Định hướng quy hoạch du lịch sinh thái tự nhiên vùng đồng bằng Sông Cửu Long: Báo cáo tóm tắt đề tài cấp bộ

BOÄ GIAÙO DUÏC & ÑAØO TAÏO. TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP. HOÀ CHÍ MINH ---    ---

BAÙO CAÙO TOÙM TAÉT ÑEÀ TAØI CAÁP BOÄ

ÑEÀ TAØI:

Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

Coäng taùc vieân :Ths. GVC. Nguyeãn Taán Vieän.

Ths. Traàn Ñöùc Minh Ths. Phaïm Thò Ngoïc

Tp. Hoà Chí Minh , thaùng 12 naêm 2005

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths.GVC. Traàn Vaên Thaønh

LÔØI CAÛM ÔN

Xin chaân thaønh caûm ôn:

 Ban Giaùm hieäu, Ban Chuû nhieäm khoa Ñòa, Phoøng nghieân cöùu khoa hoïc vaø sau ñaïi hoïc tröôøng Ñaïi hoïc sö phaïm TP.HCM ñaõ taän tình giuùp ñôõ vaø taïo ñieàu kieän cho chuùng toâi thöïc hieän ñeà taøi.

 UBND tænh, huyeän, Sôû Thöông maïi vaø Du lòch cuûa 12 tænh vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long ñaõ giuùp ñôõ, taïo ñieàu kieän cho chuùng toâi tham khaûo taøi lieäu, khaûo saùt thöïc ñòa, chuïp aûnh, quay phim.

 OÂng Nguyeãn Ñöùc Ngaén, Giaùm ñoác Trung taâm Sinh thaùi vaø Taøi nguyeân laâm nghieäp, Phaân vieän ñieàu tra Quy hoaïch Röøng II ñaõ taän tình giuùp ñôõ cung caáp nguoàn taøi lieäu tham khaûo ñaùng tin caäy.

TP. HCM, ngaøy 20 thaùng 12 naêm 2005. Chuû nhieäm ñeà taøi vaø caùc coäng taùc vieân

Ths.GVC. Traàn Vaên Thaønh

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

PHAÀN THÖÙ NHAÁT

TOÅNG QUAN



CHÖÔNG 1. TOÅNG QUAN VAÁN ÑEÀ, MUÏC TIEÂU, NOÄI DUNG, PHÖÔNG PHAÙP LUAÄN, GIÔÙI HAÏN PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU VAØ PHÖÔNG PHAÙP THÖÏC HIEÄN ÑEÀ TAØI

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

CHÖÔNG 1

TOÅNG QUAN VAÁN ÑEÀ – MUÏC TIEÂU, NOÄI DUNG, PHÖÔNG PHAÙP LUAÄN, GIÔÙI HAÏN PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU VAØ PHÖÔNG PHAÙP THÖÏC HIEÄN ÑEÀ TAØI

1.1. TOÅNG QUAN VAÁN ÑEÀ NGHIEÂN CÖÙU.

1.1.1. Toång quan veà du lòch sinh thaùi.

Nhieàu baùo caùo veå DLST ñaõ khaúng ñònh DLST laø hình thaùi du lòch khoâng laøm toån haïi ñeán caùc khu vöïc töï nhieân, nhaèm muïc ñích chieâm ngöôõng vaø hieåu bieát thieân nhieân. DLST nhö söï beàn vöõng ñaõ trôû thaønh moät thuaät ngöõ baøn caõi cuûa nhöõng naêm 1990 nhö moät hình thöùc cuûa du lòch löïa choïn ôû caùc nöôùc ñang trôû neân thaân thieän vôùi moâi tröôøng vaø giaûm thieåu nhöõng taùc ñoäng coù haïi cho moâi tröôøng cuûa du lòch. Thuaät ngöõ Ecotourism (DLST) ñöôïc vieát taét töø nhoùm chöõ Ecologically responsible tourism, nghóa laø du lòch yù thöùc sinh thaùi.

Cho ñeán nay, chuùng ta ñaõ raát coá gaéng ñeå xaùc ñònh khaùi nieäm DLST, nhöng Eugenio Yunis (2002) caûm thaáy nhöõng noã löïc naøy laø khoâng caàn thieát vaø voâ ích vì coù nhieàu hieåu bieát du lòch lieân quan ñeán thieân nhieân cuõng ñöôïc goïi laø DLST. Do ñoù, noùi moät caùch cuï theå nhaát thì chuùng ta seõ ñoàng yù vôùi khaùi nieäm “DLST laø du lòch ñöôïc môû roäng hieåu bieát veà chuùng”. Thöïc chaát cuûa khaùi nieäm naøy laø nhu caàu DLST taùc ñoäng leân khu vöïc tham quan moät caùch toái thieåu nhaát. Do ñoù, söï höõu ích cuûa khaùi nieäm naøy theo Lieân ñoaøn Vöôøn Quoác Gia Chaâu AÂu ñaõ xaùc ñònh du lòch beàn vöõng trong moâi tröôøng töï nhieân laø: “Taát caû nhöõng loaïi hoaït ñoäng quaûn lyù vaø phaùt trieån du lòch ñeå duy trì söï thoáng nhaát veà kinh teá, xaõ hoâi, moâi tröôøng vaø söï phaùt trieån oån ñònh cuûa thieân nhieân ñeå taïo ra nguoàn taøi nguyeân vaên hoùa vónh cöûu”.

Coù theå neâu ra vaøi ñònh nghóa veà DLST sau ñaây:

- Hoäi Du lòch Sinh thaùi (Ecotourism Society, 1992): DLST laø söï du haønh coù muïc ñích tôùi caùc khu vöïc töï nhieân ñeå hieåu bieát lòch söû töï nhieân vaø vaên hoùa cuûa moâi tröôøng, khoâng laøm caûi bieán tính hoaøn chænh cuûa HST, ñoàng thôøi taïo cô hoäi phaùt

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh trieån kinh teá baûo trôï nguoàn taøi nguyeân töï nhieân vaø lôïi ích taøi chính cho coäng ñoàng ñòa phöông.

- David Western: DLST laø söï taïo neân vaø thoûa thuaän söï khao khaùt thieân nhieân laø sö khai thaùc tieàm naêng du lòch cho baûo toàn vaø phaùt trieån, söï ngaên chaën caùc taùc ñoäng tieâu cöïc leân sinh thaùi vaên hoùa vaø thaåm myõ.

- Theo Geoffrey Lipman, Chuû tòch Hoäi Du Lòch vaø Löõ haønh Theá giôùi (WTTC),

DLST thöïc chaát ñöôïc hieåu theo hai nghóa:

- Nghóa roäng “E”: DLST laø söï höôùng veà töï nhieân vaø baûo toàn chuùng, cuøng vôùi

söï nhaïy caûm ôû nôi ñeán.

- Nghóa heïp “e”: ñöôïc xem nhö laø söï höôùng tôùi taïo cho moãi nhaø löõ haønh trôû thaønh ngöôøi nhaïy caûm sinh thaùi baèng caùch taïo döïng moät khuoân khoå moâi tröôøng vaøo nhieàu khía caïnh cuûa saûn phaåm du lòch vaø söï tieâu thuï noù. YÙ nghóa naøy coù theå taïo döïng moät söï hoã trôï toái öu tôùi vieäc caûi thieän moâi tröôøng, trong khi ñoù theo nghóa roäng haøm chæ nhöõng nhaø löõ haønh nhaïy caûm sinh thaùi, coù leõ vôùi yù nghóa saâu hôn cuûa du lòch xanh (green tourism).

1.1.2. Lôïi ích kinh teá vaø xu höôùng phaùt trieån cuûa du lòch sinh thaùi.

Tuy ngaønh DLST chæ môùi ra ñôøi vaøo nhöõng naêm 1990, baét nguoàn töø Chaâu Phi, DLST ñaõ nhanh choùng traøn qua Chaâu Myõ, môû roäng ôû Chaâu AÂu vaø phaùt trieån maïnh ôû Chaâu AÙ. Theo soá lieäu thoáng keâ cuûa Toå chöùc Du lòch Theá giôùi (WTO), doanh thu töø DLST chieám töø 2-10 tæ ñoâ la Myõ trong toång soá 55 tæ ñoâ la Myõ cuûa thò tröôøng du lòch döôùi caùc loaïi hình taïi caùc quoác gia ñang phaùt trieån, töùc laø taïi caùc nöôùc maø coâng nghieäp hieän ñaïi chöa xaâm chieám heát ñaát ñai coù caûnh quan töï nhieân. Caùc chuyeân gia DLST öôùc tính thò tröôøng DLST töø nay seõ taêng töø 12-15% trong thaäp kæ tôùi do coù boán nhaân toá taùc ñoäng ñeán xu höôùng phaùt trieån DLST sau ñaây:

(i)

Tình hình caêng thaúng treân theá giôùi giaûm daàn, duø coù caùc tranh chaáp khaùc coù tính ñòa phöông hay chuûng toäc.

(ii) Chi phí du lòch reû hôn tröôùc.

(iii) Xuaát hieän nhieàu thò tröôøng du lòch ña daïng.

(iv) Khaùch du lòch ñöïôc cung caáp thoâng tin toát hôn vaø chính xaùc.

Theo nhaän ñònh cuûa caùc WTO taïi Chaâu AÂu thì caùc nöôùc phaùt trieån thuoäc vuøng nhieät ñôùi ôû Chaâu AÙ laø moät thò tröôøng thuaän lôïi nhaát cho phaùt trieån DLST. Caùc nhaø khoa hoïc ñaõ ñaùnh giaù Chaâu AÙ coù moâi tröôøng soáng phong phuù nhaát haønh tinh hieän nay. ÔÛ ñaây coù nhöõng HST röøng nhieät ñôùi ñoäc ñaùo, ít coù gaây cheát ngöôøi hôn so vôùi caùc HST röøng ôû Chaâu Phi vaø Nam Myõ. Ngöôøi ta cuõng phaùt hieän ôû vuøng bieån nhieät ñôùi Chaâu AÙ coù nhöõng baõi ñaù ngaàm san hoâ tuyeät ñeïp vôùi ñaày bí aån. Hôn nöõa, caùc nöôùc Chaâu AÙ coù moät neàn vaên minh laâu ñôøi haøng ngaøn naêm ñeán nay vaãn coøn theå hieän qua kieán truùc coå xöa, toân giaùo trang nghieâm, moät taäp quaùn toân troïng leã giaùo vaø trang phuïc ñoäc ñaùo ñaày maøu saéc, trong khi taïi theá giôùi phöông Taây moïi hình thöùc trôû neân maùy moùc vaø ñôn ñieäu. Laõnh thoå Vieät Nam laø moät boä phaän nhoû beù cuûa moâi

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh tröôøng töï nhieân Chaâu AÙ, nhöng laïi coù moät nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân phong phuù vaø haáp daãn khaùch du lòch nhö caùc caûnh quan di saûn töï nhieân theá giôùi: quaàn theå vònh Haï Long, ñoäng Phong Nha; caùc caûnh quan sinh thaùi röøng nhieät ñôùi caáp quoác gia nhö Cuùc Phöông, Nam Caùt Tieân…, vaø caû nhöõng HST raïn san hoâ nhieät ñôùi kyø thuù. ÔÛ vuøng ÑBSCL cuõng coù nhieàu tieàm naêng taøi nguyeân du lòch coù giaù trò khai thaùc DLST nhö caùc vöôøn quoác gia Traøm Chim, U Minh Thöôïng, U Minh Haï, Phuù Quoác, caùc caûnh quan sinh thaùi hang ñoäng Mo So, Hang Tieàn, Thaïch Ñoäng, Ñaù Döïng…, caùc caûnh quan sinh thaùi ñoài nuùi Caám, Coâ Toâ…, caùc HST röøng ngaäp maën (Caø Mau) vaø röøng traøm (Voà Dôi, Lung Ngoïc Hoaøng, U Minh, Traøm Chim), caùc caûnh quan sinh thaùi ñaûo vaø quaàn ñaûo (hoøn Khoai, hoøn Ñaù Baïc…), caùc HST saân chim (Vaøm Hoà, Gaùo Gioàng, Baïc Lieâu, Baèng Laêng, Traø Sö…) v…v….

1.1.3. Caùc ñieàu kieän ñeå phaùt trieån vaø quaûn lí du lòch sinh thaùi beàn vöõng.

Söï beàn vöõng cuûa quaûn lí vaø phaùt trieån DLST laø öu tieân haøng ñaàu ñoái vôùi caùc chính phuû, caùc nhaø chöùc traùch ôû ñòa phöông hay vuøng trung taâm, caùc haõng du lòch vaø caùc hieäp hoäi doanh nghieäp cuûa hoï. Chuùng ta haõy giaønh laáy cô hoäi ñeå khaúng ñònh roõ raøng quan nieäm du lòch beàn vöõng khoâng theå khoâng gaén lieàn vôùi DLST.

WTO cho raèng taát caû moïi hoaït ñoäng du lòch ñeàu phaûi ñöôïc ñieàu chænh veà maët leã hoäi, thöông maïi, hoäi nghò vaø hoäi thaûo veà an toaøn söùc khoûe vaø söï maïo hieåm cuûa baûn thaân DLST ñeå noù phaûi ñaït tính beàn vöõng. Ñieàu naøy coù nghóa laø keá hoaïch vaø söï phaùt trieån cuûa cô sôû haï taàng, hoaït ñoäng vaø vieäc tieáp thò noù phaûi taäp trung vaøo caùc muïc tieâu veà khaû naêng beàn vöõng trong kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi vaø moâi tröôøng. Do ñoù phaûi ñaûm baûo raèng khoâng coù moâi tröôøng töï nhieân thì cuõng khoâng coù keát caáu vaên hoùa - xaõ hoäi cuûa caùc chuû ñaàu tö seõ bò giaûm ñi do söï lui tôùi cuûa du khaùch du lòch; ngöôïc laïi nhöõng ngöôøi laøm du lòch ôû ñòa phöông seõ thu lôïi töø du lòch, caû veà kinh teá laãn vaên hoùa.

