

ệ ộ t là m t đ c đi m c a nhiên li u diesel trong đ ng c  diesel. Ch  m t ph n nhiên

ỉ ộ ở ạ c đ a tr  l ầ i bình xăng.

ủ ự ự ố ể ầ ơ ệ ườ ệ ổ ị 2.2.8.Tính  n đ nh nhi ộ ặ ệ ề ­Truy n nhi ệ ượ ư li u đ ệ ộ Nhi ể c l u thông và th c s  đ t. Ph n còn l t đ  nhiên li u lúc này có th  cao h n nhi ơ ệ ượ ư ạ ủ i c a nhiên li u đ ệ ộ ng xung quanh.  t đ  môi tr

ệ ủ ị ể ẫ ấ ế ự t c a nhiên li u diesel có th  d n đ n s  hình thành các ch t không hòa tan

­Thi u  n đ nh nhi ể ượ đ ế ổ c sau đó có th  gây t c l ệ ắ ướ ọ i l c

ề ộ ơ

ệ ư t đ  l nh h n, vi c đ a nhiên li u đã đ ụ ơ ề ư ệ ạ ề ấ ệ ể ẫ ượ ế

c làm nóng v  m t bình nhiên li u l nh h n,  , mà có th  d n đ n tăng đ   m trong nhiên li u. V n đ  này có  ả nhi ể ể ẫ ế ắ ướ ọ ườ ệ ả Ở ệ ộ ạ ­ ấ có th  gây ra v n đ  ng ng t th  d n đ n t c l ộ ẩ ệ ộ ọ ng xuyên b o trì b  l c tách nhiên li u. i l c và ph i th

ủ ệ ượ ể ẫ ể ế 2.2.9.Tính axit: Tính axit c a nhiên li u diesel n u không đ c ki m soát, có th  d n đ n

ả ự ổ ị ủ ự ệ ế ắ

ả gi m s   n đ nh nhiên li u, làm ăn mòn s t thép và là nguyên nhân c a s  hình  thành m ng bám trong  kim phun.

ặ ặ ạ ơ ệ .C n cacbon gây t phân nhiên li u

ng c n còn l ệ ộ ữ ự ặ ặ

ặ ệ i sau khi cho bay h i và nhi ể ặ t đ  gi a các đi m có c n và các đi m không có c n.C n cacbon cũng là  ệ ố ỏ ể ả ệ ặ 2.2.10.C n cacbon: ượ ­C n carbon là l ệ nên s  chênh l ch nhi nguyên nhân gây ra khói màu đen và gi m h  s  t a nhi t.

ủ ộ ả ầ ơ ng tro th p là r t quan tr ng trong vi c làm gi m hao mòn c a đ ng c .Trong d u

16

ọ ượ 2.2.11.Tro x :ỉ ượ ­ Hàm l ấ ư ch ng c t hàm l ấ ấ ượ ng tro không v ệ t quá 0,01%.

ụ ầ 3. Tình hình tiêu th  xăng, d u trên th  gi ế ớ : i

ầ : 3.1. Tình hình tiêu th  xăng d u

ố ế ớ ạ ế ụ M , nga, trung qu c và nhi u n c l n trên th  gi phát tri n m nh m .

ề i có n n kinh t ặ ế ầ ể ồ ầ

ệ ớ ộ ể ủ ề ể ẽ ầ t là xăng d u . Nhu c u  ố ế ủ  c a các qu c gia trên

ụ ặ ộ ắ ể ế i đ u ph  thu c vào xăng d u trong khi có quá ít hàng hóa ho c quá đ t đ  thay th  xăng

ề ướ ớ ỹ ệ ể ẩ Đ  thúc đ y và phát tri n kinh t  c n có ngu n nhiên li u l n đ c bi ớ ự ỏ ề ầ v  d u m  ngày càng tăng cùng v i s  phát tri n c a xã h i, n n kinh t ầ ế ớ ề th  gi d u. ầ

ự

ụ

ầ

ầ

Tình hình tiêu th  xăng d u trong 6 năm g n đây và d  báo năm 2016.

ồ

ổ

(Ngu n: T ng h p

ợ opec.org ;; iea.org; bp.com;  xangdau.net)

ồ ụ ế ớ ầ

ấ ụ Theo bi u đ  ta th y tình hình tiêu th  xăng d u trên th  gi ệ i tiêu th  84.93 tri u thùng/ ngày, sau 5 năm, con s  này tăng lên 91.33 tri u

ệ ầ ỗ

ế ỹ ệ ậ ầ ộ ớ

ượ ớ ơ i ngày càng tăng cao, trong  ố ệ ụ ế ớ i thiêu th  92.79  tri u  ế ụ ầ ầ  k  thu t hi n nay, nhu c u tiêu th  d u thô trên th   ự ỹ IEA ) d  báo trong năm  ng M  ( C  quan Thông tin Năng l

17

1­ 2% / năm,  ệ ố ẽ ạ ể ế ớ năm 2010 th  gi thùng/ ngày. Trong 3 quý đ u năm 2015, trung bình m i ngày th  gi ể ị thùng d u và v i nh p đ  phát tri n kinh t ừ gi i hàng năm tăng t 2016 con s  s  đ t 94.08 tri u thùng.

Tiêu thụ xăng dầu ở một số khu vực ( Nguồn: Tổng hợp opec.org ; iea.org; bp.com; xangdau.net )

ế ớ ệ ả Hi n nay, Châu Á là th  tr ng tiêu th  d u m  l n nh t th  gi i: kho ng 30 tri u thùng/

ệ ế ụ ầ ầ ử ụ

ế ớ ệ ế ớ ổ ỏ ớ ầ i và làm nguyên li u trong các ngành công nghi p t ư  m i n i nh

ệ ề  nh ng n n kinh t ự ố Ấ ụ ầ ầ ộ

ụ ầ ộ ầ ự ữ ế ạ ế ể i Châu Á đ n năm 2030 có th

ế ớ ầ ả ế ệ ấ ị ườ ỏ ầ i. Theo nhu c u s  d ng d u m  làm nhiên li u trong giao thông  ngày, chi m g n 30% th  gi ệ ừ ữ ậ ả v n t ỏ ủ Trung Qu c ,  n Đ  đã làm cho nhu c u tiêu th  d u m  c a khu v c này tăng nhanh đ t bi n  trong nh ng năm g n đây. D  báo, nhu c u tiêu th  d u thô t ạ ớ đ t t i 42,6 tri u thùng /ngày, chi m kho ng 38% th  gi i.

