Báo cáo nghiên cứu khoa học " ĐA DẠNG SINH HỌC VÀ KHẢ NĂNG TẬN DỤNG CÁC LOÀI CÂY BẢN ĐỊA LÀM NGUỒN VẬT LIỆU PHÁT TRIỂN RỪNG PHÒNG HỘ VEN BỜ BIỂN MIỀN TRUNG "

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 2 (85) . 2011

81

ÑA DAÏNG SINH HOÏC VAØ KHAÛ NAÊNG TAÄN DUÏNG CAÙC LOAØI CAÂY BAÛN ÑÒA LAØM NGUOÀN VAÄT LIEÄU PHAÙT TRIEÅN RÖØNG PHOØNG HOÄ VEN BÔØ BIEÅN MIEÀN TRUNG

Ñoã Xuaân Caåm*

I. Ñaët vaán ñeà

Mieàn Trung laø moät ñòa baøn nhaïy caûm vôùi caùc bieán ñoåi khí haäu. Haøng naêm ñeán muøa möa baõo, daûi ñaát mieàn Trung thöôøng gaùnh chòu haäu quaû naëng neà hôn taát caû caùc vuøng coøn laïi cuûa Vieät Nam. Trong ñoù, taïi nhieàu vuøng caùt ven bieån, nôi sinh soáng cuûa haøng trieäu cö daân ngheøo, luoân chòu aùp löïc cuûa soùng gioù, ñaõ phaûi höùng chòu caûnh saït lôû bôø nghieâm troïng haøng naêm. Nhieàu khu daân cö phaûi di dôøi do maát ñaát soáng, nhieàu baõi bieån du lòch voán noåi tieáng ñaõ maát ñi, nhieàu thaát thoaùt nhaø cöûa, taøi saûn vaø caû maïng soáng ñaõ xaûy ra. Thöïc traïng naøy ngaøy caøng traàm troïng hôn maø suy cho cuøng cuõng laø do “gaäy oâng ñaäp löng oâng”. Tröôùc ñaây caû theá kyû, nhieàu quaàn heä thöïc vaät daøy ñaëc phaùt trieån töï nhieân taïo thaønh nhöõng laù chaén ven bôø bieån, ñaõ khieán toác ñoä laán bôø xaûy ra khaù chaäm. Sau naøy, chính con ngöôøi ñaõ huûy hoaïi moâi tröôøng, tieâu huûy caùc heä sinh thaùi ven bôø moät caùch tröïc tieáp hay giaùn tieáp, laøm suy thoaùi ña daïng sinh hoïc, phaù boû chöùc naêng phoøng hoä khieán cho thöïc traïng ngaøy moät xaáu ñi. Tröôùc tình hình toaøn caàu bieán ñoåi khí haäu, nhieàu döï baùo möïc nöôùc bieån seõ daâng cao, aûnh höôûng xaâm thöïc maõnh lieät hôn seõ ñeán vôùi vuøng sinh thaùi ven bieån, thì vuøng sinh thaùi ven bieån mieàn Trung Vieät Nam laïi caøng laø ñieåm noùng caàn quan taâm.

Ñieàu ñaùng möøng laø, maëc duø söï taøn phaù heä sinh thaùi xaûy ra maõnh lieät vaø trieàn mieân, nhöng may thay vaãn coøn nhöõng quaàn hôïp thöïc vaät töï nhieân soùt laïi, nhö moät minh chöùng khoa hoïc vaø thöïc tieãn cho nhöõng ai quan taâm ñeán moâi tröôøng vaø dieãn theá sinh thaùi, ñoàng thôøi cuõng laø moät ngaân haøng gen thieân nhieân quyù giaù cung caáp nguoàn vaät lieäu cho chuùng ta phuïc hoài heä sinh thaùi ven bôø theo höôùng phoøng hoä beàn vöõng.

Ñöôøng giao thoâng ven bieån thieáu röøng phoøng hoä

Theo toâi, neáu chuùng ta baét tay ngay vaøo vieäc taän duïng nguoàn gen baûn ñòa hieän höõu trong caùc quaàn heä thöïc vaät cuûa vuøng caùt ven bieån, phaân loaïi, choïn loïc ñeå laøm vaät lieäu phuïc hoài caùc heä sinh thaùi ven bôø noùi chung vaø kieán taïo ra nhöõng daûi röøng hoãn giao caây baûn ñòa phoøng hoä beàn vöõng cho caùc ñieåm

* Cöïu giaûng vieân Tröôøng Ñaïi hoïc Noâng Laâm Hueá.

82

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 2 (85) . 2011

xung yeáu ôû bôø bieån mieàn Trung noùi rieâng, thì seõ goùp phaàn ñaùng keå vaøo vieäc khaéc phuïc nhöõng haäu quaû cuûa suy thoaùi ña daïng sinh hoïc cuïc boä vaø söï bieán ñoåi khí haäu toaøn caàu ñaõ ñöôïc caûnh baùo.

II. Hieän traïng ña daïng sinh hoïc loaøi caây baûn ñòa treân vuøng caùt

ven bieån mieàn Trung

Qua nhieàu naêm nghieân cöùu khu heä thöïc vaät treân vuøng caùt ven bieån moät soá tænh mieàn Trung (töø Quaûng Trò ñeán Quaûng Ngaõi), chuùng toâi nhaän ra raèng, maëc duø phaûi chòu aûnh höôûng lieân tuïc vaø maõnh lieät cuûa caùc taùc ñoäng tieâu cöïc, daûi ñaát naøy vaãn giöõ laïi ñöôïc moät neàn ña daïng sinh hoïc ñaùng keå, ñuû cho con ngöôøi phuïc hoài caùc heä sinh thaùi höõu ích. Neáu nhö ñem thaûm thöïc vaät vuøng caùt ven bieån ñi so saùnh vôùi thaûm thöïc vaät vuøng ñoài nuùi cuûa daûi Tröôøng Sôn thì chaéc chaén khoâng theå so ñöôïc roài, vaø seõ thaáy thaûm thöïc vaät vuøng caùt ven bieån quaù ngheøo naøn, möùc ñoä ña daïng sinh hoïc quaù thaáp, thaáp ñeán möùc khoâng coù gì ñeå baøn. Nhöng neáu chuùng ta chæ nhìn nhaän thaûm thöïc vaät vuøng caùt ven bieån treân quan ñieåm sinh thaùi “laäp ñòa naøo, caây coû aáy”, thì seõ thaáy noù ña daïng nhieàu hôn nhieàu ngöôøi töôûng. Neáu chæ xeùt theo daïng soáng, rieâng caây buïi vaø caây goã thoâi, thì daûi ñaát caùt ven bieån mieàn Trung coù khoâng döôùi moät traêm loaøi caây baûn ñòa thaân goã, trong soá ñoù coù ñeán 50% caây goã ñuû loaïi.