Söï beàn vöõng nghóa laø caùc haõng du lòch cuõng nhö laø coäng ñoàng ñòa phöông nôi hoaït ñoäng seõ thu ñöôïc lôïi veà moät maët naøo ñoù. Ñoái vôùi DLST, söï beàn vöõng laø caáp baùch hôn caû so vôùi nhöõng loaïi hình du lòch khaùc. Tuy nhieân, nhö chuùng ta thaáy töø baát cöù loaïi hình du lòch naøo khaùc, DLST khoâng beàn vöõng ñaõ xaûy ra ôû nhieàu vuøng, mieàn, quoác gia, gaây nguy hieåm cho söï toàn taïi cuûa moâi tröôøng töï nhieân, neàn taûng cuûa kinh doanh DLST seõ bò giaûm ñi vaø nghieâm troïng hôn laø laøm cho hoaït ñoäng du lòch maát giaù trò.

 DLST phaûi taêng cöôøng baûo toàn khu vöïc töï nhieân vaø phaùt trieån beàn vöõng cuûa khu

vöïc xung quanh vaø coäng ñoàng.

 DLST ñoøi hoûi phaûi coù nhöõng chieán löôïc ñaëc thuø, nguyeân taéc vaø chính saùch cho moãi quoác gia, vuøng, khu vöïc. Noù khoâng theå phaùt trieån moät caùch voâ toå chöùc, voâ kæ luaät neáu muoán toàn taïi beàn vöõng trong thôøi gian daøi.

Nhöõng nhaân toá hay ñaëc ñieåm phaåm chaát naøo maø DLST caàn coù theå phaùt trieån beàn vöõng trong thôøi gian daøi? Nhöõng ñaëc ñieåm vaø ñieàu kieän ñöôïc xem laø cô baûn nhaát coù theå keå ra nhö sau (Eugenio Yunis (2002):

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

 DLST caàn sö phoái hôïp toå chöùc coù hieäu quaû vaø thöïc duïng giöõa nhöõng ñoái töïông lieân quan ñeán du lòch nhö sau: chính quyeàn ñòa phöông, haõng du lòch, caù nhaân vaø nhaân daân ñòa phöông.

 Qui hoaïch DLST phaûi bao goàm caùc chæ tieâu nhaát ñònh cho vuøng laõnh thoå, goàm khu

baûo toàn vaø nhöõng vuøng taùc ñoäng vöøa vaø nheï.

 Qui hoaïch töï nhieân vaø thieát keá caùc phöông tieän, caùc khaùch saïn ñaëc tröng vaø nhöõng phöông tieän chuyeån tin khaùc, nhaø haøng vaø caùc trung taâm thoâng tin du lòch ôû caùc vöôøn quoác gia neân ñöôïc nghieân cöùu theo caùch giaûm thieåu nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc maø du khaùch coù theå gaây ra ñoái vôùi moâi tröôøng töï nhieân vaø vaên hoùa, caùc vaät lieäu xaây döïng, kieåu kieán truùc noäi thaát vaø trang töø nhöõng nguoàn naêng löôïng ít gaây oâ nhieãm taïi choã.

 Töông töï, caùc phöông tieän giao thoâng vaän taûi vaø thoâng tin lieân laïc do du khaùch vaø caû caùc coâng ty cung caáp dòch du lòch trong vuøng DLST cuõng phaûi ít gaây taùc ñoäng, keå caû nhöõng troø chôi theå thao oàn aøo hay nhöõng phöông tieän gaây oâ nhieãm taïi choã.

 Haønh ñoäng DLST trong caùc vöôøn quoác gia vaø nhöõng khu baûo toàn khaùc (nhö khu khaûo coå hay nôi haønh höông) phaûi tuyeät ñoái tuaân thuû caùc qui ñònh quaûn lí nghieâm ngaët ôû khu vöïc naøy.

 Cô cheá toå chöùc hôïp phaùp neân ñöôïc thieát laäp ôû caáp quoác gia vaø ñòa phöông ñeå thuaän tieän vaø taêng hieäu quaû cuûa söï tham gia cuûa coäng ñoàng ñòa phöông trong tieán trình qui hoaïch, phaùt trieån, quaûn lí vaø ñieàu chænh DLST.

 Phuø hôïp vôùi nhöõng ñieàu kieän treân, cô cheá toå chöùc neân ñöôïc thieát laäp ñeå coù theå caân ñoái thu nhaäp töø löôïng khaùch DLST nhaèm chia xeû ñoái vôùi coäng ñoàng ñòa phöông vaø vuøng cö truù taïm thôøi trong vöôøn quoác gia ñeå baûo toàn di saûn töï nhieân.

 Tuy nhieân, phaûi khaúng ñònh raèng DLST laø moät ngaønh kinh doanh toát, noù coù theå seõ ñaûm baûo cho söï beàn vöõng veà kinh teá. Noùi caùch khaùc, neáu DLST khoâng ñem laïi lôïi nhuaän cho haõng du lòch thì haún noù seõ khoâng ñöôïc ñaàu tö phaùt trieån vaø cuõng khoâng sinh lôïi cho caùc chuû ñaàu tö. Nhö vaäy, DLST seõ laø lónh vöïc vaên hoùa - sinh thaùi nhaïy caûm raát cao.

 Taát caû nhöõng gì lieân quan tôùi kinh doanh DLST, bao goàm baûn thaân caùc chuû ñaàu tö, chính quyeàn ñòa phöông vaø dó nhieân laø coù caùc doanh nhaân phaûi yù thöùc veà giaù trò cuûa söï giaûm nheï nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa hoaït ñoäng DLST. Nhöõng aûnh höôûng naøy vaø caùi giaù cuûa vieäc ngaên chaën chuùng caàn ñöôïc ñaùnh giaù tröôùc vaø bao goàm caû nhöõng keát quaû phaân tích lôïi nhuaän cuûa baát kyø döï aùn DLST naøo.

 Vieäc tuaân thuû nhöõng nguyeân taéc du lòch neân ñöôïc taêng cöôøng vaø nghieâm hôn ñoái vôùi DLST ñieån hình, bao goàm giaùm saùt vaø ñieàu chænh baèng cuoäc vaän ñoäng naâng cao yù thöùc, thoâng tin ñaày ñuû hôn cho khaùch DLST vaø ñaøo taïo nhöõng nhaø cung caáp dòch vuï. Nhöõng heä thoáng nguyeân taéc naøy caàn ñöôïc khích leä vaø kieåm tra thích ñaùng.

 Caàn xem xeùt trieån voïng cuûa vieäc thieát laäp moät heä thoáng chöùng nhaän cho hoaït ñoäng vaø caùc tieän nghi theo phong caùch DLST, ít nhaát laø ôû caáp khu vöïc vaø cuõng coù theå môû roäng treân qui moâ toaøn caàu ñeå ñaûm baûo raèng chuùng coù ñuùng chuaån vôùi nhöõng nguyeân taéc vaø qui cheá DLST.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

 Giaùo duïc ñaøo taïo laø ñieàu kieän tieân quyeát ñeå hoaït ñoäng DLST beàn vöõng. Hoäi ñoàng quaûn trò vaø giaùm ñoác caùc coâng ty cuõng nhö nhaân vieân vaø nhaân daân ñòa phöông caàn ñöôïc ñaøo taïo toång quaùt vaø chuyeân veà caùc lónh vöïc DLST phuø hôïp vôùi töøng nhu caàu. Ngoaøi ra, DLST cuõng caàn moät ñoäi nguõ höôùng daãn vieân DLST coù trình ñoä cao vaø coù theå söû duïng daân ñòa phöông.

 Khaùch DLST caàn nhöõng thoâng tin chi tieát vaø chuyeân saâu ngay caû tröôùc vaø trong chuyeán du lòch cuûa hoï, vieäc cung caáp thoâng tin ñaày ñuû, toát laø moät trong soá nhöõng nhaân toá khaùc bieät veà thöïc tieãn giöõa DLST vôùi du lòch truyeàn thoáng. Nhöõng loaïi hình khaùc ñöôïc duøng ñeå cung caáp thoâng tin bao goàm giôùi thieäu saùch hay baûn ñoà, trung taâm khaùch haøng hay baûo taøng sinh thaùi (duøng kieán truùc vaø vaät lieäu truyeàn thoáng, taïi choã), caùc baûng chæ daãn baèng vaät lieäu thieân nhieân hay caùc chöông trình tieáp thò vaø dó nhieân laø caû höôùng daãn vieân.

 Danh muïc caùc maët haøng, saùch giôùi thieäu, höôùng daãn veà DLST neân coù thoâng tin veà kinh nghieäm cho du khaùch; noäi dung veà hoa coû, thöïc vaät, ñòa chaát, quaëng moû, vaø heä sinh vaät ñeå ñöôïc tham quan laø cô sôû cho quaûng caùo veà DLST, thoâng tin chính xaùc veà caùc phöông tieän cuûa nôi löu truù.

 Giôùi thieäu nhöõng vieäc coù theå laøm vaø khoâng ñöôïc laøm ôû caùc ñieåm ñeán. Taát caû seõ ñöôïc du khaùch chuù yù vaø coù theå hoï cuõng seõ phaân bieät ñöôïc giöõa ngöôøi laøm DLST chính thoáng vaø nhöõng ngöôøi laøm du lòch khaùc ñeå choïn laáy öu theá cuûa loaïi hình du lòch naøy.

 Caû nhöõng keânh tieáp thò vaø caùc phöông tieän taêng cöôøng caùc saûn phaåm DLST caàn phuø hôïp vôùi loaïi hình du lòch maø khaùch yeâu caàu vaø caùc loaïi khaùch DLST. Veà maët naøy, thöïc hieän kinh doanh phuø hôïp hôn vôùi soá ñoâng khaùch nhö taát caû caùc tour troïn goùi, phaàn traû theâm quaù nhieàu cho moät phoøng moät ngöôøi vaø ngaøy khoâng phuø hôïp vaø giôø bay khoâng hôïp lí laø khoâng thoûa maõn.

Theâm vaøo ñoù, chuùng ta seõ cung caáp moät soá höôùng daãn cô baûn ñeå ñaûm baûo du lòch ôû caùc VQG vaø caùc khu BTTN ñöôïc baûo veä vaø khoâng taïo ra caùc taùc ñoäng tieâu cöïc.

Ñeå phaùt trieån vaø quaûn lí DLST beàn vöõng, Eugenio Yunis (2002) neâu ra 7

1. Phaân vuøng: ñaây laø cô sôû ñeå xaùc ñònh, trong taát caû nhöõng khu baûo toàn thieân nhieân, caùc vuøng coù chöùc naêng vaø möùc söû duïng khaùc nhau. Du khaùch khoâng ñöôïc töï do ñi laïi khaép nôi trong khu baûo toàn hay ít nhaát laø khoâng phaûi taát caû du khaùch ñeàu vaøo cuøng moät luùc hay cuøng moät löôïng nhö nhau.

2. Quaûn lí nhu caàu du lòch: Du lòch toaøn caàu ñoøi hoûi vuøng töï nhieân phaûi ñöôïc quaûn

lí ñeå taïo söï lieân keát giöõa caùc boä phaän khaùc nhau :

(i) Xaùc ñònh toång soá khaùch toái ña coù theå vaøo khu vöïc naøy moãi ngaøy.

(ii) Coù chính saùch ñònh giaù phuø hôïp vôùi ñaïi ña soá du khaùch.

(iii) Xaùc ñònh chính saùch tieáp thò, phaân phoái vaø taêng tröôûng song song vôùi chính

saùch ñònh giaù vaø vôùi soá ñoâng nhu caàu.

3. Thieát keá quaûn lí du lòch: thieát keá chöông trình quaûn lí cô sôû haï taàng cuõng nhö tieän nghi du lòch trong vuøng, söû duïng nhöõng vaät lieäu coù saün ôû ñòa phöông (thieát keá sinh thaùi) trong taát caû caùc toøa nhaø trong khu, hôïp nhaát taát caû caùc öùng duïng kyõ thuaät nhö naêng

ñieåm cô baûn sau ñaây:

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh löôïng maët trôøi, gioù vaø söï chieáu saùng, vaät lieäu taùi cheá, raùc höõu cô… taïo loái ñi boä vaø khu vöïc söû duïng thöôøng xuyeân chòu taùc ñoäng maïnh. Laäp moät heä thoáng quaûn lí chaát thaûi toaøn dieän.

4. Quaûn lí khaùch du lòch: thieát keá nhöõng tuyeán du lòch trong khu ñeå quaûn lí söï ñi laïi cuûa du khaùch, thieát keá thôøi gian vaø caùc chöông trình keá tieáp nhau vaø thöïc hieän chuùng vôùi nhöõng thoâng tin ñaëc bieät vaø baûng chæ ñöôøng, thöïc hieän caùc qui taéc lieân quan ñeán vieäc söû duïng caùc phöông tieän trong khu vöïc; taïo caùc loái vaøo vaø ñieåm döøng vôùi thôøi gian bieåu vaø caùc hoaït ñoäng keá tieáp.

5. Giaùm saùt thöôøng xuyeân caùc taùc ñoäng: Laäp baûng kieåm tra toaøn dieän vôùi muïc

ñích keùp:

(i) Choïn caùc loaøi coù theå thu huùt söï quan taâm cuûa du khaùch nhaát.

(ii) Cho pheùp kieåm keâ theo giai ñoaïn soá löôïng loaøi. Theo qui taéc kieåm tra sinh thaùi ñeå ño nhöõng taùc ñoäng töø du lòch, thieát laäp heä thoáng caùc tín hieäu vaø heä thoáng thu nhaäp thoâng tin töông töï.