ng Châu M  v i l ệ ng tiêu th  h n 24  tri u thùng /ngày, trong đó

18

ứ ự ắ ế ụ ươ ớ ơ ươ ệ ượ ị ườ ứ  Đ ng th  2 là th  tr ầ ỹ khu v c b c m  chi m g n 75% l ỹ ớ ượ ng tiêu th  t ụ ơ ng v i h n 17 tri u thùng /ngày. ng đ

Tiêu thụ xăng dầu ở một số quốc gia ( Nguồn: Tổng hợp opec.org ; iea.org; bp.com; xangdau.net )

ể ớ ị ế ự ầ ố

ầ ụ ộ ướ ấ ẫ ứ ộ ụ ầ c phát tri n, d n đ u trong các lĩnh v c, hoa kì cũng là qu c gia tiêu ỗ i. Có m c đ  tiêu th  d u m i ngày hi n nay c a Hoa K  là

ế ớ ộ ề ệ ầ

ươ ng đ ế ớ ấ ố ố ỹ ủ ỳ ớ ươ ng v i   ụ ơ i tiêu th  h n 10

19

ệ V i v  th  là m t n ệ th  xăng d u nhi u nh t th  gi 19,0.1 và 19.71 tri u thùng m t ngày  trong năm và 2 quý đ u năm 2015  t 3.100.000 m3/ngày. Theo sau M  là trung qu c, qu c gia đông dân nh t th  gi tri u thùng/ngày.

ầ 3.2. Giá d u thô th  gi ế ớ   i.

ế ớ ầ ồ Giá d u thô th  gi i trong quý II­III năm 2015 (ngu n: opec.org)

ữ ầ ầ

ế ớ ắ ố ư ề ỉ ả ạ ầ ộ i bi n đ ng nhi u, đ u tháng 4, giá d u  ơ i gi m ch  còn h n 42 USD/thùng.

ế ở ắ ơ ứ ầ ế ắ ế Trong 6 tháng gi a năm 2015, giá d u thô th  gi thô tăng cao lên m c 65 USD/thùng nh ng đ n cu i th ng 8 l ệ Đ n th ng 9, giá d u có tín hi u kh i s c h n.

ế ố ế ạ ả ả ầ Có 4 y u t ụ  chính khi n giá d u liên t c gi m sâu, gi m m nh:

ầ ạ ộ ấ ầ o Nhu c u d u hi n đang

ệ ấ ạ ộ ế ễ ướ ớ ố ộ ế ể ừ ầ ị di n ra v i t c đ  y u trên  ng d ch chuy n t d u thô sang

ệ ầ ệ ạ ở ứ  m c th p do ho t đ ng kinh t ph m vi toàn c u, c ng thêm hi u su t gia tăng và xu h các lo i nhiên li u khác.

ị ở

ấ ổ ỹ ộ ố ế ố ấ ị  chính tr  khác. ặ ẩ ấ ỹ i. M c dù M  không xu t kh u d u

ớ ả ượ ẩ ậ ầ ổ ầ ỹ c tăng bùng n , M  nh p kh u ít d u

o B t  n chính tr   ở o M  đã tr  thành n ư thô, nh ng v i s n l ẫ ớ ự ư ừ đi, d n t

Iraq và Libya và m t s  y u t ấ ầ ớ ướ ả c s n xu t d u l n nh t th  gi ế ng d u đá phi n trong n ầ ế ớ ướ ị ườ ầ i s  d  th a ngu n cung c u trên th  tr ố ế .

o Saudi Arabia và các n

ẽ ầ ị ị ng qu c t ế ị c đ ng minh vùng v nh đã quy t đ nh s  không hy sinh th  ph n

20

ồ ướ ồ ầ ể ứ ủ c a mình đ  c u giá d u.

ơ ấ ấ ẩ ầ ậ 3.3. C  c u xu t nh p ­ kh u d u.

ố ơ ấ ươ ươ ế ẩ ầ ầ ng đ ng

ỷ ọ ế ớ ỏ ấ ớ ơ  tr ng l n nh t v i h n 19%, theo sau là Các

ớ ơ ấ i h n 60% trong c  c u xu t kh u d u m  toàn c u, t Ả ậ  R p Saudi chi m t ố ố Ả ậ ấ Kh i OPEC chi m t ớ ơ v i h n 24 mb/d, trong đó  ể ươ ng qu c  ti u v R p Th ng nh t (6.78%) và Iraq (6%).

ấ ẩ ừ ứ ọ Iran tăng v t 61% t

ừ ứ ẩ ệ ấ ẩ ườ ấ ồ ị

ộ ố ẽ ượ ỡ ỏ ủ ạ m c cùng k  năm ngoái lên m c 2.14 tri u t n trong  ng ngu n cung và xu t kh u m t khi  ư c d  b  cũng nh  tuyên b  s  giành

ỳ ị tháng 08. Qu c gia Vùng V nh này đang chu n b  tăng c ấ ậ c m v n qu c t ng trình h t nhân c a Tehran đ ị ườ ạ i th  tr l Xu t kh u t ố ố ế ề ươ  v  ch ấ ng đã m t

ố ẩ ấ ấ ố

ấ ứ ả

Kh i ngoài OPEC, quý I/2015, Nga xu t kh u 5.29 tri u thùng/ngày. Nga là qu c gia xu t  ẩ ầ ệ ấ ệ ấ ủ ướ

ẩ ủ ồ ự ế ườ ắ ố

ệ ấ i, đ ng sau là Saudi và M . Xu t kh u c a Nga gi m còn 3.1  ị ế c đó. H i tháng 05 đã giành v  th   ầ ng  ng d n d u tr c ti p đ n phía b c Trung  ươ ố ạ ế ư ượ ẩ ẩ ầ t qua

ế ớ ỹ ỏ ớ kh u d u m  l n nh t th  gi ừ ứ  m c 3.77 tri u t n c a tháng tr tri u t n trong tháng 08 t ẫ ầ ấ nhà cung c p hàng đ u cho Trung Qu c do đ ấ ố Qu c đã thúc đ y xu t kh u d u thô Đông Siberi­Đ i Tây D ng cũng nh  giúp Nga v ượ đ c Saudi Arabia.