2.1. Ña daïng loaøi caây goã baûn ñòa

Quaàn theå thöïc vaät doïc Vinh Giang, huyeän Phuù Loäc, TTH.

Caây Roûi ôû Vinh Giang Deû caùt coå thuï ôû Vinh Giang

Vôùi keát quaû nghieân cöùu chöa ñaày ñuû, treân daûi ñaát caùt ven bieån töø Quaûng Trò ñeán Quaûng Ngaõi hieän coù ít nhaát laø treân 49 loaøi caây goã baûn ñòa. Trong soá ñoù, nhieàu loaøi coøn giöõ ñöôïc khaû naêng sinh tröôûng maïnh, nhöng cuõng raát nhieàu loaøi ñaõ thoaùi hoùa daàn, caây nhoû beù, phaân caønh sôùm, thaäm chí coù khuynh höôùng buïi hoùa. Do vaäy, khi khaûo saùt chuùng ta seõ baét gaëp soá löôïng caây goã nhoû nhieàu hôn haún caây goã trung bình, vaø raát ít caây goã lôùn. Döôùi ñaây laø nhöõng loaøi caây goã baûn ñòa coù maët treân daûi caùt ven bieån mieàn Trung coù taàn soá gaëp gôõ khaù cao (Baûng 1).

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 2 (85) . 2011

83

Baûng 1. Danh muïc caùc loaøi caây goã baûn ñòa soáng caïn ôû vuøng caùt ven bieån

mieàn Trung

Loaøi thöïc vaät Hoï thöïc vaät Teân khoa hoïc Teân Vieät Nam (2) (3) (1) Magnoliopsida - Lôùp Ngoïc lan (Dicotyledonae - Lôùp Hai laù maàm) 1. Xylopia vielana Pierre ex Fin. & Gagn. Gieàn ñoû

2. Cerbera odollam Gaertn. 1. Annonaceae Maõng caàu, Na 2. Apocynaceae Truùc ñaøo

3. Wrightia annamensis Eb. et Dub. 4. Crateva religiosa Forst.f. Maät saùt, Möôùp saùt, Ñaäu choàn Loøng möùc Trung Buùn

3. Capparaceae Maøng maøng 4. Clusiaceae Böùa, Maêng cuït

5. Calophyllum inophyllum L. 6. Garcinia ferrea Pierre 7. Garcinia schefferi Pierre 8. Ochrocarpus siamensis Pierre 9. Terminalia catappa L. Muø u Roûi maät Böùa Scheffer Mai muø u, Taùo hoang Baøng

10. Diospyros bangoiensis Lec. Thò Ba ngoøi

11. Antidesma japonica Sieb. & Zucc. Choøi moøi

Luïc

Caø oåi, Deû gai AÁn 5. Combretaceae Baøng 6. Ebenaceae Thò 7. Euphorbiaceae Thaàu daàu 8. Fabaceae Ñaäu 9. Fagaceae Deû Deû laù boùng

Queá raønh, Treøn treøn 11. Lauraceae Long naõo

12. Ormosia dycarpa Jacks 13. Sindora tonkinensis A. Chev. ex K.S.S.Lars. Guï lau 14. Castanopsis indica (Roxb.) A.DC. 15. Lithocarpus sabulicolus (Hick. & Cam.) Cam. Deû caùt 16. Lithocarpus polystachyus (Wall. ex A. DC.) Rehd. 17. Cinnamomum burmanni (C. & T. Nees) Blume 18. Lindera curvifolium (Lour.) Nees 19. Litsea brevipes Kost. 20. Litsea glutinosa (Lour.) Roxb. 21. Litsea viridis Liouh 22. Barringtonia acutangula (L.) Gaertn. 23. Barringtonia macrostachya (Jack) Kurz 24. Fagraea fragans Roxb. OÂ döôùc Bôøi lôøi loâng Bôøi lôøi nhôùt Bôøi lôøi xanh Möng, Loäc vöøng Tam lang, Saâm lang Trai nöôùc

25. Hibiscus tiliaceus L. Tra bieån

26. Melia azedarach L. Xoan, Saàu ñoâng

27. Archidendron lucidum (Benth.) Niels. Coå yeám

28. Streblus asper Lour. Duoái, Ruoái

29. Knema poilanei de Wilde Maùu choù Poilane

Maø ca Linh, Maø ca Baéc OÅi seû 12. Lecythidaceae Chieác, Loäc vöøng 13. Loganiaceae Maõ tieàn 14. Malvaceae Boâng 15. Meliaceae Xoan 16. Mimosaceae Trinh nöõ 17. Moraceae Daâu taèm 18. Myristicaceae Maùu choù 19. Myrsinaceae Ñôn nem 20. Myrtaceae Sim Traâm noå

30. Rapanea linearis (lour.) Moore 31. Eurya tonkinensis Gagn. 32. Psidium littorale Raddi. 33. Syzygium abortivum (Gagn.) Merr. & Perry Traâm laïc thai 34. yzygium bullockii (Hance) Merr. & Perry 35. Syzygium corticosum (Lour.) Merr. & Perry Traâm buø, Traâm boäi 36. Syzygium grandis Wight. 37. Syzygium zeylanicum (L.) DC. Traâm ñaïi, Traâm boäi, Laù boäi Traâm voû ñoû, Noå

84

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 2 (85) . 2011

(1) (2) (3) 38. Zizyphus mauritiana Lamk. Taùo ta

39. Carallia brachiata (Lour.) Merr. Xaêng maõ cheû

40. Zanthoxylum avicenniae (Lamk.) DC. Muoàng truoång

21. Rhamnaceae Taùo ta 22. Rhizophoraceae Ñöôùc 23. Rutaceae Cam 24. Sapindaceae Boà hoøn 41. Arytera littoralis Bl. 42. Lepisanthes rubiginosa (Roxb.) Leenh. 43. Lepisanthes tetraphylla (Vahl.) Radlk.