6. Quaûn lí haønh vi: thieát laäp, phoå bieán vaø ñöa ra nhöõng qui taéc baét buoäc veà haønh vi cho du khaùch. Laäp maõ hoaït ñoâïng cho nhöõng ngöôøi thöïc hieän tour tieáp thò khu vöïc vaø cho caû du khaùch. Giaùo duïc coäng ñoàng xung quanh, nhaân vieân khu baûo toàn vaø du khaùch veà taàm quan troïng cuûa vieäc baûo toàn thieân nhieân noùi chung vaø nhöõng loaøi bò ñe doaï tuyeät chuûng noùi rieâng. Cung caáp thoâng tin phong phuù cho du khaùch tröôùc vaø trong khi hoï ñeán tham quan khu baûo toàn, bao goàm caû thoâng tin moâ taû khu vöïc, nôi cö truù, nhöõng nguy hieåm vaø ruûi ro, nhöõng loaøi ñang bò ñe doïa tuyeät chuûng, “nhöõng ñieàu neân laøm vaø caám laøm” trong khu vöïc,….

7. Chia lôïi nhuaän cho vieäc baûo toàn vaø caûi thieän ñòa phöông: Thieát laäp cô caáu toå chöùc ñeå ñaûm baûo moät phaàn lôïi nhuaän töø hoaït ñoäng du lòch trong khu baûo toàn ñöôïc söû duïng ñeå taøi ñaàu tö cho chính khu ñoù.

1.1.4. Toång quan veà nghieân cöùu du lòch sinh thaùi.

Ñeå xaùc ñònh roõ vaán ñeà vaø phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi, döôùi ñaây ñieåm qua

tình hình nghieân cöùu veà DLST.

1.1.4.1. Tình hình nghieân cöùu treân theá giôùi.

ÔÛ nöôùc ngoaøi. Caùc chöông trình nghieân cöùu veà DLST treân theá giôùi raát phoå bieán nhö caùc nöôùc Chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông, Ñoâng Nam AÙ. Töø nhöõng naêm 1990 trôû laïi ñaây ñaõ xuaát hieän nhieàu coâng trình nghieân cöùu loaïi hình DLST cuûa Hoäi DLST (1992, 1993); Chöông trình moâi tröôøng Lieân hieäp Quoác (1979); Toå chöùc Du lòch Theá Giôùi (1994) ñaëc bieät laø caùc coâng trình nghieân cöùu veà DLST cuûa Burns; Holden (1995); PATA (1993); Cater (1993); Glaser (1996); Wright (1993). Ñaùng chuù yù laø coâng trình nghieân cöùu “DLST höôùng daãn cho caùc nhaø laäp keá hoaïch vaø quaûn lí” cuûa Kreg Lindberg (1999) vaø caùc chuyeân gia cuûa Hoäi DLST quoác teá. Nhöõng ñeà taøi nghieân cöùu treân ñaõ taïo cô sôû khoa hoïc cho vieäc nghieân cöùu DLST ôû Vieät Nam.

1.1.4.2. Tình hình nghieân cöùu ôû Vieät Nam.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

ÔÛ Vieät Nam, ngaønh du lòch heát söùc môùi meû chuû yeáu phaùt trieån hôn 30 naêm nay, nhöng thaät söï quan taâm chæ trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Naêm 1990, naêm du lòch Vieät Nam vì theá lónh vöïc nghieân cöùu phuïc vuï muïc ñích du lòch vaãn coøn haïn cheá.

 Trong nhieàu naêm qua, caùc coâng trình nghieân cöùu nhö “Ñaùnh giaù taøi nguyeân du lòch Vieät Nam” do Vieän Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån Du lòch chuû trì ñaõ phaùc hoaï ñöïôc böùc tranh chung veà tieàm naêng, hieän traïng vaø moät soá xu höôùng phaùt trieån du lòch Vieät Nam.

 Naêm 1992, coâng trình nghieân cöùu luaän aùn PTS khoa hoïc cuûa Ñaëng Duy Lôïi veà “Ñaùnh giaù vaø khai thaùc caùc ñieàu kieän töï nhieân vaø taøi nguyeân thieân nhieân huyeän Ba Vì (Haø Taây) phuïc vuï muïc ñích du lòch” ñaõ xaây döïng cô sôû khoa hoïc cho vieäc ñaùnh giaù vaø khai thaùc caùc ñieàu kieän töï nhieân vaø taøi nguyeân thieân nhieân phuïc vuï muïc ñích du lòch taïi moät ñòa baøn cuï theå.

 Coâng trình “Nhöõng ñònh höôùng lôùn veà phaùt trieån du lòch Vieät Nam theo caùc vuøng laõnh thoå” cuûa Toång cuïc Du lòch Vieät Nam (1993) laø moät döï aùn quy hoaïch toång theå phaùt trieån du lòch vuøng tam giaùc phía baéc Haø Noäi – Haûi Phoøng – Quaûng Ninh, vuøng tam giaùc phía Nam TP.HCM – Bieân Hoøa – Vuõng Taøu vaø truïc Hueá – Ñaø Naüng.

 Coâng trình “Thieát keá caùc tuyeán ñieåm du lòch trong vaø ngoaøi TP. Hoà Chí Minh ñeán naêm 2010” cuûa coâng ty Du lòch Saøigon Tourist (1995) ñaõ ñaùnh giaù TNDLTN vaø TNDLNV, hieän traïng caùc tuyeán ñieåm du lòch ñang khai thaùc trong vaø ngoaøi TP. Hoà Chí Minh trong phaïm vi baùn kính 150 km vaø caùc tuyeán du lòch nöôùc ngoaøi (outbound) töông ñoái ñaày ñuû treân cô sôû khoa hoïc vaø thöïc tieãn. Coâng trình ñaõ thieát keá caùc ñieåm, tuyeán, cuïm du lòch vaø ñeà xuaát caùc ñieåm du lòch caàn ñaàu tö ñöa vaøo khai thaùc, trong ñoù coù caùc ñieåm du lòch vuøng ÑBSCL.

 Naêm 1995, Vieän Nghieân cöùu Phaùt trieån Du lòch ñaõ thöïc hieän ñeà taøi nhaùnh veà “Hieän traïng vaø nhöõng ñònh höôùng cho coâng taùc qui hoaïch phaùt trieån du lòch vuøng ÑBSCL (1996 – 2010)” vôùi muïc tieâu xaùc laäp cô sôû khoa hoïc cho qui hoaïch phaùt trieån du lòch vaø ñeà xuaát phöông höùông phaùt trieån du lòch vuøng ÑBSCL cuøng caùc phöông aùn phaùt trieån cuï theå. Nghieân cöùu naøy caên cöù vaøo tieàm naêng du lòch ñaõ ñeà xuaát caùc loaïi hình du lòch vuøng ÑBSCL nhö DLST, du lòch soâng nöôùc, tham quan, vui chôi giaûi trí vaø du lòch bieån, nhöng chöa nghieân cöùu saâu veà loaïi hình DLST cuï theå.

 Cho ñeán naêm 1998 ñaõ coù coâng trình nghieân cöùu cuûa Phan Huy Xu vaø Traàn Vaên Thaønh veà “Ñaùnh giaù TNDLTN vaø ñònh höôùng khai thaùc DLST vuøng ÑBSCL”. Coâng trình nghieân cöùu naøy ñaõ xaây döïng cô sôû khoa hoïc cho vieäc thieát keá caùc ñieåm, tuyeán, cuïm DLST ôû vuøng ÑBSCL. Caùc taùc giaû ñaõ kieåm keâ, ñaùnh giaù xeáp loaïi 34 ñieåm TNDLTN vaø phaùc thaûo caùc yù töôûng ñònh höôùng taïo caùc saûn phaåm DLST ña daïng nhaèm phaùt trieån du lòch beàn vöõng ôû vuøng ÑBSCL

 Naêm 2000, baøi baùo caùo khoa hoïc veà “Ñònh höôùng qui hoaïch DLSTTN vuøng ÑBSCL” cuûa Traàn Vaên Thaønh vaø Phaïm Thò Ngoïc ñaõ ñieàu tra boå sung 8 ñieåm DLSTTN, thieát keá 13 tuyeán, 5 cuïm DLSTTN vuøng ÑBSCL.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

 Gaàn ñaây, Phaân vieän Ñieàu tra qui hoaïch röøng II ñaõ xaây döïng nhieàu döï aùn ñaàu tö phaùt trieån VQG, caùc khu BTTN nhaèm baûo toàn giaù trò ña daïng sinh hoïc vaø khai thaùc DLST ôû vuøng Taây Nguyeân, Ñoâng Nam Boä vaø ÑBSCL, trong ñoù coù caùc VQG Traøm Chim (1999), Phuù Quoác (2001), U Minh Thöôïng (2001), khu BTTN Lung Ngoïc Hoaøng (2002). Caùc döï aùn naøy ñaõ phaùc thaûo caùc saûn phaåm DLST caàn ñöôïc ñöa vaøo khai thaùc DLST.

Nhìn chung, caùc nghieân cöùu treân chöa kieåm keâ ñaùnh giaù ñaày ñuû, chöa ñi saâu vaøo ñònh höôùng thieát keá qui hoaïch khai thaùc caùc ñieåm, tuyeán, cuïm, trung taâm DLSTTN cuõng nhö vieäc ñònh höôùng khai thaùc toång hôïp DLSTTN laãn nhaân vaên vuøng ÑBSCL theo höôùng phaùt trieån beàn vöõng.

1.2. ÑAËT VAÁN ÑEÀ – LÍ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI, MUÏC TIEÂU, NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU.

1.2.1. Lí do choïn ñeà taøi.

Nhö treân ñaõ trình baøy, vaán ñeà khai thaùc nhöõng ñieàu kieän töï nhieân, nhaân vaên cuûa moät vuøng laõnh thoå cho muïc ñích du lòch ñaõ ñöôïc chuù yù trong nöôùc vaø treân theá giôùi. Vuøng ÑBSCL, vôùi ñòa hình vuøng soâng nöôùc khaù ña daïng veà maët sinh thaùi, soâng raïch, ñaát vöôøn, bieån, ñaûo… cuõng ñaõ ñöôïc nhieàu taùc giaû ñeà caäp vôùi nhieàu goùc ñoä khaùc nhau : nghieân cöùu veà kinh teá – xaõ hoäi moâi tröôøng vuøng luõ, khai thaùc nhöõng ñieàu kieän töï nhieân phuïc vuï DLST (Phan Huy Xu, Traàn Vaên Thaønh; 1998). Tuy nhieân, caùc nghieân cöùu ñaõ chæ ra caùc ñònh höôùng chung cho qui hoaïch phaùt trieån, soáng chung vôùi luõ, chöa ñöa ra caùc cô sôû khoa hoïc cho vieäc khai thaùc DLST theo höôùng beàn vöõng.

Ñeå khai thaùc DLST cuøng ÑBSCL moät caùch coù hieäu quaû vaø beàn vöõng, caàn thieát phaûi ñònh höùông thieát keá cuï theå, khai thaùc toång hôïp ñieàu kieän töï nhieân vaø nhaân vaên cuûa vuøng. Vì vaäy, ñeå boå sung vaøo söï chöa hoaøn thieän cuûa caùc coâng trình nghieân cöùu tröôùc ñaây, vieäc nghieân cöùu “Goùp phaàn ñònh höôùng qui hoaïch DLST vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long” ñaët ra 2 vaán ñeà:

(i) Xaây döïng heä thoáng chæ tieâu hôïp lí ñaùnh giaù taøi nguyeân DLST, cung caáp nhöõng cô sôû khoa

hoïc cho vieäc qui hoaïch DLST vuøng ÑBSCL.

(ii) Ñeà xuaát caùc ñònh höôùng qui hoaïch DLST thoâng qua vieäc xaùc ñònh caùc ñieåm, tuyeán, cuïm,

trung taâm DLST cuûa vuøng.

Nhöõng keát quaû nghieân cöùu seõ giuùp cho caùc cô quan chöùc naêng quaûn lí nhöõng

cô sôû khoa hoïc ñeå phaùt trieån DLST beàn vöõng.

1.2.2.. Muïc tieâu nghieân cöùu.

Ñeà taøi ñaët ra 2 muïc tieâu cô baûn :

(i) Ñaùnh giaù tieàm naêng taøi nguyeân DLST cuûa vuøng thoâng qua vieäc xaây döïng heä

thoáng chæ tieâu hôïp lí, coù caên cöù khoa hoïc.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

(ii) Thu nhaäp vaø boå sung caùc tö lieäu tieàm naêng töï nhieân, nhaân vaên cuûa vuøng nhaèm ñeà xuaát caùc ñònh höôùng qui hoaïch DLST cuûa vuøng ÑBSCL theo höôùng beàn vöõng.

Nhöõng keát quaû nghieân cöùu cuûa ñeà taøi khoâng nhaèm xaây döïng moät ñeà aùn qui

hoaïch. Ñeà taøi höôùng tôùi 2 muïc tieâu chung laø:

(i) Cung caáp cô sôû khoa hoïc cho vieäc xaây döïng caùc döï aùn phaùt trieån DLST vuøng

ÑBSCL.

(ii) Boå sung taøi lieäu giaûng daïy cho caùc moân hoïc veà ñòa sinh thaùi caûnh quan öùng

duïng, ñòa lí DLST.

1.2.3. Noäi dung nghieân cöùu.

Ñeå ñaït ñöïôc nhöõng muïc tieâu ñaët ra trong ñeà taøi thöïc hieän caùc noäi dung cô

baûn sau ñaây :

(i) Ñaùnh giaù tình hình khai thaùc TNDLST,ø hieän traïng phaùt trieån du lòch vaø khai thaùc DLST hieän nay cuûa vuøng ÑBSCL ñöôïc trình baøy khaùi quaùt treân cô sôû caùc taøi lieäu söu taàm vaø khaûo saùt thöïc teá. Phaàn naøy neâu ra caùc ñaùnh giaù theo caùch tieáp caän quaûn lí du lòch toaøn dieän, bao goàm caû nhu caàu hieän traïng quaûn lí, cô sôû haï taàng kyõ thuaät, thoáng keâ soá löôïng khaùch du lòch quoác teá ñeán ÑBSCL thôøi kyø 1995 – 2001. Caùc keát quaû nghieân cöùu trình baøy trong chöông 2

(ii) Nghieân cöùu xaây döïng heä thoáng caùc chæ tieâu ñaùnh giaù vaø thöïc hieän vieäc ñaùnh giaù tieàm naêng DLST. Caùc keát quaû ñaùnh giaù seõ taïo cô sôû khoa hoïc cho caùc ñeà xuaát ñònh höôùng thieát keá vaø qui hoaïch laõnh thoå DLST theo höôùng beàn vöõng. Beân caïnh ñoù, Caùc keát quaû vaø ñaùnh giaù taøi nguyeân DLST trình baøy trong chöông 2.