ố ậ ầ ượ ả t qua m c

ả ậ ỷ ụ ẩ ủ ố ừ ủ ậ

ẩ ươ ứ ỳ ứ ệ ậ ố

ẩ ớ ự ẩ

ụ ơ ấ ậ ử ụ ượ ề i

21

ố ẽ ở ứ ẩ ứ Tháng 8­2014, Trung Qu c đã nh p kh u d u thô k  l c kho ng 7,4 mb/d, v ỹ ng  ng kho ng 7,2 mb/d c a M . Nh p kh u c a Trung Qu c t  Angola tăng  nh p kh u t ệ ố ớ 9.4% so v i cùng k  năm ngoái lên m c 24.5 tri u thùng. Trung Qu c hi n là qu c gia nh p  ố ẽ ấ ở  châu Á. IEA d  đoán Trung Qu c s  nh p kh u 8.3 mb/d và tiêu th  h n 11  kh u l n nh t  ế ớ ố ớ i.Trung Qu c s  tr  thành qu c gia s  d ng năng l ng nhi u nh t th  gi mb/d trong năm t ụ ầ ớ ướ và là n ỹ c tiêu th  d u l n th  hai sau M .

ầ ạ ế ế ế ế ấ ơ ấ ự ữ ầ 3.4. C  c u d  tr  d u thô Nh  chúng ta đã bi

ề ủ

ượ ầ ng c u v  xăng s  gi m

ộ t, xăng d u là m t lo i hàng hóa thi ồ ụ ề ớ ộ ố ị ườ nên l ố ư i có xu h

t y u và r t hi m hàng hóa thay    ng đ ng ti n chung Châu Âu Euro đang có s  bi n đ ng, chính ph  đang ề ế c này. Tuy   ố ạ ng  ng ôtô l n nh  Trung Qu c, Hàn Qu c l ế ụ ứ ệ ỏ ướ  các n ề ượ ng tăng v  l ơ

ự ế ộ ẽ ả ở ướ ọ ế ớ ệ ố ớ ng d u m  ngày càng ít và vi c khai thác quá m c đang đe d a nguy c  thi u h t  i đang đua nhau

ư ế ộ ị ườ th . C ng thêm th  tr ể ả ắ c t gi m chi tiêu đ  khôi ph c n n kinh t nhiên, m t s  th  tr ớ ượ ầ ầ c u. V i l ậ ồ ọ ầ tr m tr ng ngu n nhiên li u này. Vì v y, hiên nay các qu c gia l n trên th  gi ỏ ự ử ầ d  tr  d u m .

ố ế i ớ  80,96% l

ng d  tr  d u m  th  gi ế ớ ạ ủ ươ ỷ ế ỷ ự ữ ầ i c a th  gi ỏ ế ớ ươ ng đ i, t ỉ ự ữ ơ i ch  d  tr  h n 280 t ả ỉ ng kho ng 1206 t   ầ  thùng d u, chi m t

ầ ầ ầ ơ ọ

ữ ượ ỏ ớ ế ớ ầ ấ ự ữ ố ữ ng d u m  l n nh t th  gi i: ượ Kh i OPEC chi m t thùng d u. Trong khi đó, ph n còn l tr ng h n 19% d  tr  toàn c u. Danh sách nh ng qu c gia có tr  l

 Kh i OPEC:  ()

ố

1. Venezuela 264,5 t

ỷ thùng.

2. Arap Saudi 211,1 t

3.

ỷ thùng.

4.

ỷ thùng.

Iran 150,3 t ỷ

thùng. ỷ thùng.

 Kh i ngoài OPEC: ỷ 1. Canada 100,0 t

Irac 115,0 t 5. Kuwait 104,0 t ố

thùng.

2. Nga 60,0t

22

ỷ thùng.

ỷ ệ ế ứ t Nam x p hàng th  28 4,4 t

ướ

 Vi ữ Nh ng n ngoài OPEC. Trong các n thu c Liên Xô cũ và các n

thùng. ướ ạ c OPEC và các n i chia làm hai: các n ướ   c ướ   c

i.

ố c này chia thành hai kh i: các n ướ c ngoài OPEC l ạ ướ c còn l ướ ồ c Iran, Irac, Libi, Nigeria, Saudia

ộ (cid:0) Nhóm OPEC, g m các n Arabia , Venezuela, .... ồ ướ c Canada , Mexico , Nga,

(cid:0) Nhóm ngoài OPEC, g m các n Sudan, M , Yemen, Syria.

ỹ

ế ượ ự ữ ầ D  tr  d u thô chi n l

ố ỹ ệ ế ớ ệ ấ ớ ứ i , có s c ch a ầ ,  ứ 727 tri u thùng d u

ệ => M  hi n  là qu c gia có d  tr  d u thô l n nh t th  gi ệ hi n đang tích tr

ượ ủ ệ ả ự

ố ạ ơ ượ ệ ậ ng Qu c t

ữ ướ ệ ệ ạ ặ ố ế i Huangdao và s  b  sung

ơ ở ứ ầ ớ ổ ệ ớ t. ự ữ ầ ữ 695,9 tri u thùng . ụ ng d u l u kho c a Trung Qu c đ t kho ng 200 tri u thùng và đ t m c tiêu d  (IEA).  ẽ ổ i, theo IEA ế ầ ư => Đ n nay, l ỷ ố tr  500 tri u thùng vào cu i th p k  này, theo C  quan Thông tin Năng l ấ ữ ầ ạ ơ ở N c này hi n đang tích tr  d u t i c  s  công su t 19 tri u thùng t ứ ứ thêm 6 c  s  ch a d u v i t ng s c ch a 132 tri u thùng trong vòng 18 tháng t

ả ượ ầ ở ộ ố ố ọ ể 3.5. S n l ng khai thác d u thô m t s  qu c gia tr ng đi m

ỹ ạ ệ ệ ấ ớ ế V i công ngh  khai thác hi n đ i, m  đang là qu c gia khai thác d u thô l n nh t th

ầ ệ ớ ố ng 12.44 tri u thùng/ ngày. Theo sau là UAE v i 11,6 tri u thùng/ ngày và nga

ứ ố

ứ ả ượ ầ ớ ng d u th  gi

ệ ấ ớ

ệ ệ t Nam đ ng th  36 v i 300.600 th/ ngày. Theo IEA, các Qu c gia này  ứ   ế i. Theo các chuyên gia nghiên c u, ng khai thác chi m trên 60% s n l ủ ở ự  ể ạ ầ ế ệ

ừ ầ ồ ế ớ ớ i.  Song, v i ngu n cung quá đ  b i s t trong vòng 50 năm t ự ệ ỹ ử ụ ượ ằ ng M  s  d ng  ế ầ  các t ng đá phi n đã làm cho giá

23

ủ ự ể ầ ổ ủ ệ ả ữ ạ ớ ớ ớ ả ượ gi i v i s n l ệ 10,6 tri u thùng/ ngày. Vi ả ượ có s n l ồ ồ ngu n cung c p này có th  c n ki bùng n  c a vi c khai thác d u thô đá phi n b ng s  ki n các công ty năng l công ngh  khoan ngang và ép th y l c đ  thu ngu n d u thô t ầ d u thô gi m m nh trong nh ng năm g n đây.