44. Palaquium annamense Lec. Tröôøng duyeân haûi Nhaõn deâ Gioù khôi, Tröôøng tröôøng, Xöông tröôøng Chay Trung boä

45. Heritiera littoralis Dryand 46. Sterculia parviflora Roxb. 47. Symplocos racemosa Roxb. Cui bieån Troâm laù nhoû Dung cheø

48. Premna corymbosa (Burm.f.) Rottb. & Willd. Caùch 49. Vitex sp. Chaép caù, Chaïng ba 25. Sapotaceae Xa-poâ-cheâ 26. Sterculiaceae Troâm 27. Symplocaceae Dung 28. Verbenaceae Coû roi ngöïa

2.2. Ña daïng loaøi caây buïi baûn ñòa

Caây buïi laø moät boä phaän thöïc vaät coù vai troø quan troïng trong dieãn theá sinh thaùi. Ñoái vôùi vuøng caùt ven bieån mieàn Trung Vieät Nam, ñieàu kieän laäp ñòa khaéc nghieät, chuùng caøng quan troïng hôn. Nhìn vaøo caùc quaàn hôïp caây buïi öu theá, chuùng ta cuõng döï ñoaùn ñöôïc ñieàu kieän moâi tröôøng soáng cuûa chuùng, coù theå xem chuùng laø nhöõng quaàn hôïp chæ thò. Hieåu ñöôïc taàm quan troïng ñoù, chuùng toâi ñaõ nghieân cöùu thoáng keâ ñöôïc khoaûng 52 loaøi caây buïi ôû baûng 2.

Baûng 2. Danh muïc caùc loaøi caây buïi treân vuøng caùt ven bieån mieàn Trung.

Loaøi thöïc vaät Hoï thöïc vaät

(1) Teân khoa hoïc (2) Teân Vieät Nam (3) Magnoliopsida - Lôùp Ngoïc lan (Dicotyledonae - Lôùp Hai laù maàm) 1. Acanthus ilicifolius L. OÂ roâ gai

1. Acanthaceae OÂ roâ 2. Annonaceae Maûng caàu, Na

Voâ danh hoa, Beø cheù Buø tru Duû deû, Buø tru Boø boø

Söøng deâ

Cuøm ruïm Cuøm ruïm laù nhoû 3. Apocynaceae Truùc ñaøo 5. Boraginaceae Voøi voi

Xöông roàng kheá Tay cuøi, Vôït gai, Nopal 6. Cactaceae Xöông roàng

2. Annomianthus dulcis (Dun.) Sinclair 3. Polyalthia suberosa (Roxb.) Benth. 4. Rauwenhoffia siamensis Scheff. 5. Uvaria microcarpa Champ. ex Benth. & Hook. 6. Strophanthus divaricatus (Lour.) Hook. & Arn. 7. Carmone retusa (Vahl.) Matsam. 8. Carmone microphylla (Lam.) Don. [Erehtia buxifolia Roxb.] 9. Cereus peruvianus (L.) Mill. 10. Nopalea cochinillifera (L.) Lyons [Opuntia cochenillifera (L.) Mill.] 11. Rourea minor (Gaertn.) Aubl. Troùc caåu

12. Tetracera scandens (L.) Merr. Chaïc chìu 7. Connaraceae Kheá röøng 8. Dilleniaceae Soå

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 2 (85) . 2011

85

(1) (2)

9. Euphorbiaceae Thaàu daàu (3) Deù dai, Ngoùt daïi Xöông roàng 3 caïnh Voï veõ, Ve ve

Boám cuøm ruïm Boám gai Heáp Mua ña huøng 10. Flacourtiaceae Muøng quaân 11. Goodeniaceae 12. Melastomataceae Mua

13. Myrsinaceae Ñôn nem 14. Myrtaceae Sim

Mua thöôøng Côm nguoäi ñoû, Moät choát Linh muøn, Maø ca heïp Choåi seå, Choåi raønh Traøm gioù Rang, Saàm Sim röøng, Tieåu sim

13. Breynia coriacea Beille 14. Euphorbia antiquorum L. 15. Phyllanthus touranensis Beille 16. Phyllanthus welwitschiantis Muell.-Arg. Choåi ñöïc, Vaûy oác 17. Scolopia buxifolia Gagn. 18. Scolopia spinosa (Roxb.) Warb. 19. Scaevola taccada (Gaertn.) Roxb. 20. Melastoma affine D. Don [M. polyanthum Bl.] 21. Melastoma normale D. Don 22. Ardisia miniata Pit. 23. Eurya turfosa Gagn. 24. Baeckea frutescens L. 25. Melaleuca cajuputi Powel. 26. Memecylon edule Roxb. 27. Rhodamnia dumetorum (Poir.) Merr. 28. Rhodomyrtus tomentosa (Ait.) Hassk. Sim 29. Syzygium finetii (Gagn.) Merr. & Perry Moùc 30. Psychotria rubra (Lour.) Poir. Laáu

31. Acronychia pedunculata (L.) Miq. 32. Acronya rotundifolia (Thw.) Tan. 15. Rubiaceae Caø pheâ 16. Rutaceae Cam

33. Atalantia citroides Pierre ex Guill. 34. Severinia monophylla (L.) Tan. 35. Zanthoxylum nitidum (Roxb.) DC. 36. Dodonea viscosa Jacq. Cam röôïu Tieåu quaät laù troøn, Cam röôïu baø, Quaï quaï Chanh röøng Gai xanh Saâng, Seûn, Xuyeân tieâu Chaønh raøng

37. Brucea javanica (Bl.) Merr. 17. Sapindaceae Boà hoøn 18. Simaroubaceae Thanh thaát 38. Eurycoma longifolia W. Jack. Khoå saâm nam, Saàu ñaâu cöùt chuoät Baùch beänh

39. Helicteres angustifolia L. 40. Helicteres hirsuta Lour. 41. Wikstroemia indica (L.) C. A. Mey. OÅ keùn, Doù heïp Doù loâng Doù mieát AÁn, Nieät doù

19. Sterculiaceae Troâm 20. Thymaeleaceae Doù 21. Tiliaceae Ñay 22. Verbenaceae Coû roi ngöïa

42. Grewia annamica Gagn. Coø ke Trung boä 43. Triumfetta rhomboidea Jacq. Keù ñaàu ngöïa 44. Clerodendron inerme (L.) Gaertn. Ngoïc nöõ bieån 45. Clerodendron petasites (Lour.) Moore Ngoïc nöõ traéng 46. Clerodendron cyrtophyllum Turcz. 47. Gmelia philippensis Champ. 48. Lantana camara L. 49. Vitex negundo L. Boï maåy, Ñuoâi choàn Tu huù Traâm oåi, Nguõ saéc Nguõ traûo Liliopsida - Lôùp Haønh (Monocotyledonae - Lôùp Moät laù maàm)

Döùa daïi nuoám ngang Döùa daïi Hueá 23. Pandanaceae Döùa daïi

50. Pandanus horizontalis St-John 51. Pandanus odoratissimus var. hueensis (St-John) Stones 52. Pandanus tectorius Parkins. Döùa daïi

III. Söï hieän höõu vaø khaû naêng taän duïng nhöõng loaøi coù khaû naêng

tieân phong

Trong soá caùc loaøi caây baûn ñòa vöøa neâu, coù khaù nhieàu loaøi caây coù khaû naêng ñoùng vai troø tieân phong taïo ra dieãn theá phaùt trieån ñeå hình thaønh nhöõng quaàn hôïp thöïc vaät coù khaû naêng phoøng hoä moâi tröôøng ven bieån beàn vöõng.