(iii) Nhöõng keát quaû trình baøy trong chöông3 laø caùc ñeà xuaát cuûa taùc giaû trong vieäc cung caáp nhöõng cô sôû khoa hoïc cho vieäc thieát keá vaø qui hoaïch caùc tuyeán, cuïm, ñieåm DLST trong vuøng ÑBSCL theo höôùng beàn vöõng.

Trong phaàn phuï luïc moâ taû caùc ñieåm taøi nguyeân DLST coù yù nghóa quoác teá vaø quoác

gia ôû vuøng ÑBSCL.

1.3. PHÖÔNG PHAÙP LUAÄN, GIÔÙI HAÏN PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU VAØ PHÖÔNG PHAÙP THÖÏC HIEÄN ÑEÀ TAØI.

Ñeå laøm roõ nhöõng keát quaû nghieân cöùu möùc ñoä giôùi haïn vaø nhöõng ñoùng goùp veà

cô sôû khoa hoïc cuûa ñeà taøi, trong noäi dung naøy seõ trình baøy hai vaán ñeà :

(i) Cô sôû phöông phaùp luaän cuûa qui hoaïch DLST vaø phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà

taøi.

(ii) Nhöõng phöông phaùp nghieân cöùu lieân quan ñeán caùc noäi dung nghieân cöùu veà phaân vuøng ñòa lí töï nhieân (chöông 3), ñaùnh giaù taøi nguyeân DLST (chöông 4) vaø caùc ñeà xuaát ñònh höôùng qui hoaïch DLST (chöông 3).

1.3.1. PHÖÔNG PHAÙP LUAÄN.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

Nhöõng vaán ñeà ñaët ra trong ñeà taøi ñöôïc döïa vaøo caùc phöông phaùp luaän sau

ñaây:

1.3.1.1. Phöông phaùp luaän 1: Xem xeùt laõnh thoå du lòch theo phöông phaùp

luaän heä thoáng.

Trong hoaït ñoäng khai thaùc vaø qui hoaïch du lòch muoáân ñaït hieäu quaû laâu beàn nhaát thieát phaûi xem xeùt ñeán khía caïnh khoâng gian (laõnh thoå) cuûa du lòch, töùc toå chöùc laõnh thoå du lòch (TCLTDL). TCLTDL ñöôïc coi laø moät daïng cuûa toå chöùc laõnh thoå xaõ hoäi. Vôùi söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi, nhu caàu nghæ ngôi vaø giaûi trí xuaát hieän thoâng qua caùc hình thöùc toå chöùc laõnh thoå du lòch. Caùc chuyeân gia du lòch ñaõ phaân bieät 3 hình thöùc cuûa toå chöùc laõnh thoå du lòch: heä thoáng laõnh thoå du lòch, theå toång hôïp du lòch vaø vuøng du lòch.

(i). Heä thoáng laõnh thoå du lòch.

Theo Leiper, heä thoáng du lòch bao goàm vuøng xuaát phaùt du lòch vaø vuøng ñoùn nhaän khaùch du lòch trong moâi tröôøng töï nhieân, kyõ thuaät, xaõ hoäi, vaên hoùa, kinh teá, chính trò (hình 1.1). Ñoù laø moâi tröôøng du khaùch ra ñi vaø trôû veà sau moät thôøi gian nghæ ngôi, giaûi trí. Caùc phaân heä trong moâi tröôøng du lòch lieân heä maät thieát vôùi nhau töø nguoàn chæ daãn thoâng tin du lòch ñeán nguoàn khaùch du lòch, giao thoâng vaän taûi, taøi nguyeân du lòch, dòch vuï du lòch…

Theo Böchôvaroáp (1975), heä thoáng laõnh thoå du lòch bao goàm 4 phaân heä: phaân heä khaùch du lòch, phaân heä caùn boä phuïc vuï, phaân heä coâng trình kyõ thuaät vaø phaân heä taøi nguyeân du lòch coù moái quan heä töông taùc vôùi nhau (hình 1.2).

Hình 1.1. Heä thoáng du lòch (Theo Leiper, ñöôïc chænh laïi bôûi Stephen F.Witt, Luiz Moutinho)

Moâi tröôøng töï nhieân, kyû thuaät, xaõ hoäi, vaên hoùa, kinh teá, chính trò

VUØNG XUAÁT PHAÙT DU LÒCH

VUØNG ÑOÙN NHAÄN DU KHAÙCH

Nhöõng dòch vuï giaûi trí

Du khaùch ra ñi

Keânh giao thoâng vaän taûi

Coâng nghieäp nhaø haøng. Coâng nghieäp giaûi trí. Mua saém. Dòch vuï du lòch.

Dòch vuï baùn veù Ñieàu haønh du lòch. Ñaïi lyù Quaûng caùo vaø tieáp thò

Vò trí coâng nghieäp du lòch

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

Heä thoáng naøy cuõng coù moái quan heä töông taùc vôùi moâi tröôøng caùc ñieàu kieän phaùt sinh (nhu caàu du lòch) thoâng qua keânh phöông tieän giao thoâng vaän taûi vaø caùc heä thoáng laõnh thoå du lòch khaùc.

Höôùng tieáp caän qui hoaïch theo heä thoáng laõnh thoå du lòch seõ giuùp ích cho vieäc

quaûn lí vaø phaùt trieån du lòch beàn vöõng.

(ii) . Theå toång hôïp laõnh thoå du lòch (TTHLTDL).

TTHLTDL laø söï keát hôïp giöõa caùc cô sôû du lòch vôùi caùc xí nghieäp thuoäc haï taàng cô sôû ñöôïc lieân vôùi nhau baèng caùc moái lieân heä kinh teá, saûn xuaát vaø cuøng söû duïng chung vò trí ñòa lí, caùc nguoàn TNTN vaø kinh teá cuûa laõnh thoå (E.A. Kotliarov, 1978). Moãi TTHLTDL coù lòch söû hình thaønh rieâng vaø ôû moãi giai ñoaïn coù caáu truùc vaø toå chöùc laõnh thoå töông öùng. Ñoäng löïc chuû yeáu cuûa noù laø nhu caàu du lòch cuûa xaõ hoäi. Ñeà taøi coi ÑBSCL laø moät TTHLTDL ñang ôû giai ñoaïn hình thaønh vaø phaùt trieån nhanh trong giai ñoaïn 2000 – 2010. Ñaây laø giai ñoaïn maø ñeà taøi ñònh höôùng caáu truùc laõnh thoå cuûa TTHLTDL vuøng ÑBSCL.

Hình 1.2. Heä thoáng laõnh thoå du lòch (M.Böchôvaroáp, 1975)

4

1

2

3

5 II

I. Moâi tröôøng vôùi caùc ñieàu kieän phaùt sinh (nhu caàu du lòch)

II. Heä thoáng laõnh thoå du lòch.

1. Phöông iteän giao thoâng vaän taûi.

2. Phaân heä khaùch du lòch.

3. Phaân heä caùn boä phuïc vuï.

4. Phaân heä taøi nguyeân du lòch.

5. Phaân heä coâng trình kyõ thuaät.

Chuù giaûi:

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

Luoàng khaùch du lòch.

Caùc moái lieân heä beân trong heä thoáng.

Caùc moái lieân heä vôùi caùc heä thoáng khaùc.

Caùc moái lieân heä thoâng tin giöõa I vaø II.

(iii) . Vuøng du lòch.

Khaùi nieäm vuøng du lòch ñöôïc nhieàu chuyeân gia du lòch ñeà caäp ñeán nhö E.A. Kotliarov (1978), K.X. Mironeko – I.T. Tirodokholebok (1981), I.I. Pirojnik (1985). ÔÛ Vieät Nam, Vuõ Tuaán Caûnh, Leâ Thoâng (1991) chaáp nhaän quan nieäm vuøng du lòch cuûa I.I. Pirojnik bôûi tính chaát ñaày ñuû vaø hôïp lí cuûa noù. Theo quan nieäm heä thoáng, vuøng du lòch ñöôïc coi nhö moät taäp hôïp heä thoáng laõnh thoå du lòch vaø khoâng gian kinh teá xaõ hoäi xung quanh nhaèm ñaûm baûo cho caû heä thoáng hoaït ñoäng coù hieäu quaû, trong ñoù, heä thoáng laõnh thoå du lòch laø haït nhaân taïo neân vuøng du lòch. ÑBSCL vôùi nguoàn taøi nguyeân du lòch, cô sôû haï taàng vaø vaät chaát kyõ thuaät töông ñoái ñaùp öùng nhu caàu phuïc vuï du lòch ñaõ trôû thaønh haït nhaân cuûa vuøng du lòch Nam Boä.

1.3.1.2. Phöông phaùp luaän 2: Moái quan heä giöõa caûnh quan vaø DLST.

Moái quan heä giöõa caûnh quan vaø DLST ñöôïc theå hieän ôû moái töông ñoàng quan nieäm veà caùc ñoái töôïng con ngöôøi: con ngöôøi - töï nhieân, khoâng gian moâi tröôøng vaø kinh teá thoâng qua hoaït ñoäng kinh teá xaõ hoäi. Moãi moät ñôn vò caûnh quan haøm chöùa nhöõng ñaëc thuø veà tieàm naêng DLST, do ñoù laø cô sôû ñeå khai thaùc, toå chöùc vaø quaûn lí heä thoáng cuûa ñôn vò caûnh quan coù theå ñöôïc so saùnh qua (baûng 1.1). Ta nhaän thaáy:

- Do ñaây laø “daïng ñaëc bieät cuûa ñòa heä” maø nhieàu caáu truùc ñôn vò caûnh quan sinh thaùi vöøa laø nôi dieãn ra quaù trình du lòch, vöøa laø taøi nguyeân, ñoái töôïng cho thöôûng ngoaïn. Tính töông ñoái ôû ñaây baét nguoàn töø qui luaät hình thaønh neân laõnh thoå ñòa lí.

- Treân nhoùm chæ tieâu taøi nguyeân vaø toå hôïp thì haàu nhö khaùi nieäm taøi nguyeân du

lòch vaø caáu truùc caûnh quan coù moái töông ñoàng vôùi nhau.

- Ñeán nhoùm chæ tieâu nhaân vaên, daân toäc thì caùc taøi nguyeân du lòch vöøa laø saûn phaåm trong söï taùc ñoäng töông taùc giöõa con ngöôøi vôùi toång theå caûnh quan thieân nhieân hoaëc ôû nhieàu caáu truùc caûnh quan sinh thaùi.

 Con ngöôøi nhö moät hôïp phaàn caáu truùc, nhö löïc löôïng toå chöùc, quaûn lí, löïc

Nhö vaäy, moái quan heä noäi dung caûnh quan sinh thaùi vôùi taøi nguyeân cuûa du lòch noùi chung vaø DLST noùi rieâng ñaõ ñeà caäp ôû treân coù theå toùm laïi bôûi söï töông ñoàng nhö sau :

löôïng lao ñoäng vôùi söï lieân keát neàn vaên minh – vaên hoùa coäng ñoàng.

 Thieân nhieân nhö moät nhaân toá, ñoái töôïng, chaát lieäu vaø laø coâng cuï taïo ra saûn

phaåm kinh teá vaø du lòch.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

Khoâng gian moâi tröôøng nhö ñieàu kieän ñeå toå chöùc hoaït ñoäng, cuõng laø saûn

phaåm cuûa chính söï hoaït ñoäng kinh teá vaø du lòch ñoù.

1.3.2. GIÔÙI HAÏN PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU.

Nhö hình 1.2, moät heä thoáng laõnh thoå du lòch phaûi hoaït ñoäng trong moâi tröôøng xaõ hoäi coù 4 thaønh toá: khaùch du lòch, caùn boä phuïc vuï, taøi nguyeân du lòch, coâng trình haï taàng kyõ thuaät.

Trong pham vi nghieân cöùu, ñeà taøi chæ giôùi haïn trong thaønh toá taøi nguyeân du lòch töï nhieân, chöa coù ñieàu kieän ñeà caäp ñeán taøi nguyeân du lòch nhaân vaên, maëc duø trong quaù trình khai thaùc DLST thöôøng keát hôïp caû hai loaïi taøi nguyeân ñoù. Trong ñoù seõ laøm roõ 2 vaán ñeà ñaët ra nhaèm cung caáp cô sôû khoa hoïc cho qui hoaïch DLST vuøng ÑBSCL laø:

(i) Xaây döïng heä thoáng chæ tieâu ñaùnh giaù taøi nguyeân DLST töï nhieân cuûa vuøng ÑBSCL.

(ii) Ñeà xuaát caùc ñònh höôùng qui hoaïch ñieåm, cuïm, tuyeán, trung taâm DLST cho vuøng

ÑBSCL.

Ñeà taøi chæ giôùi haïn trong phaïm vi taøi nguyeân DLST töï nhieân, nhöng ñeà caäp ñeán khaùch du lòch, caùn boä phuïc vuï hay coâng trình haï taàng kyõ thuaät nhö trong moät döï aùn qui hoaïch DLST hoaøn chænh.