ấ ủ ớ ượ ỹ ng M  (EIA), s n

ầ ả ố ố ệ ướ    Theo s  li u  ủ ng d u tháng 8 c a M  cũng gi m t m c đ nh 9,6 tri u thùng/ngày trong tháng 4 xu ng còn

ệ ầ ủ ả ượ ệ ể ả ế ố ỹ ng d u c a M  có th  gi m ti p xu ng 8,6

ệ ơ c tính m i nh t c a C  quan Thông tin Năng l ừ ứ ỉ ỹ ượ ả l ự ơ 9,1 tri u thùng/ngày. C  quan này d  đoán s n l ữ tri u thùng/ngày vào gi a năm 2016.

ị ườ 4. Th  tr ầ ng xăng d u trong n ướ c

ầ ễ ế ệ

ệ ị ườ ng xăng d u Vi ả ữ ủ ạ

t Nam năm 2014 ầ ạ ầ ứ ố ở

ầ ầ ả ả c đã thay đ i t ng c ng 17 l n tăng, gi m trong đó tăng 5 l n và gi m 12 l n,

ữ ổ ổ ổ ỷ ụ ủ ướ ứ ặ ấ ộ 4.1. Di n bi n th  tr ư ộ ả ế ợ ị N u ví nh p đi u tăng/gi m c a giá xăng d u trong năm qua nh  m t b n nh c, thì nh ng đ t  ế ề ố ả gi m giá vào cu i năm là nh ng n t nh c đ y h ng kh i cho n n kinh t . Năm 2014, giá xăng  ầ ộ ầ d u trong n đánh d u m c thay đ i k  l c c a m t hàng này trong m t năm.

ầ ạ ữ Tăng m nh vào nh ng tháng đ u năm

ế ậ ượ ể ầ ầ ạ

t l p vào ngày 7/7 khi giá xăng RON 95 l n đ u  ồ ớ ỉ ồ ượ ứ ạ ố Giá xăng tăng m nh v i đ nh đi m đ tiên v c thi t m c 26.000 đ ng. Giá xăng RON 92 cũng đ t m c 25.640 đ ng/lít.

ế ớ ủ ụ ả ầ ả Gi m liên t c theo đà gi m c a giá d u thô Th  gi i

ả ấ ấ ố c

ể ấ ờ

ướ ở ứ  m c th p nh t trong l n gi m giá cu i cùng trong năm vào ngày  ồ ươ ứ ả ồ ầ Giá xăng trong n 22/12/2014 là 17.880 đ ng/ lít, so v i giá xăng th i đi m cao nh t trong tháng 7 là 25.640đ/ lít,  gi m 7.760 đ ng/ lít t ớ ả ng  ng gi m 29,3%.

ể ồ ễ ế Bi u đ  2: Di n bi n giá xăng năm 2014:

24

̀ ̀ ̣ ̣ ̣ Nguôn: VINPA( Hiêp hôi xăng dâu Viêt Nam)

ả ế ả ầ ầ ỏ

ầ ầ ả ầ ỏ ồ

ả ả ồ ồ ả ầ ả ụ ể ầ Ngoài giá xăng gi m liên ti p, giá d u h a, d u diesel, d u mazút cũng theo đà gi m, c  th   ầ ầ d u diesel gi m 19 l n gi m (6.740 đ ng/lít); d u h a có 17 l n gi m (5.940 đ ng/lít); d u  mazút có 17 l n gi m (kho ng 5.980 đ ng/kg).

ể ồ ế ễ ầ Bi u đ  3: Di n bi n giá d u Diesel năm 2014

̀ ̀ ̣ ̣ ̣ Nguôn: VINPA( Hiêp hôi xăng dâu Viêt Nam)

ầ ỏ ể ồ ễ ế Bi u đ  4: Di n bi n giá d u h a năm 2014:

̀ ̀ ̣ ̣ ̣ Nguôn: VINPA( Hiêp hôi xăng dâu Viêt Nam)

25

ể ồ ễ ế ầ Bi u đ  5: Di n bi n giá d u mazút năm 2014:

̀ ̀ ̣ ̣ ̣ Nguôn: VINPA( Hiêp hôi xăng dâu Viêt Nam)

ẩ ầ ậ ấ ướ ế c 2014 (h t ngày 15/12)

ấ ố 4.2. Th ng kê xu t nh p kh u xăng d u trong n ẩ : Xu t kh u

ầ ạ ấ ừ ầ ế ươ ươ ớ ế  đ u năm đ n h t ngày 15/12 t ng đ ị ng v i giá tr

D u thô: đ t 8.662.558 t n t 6.916.984.171 USD.

ạ ượ ầ ấ ẩ ỳ ị Xăng d u các lo i: l ng xu t kh u trong k  báo cáo 948.729 tr  giá là 891.005.407 USD

ộ ế ề

ầ ầ ứ  m c 18% tăng lên m c 27%, d u diezen t ậ  s  185/2014/TT­BTC v  tăng thu  nh p  ả ừ    14% lên 23%, d u ho  t

ẩ ứ ừ ứ ư ố ầ ằ ừ ế ấ Ngày 05/12/2014, B  Tài Chính đã ban hành thông t ừ ứ kh u xăng d u (xăng t ầ m c 16% lên m c 26%, d u mazút t ạ  15% lên 24%) nh m h n ch  th t thu ngân sách.