86

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 2 (85) . 2011

Döùa gai ven bieån. Ruù caùt ven bieån Ñieàn Höông, Phong Ñieàn, TTH.

Thaûm thöïc vaät ven bieån Ñieàn Höông.

Tuy nhieân, do moâi tröôøng phaûi gaùnh chòu lieân tuïc nhöõng taùc ñoäng baát lôïi, khieán cho dieãn theá khoù xaûy ra moät caùch hoaøn haûo. Maët khaùc, vôùi nhieàu taùc ñoäng thieáu kieåm soaùt, con ngöôøi ñaõ laøm maát heát caùc ñieàu kieän toái thieåu ñeå caùc loaøi thöïc vaät hoang daïi töï ñieàu chænh traïng thaùi quaàn theå theo höôùng ña daïng hoùa sinh thaùi. Vì vaäy, caùch toát nhaát laø con ngöôøi phaûi baét tay vaøo taùi taïo nhöõng ñieàu kieän toái thieåu ñeå taän duïng khaû naêng tieân phong cuûa caùc loaøi caây hoang daïi hieän höõu nhaèm taïo ra nhöõng kieåu röøng nhaân taïo theo höôùng beàn vöõng. Taát nhieân, moät yeâu caàu cô baûn vaø toái thieåu mang tính quyeát ñònh söï thaønh coâng chính laø loaïi tröø tö töôûng ñaët naëng vaán ñeà kinh teá. Phaûi ñaët ra tieâu chí cho vieäc thaønh taïo röøng laø “röøng phoøng hoä”. Hieän nay, nhieàu daûi röøng phoøng hoä ñaõ ñöôïc kieán taïo doïc theo chieàu daøi caùc coàn caùt vaø traûng caùt ven bieån, nhöng toaøn boä nhöõng röøng troàng ñoù ñeàu laø röøng caây ngoaïi lai, bao goàm nhöõng röøng Phi lao truyeàn thoáng vaø nhöõng röøng keo caùc loaïi (Keo laù traøm, Keo tai töôïng, Keo löôõi lieàm...) môùi ñöôïc troàng trong khoaûng chuïc naêm trôû laïi ñaây. Nhieàu minh chöùng cho thaáy raèng chuùng coù söùc choáng chòu gioù baõo keùm, sau nhöõng traän baõo lôùn, chuùng chòu thieät haïi raát nhieàu, thaäm chí bò caøn queùt traéng. Trong luùc ñoù, beân caïnh chuùng, nhöõng reûo ruù caây baûn ñòa vaãn choáng chòu toát, ít bò thieät haïi vaø khoâng maát traïng thaùi.

Nhö vaäy, muoán coù nhöõng daûi röøng phoøng hoä beàn vöõng, phaùt huy hieäu quaû phoøng hoä toát, khoâng gì hôn laø phaûi nghó ngay tôùi vieäc phuïc hoài nhöõng röøng caây baûn ñòa. Ñaây laø moät baøi toaùn khoù, nhöng khoâng phaûi khoâng giaûi ñöôïc. Toâi tin raèng, neáu chuùng ta quyeát taâm vaø kieân trì baét tay vaøo vieäc tìm ra giaûi phaùp roài thöïc hieän giaûi phaùp moät caùch nghieâm tuùc, khoâng noùng voäi chaéc chaén seõ thaønh coâng. Do moâi tröôøng ñaõ suy thoaùi cöïc ñoä, neân ñeå phuïc

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 2 (85) . 2011

87

hoài röøng caây baûn ñòa ña loaøi, ña chöùc naêng baèng caùch troàng röøng môùi vaø khoanh nuoâi, xuùc tieán taùi sinh, troàng daëm ñeå môû roäng phaùt trieån ruù caùt laø moät vieäc laøm ñaày cam go, phaûi maát nhieàu thaäp nieân. Moät trong nhöõng phöông caùch toái thieåu, caáp thieát laø phaûi söû duïng caùc loaøi caây tieân phong ñeå vöøa caûi thieän moâi tröôøng vöøa laøm vaät che chaén, phoøng hoä chaén gioù, chaén caùt bay, caùt chuoài... tröôùc khi ñöa troàng caùc loaøi muïc ñích.

Theo toâi, trong soá hôn moät traêm loaøi caây baûn ñòa ñöôïc giôùi thieäu ôû treân coù raát nhieàu loaøi caây coù khaû naêng ñoùng vai troø tieân phong cho vieäc thaønh taïo röøng phoøng hoä treân bôø. Trong soá ñoù caàn chuù yù caùc nhoùm loaøi sau ñaây.

3.1. Nhoùm loaøi tieân phong vuøng baùn ngaäp

Vuøng baùn ngaäp ven bôø laø vuøng chòu aûnh höôûng tröïc tieáp cuûa möïc nöôùc bieån, laø vuøng nhaïy caûm vôùi nhöõng bieán ñoåi thôøi tieát trong naêm. Cöù ñeán muøa möa baõo, gioù vaø soùng bieån keøm vôùi trieàu cöôøng thöôøng taùc ñoäng raát maïnh khieán cho bôø bieån cuûa nhöõng vuøng naøy bò saït lôû lieân tuïc, coù nôi bò saït lôû nghieâm troïng laøm thieät haïi nhaø cöûa vaø ñaát saûn xuaát cuûa cö daân soáng ven bieån. Vieäc troàng röøng treân bôø ôû caùc vuøng naøy cuõng gaëp phaûi nhieàu thaùch thöùc lôùn. Vì vaäy, neáu quyeát taâm ñeå thaønh taïo moät soá daûi röøng ôû ñaây thì khoâng theå khoâng taän duïng nguoàn gen caây buïi baûn ñòa laøm heä thoáng tieân phong. Qua nghieân cöùu, chuùng toâi thoáng keâ ñöôïc moät soá loaøi caây buïi coù khaû naêng chòu ñöôïc caùc taùc ñoäng cuûa vuøng baùn ngaäp (Baûng 3).