1.3.3. PHÖÔNG PHAÙP THÖÏC HIEÄN NGHIEÂN CÖÙU.

1.3.3.1. Phöông phaùp ñaùnh giaù taøi nguyeân DLST vuøng ÑBSCL.

Ñeå xaây döïng heä thoáng chæ tieâu vaø ñaùnh giaù taøi nguyeân DLST ôû chöông 4, caùc phöông phaùp cuûa Ñaëng Duy Lôïi (1992) vaø Nguyeãn Minh Tueä (1993) ñaõ ñöôïc aùp duïng. Ñeà taøi xaây döïng thang ñaùnh giaù theo 4 chæ tieâu thu huùt khaùch DLST (tính haáp daãn, tính ña daïng sinh hoïc, tính an toaøn, tính tieän nghi) vaø 4 chæ tieâu quaûn lí khai thaùc (söùc chöùa, tính thôøi vuï, tính lieân keát vaø tính beàn vöõng). Chæ tieâu giaù tieàn khoâng ñöôïc ñeà caäp vì phí tham quan hieän nay chieám moät tæ leä raát thaáp trong cô caáu giaù cuûa saûn phaåm du lòch (chuû yeáu do giaù vaän chuyeån vaø giaù khaùch saïn chi phoái). Caùc chæ tieâu ñöôïc ñaùnh giaù theo 4 baäc, töông öùng vôùi caùc möùc ñoä thuaän lôïi, aùp duïng ñaùnh giaù cho caùc TNDLSTTN.

1.3.3.2. Phöông phaùp qui hoaïch caùc tuyeán, cuïm, ñieåm du lòch sinh thaùi.

(i). Xaùc ñònh caùc ñôn vò du lòch sinh thaùi.

Vieäc xaùc ñònh caùc ñôn vò du lòch phuï thuoäc vaøo kích thöôùc cuûa TTHLTDL vaø quan ñieåm cuûa chuyeân gia du lòch. ÔÛ caáp laõnh thoå quoác gia Vieät Nam, Vuõ Tuaán Caûnh vaø nnk (1991) ñaõ xaây döïng heä thoáng phaân vò töø nhoû ñeán lôùn nhö sau: ñieåâm du lòch, trung taâm du lòch, tieåu vuøng du lòch, aù vuøng du lòch vaø vuøng du lòch. Moãi caáp ñôn vò du lòch, söùc haáp daãn, chaát löôïng moâi tröôøng, hieän traïng cô sôû haï taàng vaø vaät chaát kyõ thuaät phuïc vuï du lòch, söï ñoùn nhaän du khaùch, tính beàn vöõng cuûa thaéng caûnh,

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh coâng trình vaên hoùa. ÔÛ ÑBSCL, chuùng toâi choïn caùc ñôn vò DLST sau ñaây: ñieåm du lòch, cuïm du lòch, tuyeán du lòch, trung taâm du lòch.



Ñieåm du lòch sinh thaùi: laø moät ñôn vò laõnh thoå DLST, nôi taäp trung moät loaïi taøi nguyeân töï nhieân hoaëc nhaân vaên, vôùi kích thöôùc laõnh thoå nhoû, söùc haáp daãn chæ löu laïi khaùch du lòch trong thôøi gian ngaên khoâng quaù 1 – 2 ngaøy (tröø ñieåm du lòch coù chöùc naêng chöõa beänh, an döôõng, nghieân cöùu khoa hoïc). Tieän nghi du lòch cuûa ñieåm DLST khaù ñaày ñuû (khaùch saïn, phöong tieän thoâng tin, aên uoáng, mua saém…). Moâi tröôøng töï nhieân trong laønh, moâi tröôøng xaõ hoäi an toaøn, khoâng bò quaáy roái bôûi teä naïn xaõ hoäi, baïo löïc.

 Cuïm du lòch sinh thaùi: laø ñôn vò DLST keát hôïp laõnh thoå cuûa caùc ñieåm DLST cuøng hoaëc khaùc chöùc naêng DLST, thuaän tieän ñi laïi cho du khaùch, coù söùc haáp daãn ña daïng hôn ñieåm DLST, thôøi gian löu laïi cuûa du khaùch laâu hôn (2 – 3 ngaøy). Thí duï: cuïm DLST Haø Tieân – Tri Toân. Cuïm DLST töông ñoái ña daïng veà loaïi hình du lòch, ñaûm baûo veà an toaøn du lòch.

 Tuyeán du lòch sinh thaùi: laø ñôn vò DLST ñöôïc noái vôùi nhau bôûi nhieàu ñieåm DLST khaùc nhau veà chöùc naêng, ña daïng veà loaïi hình DLST, thuaän tieän veà giao thoâng ñöôøng oâ toâ, ñöôøng thuûy, ñöôøng haøng khoâng. Phaïm vi laõnh thoå cuûa tuyeán DLST treân vaø döôùi 150 km (tuyeán du lòch noäi vuøng vaø ngoaïi vuøng). Ñoái vôùi tuyeán DLST quoác teá, khoaûng caùch phuï thuoäc vaøo nhu caàu cuûa khaùch du lòch vaø khaû naêng toå chöùc ñöa ñoùn khaùch cuûa caùc doanh nghieäp du lòch. Ñaëc tröng cô baûn cuûa tuyeán DLST phaûi coù söùc haáp daãn cao ñeå coù theå löu laïi khaùch du lòch trong thôøigian laâu hôn (ít nhaát töø hai ngaøy trôû leân), thoûa maõn nhieàu nhu caàu tìm hieåu, thöôûng thöùc vaø mua saém cuûa khaùch.

 Trung taâm du lòch sinh thaùi: laø ñôn vò haït nhaân DLST cuûa vuøng DLST thu huùt nguoàn khaùch du lòch quoác teá vaø caùc vuøng khaùc trong caû nöôùc nhaèm cung öùng cho caùc ñieåm, tuyeán, cuïm cuûa vuøng, ñaûm baûo phöông tieän vaän chuyeån, cô sôû haï taàng kyõ thuaät du lòch vaø dòch vuï du lòch, thu huùt caùc cuïm DLST vaø hình thaønh caùc tuyeán DLST noái vôùi caùc ñieåm vaø cuïm DLST.

(ii). Phöông phaùp xaùc ñònh ranh giôùi caùc ñôn vò DLST.

Xaùc ñònh ranh giôùi caùc ñôn vò du lòch coù theå döïa treân söï phaân hoùa nguoàn taøi nguyeân du lòch, cô sôû haï taàng vaø vaät chaát kyõ thuaät phuïc vuï du lòch vaø giôùi haïn nhaát ñònh cuûa moâi tröôøng sung quanh. Ñeå tieän cho vieäc quaûn lí, khai thaùc caùc ñôn vò du lòch, coù theå vaïch ranh giôùi theo ñôn vò haønh chính huyeän, tænh, thaønh phoá.

(iii). Caùc phöông phaùp nghieân cöùu qui hoaïch DLST.

Nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu nghieân cöùu, ñeà taøi vaän duïng phöông phaùp luaän qui hoaïch du lòch theo quan ñieåm heä thoáng vaø sinh thaùi phaùt trieån, vaø söû duïng moät soá phöông phaùp chuû yeáu sau: phöông phaùp ñieàu tra thöïc ñòa, phöông phaùp phaân tích toång hôïp, phöông phaùp chuyeân gia ( trao ñoåi vôùi caùc chuyeân gia am hieåu saâu saéc vaán ñeà nghieân cöùu cuûa ñeà taøi). Ngoaøi ra, ñeà taøi coøn söû duïng phöông phaùp sô ñoà, baûn ñoà vaø söï trôï giuùp cuûa maùy vi tính.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

Noùi chung, vieäc qui hoaïch DLST moät laõnh thoå coù tieàm naêng DLST vaø söùc thu huùt khaùch du lòch töø moâi tröøông xung quanh nhö ÑBSCL laø moät coâng vieäc khaù phöùc taïp, ñoøi hoûi coù nhieàu thôøi gian, söï hôïp taùc cuûa nhieàu ngaønh, nhieàu chuyeân gia vaø kinh phí.

1.3.4. PHÖÔNG PHAÙP THÖÏC HIEÄN ÑEÀ TAØI.

1.3.4.1. Phöông phaùp ñaùnh giaù toång hôïp so saùnh.

Khi ñaùnh giaù tieàm naêng cuûa caùc ñieåm TNDLST töï nhieân, toâi ñaõ söû duïng caùc chæ tieâu ñaùnh giaù cuûa Ñaëng Duy Lôïi (1992) vaø caùc chæ tieâu cuûa Phan Huy Xu vaø Traàn Vaên Thaønh (1998) ñeå ñaùnh giaù caùc ñieåm TNDLST töï nhieân ñoái vôùi söï thu huùt khaùch DLST vaø ñaàu tö, quaûn lí, khai thaùc. Ñoái vôùi taøi nguyeân DLST töï nhieân thuoäc loaïi hình heä sinh thaùi, khu BTTN, VQG chuùng toâi söû duïng theâm chæ tieâu ña daïng sinh hoïc (Traàn Vaên Thaønh, Phaïm Thò Ngoïc, 2000).

1.3.4.2. Phöông phaùp baûn ñoà.

Ñaây laø phöông phaùp nghieân cöùu truyeàn thoáng cuûa ñòa lí hoïc. Chuùng toâi ñaõ söû duïng caùc baûn ñoà cuøng tæ leä 1/250.000 vaø 1/500.000 ñeå thoáng keâ, xaùc ñònh vò trí cuûa caùc ñieåm TNDLST vaø theå hieän treân baûn ñoà caùc noäi dung qui hoaïch caùc ñieåm DLST, caùc tuyeán DLST, caùc cuïm DLST vuøng ÑBSCL.

1.3.4.3. Phöông phaùp phieáu.

Trong quaù trình thöïc hieän ñeà taøi, ñeå tieän cho vieäc phaân loaïi caùc ñieåm TNDLST töï nhieân, toâi ñaõ tieán haønh laäp phieáu. Moãi ñieåm TNDLST töï nhieân ñöôïc ghi vaøo moät phieáu rieâng. Ngoaøi ra treân phieáu coù vò trí cuûa ñieåm TNDLST töï nhieân, moâ taû ngaén goïn veà ñaëc trung sinh thaùi vaø höôùng khai thaùc ñieåm TNDLST töï nhieân.

1.3.4.4. Phöông phaùp khaûo saùt thöïc ñòa.

Ñaây laø moät phöông phaùp caàn thieát cho moät nghieân cöùu veà DLST ôû moät vuøng cuï theå. Nhöng do haïn cheá veà kinh phí, thôøi gian, phöông tieän, neân toâi chæ ñeán ñöôïc moät soá ñieåm TNDLST töï nhieân tieâu bieåu ñeå tieán haønh khaûo saùt, chöa toå chöùc ñöôïc phieáu thaêm doø du khaùch, chính quyeàn vaø coäng ñoàng ñòa phöông, neân ñaây cuõng laø moät haïn cheá ñaùng tieác trong quaù trình thöïc hieän ñeà taøi.

1.3.5. CAÙC BÖÔÙC THÖÏC HIEÄN ÑEÀ TAØI.

Vieäc thöïc hieän ñeà taøi cuûa luaän vaên ñaõ traûi qua caùc böôùc sau :

- Böôùc 1: Soaïn thaûo ñeà cöông sô löôïc. Tieán haønh söu taàm taøi lieäu ôû caùc thö vieän vaø treân maïng internet, laäp thö muïc tham khaûo, sao cheùp caùc taøi lieäu, thu thaäp nhöõng hình aûnh lieân quan ñeán ñeà taøi vaø laäp ñeà cöông chi tieát.

- Böôùc 2: Khaûo saùt thöïc ñòa taát caû caùc ñieåm taøi nguyeân DLST töï nhieân ñaõ thoáng keâ ñöôïc ôû vuøng ÑBSCL: ghi cheùp moâ taû, chuïp hình, quay phim, maïn ñaøm, ñieàu tra phieáu.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

- Böôùc 3: Xöû lí taøi lieäu thoâ vaø vieát nhaùp.

- Böôùc 4: Vieát thaät hoaøn chænh baùo caùo cuøng vôùi vieäc laäp bieåu baûng, scan hình,

veõ sô ñoà, in aán. Ñaây laø giai ñoaïn sau cuøng cuûa quaù trình thöïc hieän ñeà taøi.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

PHAÀN THÖÙ HAI

KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU

CHÖÔNG 2 : ÑAÙNH GIAÙ HIEÄN TRAÏNG KHAI THAÙC DLST, ÑEÀ XUAÁT HEÄ THOÁNG CHÆ TIEÂU VAØ ÑAÙNH GIAÙ TAØI NGUYEÂN DLST TÖÏ NHIEÂN VUØNG ÑBSCL

CHÖÔNG 3 : ÑEÀ XUAÁT ÑÒNH HÖÔÙNG QUI HOAÏCH DLST TÖÏ NHIEÂN VUØNG ÑBSCL

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

CHÖÔNG 2

HIEÄN TRAÏNG KHAI THAÙC DLST,

ÑEÀ XUAÁT HEÄ THOÁNG CHÆ TIEÂU VAØ ÑAÙNH GIAÙ TAØI NGUYEÂN DU LÒCH SINH THAÙI TÖÏ NHIEÂN VUØNG ÑBSCL

Nhö ñaõ trình baøy trong phaàn toång quan, phöông phaùp luaän, beân caïnh yeáu toá ñòa lí töï nhieân, muoán laøm roõ cô sôû khoa hoïc vaø nhaän daïng caùc taøi nguyeân DLST cuûa vuøng ÑBSCL caàn phaûi xem xeùt theâm caùc yeáu toá:

(i) Tính haáp daãn vaø tính ña daïng sinh hoïc ñoái vôùi du khaùch lieân quan ñeán caûnh quan töï nhieân hoaëc

yeáu toá vaên hoùa.

(ii) Tính an toaøn vaø tình traïng haï taàng, cô sôû vaät chaát.