ầ ả ư ấ ạ ả ưở ớ ồ Giá d u gi m s  tác đ ng tích c c đ n s n xu t, kinh doanh nh ng l i  nh h

ẽ ệ ự ế ả ầ ừ i ngu n   30­70 USD/thùng thì v i m c giá

t Nam t ầ ủ ẩ ấ ng t ớ ỹ

ệ ậ ạ ầ ứ c tính toán k . Các  ố ẽ ễ ả t s  d  x y ra tình

ậ ạ ấ ► ộ ệ thu ngân sách. Hi n chi phí khai thác d u thô c a Vi ầ ả ượ ệ ư ệ ướ i 50 USD/thùng nh  hi n nay vi c xu t kh u d u thô c n ph i đ d ế ế doanh nghi p kinh doanh xăng d u n u không có k  ho ch nh p hàng t tr ng nh p cao bán th p, không có lãi.

ậ ẩ : Nh p kh u

ổ ạ ậ ầ ẩ ạ ừ ầ ạ ị ỷ ệ ấ  đ u năm lên 8,11 tri u t n, tr  giá đ t 7,39 t

26

T ng kim ng ch nh p kh u xăng d u các lo i t USD. Trong đó:

ệ ừ ầ ệ ấ ạ ị t Nam tính chung t đ u năm đ n 15/12/2014 đ t 2,34 tri u t n, tr  giá

ề ượ ớ ỳ ế ề ị ẩ ề ậ + Nh p kh u xăng v  Vi ỷ ạ  USD, tăng 7,83% v  l đ t 2,35 t ng và tăng 5,38% v  tr  giá so v i cùng k  2013.

ừ ầ ệ ấ ế ạ ớ ậ ẩ ầ đ u năm đ n 15/12/2014 đ t 3,96 tri u t n, tăng 32,88% so v i cùng

+ Nh p kh u d u diesel t ỳ k  2013.

ừ ầ ề ượ ế ả ớ ẩ đ u năm đ n 15/12/2014 gi m 2,8% v  l ỳ ng so v i cùng k

ầ ậ + Nh p kh u d u mazút tính t năm 2013

ẩ ậ Nh p kh u 15 tháng 12 năm 2014 ặ M t hàng ượ ấ ị L ng (t n) Tr  giá (USD)

628.491 485.360.934

ầ ạ Xăng d u các lo i 8.113.033 7.319.642.044

2.343.363 ­ Xăng 2.347.676.725

3.960.365 ­ Diesel 3.562.954.158

638.445 ­ Mazut 382.853.189

ệ 1.141.657 ­ Nhiên li u bay 1.070.437.027

ầ ự ị ườ ệ

ng xăng d u Vi ụ ộ ị ả ả ấ ấ

t Nam trong năm 2015 ạ ướ c xăng d u tiêu th  n i đ a c  năm 2015 đ t kho ng 16,4 triêu t n m3/t n (tăng kho ng 6%  ấ ớ ế ấ ấ ả c: 8,223 tri u m3/t n (7,34 tri u m3/t n s n xu t

ệ ế ừ ọ ầ ệ ầ ấ ấ D  báo th  tr Ướ ầ so v i năm 2014). S n xu t, pha ch  trong n ừ t nhà máy l c d u Dung Qu t và 883 ngàn m3/t n pha ch  t ả ấ ả ệ ố  các doanh nghi p đ u m i.

ầ ủ ẩ ậ ấ ệ Tình hình xu t nh p kh u xăng d u c a Vi t Nam tháng 8 và 8 tháng năm 2015

ấ ẩ Xu t kh u:

ế ụ ạ ấ ẩ ả ả giá d u thô trong tháng ti p t c gi m kéo kim ng ch xu t kh u 8 tháng/2015 gi m 2,6

27

ớ ầ ầ D u thô: ỷ  USD so v i 8 tháng/2014. t

ấ ầ ượ ấ ng xu t kh u d u thô là 823 nghìn t n, tăng 2,8% so v i tháng tr c. Tuy nhiên,

ẩ ặ ướ ệ ấ

ế ầ ả

ị ẩ ủ ả ướ ạ ầ ả ươ ứ ẹ ả ạ ng  ng gi m 2,6 t ệ   c đ t g n 6,3 tri u ỷ

ạ ướ ớ ỳ ớ Trong tháng, l ả ẩ ấ ạ ầ giá xu t kh u bình quân m t hàng này gi m 57 USD/t n nên tr  giá đ t g n 295 tri u USD,  ấ ượ ế gi m 11,3%. Tính đ n h t tháng 8/2015, l ng d u thô xu t kh u c a c  n ạ ỷ ấ t n, tăng nh  0,6% và kim ng ch đ t 2,74 t  USD, gi m m nh 48,6% (t USD) so v i cùng k  năm tr c.

ệ ủ ủ ế ượ ầ ấ ẩ ấ t Nam ch  y u đ c xu t kh u sang Singapo: 1,14 tri u t n, g p 3 l n, sang

ầ ậ ả ệ ấ ả ệ ấ ệ ấ ả ố

ệ ấ ớ ỳ D u thô c a Vi Nh t B n: 1,09 tri u t n, gi m28,3%; sang Trung Qu c: 1,05 tri u t n, gi m 6,4%; sang  Malaixia: 1,04 tri u t n, tăng 49,1% so v i cùng k  năm 2014.

ả ấ ạ ị ấ ầ ượ ng xu t kh u trong tháng đ t 124 nghìn t n, gi m 25,3% và tr  giá là 65

ệ c.

ế ướ ấ ấ ạ ị ng xu t kh u nhóm hàng này đ t g n 921 nghìn t n, tr  giá đ t

ế ệ ẩ ả ề ị ỳ ạ ầ ớ ẩ ạ  l Xăng d u các lo i: ớ ả tri u USD, gi m 29% so v i tháng tr ượ Tính đ n h t tháng 8/2015, l ề ượ 526 tri u USD, tăng 12,9% v  l ng và gi m 32,5% v  tr  giá so v i cùng k  năm 2014.