Baûng 3. Caùc ngoaøi caây buïi tieân phong thích hôïp cho vieäc che chaén vaø

coá ñònh ñaát tröôùc khi troàng röøng ôû vuøng baùn ngaäp ven bôø.

Loaøi thöïc vaät Caùch nhaân gioáng Teân khoa hoïc Teân Vieät Nam

OÂ roâ gai Maät saùt, Möôùp saùt Ngoïc nöõ bieån Tra bieån Traøm gioù Döùa daïi nuoám ngang Döùa daïi Hueá Gieo haït, giaâm caønh Gieo haït, giaâm caønh Gieo haït, giaâm caønh Gieo haït, giaâm caønh Gieo haït Chieát caây con Chieát caây con

1. Acanthus ilicifolius L. 2. Cerbera odollam Gaertn. 3. Clerodendron inerme (L.) Gaertn. 4. Hibiscus tiliaceus L. 5. Melaleuca cajuputi Powel. 6. Pandanus horizontalis St-John 7. Pandanus odoratissimus var. hueensis (St-John) Stones 8. Pandanus tectorius Parkins. 9. Scolopia buxifolia Gagn. 10. Scolopia spinosa (Roxb.) Warb. Döùa daïi Boám cuøm ruïm Boám gai Chieát caây con Gieo haït, giaâm caønh Gieo haït, giaâm caønh

3.2. Caùc loaøi tieân phong vuøng aåm ven bôø

Vuøng ñaát caùt aåm ven bôø laø vuøng ít chòu aûnh höôûng tröïc tieáp cuûa soùng bieån, nhöng luoân bò nhieãm maën, neàn ñaát neùn chaët, khoâng thoâng thoaùng. Troàng röøng treân vuøng ñaát naøy cuõng laø vaán ñeà khoâng ñôn giaûn chuùt naøo, neân caàn coù nhöõng nghieân cöùu cô baûn vaø thöïc nghieäm. Nhöng chaéc chaéc muoán thaønh coâng thì cuõng phaûi duøng heä thoáng caây buïi tieân phong. Trong thöïc teá, nhöõng vuøng nhö theá hieän nay haàu nhö khoâng coù röøng. Ñeå goùp phaàn laøm cô sôû döõ lieäu cho vieäc thieát keá kieán taïo röøng ôû nhöõng vuøng aåm ven bôø bieån khu vöïc mieàn Trung, chuùng toâi cuõng ñaõ nghieân cöùu hieän traïng vaø thoáng keâ ñöôïc nhoùm loaøi caây buïi tieân phong ôû baûng 4.

88

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 2 (85) . 2011

Baûng 4. Nhoùm caây buïi tieân phong thích hôïp cho vieäc che chaén vaø coá

ñònh ñaát tröôùc khi troàng röøng ôû vuøng aåm ven bôø.

Loaøi thöïc vaät Caùch nhaân gioáng Teân khoa hoïc Teân Vieät Nam

OÂ roâ gai Ngoïc nöõ bieån Traøm gioù

Gieo haït, giaâm caønh Gieo haït, giaâm caønh Gieo haït Gieo haït Gieo haït

Mua thöôøng Döùa daïi nuoám ngang Chieát caây con Chieát caây con Döùa daïi Hueá

1. Acanthus ilicifolius L. 2. Clerodendron inerme (L.) Gaertn. 3. Melaleuca cajuputi Powel. 4. Melastoma affine D. Don [M. polyanthum Bl.] Mua ña huøng 5. Melastoma normale D. Don 6. Pandanus horizontalis St-John 7. Pandanus odoratissimus var. hueensis (St-John) Stones 8. Pandanus tectorius Parkins. Döùa daïi Chieát caây con

3.3. Caùc loaøi tieân phong vuøng khoâ

Vuøng khoâ laø nhöõng ñoài caùt vaø nhöõng traûng caùt ven bôø bieån. Ñaëc ñieåm sinh thaùi cuûa vuøng naøy cuõng khaù phöùc taïp. Trong thöïc teá, troàng röøng Phi lao treân ñoài caùt ven bieån, caây troàng sinh tröôûng vaø phaùt trieån toát ôû söôøn ñoài höôùng ra bieån vaø ñænh ñoài; ôû söôøn ngöôïc laïi vaø traûng caùt sau ñoài caùt, thöôøng caây troàng raát khoù sinh tröôûng vaø phaùt trieån. Qua nghieân cöùu cho thaáy, ñoä neùn chaët ñaát vaø ñoä chua laø nhöõng yeáu toá quyeát ñònh. Nhö vaäy neáu muoán troàng röøng Phi lao dieän roäng, nhieàu tröôøng hôïp phaûi xôùi xaùo, leân luoáng. Laøm nhö theá phaûi ñoái maët vôùi naïn caùt bay, caùt chuoài, vuøi laáp heát caây troàng. Ñeå khaéc phuïc chæ coøn caùch taän duïng khaû naêng phoøng hoä che chaén cuûa nhöõng loaøi caây buïi baûn ñòa tieân phong. Ngay caû vieäc troàng röøng môùi caùc loaøi caây baûn ñòa vaø phuïc hoài, phaùt trieån ruù caùt cho vuøng khoâ ven bieån cuõng khoâng theå khoâng taän duïng caùc caây buïi baûn ñòa tieân phong. Ñeå taïo neàn cô sôû döõ lieäu cho coâng taùc naøy, chuùng toâi cuõng ñaõ nghieân cöùu hieän traïng vaø thoáng keâ caùc loaøi caây baûn ñòa tieân phong vuøng caùt khoâ ven bieån ôû baûng 5.

Baûng 5. Nhoùm caây buïi tieân phong thích hôïp cho vieäc che chaén vaø coá

ñònh ñaát tröôùc khi troàng röøng ôû vuøng caùt khoâ ven bieån.