Nhö ñaõ giôùi haïn phaïm vi nghieân cöùu, ñeà taøi khoâng ñi saâu tröïc tieáp vaøo xaây döïng ñeà aùn qui hoaïch DLST cho vuøng maø chæ nghieân cöùu ñöa ra caùc cô sôû khoa hoïc. Vì vaäy, chöông naøy taùc giaû ñeà xuaát heä thoáng chæ tieâu vaø ñöa ra keát quaû ñaùnh giaù taøi nguyeân DLST töï nhieân vuøng ÑBSCL. Tröôùc khi trình baøy heä thoáng caùc chæ tieâu vaø keát quaû ñaùnh giaù, caên cöù vaøo taøi lieäu thu thaäp ñöôïc veà hieän traïng vaø nhu caàu phaùt trieån DLST ôû ÑBSCL, phaàn ñaàu cuûa chöông 2 seõ trình baøy khaùi quaùt hieän traïng khai thaùc TNDLST cuûa vuøng.

Hình 2.1. Caùc ñôn vò ñòa lí haønh chaùnh vuøng

ÑBSCL

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh 2.1. HIEÄN TRAÏNG KHAI THAÙC TNDLST VUØNG ÑBSCL.

2.1.1. Vò trí ñòa lí vaø yù nghóa du lòch ñoái vôùi söï phaùt trieån ÑBSCL.

ÑBSCL laø ñoàng baèng chaâu thoå cuûa haï löu soâng Meâkoâng, moät trong nhöõng chaâu thoå roäng lôùn vaø phì nhieàu nhaát khu vöïc Ñoâng Nam AÙ vaø theá giôùi. Thuoäc laõnh thoå Vieät Nam, chaâu thoå naøy roäng 39.568 km2, chieám ñeán 12% dieän tích töï nhieân caû nöôùc, bao goàm 12 tænh vaø 01 thaønh phoá: Long An, Ñoàng Thaùp, Tieàn Giang, Beán Tre, Vónh Long, Traø Vinh, thaønh phoá Caàn Thô, Haäu Giang, Soùc Traêng, An Giang, Kieân Giang, Baïc Lieâu, Caø Mau (hình 2.1). ÑBSCL tieáp giaùp vôùi Bieån Ñoâng vaø vònh Thaùi Lan, tieáp giaùp vôùi nöôùc Campuchia ñaõ taïo neân vò trí thuaän lôïi cho caùc hoaït ñoäng du lòch vaø giao löu quoác teá vôùi caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ.

Veà khía caïnh du lòch, ÑBSCL naèm trong vuøng du lòch Nam Trung Boä vaø Nam Boä, vôùi trung taâm du lòch laø TP. Hoà Chí Minh – haït nhaân cuûa vuøng kinh teá troïng ñieåm Nam Boä ñaõ taïo cho ÑBSCL coù vò trí ñaëc bieät trong chieán löôïc phaùt trieån du lòch cuûa Vieät Nam vaø ñöôïc xaùc ñònh laø moät troïng ñieåm vôùi saûn phaåm, du lòch ñaëc tröng laø DLST vaø soâng nöôùc trong qui hoaïch toång theå phaùt trieån du lòch Vieät Nam thôøi kyø 1995 – 2010. Hôn nöõa, caàu Myõ Thuaän ñöôïc noái lieàn hai bôø soâng Tieàn – soâng Haäu, thaønh phoá Caàn Thô ñöôïc naâng caáp laø thaønh phoá trung öông vaø trôû thaønh trung taâm DLST cuûa vuøng ÑBSCL, taïo thuaän lôïi cho vuøng khai thaùc caùc nguoàn khaùch du lòch quoác teá vaø quoác noäi töø Ñoâng Nam Boä vaø caû nöôùc.

2.1.2. Ñaëc ñieåm moâi tröôøng vuøng ÑBSCL.

2.1.2.1. Moâi tröôøng töï nhieân vaø taøi nguyeân DLSTTN.

(i) Veà quaù trình hình thaønh: ÑBSCL laø saûn phaåm boài tuï phuø sa naèm ôû cöûa soâng Meâkoâng, coù lòch söû hình thaønh phöùc taïp theo phöông thöùc tam giaùc chaâu vôùi ñænh chaâu thoå ôû Phnoâm-Peânh vaø hieän nay vaãn tieáp tuïc phaùt trieån laán bieån, môû roäng haï chaâu thoå ôû muõi Caø Mau.

(ii) Veà caáu truùc ñòa hình: ÑBSCL laø caáu truùc cuûa chaâu thoå goàm phaàn thöôïng chaâu thoå – nôi coù nhöõng vuøng truõng roäng lôùn Ñoàng Thaùp Möôøi, Töù Giaùc Long Xuyeân vaø nhöõng gôø soâng, coàn soâng vaø phaàn haï chaâu thoå – nôi maø soâng Tieàn vaø soâng Haäu phaân nhaùnh vôùi caùc coàn caùt duyeân haûi cao ñeán 5m, thöôøng xuyeân chòu taùc ñoäng cuûa thuûy trieàu vaø soùng bieån. Tuy nhieân, beà maët cuûa ÑBSCL laïi noåi leân nhöõng ñoài nuùi soùt hoa cöông (granit) Thaát Sôn vôùi ñænh nuùi caám (984m) coù suoái Thanh Long löôïn quanh chaân nuùi, vôùi ñoài Töùc Duïp vaø nuùi Coâ Toâ raát coù giaù trò khai thaùc DLST. Ñaëc bieät, khu vöïc Haø Tieân coù nhieàu ñoài ñaù voâi vôùi nhöõng hang ñoäng karst ñoäc ñaùo vaø haøng traêm ñaûo, quaàn ñaûo, trong ñoù lôùn nhaát laø ñaûo Phuù Quoác ñaõ taïo neân moät vònh Haï Long thu nhoû coù söùc haáp daãn du khaùch.

(iii) Veà thuûy vaên: ÑBSCL vöøa chòu taùc ñoäng cuûa cheá ñoä trieàu Bieån Ñoâng vaø vònh Thaùi Lan, vöøa chòu aûnh höôûng cuûa cheá ñoä thuûy vaên thöôïng nguoàn soâng Meâkoâng. Maïng löôùi soâng raïch, kinh ñaøo khaù daøy ñaëc taïo moâi tröôøng soâng nöôùc thuaän lôïi vieäc khai thaùc du lòch ñöôøng soâng vôùi loaïi hình DLST soâng nöôùc. Tình traïng ngaäp luït vuøng ÑBSCL thöôøng baét ñaàu thaùng VII, VIII vaø keát thuùc vaøo thaùng XI, XII. Taùc duïng tích cöïc cuûa ngaäp luït laø boài ñaép phuø sa, gia taêng saûn löôïng toâm caù, ñaåy maën, röûa chua, ñoàng thôøi cho pheùp khai thaùc loaïi hình DLST vaøo muøa nöôùc noåi ôû Ñoàng Thaùp Möôøi vaø Töù Giaùc Long Xuyeân. Nguoàn nöôùc ngaàm ôû taàng Pleitoxen coù saûn löôïng khai thaùc ôû möùc moät trieäu m3/ngaøy ñeâm ñaùp öùng nhu caàu caáp nöôùc sinh hoaït noâng thoân vaø ñoâ thò, phuïc vuï hoaït ñoäng khai thaùc du lòch.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

(iv) Veà khí haäu: ÑBSCL coù kieåu khí haäu caän xích ñaïo bieån vaø coù söï ñoàng nhaát veà neàn nhieät ñoä cao quanh naêm, trung bình khoaûng 26,90C, thaùng thaáp nhaát khoâng döôùi 250C, thaùng cao nhaát cuõng khoâng vöôït quaù 300C. Muøa möa töø thaùng V ñeán thaùng XI, töông phaûn vôùi muøa khoâ töø thaùng XII ñeán thaùng IV taïo neân nhòp ñieäu muøa trong hoaït ñoäng du lòch. Taøi nguyeân khí haäu vuøng ÑBSCL töông ñoái thuaän lôïi cho vieäc khai thaùc du lòch nhôø ít chòu aûnh höôûng cuûa gioù muøa ñoâng baéc vaø cuûa baõo.

(v) Veà heä sinh thaùi (HST) vaø heä ñoäng vaät: ÑBSCL laø moät trong nhöõng vuøng coù HST phong phuù nhaát cuûa löu vöïc soâng Meâkoâng, laø vuøng sinh saûn quan troïng cuûa nhieàu loaïi thuûy sinh, nôi cö truù cuûa caùc loaøi ñoäng vaät hoang daõ.

- HST röøng ngaäp maën roäng khoaûng 300.000 ha, xeáp thöù ba treân theá giôùi sau Philippines vaø

Brasil, taäp trung nhieàu nhaát ôû baùn ñaûo Caø Mau, raát coù giaù trò veà khai thaùc DLST.

- HST ñaàm noäi ñòa chuû yeáu laø HST röøng traøm, roäng 121.000 ha, trong ñoù coù yù nghóa khai thaùc

DLST laø HST röøng traøm Voà Dôi, Xeûo Quyùt, Traøm Chim, Lung Ngoïc Hoaøng, U Minh Thöôïng…

- HST cöûa soâng raát nhaïy caûm vôùi taùc ñoäng khai phaù cuûa con ngöôøi, taïo caûnh quan coù giaù trò khai

thaùc DLST.

- Heä ñoäng vaät ÑBSCL raát phong phuù vaø ña daïng goàm 23 loaøi coù vuù, 386 loaøi vaø boä chim, 35 loaøi boø saùt, 6 loaøi löôõng cö vaø 260 loaøi caù. Moät soá loaøi ñaõ bò tuyeät chuûng (coïp, vöôïn), moät soá loaøi bò ñe doïa tuyeät chuûng (ruøa nöôùc ngoït, caù saáu, lôïn bieån…). Ñaëc bieät trong caùc HST röøng ÑBSCL ñaõ hình thaønh nhieàu HST saân chim coù giaù trò khai thaùc DLST. Ngoaøi ra ôû Vieät Nam duy nhaát coù VQG Traøm Chim, nôi sinh soáng cuûa loaøi seáu coå truïi quí hieám ôû Ñoâng Nam AÙ vaø theá giôùi, moät taøi nguyeân DLSTTN raát coù giaù trò khai thaùc DLST.

Heä thoáng ñaûo vaø quaàn ñaûo thuoäc vuøng ÑBSCL coù giaù trò khai thaùc DLST, lôùn nhaát laø ñaûo Phuù Quoác. Caûnh quan thieân nhieân ôû ñaây raát ña daïng, haáp daãn du khaùch vôùi nuùi Haøm Ninh (605m), soâng Döông Ñoâng (15 km), baõi bieån Döông Ñoâng, thaùc Tranh. v,v,,, Hôn nöõa VQG Phuù Quoác raát coù giaù trò veà ña daïng sinh hoïc vôùi 1.078 loaøi thöïc vaät baäc cao, 140 loaøi ñoäng vaät, trong ñoù coù 28 loaøi thuù, 67 loaøi chim, 31 loaøi boø saùt, ñaëc bieät coù loaøi ñaëc höõu vöôïn tay traéng.

2.1.2.1. Moâi tröôøng nhaân vaên vaø taøi nguyeân DLST nhaân vaên.

(i) Veà quaù trình khai thaùc: ÑBSCL chæ môùi ñöôïc khai thaùc trong voøng 300 naêm trôû laïi ñaây, treã hôn raát nhieàu so vôùi ñoàng baèng soâng Hoàng, nhöng ngaøy nay ñaõ trôû thaønh vuøng löông thöïc, thöïc phaåm lôùn nhaát nöôùc.

(ii) Veà daân cö: ÑBSCL laø moät chaâu thoå quy tuï daân cö khaép nôi trong nöôùc, coù nhieàu daân toäc ít ngöôøi (Khmer, Hoa, Chaêm) soáng chung vôùi ngöôøi Vieät, coù nhieàu coäng ñoàng toân giaùo khaùc nhau cuøng toàn taïi (Phaät giaùo, Hoài giaùo, Thieân Chuùa giaùo, Cao Ñaøi, Hoøa Haûo). Daân soá hieän nay laø 15.850.000 ngöôøi, chieám 21,86% daân soá caû nöôùc, maät ñoä daân soá trung bình laø 401 ngöôøi/km2. Theo quaù trình lòch söû, luùc ñaàu ngöôøi daân ñeán ñònh cö treân gioàng caùt cao, sau ñoù ñònh cö treân caùc gôø ñaát cao ven soâng, raïch, kinh ñaøo ñaõ taïo neân daïng phaân boá daân cö ñaëc tröng cuûa HST nhaân vaên soâng nöôùc vuøng ÑBSCL.

(ii) Veà ñôøi soáng kinh teá – vaên hoùa – xaõ hoäi: töø naêm 1986 ñeán nay, kinh teá ÑBSCL taêng tröôûng nhanh nhöng khoâng ñeàu, tình traïng thieáu vieäc laøm ñang gia taêng. Söï phaùt trieån noâng nghieäp coù hieäu quaû cao, ñaûm baûo an toaøn löông thöïc vaø dö thöøa ñeå xuaát khaåu chính laø keát quaû cuûa moät quaù trình laâu

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh daøi khaéc phuïc caùc trôû ngaïi cuûa thieân nhieân vaø huy ñoäng ñöôïc tính naêng ñoäng cuûa ngöôøi daân. Möùc soáng cuûa ngöôøi daân ñöôïc caûi thieän daàn: GDP/ngöôøi ñaït 210 – 240 USD (1993), cao hôn möùc bình quaân caû nöôùc töø 10 – 20%. Ñoâ thò hoùa vuøng ÑBSCL chöa cao, chæ ñaït tyû leä 16% so vôùi 22% treân qui moâ caû nöôùc. Vieäc cung caáp nuôùc sinh hoaït vaãn coøn laø vaán ñeà toàn taïi vaø keùo daøi, haàu heát daân cö duøng nöôùc soâng, raïch, kinh möông ñeå taém giaët vaø röûa thöïc phaåm ñaõ daãn ñeán tæ leä maéc beänh laây lan ñöôøng ruoät cao, moät ñe doïa chính ñoái vôùi söùc khoeû. Ña soá heä thoáng caáp nöôùc ôû caùc ñoâ thò hieän nay ñeàu laáy töø nguoàn nöôùc maët. Vieäc tieâu thuï naêng löôïng chuû yeáu laø naêng löôïng truyeàn thoáng töø cuûi, rôm raï, traáu ñeán 78%, daàu moû 18%, ñieän 2%, than ñaù 2%. Möùc tieâu thuï ñieän vaãn coøn thaáp chæ ñaït 38 kwh/ngöôøi. Tình traïng suy dinh döôõng, möùc soáng thaáp, laøm traàm troïng theâm tình traïng söùc khoûe cuûa ngöôøi daân trong vuøng. Tæ leä muø chöõ cao (28%), trình ñoä daân trí thaáp trong giôùi nöõ ñaõ caûn trôû cho coâng taùc giaùo duïc söùc khoûe ban ñaàu vaø keá hoaïch hoùa gia ñình.