ậ ẩ Nh p kh u:

ầ ượ ậ ở ứ ấ ể ừ ấ ạ : l ẩ ng nh p kh u trong tháng m c th p nh t k  t tháng 12/2014. Xăng d u các lo i

ể ồ ượ ậ ẩ ầ ạ Bi u đ : L ng nh p kh u xăng d u các lo i theo tháng trong năm 2014 và 8 tháng/2015

ụ ả ồ ổ Ngu n: T ng c c H i quan

ấ ầ ầ ẩ ạ ơ

ả ả ệ ậ ả ớ ớ ị ậ ng nh p kh u xăng d u các lo i trong tháng là g n 574 nghìn t n, gi m 36%. Đ n giá nh p  ẩ i 17,2% nên tr  giá nh p kh u là 258 tri u USD, gi m 47% so v i tháng

28

ậ L kh u bình quân gi m t tr ượ ẩ c.ướ

ả ướ ậ ỷ USD, tăng

ế ế ề ượ ệ ấ c nh p kh u 6,49 tri u t n v i tr  giá là 3,68 t ỳ ẩ ớ ề ị ả Tính đ n h t 8 tháng/2015, c  n 5,1% v  l ớ ị ướ c. ng và gi m 36,8% v  tr  giá so v i cùng k  năm tr

ạ ầ ấ ứ ừ ệ ẩ ậ t Nam trong 8 tháng qua ch  y u có xu t x  t

ủ ế ạ ệ ấ ố

ệ ấ ả ầ ấ ớ Xăng d u các lo i nh p kh u vào Vi : Singapo  ớ v i 2,74 tri u t n, tăng 28,5%; Thái Lan: g n 1,2 tri u t n, tăng m nh 188%; Trung Qu c: 1,03  ả ệ ấ tri u t n, gi m 6%; Đài Loan: 687 nghìn t n, gi m 24%... so v i 8 tháng/2014.

ẩ ậ Nh p kh u 8 tháng/2015 ặ M t hàng ượ ấ ị L ng (t n) Tr  giá (USD)

ầ D u thô 182.113 83.377.097

ầ ạ Xăng d u các lo i 6.494.843 3.678.226.520

­ Xăng 1.708.185 1.077.338.148

­ Diesel 3.302.327 1.857.165.752

­ Mazut 537.906 196.125.861

ệ ­ Nhiên li u bay 918.222 528.790.850

ố ớ ộ ả ườ Ngu n:ồ  VINPA ủ 5.2. Tác đ ng c a khí th i ô tô đ i v i môi tr ng.

ổ ệ ộ ể 5.2.1. Thay đ i nhi t đ  khí quy n:

ự ệ ữ ệ ặ ­ S  hi n di n c a các ch t ô nhi m, đ c bi

ấ ưở ể ằ ấ ệ ứ t là nh ng ch t khí gây hi u  ng nhà kính,  ệ ủ ầ t c a b u khí quy n. Trong s ng đ n quá trình cân b ng nhi ố

ườ ế ấ

ủ ầ

ệ ủ ướ ế ả c h t  nh h ệ ứ ả ẩ ự ệ ứ ệ ứ ệ ủ ể ấ ả ệ ộ  t đ i thích c gi

ễ ế trong không khí tr ữ nh ng ch t khí gây hi u  ng nhà kính, ng 2 vì nó là thành  i ta quan tâm đ n khí carbonic CO ự ệ ầ ph n chính trong s n ph m cháy c a nhiên li u có ch a thành ph n carbon. S  gia tăng nhi ầ ể ượ b u khí quy n do s  hi n di n c a các ch t khí gây hi u  ng nhà kính có th  đ ư nh  sau:

ậ ượ ả ấ ứ ạ ạ ng t m t tr i và b c x  l + Qu  đ t nh n năng l i ra không gian m t ph n nhi

ừ ặ ờ ứ ạ ặ ờ ạ ự ạ ộ ầ ấ ượ ng mà nó nh n đ c. B c x  m t tr i đ t c c đ i trong vùng ánh sáng th y đ

ậ ượ ả ấ ằ

ụ ứ ạ ổ ế ự ưở ể ệ ặ

ấ

ư ọ

ạ ừ ặ ấ ầ ặ ờ ậ c song 15mm, vì v y nó  ố ớ ụ ữ ạ ẽ ứ ạ ượ i s  b c x  ng 2 gi l

29

ố ố ớ ứ ạ ặ ờ ư à ch t h p th  quan tr ng đ i v i tia  ớ ệ ượ ộ ng do l p khí CO c  t l  m t đ t. M t ph n nhi ể ệ ứ ầ ấ ệ t  ướ ượ c  c (có b l ồ ứ ạ ự ạ ủ ỏ ạ sóng trong kho ng 0,4­0,73mm) còn b c x  c c đ i c a v  trái đ t n m trong vùng h ng ngo i  ấ ầ ả ấ ấ (7­15mm). Các ch t khí khác nhau có d i h p th  b c x  khác nhau. Do đó, thành ph n các ch t  ả ấ ữ ả t gi a m t tr i, qu  đ t và không  ng đ n s  trao đ i nhi khí có m t trong khí quy n có  nh h ớ ướ ụ ứ ạ ự ạ ứ ả ấ gian. Carbonic là ch t khí có d i h p th  b c x  c c đ i  ng v i b ấ ấ ượ c xem nh  trong su t đ i v i b c x  m t tr i nh ng l đ ứ ạ ồ b c x  h ng ngo i t ạ ề i v  trái đ t (hình 1.6) làm nóng thêm b u khí quy n theo hi u  ng nhà kính (Serre). l

ệ ứ Hi u  ng nhà kính

ớ ố ộ ườ ể ầ

ư ệ ấ ồ ế ỉ ộ ồ ữ ể ả

ố ớ ự ẽ ả ủ ự ệ ằ ọ ọ ổ

­ V i t c đ  gia tăng n ng đ  khí carbonic trong b u khí quy n nh  hi n nay, ng i ta  ộ ự d  đoán vào kho ng gi a th  k  22, n ng đ  khí carbonic có th  tăng lên g p đôi. Khi đó, theo  ự d  tính c a các nhà khoa h c, s  x y ra s  thay đ i quan tr ng đ i v i s  cân b ng nhi t trên  ả ấ qu  đ t:

ệ ộ ầ ể ẽ ừ ­ Nhi t đ  b u khí quy n s  tăng lên t ế  2 đ n 3 °C.