Loaøi thöïc vaät Caùch nhaân gioáng

Teân khoa hoïc (1) Teân Vieät Nam (2) (3)

Côm nguoäi ñoû, Moät choát Gieo haït, giaâm caønh Xaêng maõ cheû Cuøm ruïm laù nhoû Giaâm caønh Gieo haït

Cuøm ruïm Xöông roàng kheá Chaønh raøng Xöông roàng 3 caïnh Linh, Maø ca Baéc Linh muøn, Maø ca heïp Baùch beänh Coø ke Trung boä Traâm oåi, Nguõ saéc Rang, Saàm Tay cuøi, Vôït gai, Nopal Gieo haït Giaâm caønh Gieo haït, giaâm caønh Giaâm caønh Gieo haït, giaâm caønh Gieo haït, giaâm caønh Gieo haït, giaâm caønh Gieo haït Gieo haït Gieo haït Giaâm caønh 1. Ardisia miniata Pit. 2. Carallia brachiata (Lour.) Merr. 3. Carmone microphylla (Lam.) Don. [Erehtia buxifolia Roxb.] 4. Carmone retusa (Vahl.) Matsam. 5. Cereus peruvianus (L.) Mill. 6. Dodonea viscosa Jacq. 7. Euphorbia antiquorum L. 8. Eurya tonkinensis Gagn. 9. Eurya turfosa Gagn. 10. Eurycoma longifolia W. Jack. 11. Grewia annamica Gagn. 12. Lantana camara L. 13. Memecylon edule Roxb. 14. Nopalea cochinillifera (L.) Lyons [Opuntia cochenillifera (L.) Mill.]

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 2 (85) . 2011

89

(1) (2) (3)

Maø ca Sim röøng, Tieåu sim Sim Troùc caåu

Boám cuøm ruïm Boám gai Gai xanh Chaïc chìu 15. Phyllanthus welwitschiantis Muell.-Arg. Choåi ñöïc, Vaûy oác 16. Rapanea linearis (Lour.) Moore 17. Rhodamnia dumetorum (Poir.) Merr. 18. Rhodomyrtus tomentosa (Ait.) Hassk. 19. Rourea minor (Gaertn.) Aubl. 20. Syzygium finetii (Gagn.) Merr. & Perry Moùc 21. Scolopia buxifolia Gagn. 22. Scolopia spinosa (Roxb.) Warb. 23. Severinia monophylla (L.) Tan. 24. Tetracera scandens (L.) Merr. 25. Zanthoxylum avicenniae (Lamk.) DC. Muoàng truoång Gieo haït, giaâm caønh Gieo haït, giaâm caønh Gieo haït Gieo haït Gieo haït Gieo haït, giaâm caønh Gieo haït, giaâm caønh Gieo haït, giaâm caønh Gieo haït, giaâm caønh Gieo haït, giaâm caønh Gieo haït

3.4. Söï hieän höõu vaø khaû naêng taän duïng nhöõng loaøi coù khaû naêng

toå thaønh röøng

Trong soá 49 loaøi caây goã baûn ñòa thoáng keâ ñöôïc ôû treân, chuùng toâi cho raèng, coù theå choïn ñöôïc khaù nhieàu loaøi ñeå nhaân gioáng nhaèm phuïc hoài röøng vaø troàng röøng phoøng hoä ven bieån ôû khu vöïc mieàn Trung. Vôùi nhöõng nghieân cöùu sô boä cuûa baûn thaân, chuùng toâi maïnh daïn ñeà xuaát 29 loaøi coù theå duøng laøm vaät lieäu cho coâng taùc phaùt trieån röøng caây baûn ñòa ña loaøi, ña taùc duïng, trong ñoù naëng veà taùc duïng phoøng hoä beàn vöõng cho vuøng caùt ven bieån mieàn Trung ôû baûng 6.

Baûng 6. Danh muïc caùc loaøi caây goã baûn ñòa ñöôïc ñeà xuaát choïn ñeå phuïc

hoài röøng vaø troàng röøng phoøng hoä ven bieån.

Teân loaøi TT Daïng soáng Taùi sinh Phaân boá Giaù trò Teân Vieät Nam Teân khoa hoïc

Roäng Roäng Roäng TB Roäng TB Roäng TB Roäng Roäng Roäng TB Roäng TB Heïp TB

PH, HL PH, HL PH, HL PH PH, G PH, G PH PH PH PH, G PH, G PH, DL PH PH, DL PH PH, G, DL Roäng PH, DL, G Roäng Roäng TB PH, C PH PH, DL

Syzygium zeylanicum 1 Bôøi lôøi loâng 2 Bôøi lôøi nhôùt 3 Bôøi lôøi xanh 4 Buùn 5 Böùa caùt 6 Caø oåi 7 Chay Trung boä 8 Choøi moøi Nhaät 9 Coå yeám 10 Deû caùt 11 Deû laù boùng 12 Dung cheø 13 Gioù khôi 14 Luïc 15 Mai muø u 16 Maùu choù 17 Muø u 18 Möng, Loäc vöøng 19 Nhaõn deâ 20 OÂ döôùc 21 Queá raønh 22 Roûi maät 23 Trai nöôùc 24 Traâm laïc thai 25 Traâm noå 26 Traâm buø 27 Traâm ñaïi, Traâm boäi Syzygium grandis 28 Traâm voû ñoû, Noå 29 Tröôøng duyeân haûi Arytera littoralis Litsea brevipes Goã Litsea glutinosa Goã Litsea viridis Goã Crateva religiosa Goã Garcinia schefferi Goã Castanopsis indica Goã Palaquium annamense Goã Antidesma japonica Goã Archidendron lucidum Goã Lithocarpus sabulicolus Goã L. polystachyus Goã Symplocos racemosa Goã Lepisanthes tetraphylla Goã Ormosia dycarpa Goã Ochrocarpus siamensis Goã Knema poilanei Goã Calophyllum inophyllum Goã Barringtonia acutangula Goã Lepisanthes rubiginosa Goã Lindera curvifolium Goã Cinnamomum burmannii Goã Garcinia ferrea Goã Fagraea fragans Goã Syzygium abortivum Goã Syzygium bullockii Goã Syzygium corticosum Goã Goã Goã Goã Chaát löôïng soáng Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát Toát TB Toát TB Toát TB Toát Toát Toát TB Toát Toát TB TB Toát TB TB TB Toát Toát TB Toát Toát Toát Toát Toát TB Roäng PH, G, DL Roäng TB TB Roäng Roäng TB Roäng TB PH, G PH, G PH, G PH, G PH, G PH, G PH, G PH, G Ghi chuù: C: caûnh, DL: döôïc lieäu, G: goã, HL: höông lieäu, PH: phoøng hoä.

90

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 2 (85) . 2011

IV. Caùc giaûi phaùp khaû thi

4.1. Giaûi phaùp kyõ thuaät

Tieán haønh nghieân cöùu choïn loaøi öu theá vaø nghieân cöùu nhaân gioáng ñeå tieán tôùi laäp vöôøn öôm nhaân gioáng caây baûn ñòa cho chieán löôïc phaùt trieån röøng caây baûn ñòa phoøng hoä beàn vöõng ven bôø bieån khu vöïc mieàn Trung.