(iii) Veà taøi nguyeân DLST nhaân vaên: vuøng ÑBSCL cuõng töông ñoái phong phuù vaø ña daïng vôùi maät ñoä di tích lòch söû – vaên hoùa treân 100 km2, nhö ñình, chuøa, laêng moä, phaùo ñaøi, di tích lòch söû, laøng ngheà; ñaëc bieät laø leã hoäi, phong tuïc taäp quaùn vaø chuøa Khmer, taäp trung nhieàu nhaát ôû tænh An Giang, Kieân Giang, Tieàn Giang, Ñoàng Thaùp, Caàn Thô, Soùc Traêng, Traø Vinh, Baïc Lieâu. Tuy nhieân, ña soá taøi nguyeân DLSTNV chæ coù yù nghóa vuøng vaø ñòa phöông, ngoaïi tröø caùc TNDLNV coù yù nghóa quoác gia nhö laêng cuï Phoù baûng Nguyeãn Sinh Saéc, khu löu nieäm Baùc Toân, khu di tích nuùi Sam vaø quaàn theå di tích laêng moä hoï Maïc ôû Haø Tieân.

Nhìn chung, moâi tröôøng töï nhieân vaø taøi nguyeân DLSTTN vuøng ÑBSCL raát phong phuù vaø ña daïng, taïo cô sôû cho vieäc khai thaùc caùc loaïi hình DLST hang ñoäng – ñoài nuùi, sinh thaùi soâng nöôùc, sinh thaùi röøng – saân chim; cuøng vôùi moâi tröôøng nhaân vaên vaø TNDLNV taïo thuaän lôïi cho vieäc thieát keá caùc ñieåm, tuyeán vaø cuïm DLST töï nhieân vaø nhaân vaên. Beân caïnh nhöõng thuaän lôïi treân, vuøng ÑBSCL coù moät soá haïn cheá trong hoaït ñoäng khai thaùc DLST nhö tình traïng ngaäp luït, loác xoaùy, nöôùc saïch, ñöôøng saù vaø phöông tieän di chuyeån, giaûm suùt veà ña daïng sinh hoïc.

2.1.3. Hieän traïng phaùt trieån du lòch.

2.1.3.1. Soá löôïng khaùch du lòch.

ÑBSCL laø moät trong nhöõng vuøng coù soá löôïng khaùch du lòch ñeán tham quan thaáp nhaát trong caû

nöôùc.

(i) Khaùch du lòch quoác teá: Naêm 1992, chæ coù 27.342 khaùch du lòch quoác teá vaø 721.563 khaùch du lòch noäi ñòa, ñeán naêm 1995 khaùch du lòch quoác teá taêng leân 5,2 laàn (143.580 ngöôøi), vaø ñeán naêm 2000 löôïng khaùch du lòch quoác teá ñaït 345.222 ngöôøi töùc taêng 2,3 laàn naêm 1995 (baûng 1, hình 2).

Soá khaùch quoác teá löu truù ôû ÑBSCL taêng töø 41.110 ngöôøi naêm 1995 taêng leân 129.963 ngöôøi vaøo

naêm 2000, töùc taêng hôn 2,7 laàn (baûng 1, hình 3).

Soá ngaøy löu truù cuûa khaùch quoác teá ôû ÑBSCL khoâng oån ñònh nhöng naêm 2000 cuõng taêng 1,6 laàn so

vôùi naêm 1995 (baûng 1. hình 5)

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

Tænh coù löôïng khaùch quoác teá ñeán ñoâng nhaát laø Tieàn Giang, naêm 2000 ñaït 139.830 ngöôøi, taêng 2,1 laàn so vôùi naêm 1995, keá ñeán laø tænh Caàn Thô (62.010 ngöôùi), Beán Tre (57.060 ngöôøi) (baûng 2.1, hình 2.2).

(ii) Khaùch du lòch noäi ñòa: coù xu theá taêng haøng naêm. Soá löôïng khaùch du lòch noäi ñòa ñoâng nhaát ôû caùc tænh Kieân Giang, Caàn Thô, An Giang, Beán Tre. Naêm 2000, khaùch du lòch noäi ñòa ñeán tænh Kieân Giang ñaït 127.357 ngöôøi, taêng gaàn 1,8 laàn so vôùi naêm 1996. Tænh Caàn Thô naêm 2000 coù löôïng khaùch du lòch noäi ñòa laø 126.925 ngöôøi, tænh An Giang laø 118.686 ngöôøi (baûng2.2).

Ñaùng chuù yù laø tænh Caø Mau coù söùc haáp daãn khaùch du lòch noäi ñòa khaù nhanh. Löôïng khaùch ñeán tænh Caø Mau naêm 2000 laø 100.000 löôït ngöôøi, taêng bình quaân haøng naêm giai ñoaïn 1991-2000 laø 20,05%. Trong ñoù, soá löôïng khaùch quoác teá 4.000 löôït ngöôøi taêng gaáp 18,14 laàn so vôùi 1991.

- Toång soá ngaøy khaùch naêm 2000 laø 147.766 ngaøy, taêng gaáp 8,3 laàn so vôùi 1991. Ngaøy khaùch trung

bình laø 1,48 ngaøy.

- Soá ngaøy khaùch trung bình cuûa khaùch noäi ñòa coù xu höôùng taêng daàn: naêm 1991 laø 0,95 ngaøy; naêm 2000 laø 1,49 ngaøy; soá ngaøy trung bình cuûa khaùch quoác teá coù xu höôùng giaûm: naêm 1991 laø 1,88 ngaøy; naêm 2000 laø 1,49 ngaøy.

- Khaùch du lòch ñeán tænh Caø Mau chuû yeáu laø khaùch DLST, coâng vuï thaêm hoûi, vaø du lòch bình daân.

Hình thöùc du lòch chuû yeáu theo ñoaøn, theo gia ñình vaø caù nhaân.

Keát quaû ñieàu tra taïi caùc ñieåm du lòch Coàn OÂng Trang, Baõi Khai Long, Muõi Caø Mau thì haàu nhö ngaøy naøo cuõng coù caùc ñoaøn khaùch ñeán tham quan. Ñaëc bieät, ñoaøn khaùch naøo cuûa trung öông, cuûa tænh baïn ñeán coâng taùc taïi tænh ñeàu coù yeâu caàu ñeán Ñaát Muõi.

2.1.3.2. Doanh thu du lòch.

Taêng trung bình haøng naêm laø 52%, nguoàn thu chuû yeáu töø dòch vuï khaùch saïn vaø aên uoáng. Doanh thu töø khaùch du lòch quoác teá naêm 1994 taêng gaáp hôn 4 laàn naêm 1992, doanh thu töø khaùch du lòch noäi ñòa chæ taêng gaàn gaáp ñoâi. Tænh Caàn Thô cuû, naêm 1995 ñaït 42 tyû 233 trieäu ñoàng, noäp ngaân saùch nhaø nöôùc 12 tyû 680 trieäu ñoàng. Tænh Tieàn Giang, doanh thu du lòch taêng bình quaân naêm 62%. Tænh Ñoàng Thaùp naêm 1994 doanh thu du lòch ñaït 9 tyû 530 trieäu ñoàng.

2.1.3.3. Lao ñoäng du lòch.

Toác ñoä veà soá lao ñoäng taêng khaù cao, 1993 taêng 762 ngöôøi, naêm 1994 taêng theâm 1090 ngöôøi. Soá lao ñoäng laøm vieäc naêm 1994 trong caùc khaùch saïn, Coâng ty löõ haønh laø 3.310 ngöôøi, nhöng chaát löôïng ñoäi nguõ lao ñoäng du lòch coøn quaù thaáp, chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu phaùt trieån du lòch vuøng ÑBSCL .

2.1.3.4. Ñaàu tö phaùt trieån du lòch.

Cho ñeán nay ôû caùc tænh ÑBSCL chöa thu huùt söï quan taâm chuù yù cuûa caùc nhaø ñaàu tö quoác teá

vaø quoác noäi, moät nguyeân nhaân caûn trôû söï phaùt trieån cuûa du lòch vuøng ÑBSCL.

Baûng 2.1. Tình hình khaùch du lòch quoác teá ñeán vuøng ÑBSCL töø 1995-2000

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

Stt

Tænh

Haïng muïc

- Soá khaùch ñeán (ngöôøi)

1 An Giang

- Soá khaùch löu truù (ngöôøi)

1995 - - -

1996 12.251 - -

1997 11.947 - -

1998 12.535 - -

1999 13.082 - -

2000 11.135 - -

Baïc Lieâu

- - -

3.373 3.373 3.667

Beán Tre

4.000 - 6.000

12.234 - -

19.759 - -

22.580 - -

41.853 - -

57.060 - -

- Soá ngaøy löu truù (ngaøy) - Soá khaùch ñeán(ngöôøi) - Soá khaùch löu truù (ngöôøi) - Soá ngaøy löu truù (ngaøy) - Soá khaùch ñeán (ngöôøi) - Soá khaùch löu truù (ngöôøi) - Soá ngaøy löu truù(ngaøy) - Soá khaùch

ñeán (ngöôøi)

Caø Mau

4.795 6.569 -

3.604 4.865 -

4.630 6.945 -

2.520 4.511 -

2.520 3.452 -

4.000 5.953 -

- Soá khaùch löu truù(ngöôøi) - Soá ngaøy löu truù(ngaøy) - Soá khaùch

Caàn Thô

38.673 33.300 41.349

37.974 37.798 46.876

32.998 32.863 42.198

39.050 38.680 46.752

50.433 47.506 59.935

62.010 56.715 64.726

ñeán (ngöôøi) - Soá khaùch löu truù (ngöôøi) - Soá ngaøy löu truù (ngaøy) - Soá khaùch

Ñoàng Thaùp

7.458 1.753 1.816

20.096 3.705 3.922

23.767 6.450 6.916

27.081 5.395 6.255

30.502 4.683 5.973

21.740 4.480 5.520

ñeán(ngöôøi) - Soá khaùch löu truù(ngöôøi) - Soá ngaøy löu truù(ngaøy) - Soá khaùch

Kieân Giang

- - -

- 9.072 23.705

- 5.785 5.985

- 11.518 19.343

- 12.252 19.019

- 20.949 28.943

ñeán (ngöôøi) - Soá khaùch löu truù (ngöôøi) - Soá ngaøy löu truù (ngaøy) - Soá khaùch

Long An

ñeán (ngöôøi) - Soá khaùch löu truù (ngöôøi)

181 181

- -

124 124

202 202

117 117

74 74

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

182

672

165

140

279

- Soá ngaøy löu truù (ngaøy) - Soá khaùch ñeán (ngöôøi)

6.000 -

- - -

13.000 - 26.000

Soùc Traêng (*)

9.000

Tieàn Giang

66.473 5.307 7.478

- - -

83.825 3.921 5.290

82.314 4.040 4.474

124.143 9.001 13.180

139.830 4.482 7.218

Traø Vinh (*)

1.000 - 1.800

- - -

3.000 - 6.900

Vónh Long (*)

15.000 - 25.000

- 25.405 31.845

- 22.888 27.291

- 19.339 25.605

- 22.046 26.888

30.000 33.937 37.751

143.580 47.110 150.711

86.159 80.845 106.348

177.050 78.976 87.862

186.282 83.685 102.101

262.650 99.057 125.160

345.222 129.963 246.865

Ñ oàng baèng soâng Cöûu Long

- Soá khaùch löu truù (ngöôøi) - Soá ngaøy löu truù (ngaøy) - Soá khaùch ñeán (ngöôøi) - Soá khaùch löu truù (ngöôøi) - Soá ngaøy löu truù (ngaøy) - Soá khaùch ñeán (ngöôøi) - Soá khaùch löu truù (ngöôøi) - Soá ngaøy löu truù (ngaøy) - Soá khaùch ñeán (ngöôøi) - Soá khaùch löu truù (ngöôøi) - Soá ngaøy löu truù (ngaøy) - Soá khaùch ñeán (ngöôøi) - Soá khaùch löu truù (ngöôøi) - Soá ngaøy löu truù (ngaøy)

Nguoàn: - Nieân giaùm naêm 2000 caùc tænh Ñoàng Thaùp, Caàn Thô, Beán Tre, Traø Vinh, Vónh Long, An Giang,

Kieân Giang

- Nieân giaùm naêm 2001 caùc tænh Baïc Lieâu, Tieàn Giang, Long An - (*): Vieän nghieân cöùu phaùt trieån du lòch (ITDR)

Baûng 2.2. Tình hình khaùch du lòch noäi ñòa ñeán vuøng ÑBSCL töø 1995-2000

Tænh Haïng muïc

1995

1996

1997

1998

1999

2000

St t

114.616

An Giang

- Soá khaùch ñeán (ngöôøi) - Soá khaùch

- -

106.864 -

114.834 -

118.601 -

118.686 -

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh -

- -

29.808 29.808 40.374

- - -

Baïc Lieâu

40.000 (*) -

105.402 - -

122.513 - -

119.453 - -

106.996 - -

97.062 - -

löu truù (ngöôøi) - Soá ngaøy löu truù (ngaøy) - Soá khaùch ñeán (ngöôøi) - Soá khaùch löu truù (ngöôøi) - Soá ngaøy löu truù (ngaøy) - Soá khaùch ñeán (ngöôøi) - Soá khaùch löu truù (ngöôøi)