ộ ề ở

ự ẽ  vùng B c c c và Nam c c s  tan làm tăng chi u cao m c n ệ ắ ự ề ậ ị ủ ẹ ệ

30

ư ầ ể ự ướ c bi n  ­ M t ph n băng   Di n tích đ t li n b  thu h p, nhi u sinh v t b  tuy t ch ng, kéo theo là các thiên tai t ấ ề ự ị  nhiên  ầ ả s y ra nh : sóng th n, băng trôi…

ề ặ ổ ậ ấ  Bi n đ i khí h u,  ổ

ế ộ ư ủ ư ạ ườ ố ụ ­ Làm thay đ i ch  đ  m a gi ó và sa m c hóa thêm b  m t trái đ t  ậ ổ thay đ i môi tr ạ ề ng s ng c a sinh v t, gây nhi u thiên tai nh : h n hán, lũ l ế t…

ng đ n sinh thái.

ệ ự ặ x, đ c bi

ầ ớ ế ủ ở ượ  th

ạ ớ ờ ự

ế ọ ệ ậ ả

ệ ệ ề ấ ơ 2O có nguy c  lơ àm gia tăng s  h y  ự ủ  N t là protoxyde nit ạ ừ ặ ự ế ể ọ ể t đ  l c tia c c tím phát x  t ng t ng khí quy n, l p khí c n thi  m t  ộ ệ ặ ọ t là đ t bi n sinh ra các vi  à gây đ t bi n sinh h c, đ c bi ủ ạ ự ố i h y ho i s  s ng c a m i sinh v t trên trái  2,

ư ươ ư ế ộ ế ạ ẫ ớ ủ  d n t ặ ỏ ư đi u ki n hi n nay trên Sao H a. M t khác, các ch t khí có tính acide nh  SO ng

ự ậ ủ ư ạ ả ạ ưở Ả 5.2.2.  nh h            ­ S  gia tăng c a NO ầ ho i l p ozone  ư tr i. Tia c c tím gây ung th  da v trùng có kh  năng làm lây lan các b nh l ố ấ đ t gi ng nh   ị NO2, b  oxy hóa thành acide sulfuric, acide nitric hòa tan trong m a, trong tuy t, trong s ặ ấ mù... làm h y ho i th m th c v t trên m t đ t (m a axit) và gây ăn mòn các công trình kim lo i.

ố ớ ứ ạ ủ ỏ ả ườ i.

5.2.3. Tác h i c a khí th i ô tô đ i v i s c kh e con ng 5.2.3.1. Monoxyde carbon ( CO ):

ớ ứ ự ỳ  c c k

ở ệ ị ­ Carbon monoxit là khí không mùi v , có đ c tính cao v i s c kh e con ng ể i và ả ộ ượ ổ i th

ườ ỏ ươ ng t n do gi m ôxy  ồ ẽ ẫ ớ ng quá l n CO s  d n t ử ả ệ ầ ươ ả ổ

ng h  th n kinh cũng nh  có th  gây t ế ể ấ

ậ ượ ể ể ể ạ ườ ứ ấ ả i không c m nh n đ

ệ ủ ộ ớ nguy hi m, do vi c hít th  ph i m t l ộ ỉ ư trong máu hay t n th  vong. N ng đ  ch  kho ng 0,1%  carbon monoxit trong không khí cũng có th  là nguy hi m đ n tính m ng. CO là ch t khí không  màu, không mùi và không gây kích  ng nên r t nguy hi m vì con ng c  ự ệ s  hi n di n c a CO trong không khí.

ạ ấ ầ ớ

ự ớ ổ ặ ớ ầ ể ở ượ ồ   ­ CO có ái l c v i hemoglobin (Hb) trong h ng c u m nh g p 230­270 l n so v i ôxy nên ẽ ắ    COHb do đó máu không th  chuyên ch  ôxy c hít vào ph i CO s  g n ch t v i Hb thành

khi đ ế ế đ n t bào.

ớ ư ệ ầ ­ Khi có t i 30% COHb trong máu, con ng

ồ ừ  10 t ệ ườ ẽ ặ i s  g p các tri u ch ng nh : đau đ u,  ạ ớ ể ị i có th  b

ư ậ ớ ồ ứ ườ i 50­60%, con ng ộ ậ

ỏ  m t và choáng váng. Khi m c đ  COHb đ t t ứ ộ ể ẫ ế t và có th  d n đ n hôn mê và ch t. ở ườ ẽ ị ế bu n nôn, m i ng t,ấ  co gi (1%CO) có trong không khí th  thì con ng ế   Nh  v y v i n ng đ  trên 10000 ppm CO  i s  b  ch t trong vòng vài phút.

ộ ặ ứ ộ ụ ồ

­ M c đ  nhi m đ c CO n ng hay nh , ph  thu c vào n ng đ  ch t đ c trong không khí  ư ờ ộ ấ ộ ơ ộ ơ ể ẹ ớ ặ ơ

ệ ườ

ắ ệ ườ ạ ả i đ c tính c  th , hoàn c nh n i làm vi c. Khi n i  ộ ng đ  lao  ế   m c b nh tim m ch, viêm ph

31

ế ễ ế cũng nh  th i gian ti p xúc và liên quan t ẫ ệ ộ ộ ẩ ệ t đ , đ   m cao, không khí có l n khí SO2, NO2, CNH, benzen, c làm vi c có nhi ệ ượ ụ ữ ặ ộ ọ đ ng n ng nh c... Ph  n  có thai, ng i nghi n r ưỡ ễ ạ ả qu n m n tính, hen suy n, thi u máu, suy dinh d u, béo, ị ự ng, ch u đ ng kém.

5.3.2.2. Oxyde nitơ (NOx):

2 tác

đó NO chi m đ i b  ph n. NO

2

ệ ượ ế t quá 1100

ọ ở ề  đi u ki n nhi ư ấ ơ (x=2). NO

NOx là h  các oxyde nit ớ ấ ứ ạ

ườ ể ấ ổ

ộ ủ ng hô h p đi sâu vào ph i gây viêm và làm h y ho i  ị ấ ấ ở ủ ô h p. N n nhân b  m t ng , ho, khó th . Protoxyde nit ủ ơ 2O là ch t cấ ơ ủ ơ  bào c a c  quan h N

ở ạ ầ ạ ể ơ ượ ạ ộ ậ , trong  x đ c hình thành do N ệ ộ ụ ơ t đ  cao (v  (x=1) không nguy  d ng v i O °C). Monoxyde nit ơ ở ể ạ ơ ồ ể ó là c  s  đ  t o ra dioxide nit 2 là ch t khí màu h i h ng, có  hi m m y, nh ng n ả ồ ệ ể mùi, kh u giác có th  phát hi n khi n ng đ  c a nó trong không khí đ t kho ng 0,12ppm. NO 2 là  ạ ấ ch t khó hòa tan, do đó nó có th  theo đ ế các t ở ạ s  t o ra ozone h  t ng khí quy n.