Xaây döïng caùc moâ hình thöû nghieäm khoanh nuoâi, xuùc tieán taùi sinh vaø troàng daëm ñeå phuïc hoài vaø phaùt trieån nhöõng ruù caùt töï nhieân hieän ñang toàn taïi doïc caùc ñoài caùt vaø caùc traûng caùt ven bôø bieån khu vöïc mieàn Trung.

Thöû nghieäm chuyeån ñoåi röøng troàng Phi lao thuaàn loaøi thaønh röøng ña loaøi baèng caùch troàng xen caây baûn ñòa döôùi taùn vaø troàng thay theá daàn moät ít dieän tích Phi lao baèng phöông thöùc troàng baêng.

Thöû nghieäm troàng röøng caây baûn ñòa ña loaøi theo kyõ thuaät caøy xôùi, leân luoáng coù ñöa caây buïi laøm caây tieân phong che chaén ñeå chaén gioù vaø chaén caùt bay, caùt chuoài cho röøng troàng.

Laäp moät ngaân haøng quyõ gen caây baûn ñòa vuøng caùt ven bieån baèng caùch choïn ñòa ñieåm thích hôïp ñeå xaây döïng moät vöôøn thöïc vaät treân vuøng caùt ven bieån.

4.2. Giaûi phaùp haønh chính

- Tuyeân truyeàn, vaän ñoäng ñeå naâng cao nhaän thöùc veà phoøng choáng thieân tai, ñeà phoøng vaø khaéc phuïc haäu quaû cuûa bieán ñoåi khí haäu toaøn caàu. Töø ñoù loàng gheùp giaùo duïc nhaän thöùc baûo veä, phaùt trieån caùc ruù caùt ven bieån, vaø yù thöùc veà taàm quan troïng cuûa vieäc troàng röøng phoøng hoä beàn vöõng.

- Xaây döïng döï aùn baûo veä ruù caùt coäng ñoàng nhaèm huy ñoäng vaø thuùc ñaåy

caùc taàng lôùp cö daân ñòa phöông tham gia baûo veä vaø phaùt trieån ruù caùt.

- Xaây döïng höông öôùc baûo veä moâi tröôøng ven bieån, trong ñoù ñaët naëng

vieäc baûo veä ruù caùt vaø röøng troàng phoøng hoä.

V. Keát luaän

Vôùi nhöõng döõ lieäu thu thaäp ñöôïc ngoaøi hieän tröôøng, sau khi phaân tích hieän traïng vaø toång hôïp tình hình, chuùng toâi coù maáy keát luaän cô baûn nhö sau:

5.1. Daûi caùt ven bieån mieàn Trung Vieät Nam ñang ñoái maët vôùi nguy cô suy thoaùi moâi tröôøng ngaøy caøng traàm troïng. AÛnh höôûng cuûa bieán ñoåi khí haäu toaøn caàu seõ gaây taùc haïi naëng neà ñeán moâi tröôøng vaø ñôøi soáng cuûa cö daân do nhöõng taùc ñoäng xaâm thöïc cuûa soùng vaø gioù bieån.

5.2. Daûi caùt ven bieån mieàn Trung Vieät Nam ñang sôû höõu moät khu heä thöïc vaät khaù phong phuù veà chuûng loaïi vaø ña daïng veà hình thaùi, thích nghi cao ñoä vôùi kieåu sinh thaùi khaéc nghieät taïi ñaây. Nhieàu moâ hình sinh thaùi töï nhieân daïng ruù caùt, reûo caây chöùa ñöïng treân döôùi 100 loaøi caây thaân goã coù khaû naêng khoanh nuoâi, xuùc tieán taùi sinh vaø nhaân roäng thaønh nhöõng röøng phoøng hoä phoøng choáng thieân tai beàn vöõng.

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 2 (85) . 2011

91

5.3. Röøng troàng Phi lao ñaõ bò taùc ñoäng maïnh khieán cho nhieàu nôi taùi taïo raát khoù. Röøng troàng caùc loaøi Keo ñaõ ñònh hình böôùc ñaàu, coù khaû naêng phaùt trieån roäng, nhöng tyû leä ruûi ro do thieân tai, dòch haïi cao. Caàn coù nhöõng nghieân cöùu troàng ñan xen caây baûn ñòa ñeå chuyeån ñoåi daàn hoaëc hoã trôï caùc röøng Phi lao vaø röøng Keo thaønh nhöõng daûi röøng phoøng hoä hoãn loaøi beàn vöõng.

5.4. Nhieàu loaøi caây goã vaø caây buïi coù khaû naêng taùi sinh haït vaø choài toát, coù theå tieán haønh laäp vöôøn öôm nhaân gioáng, boá trí thí nghieäm troàng röøng hoãn giao nhieàu taàng taùn, laáy moät soá loaøi baûn ñòa taïi choã laøm caây tieân phong.

5.5. Caàn coù chuû tröông, haønh ñoäng nhaèm naâng cao nhaän thöùc coäng ñoàng, tieán tôùi xaây döïng caùc höông öôùc ñeå goùp phaàn quaûn lyù beàn vöõng caùc ruù caùt hieän höõu vaø caùc khu röøng troàng hieän taïi vaø töông lai.

Ñ X C

Tieáng Vieät

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO CHÍNH 1. Nguyeãn Tieán Baân. Caåm nang tra cöùu vaø nhaän bieát caùc hoï thöïc vaät haït kín ôû Vieät Nam. Haø

Noäi, 1997. 2. Ñoã Xuaân Caåm. Baùo caùo toång keát ñeà taøi caáp tænh «Nghieân cöùu, troàng thöû nghieäm moät soá loaøi caây goã baûn ñòa treân vuøng caùt noäi ñoàng huyeän Phong Ñieàn». Hueá, 2000.

3. Ñoã Xuaân Caåm. Baùo caùo toång keát ñeà taøi caáp boä «Ñieàu tra, ñaùnh giaù hieän traïng khu heä thöïc vaät vaø ñeà xuaát giaûi phaùp phuïc hoài, phaùt trieån beàn vöõng heä sinh thaùi vuøng caùt noäi ñoàng tænh Thöøa Thieân Hueá». Hueá, 2001.