5.3.2.3 Hydocarbure (HC):

ặ ỗ

ệ ượ ợ ườ Hydrocarbure (HC) có m t trong khí th i do quá trình cháy không hoàn toàn khi h n h p  ặ i

ạ ế ứ ng. Chúng gây tác h i đ n s c kh e con ng ượ ườ ng cháy không bình th ơ ị

i ta đã xác đ nh đ ơ ủ ế ệ ỏ ủ ố ộ ủ ặ ạ

ệ ề ơ ả ườ giàu, ho c do hi n t ừ c vai trò c a benzen trong  ch  y u là do các hydrocarbure th m. T  lâu ng ệ ầ   ư áu (leucémie) khi n ng đ  c a nó l n h n 40 ppm ho c gây r i lo n h  th n ớ ồ căn b nh ung th  m ộ ớ ồ kinh khi n ng đ  l n h n 1g/m3, đôi khi nó là nguyên nhân gây các b nh v  gan.

ỳ 5.3.2.4. Oxyde l u hu nh (

SO2): ầ ạ ư ứ ạ ả ng xăng th Là t p ch t c a xăng­d u. Thông th

ư ấ ủ ầ ư ể

ị ỳ ỳ ị

ướ ư ấ ộ ỳ ị

2

ươ ố ớ ầ ế 2 b  oxy hoá ti p thành SO3. ướ ổ ườ ặ ồ

ạ ủ ề ễ ấ

ậ ấ ễ c, vì v y nó r t d  hòa tan vào n ấ ng đ  tác h i c a các ch t ô nhi m  ả ứ ế

32

ủ ơ ể ớ ưở ng t ẫ ả ở ữ ả ố ớ ạ ệ ắ ệ ườ ườ ng m i có ch a kho ng 600ppm l u  ế ỳ ư   hu nh. Thành ph n l u hu nh có th  lên đ n 0,5% đ i v i d u Diesel. Trong quá trình cháy, l u ộ ộ 2, sau đó m t b  ph n SO hu nh b  oxy hoá thành SO ậ Oxyde l u hu nh là m t ch t háu n c mũi, b  oxy  ố hóa thành H2SO4 và mu i amonium r i đi theo đ ng hô h p vào sâu trong ph i. M t khác, SO ả làm gi m kh  năng đ  kháng c a c  th  và làm tăng c ả khác đ i v i n n nhân. SO 2  nh h ạ mãn tính, gây b nh tim m ch, tăng m n c m ộ ổ ổ i ch c năng c a ph i, gây viêm ph i, viêm ph  qu n  i m c b nh hen,.. ườ ủ  nh ng ng

ấ ặ ả ầ ệ ọ B  hóng là ch t ô nhi m đ c bi i d i

ồ 5.3.2.5. B  hóng : ồ ữ ạ ắ ồ ạ ướ ậ ườ

ấ ễ ấ ủ ồ ư ấ ả ạ ệ ở ơ

ư ệ ộ ạ ác

ề ặ ủ ặ ạ ấ ơ ễ t quan tr ng trong khí x  d u diezel. Nó t n t ổ   ạ ng kính trung bình kho ng 0,3mm nên r t d  xâm nh p sâu vào ph i. d ng nh ng h t r n có đ ấ   ể ự S  nguy hi m c a b  hóng, ngoài vi c gây tr  ng i cho c  quan hô h p nh  b t kì m t t p ch t ơ ọ c  h c nào khác có m t trong không khí, nó còn là nguyên nhân gây ra b nh ung th  do c ụ hydrocarbure th m m ch vòng (HAP) h p th  trên b  m t c a chúng trong qua trình hình thành.

5.3.2.6. Chì:

ố ặ ể ượ

ẫ ệ ự ụ ủ

ệ ọ ả ấ ả ộ ạ

ề ườ ượ ấ

ừ

ữ i d ng nh ng h t có đ ng hô h p. Khi đã vào đ ự ệ ng chì này đi vào máu. S  hi n hi n c a chì gây xáo tr n s  trao đ i  ự ổ ự ng kính c c bé nên  ơ ể c trong c  th ,  ộ ự ệ ơ ữ ệ ủ ồ ể ặ ợ

não, gây tr  ng i cho s  t ng h p enzyme đ  hình thành h ng c u, và đ c bi ậ ẻ ể ộ

ậ ế  30 đ n 40% l ở ạ ệ ầ ồ ườ ầ ắ ầ ệ ế t quá 200 đ n 250mg/lít.

i khi n ng đ  c a nó trong máu v ớ ộ ủ ậ ế

ộ ệ ầ ậ ạ ầ

ụ ữ ả ỡ ồ ộ ở ẻ ơ ấ ễ ị ế ẩ ẻ ễ ứ ỉ ố  tr  s  sinh, làm gi m ch  s ạ  vong

33

ổ Chì có m t trong khí x  do chì Pb(C c pha vào xăng đ  tăng tính ch ng kích n   2H5)4 đ ủ ộ c a nhiên li u. S  pha tr n ch t ph  gia này vào xăng hi n nay v n còn là đ  tài bàn cãi c a  ơ ồ ạ ướ ạ ớ i d i khoa h c. Chì trong khí x  đ ng c  t n t gi ơ ể ườ ặ ấ ễ r t d  xâm nh p vào c  th  qua da ho c theo đ ổ ượ ả kho ng t ở t h n n a,  ion  ể ố nó tác đ ng lên h  th n kinh làm tr  em ch m phát tri n trí tu . Chì b t đ u gây nguy hi m đ i  ặ ủ ố ượ ớ Chì gây r i lo n t y  v i con ng ươ   ế ươ x ng ng, đau kh p, viêm th n, cao huy t áp, tai bi n não, gây nhi m đ c h  th n kinh trung  ố và ngo i biên, phá v  h ng c u gây thi u máu, làm r i lo n ch c năng th n. Ph  n  có thai và  ặ ử ủ tr  em r t d  b  tác đ ng c a chì (gây s y thai ho c t thông minh).

34