J. Hutchinson. Nhöõng hoï thöïc vaät coù hoa, taäp I & II. Haø Noäi, 1976-1978.

4. Voõ Vaên Chi. Nhöõng caây coù ích ôû Vieät Nam, taäp 1 vaø taäp 2. TP Hoà Chí Minh, 1999, 2002. 5. Phaïm Hoaøng Hoä. Caây coû Vieät Nam, taäp I-VI. USA, 1991-1993. 6. Phaïm Hoaøng Hoä. Caây coû Vieät Nam, taäp I-III. TP Hoà Chí Minh, 1999, 2000. 7. Traàn Hôïp. Taøi nguyeân caây goã Vieät Nam. TP Hoà Chí Minh, 2002. 8. 9. Phan Lieâu. Ñaát caùt bieån Vieät Nam. Haø Noäi, 1996. 10. Lieâu Kim Sanh. Ñaïi cöông veà ñòa lyù hoïc thöïc vaät luïc ñòa, taäp I & II. Saøi Goøn, 1972. 11. Vuõ Trung Taïng. Cô sôû sinh thaùi hoïc. Haø Noäi, 2000. 12. Döông Höõu Thôøi. Cô sôû sinh thaùi hoïc. Haø Noäi, 1998. 13. Trung taâm Nghieân cöùu Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng, Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi - Vieän Sinh thaùi vaø Taøi nguyeân Sinh vaät, Trung taâm Khoa hoïc Töï nhieân vaø Coâng ngheä Quoác gia. Danh luïc caùc loaøi thöïc vaät Vieät Nam, taäp 2 & taäp 3. Haø Noäi, 2003, 2004.

14. Thaùi Vaên Tröøng. Nhöõng heä sinh thaùi röøng nhieät ñôùi ôû Vieät Nam. TP Hoà Chí Minh, 2000. 15. Vieän Ñieàu tra quy hoaïch röøng. Caây goã röøng Vieät Nam, taäp I-VII. Haø Noäi, 1971-1986. 16. Vuï Khoa hoïc, Coâng ngheä vaø Chaát löôïng saûn phaåm (Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng

thoân). Teân caây röøng Vieät Nam. Haø Noäi, 2000. Tieáng nöôùc ngoaøi 1. A. Aubreùville, Jean F. Leroy, Ph. Morat et al. Flore du Cambodge, du Laos et du Vietnam. Fascicule 1-28. Paris, 1960-1995.

2. Denis W. Wooland. Contemporary plant systematics. New Yersey, 1991. 3. H. Lecomte. Flore geùneùrale de l’Indochine. Paris, 1905-1952. 4. Pierre Dansereau. Biogeography. New York, 1957. 5. PROSEA. Timber trees: Major commercial timbers. Indonesia, 1994.

92

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 2 (85) . 2011

6. PROSEA. Timber trees: Minor commercial timbers. Indonesia. 1995. 7. R. G. Turner Jr. The Ultimate Plant & Garden Book. Chapter Ferns, Palms & Cycads,New York, 1996.

8. Vieän Ñieàu tra quy hoaïch röøng. Vietnam Forest Trees. Haø Noäi, 1996. 9. W. Greuter et al. Internatinonal Code of Botanical Nomenclature. St Louis Code - Adopted by the Sixteenth International Botanical Cogress, St Louis, Missouri, 7- 8/1999 - Königstein - St Louis, Missouri, 2000.

TOÙM TAÉT

Quaûn lyù, phuïc hoài vaø vaän duïng ña daïng sinh hoïc caùc loaøi caây baûn ñòa thaân goã ôû vuøng caùt ven bieån khu vöïc mieàn Trung Vieät Nam laø moät vaán ñeà caáp thieát mang tính chieán löôïc. Laøm toát coâng taùc naøy seõ môû ra moät trieån voïng toát ñeïp cho vieäc phoøng hoä choáng thieân tai, khaéc phuïc haäu quaû bieán ñoåi khí haäu toaøn caàu trong vaøi thaäp nieân saép tôùi.

Keát quaû nghieân cöùu vaø ñaùnh giaù ban ñaàu hieän traïng thaûm thöïc vaät vuøng caùt ven bieån töø Quaûng Trò vaøo ñeán Quaûng Ngaõi ñaõ thoáng keâ ñöôïc 49 loaøi caây goã vaø 52 loaøi caây buïi coù tieàm naêng phaùt trieån thaønh nhöõng quaàn hôïp beàn vöõng trong ñieàu kieän thích hôïp. Trong soá ñoù, coù khoaûng treân 29 loaøi caây goã coù khaû naêng toå thaønh röøng vaø khoaûng 40 loaøi caây buïi coù khaû naêng laøm caây tieân phong ñeå phaùt trieån röøng. Tuy nhieân, do caùc taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa thieân nhieân vaø con ngöôøi vaãn xaûy ra lieân tuïc neân caùc quaàn hôïp khoù phaùt trieån dieän tích, thaäm chí coù tröôøng hôïp ngaøy caøng bò suy thoaùi chaát löôïng soáng.

Ñeå coù ñöôïc nhöõng quaàn hôïp thöïc vaät töï nhieân vaø nhöõng daûi röøng troàng coù chaát löôïng, coù khaû naêng phoøng hoä choáng thieân tai ven bôø bieån mieàn Trung, caàn sôùm coù chieán löôïc taän duïng, thuùc ñaåy quaù trình baûo toàn ña daïng sinh hoïc, vaø baûo veä, phaùt huy khaû naêng phoøng hoä cuûa thaûm thöïc vaät. Ñoàng thôøi cuõng neân coù nhöõng giaûi phaùp haønh chính vaø kyõ thuaät thích hôïp môùi mong ñaït ñöôïc nhöõng thaønh quaû nhaát ñònh vaø laâu daøi.

ABSTRACT

BIO-DIVERSITY AND THE ABILITY TO MAKE USE OF NATIVE TIMBER TREES IN DEVELOPING PREVENTIVE FORESTS ALONG CENTRAL COASTS

The task of management, restoration and making-use of the native timber trees’ bio- diversity at the sandy coastal areas along central Vietnam is an urgent strategic assignment. Successful implementation of this assignment will open up a new perspective for natural disaster prevention and restoration of global weather change in the coming decades.

The initial research results and assessment of the flora bed situation at the sandy coastal from Quaûng Trò to Quaûng Ngaõi province have come to a statistical conclusion of 49 species of timber trees and 52 shrubs which are potential for developing into sustainable plant association in favorable conditions. Among these species there are more than 29 species of timber trees which can be combined into forest and about 40 shrubs that can be pioneered to form forests. However, due to continuing negative consequences of nature and human destruction, the plant association hardly develops in area, even decreases in its living quality.

In order to generate natural flora plant association and high quality planted forest ranges along central coast which can meet the demand of natural disaster prevention, it is essential to implement strategies on making use and facilitating the bio-diversity preservation process; protect and foster the flora plant association’s preventive capacity. Simultaneously, administration solutions and appropriate techniques will entail absolute and long-lasting results.