120.000

Beán Tre

28.007 34.169 -

39.190 47420 -

53.036 66.295 -

85.422 108.486 -

86.597 114.308 -

95.000 141.813 -

Caø Mau

141.449

141.315 182.330

150.178 131.918 165.350

143.895 139.033 165.923

139.506 138.323 160.011

145.971 139.421 170.818

126.925 125.603 149.360

Caàn Thô

59.943

36.353

Ñoàng Thaùp

- Soá ngaøy löu truù (ngaøy) - Soá khaùch ñeán (ngöôøi) - Soá khaùch löu truù (ngöôøi) - Soá ngaøy löu truù (ngaøy) - Soá khaùch ñeán ngöôøi) -Soá khaùch löu truù (ngöôøi) -Soá ngaøy löu truù (ngaøy) - Soá khaùch ñeán (ngöôøi) - Soá khaùch

57.275 38.988

71.193 57.221

55.310 39.876

48.450 47.209

47.070 43.430

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

43.290

47.939

74.017

48.327

62.799

60.370

löu truù (ngöôøi)

- Soá ngaøy löu truù (ngaøy) - Soá khaùch ñeán (ngöôøi)

- -

- 127.357 161.606

- 96.301 128.180

- 72.992 139.116

- 77.044 147.791

- 71.152 115.337

Kieân Giang

- Soá khaùch löu truù (ngöôøi) - Soá ngaøy löu truù (ngaøy)

Nguoàn: - Nieân giaùm naêm 2000 caùc tænh Ñoàng Thaùp, Caàn Thô, Beán Tre, Traø Vinh, Vónh Long, An Giang,

Kieân Giang

- Nieân giaùm naêm 2001 caùc tænh Baïc Lieâu, Tieàn Giang, Long An - (*): Vieän nghieân cöùu phaùt trieån du lòch (ITDR)

Baûng 2.3. Soá löôïng khaùch saïn, phoøng, giöôøng cuûa caùc tænh vuøng ÑBSCL töø 1995-2000

Tænh

1995

1996

1997

1998

1999

2000

Stt

Haïng muïc

An Giang

- - -

19 408 -

24 491 -

24 417 -

26 423 -

29 666 -

Beán Tre

- - -

5 100 223

5 100 219

4 66 130

4 60 124

Caø Mau

- - -

11 - -

4 Caàn Thô

29 772 1.269

30 756 1.223

31 781 1.368

27 753 1.368

34 922 1.590

33 953 1.642

Kieân Giang

- - -

18 328 598

19 311 602

22 366 662

38 768 1.436

41 850 1.500

- Soá khaùch saïn - Soá phoøng - Soá giöôøng - Soá khaùch saïn - Soá phoøng - Soá giöôøng - Soá khaùch saïn - Soá phoøng - Soá giöôøng - Soá khaùch saïn - Soá phoøng - Soá giöôøng - Soá khaùch saïn - Soá phoøng

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

Tieàn Giang

9 214 445

- - -

9 172 351

9 185 372

12 231 455

11 216 415

7 Traø Vinh

4 118 174

6 150 223

5 103 154

5 103 198

ÑBSCL

42 1.238 1.888

89 1.742 2.267

105 2.005 2.767

103 1.924 2.775

130 2.513 3.809

134 2.848 3.879

- Soá giöôøng - Soá khaùch saïn - Soá phoøng - Soá giöôøng - Soá khaùch saïn - Soá phoøng - Soá giöôøng - Soá khaùch saïn - Soá phoøng - Soá giöôøng

Nguoàn: - Nieân giaùm naêm 2000 caùc tænh Ñoàng Thaùp, Caàn Thô, Beán Tre, Traø Vinh, Vónh Long, An Giang,

Kieân Giang,

- Nieân giaùm naêm 2001 caùc tænh Baïc Lieâu, Tieàn Giang, Long An - (*): Vieän nghieân cöùu phaùt trieån du lòch (ITDR)

Baûng 2.4. Caùc loaïi khaùch saïn ôû Caàn Thô töø 1995-2000

Loaïi khaùch saïn

- Chöa ñaït tieâu chuaån

1995 27 - 2 - - -

1996 27 - 2 1 - -

1997 27 - 3 1 - -

1998 23 - 3 1 - -

1999 28 - 3 2 1 -

2000 27 - 3 2 1 -

- 1 sao - 2 sao - 3 sao - 4 sao - 5 sao

Nguoàn: - Nieân giaùm naêm 2000 tænh Caàn Thô

2.1.4. Hieän traïng CSHT & VCKT ngaønh du lòch.

2.1.4.1. Veà giao thoâng (hình 2.3).

(i) Ñöôøng boä.

- QL 4 cuõ (1A) daøi 350 km noái töø Caàn Thô - Vónh Long - Myõ Tho ñi TP. Hoà Chí Minh veà phía

Baéc vaø töø Caàn Thô ñi Soùc Traêng - Caø Mau vaø tieáp noái ñi Naêm Caên, cöïc Nam cuûa ñaát nöôùc.

- Ñöôøng töø Caàn Thô ñi Long Xuyeân theo QL 27, 80 vaø 90.

- Ñöôøng QL 91 töø Long Xuyeân ñi Chaâu Ñoác (An Giang).

Ngoaøi ra coøn nhieàu tuyeán noäi tænh laø lieân tænh daøi 13.747 km taïo thaønh moät maïng löôùi giao thoâng ñöôøng boä noái lieàn caùc ñòa phöông trong vuøng. Tuy nhieân, chaát löôïng ñöôøng cuûa maïng löôùi giao thoâng ñöôøng boä vuøng ÑBSCL laø thaáp, chæ coù moät soá tuyeán ñaûm baûo ñöôïc yeâu caàu kyõ thuaät toái thieåu, ñaûm

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh baûo cho söï giao löu nhö tuyeán QL1A noái Caàn Thô vôùi TP. Hoà Chí Minh. Tuy nhieân, ñeán nay nhieàu ñoaïn treân tuyeán ñöôøng naøy ñaõ xuoáng caáp, vaø ñang ñaàu tö söûa chöõa vaø naâng caáp. Trôû ngaïi lôùn nhaát hieän nay laø phaûi qua phaø baéc Caàn Thô vaø phaø baéc Vaøm Coáng.

(ii) Giao thoâng ñöôøng thuûy.

Giao thoâng ñöôøng thuûy laø moät trong nhöõng theá maïnh ñaëc bieät cuûa vuøng ÑBSCL. Vôùi maïng löôùi

soâng, kinh, raïch daøy ñaëc coù toång chieàu daøi khoaûng 5000km.

Hình 2.2a. Bieåu ñoà khaùch du lòch quoác teá ñeán vuøng

ÑBSCL töø naêm 1995-2000

345.222 )

262.65 ø

186.282

177.05

143.58 3 0 1 ( i ô ö g n

á

86.159 o S

360 330 300 270 240 210 180 150 120 90 60 30 0

1995

1996

1997

1998

1999

2000

Naêm

Hình 2.2.g. Bieåu ñoà soá ngaøy löu truù cuûa khaùch noäi ñòa taïi caùc tænh

vuøng ÑBSCL naêm 2000

180

161.606

149.36

150

141.813 )

120 ø

85

90

70.877 3 0 1 ( y a g n

60.37 á

60

48.102 o S

40.374

30

9.15

0 Ñoàng

Baïc

Caàn Thô Caø

Kieân

Long An Tieàn

Traø VinhVónh Long

Thaùp

Lieâu

Mau

Giang

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

Hình 2.2.b. Bieåu ñoà khaùch du lòch quoác teá ñeán caùc tænh

vuøng ÑBSCL naêm 2000

139.83

140

120 )

100

80 ø

62.01

57.06

60 3 0 1 ( i ô ö g n

á

40 o S

30

21.74

20

13

11.133

4

3.373

3

0.74

0 An

Baïc

Beán Tre

Caø

Caàn Thô Ñoàng

Long An

Soùc

Tieàn

Vónh

Traø

Giang

Lieâu

Mau

Thaùp

Traêng

Giang

Long

Vinh

Hình 2.2c. Bieåu ñoà soá ngaøy khaùch du lòch quoác teá löu truù

taïi vuøng ÑBSCL töø naêm 1995-2000

209.114 )

ø

98.272

92.722

77.496 3 0 1 ( y a g n

74.503 á

60.571 o S

220 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0

1995

1996

1997

1998

1999

2000

Naêm

Hình 2.3. Heä thoáng ñöôøng giao thoâng

vuøng ÑBSCL.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

Hình 2.2.d. Bieåu ñoà khaùch du lòch quoác teá löu truù taïi caùc tænh

vuøng ÑBSCL naêm 2000

60

56.715

50 )

40

33.937 ø

30

20.949 3 0 1 ( i ô ö g n

á

20 o S

10

4.48

4.482

3.373

0.074

0 Baïc Lieâu

Caàn Thô Ñoàng Thaùp Kieân Giang

Long An

Tieàn Giang Vónh Long

Hình 2.2.e. Bieåu ñoà khaùch du lòch noäi ñòa ñeán caùc tænh

vuøng ÑBSCL naêm 2000

176.735

180

171

160

140 )

126.925

118.686

120 ø

97.062

95

100

80 3 0 1 ( i ô ö g n

á

60

47.07 o S

40

34

29.808

20

8.604

0 An

Baïc

Beán

Caø

Caàn

Ñoàng

Long

Tieàn

Traø

Vónh

Giang

Lieâu

Tre

Mau

Thô

Thaùp

An

Giang

Vinh

Long

Hình 2.2.f. Bieåu ñoà khaùch du lòch noäi ñòa ñeán löu truù taïi caùc

140

127.357

125.603 tænh vuøng ÑBSCL naêm 2000

)

120

100 ø

80

66.038

60

43.43 3 0 1 ( i ô ö g n

36.546 á

40

29.808 o S

20

6.198

0 Baïc Lieâu

Caàn Thô

ÑoàngThaùp Kieân Giang

Long An

Tieàn Giang Vónh Long

Tuy nhieân trong nhieàu naêm qua vaán ñeà vaän chuyeån khaùch theo tuyeán ñöôøng bieån vaø ñöôøng soâng ñeán ÑBSCL vaãn chöa ñöôïc ñaàu tö khai thaùc phuø hôïp vôùi tieàm naêng to lôùn cuûa vuøng. Hieän chöa coù moät coâng ty vaän chuyeån du lòch naøo toå chöùc khai thaùc theá maïnh naøy cuûa vuøng.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

(iii) Ñöôøng haøng khoâng: coøn haïn cheá do heä thoáng caùc saân bay vuøng ÑBSCL chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu caát, haï caùnh cuûa caùc maùy bay troïng taûi lôùn. Hieän nay coù 4 saân bay ñang hoaït ñoäng (Caàn Thô, Caø Mau, Raïch Giaù vaø Phuù Quoác) nhöng coù qui moâ nhoû, ñaõ xaây döïng töø laâu, bò hö hoûng nhieàu trong chieán tranh vaø môùi ñöôïc khoâi phuïc ñöa vaøo söû duïng trong voøng maáy naêm nay, chuû yeáu phuïc vuï vaän chuyeån haøng hoùa, khaùch du lòch vôùi qui moâ heát söùc haïn cheá.

2.1.4.2. Veà cung caáp ñieän, nöôùc.

(i) Nguoàn cung caáp ñieän: töø tröôùc ñeán nay chuû yeáu döïa vaøo moät soá nhaø maùy nhieät ñieän ôû Traø Noùc (Caàn Thô), coâng suaát vaø saûn löôïng ñieän chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu saûn xuaát vaø sinh hoaït cuûa nhaân daân trong vuøng. Ñaàu naêm 1995, ñöôøng daây taûi ñieän 500 kv Baéc Nam ñaõ hoaøn thaønh taïo cô sôû cho vieäc caûi thieän tình traïng khan hieám ñieän. Tình hình cung caáp ñieän coù caûi thieän hôn nhöng coøn thaáp vôùi möùc trung bình khoaûng 200 - 250 kwh/ naêm. Trong khi nhu caàu söû duïng ñieän phuïc vuï sinh hoaït vaø phaùt trieån kinh teá, trong ñoù coù du lòch, ngaøy moät taêng. Tuy nhieân do nhu caàu phaùt trieån du lòch, nguoàn cung caáp ñieän ñaõ ñeán ñöôïc ñieåm TNDLST Muõi Caø Mau, muõi ñaát taän cuøng cuûa Toå quoác.

(ii) Nguoàn cung caáp nöôùc: raát phong phuù, ñaëc bieät laø nguoàn nöôùc maët. Tuy nhieân ôû khu vöïc caùc cöûa soâng, do aûnh höôûng cuûa trieàu, caùc nguoàn nöôùc maët haàu nhö bò nhieãm maën, aûnh höôûng ñeán khaû naêng söû duïng. Hieän nay toaøn vuøng môùi khai thaùc nöôùc ngaàm khoaûng 500.000 m3/ngaøy phuïc vuï cho nhu caàu sinh hoaït, saûn xuaát vaø khai thaùc du lòch.

2.1.4.3. Böu chính vieãn thoâng.

Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa ngaønh böu chính vieãn thoâng, maïng löôùi böu chính vieãn thoâng ÑBSCL cuõng ñaõ ñöôïc caûi thieän ñaùng keå trong thôøi gian qua. Hieän nay, taïi haàu heát caùc huyeän, xaõ ñeàu coù böu ñieän. Taïi caùc thaønh phoá, tænh lò vaø caùc trung taâm daân cö taäp trung ñeàu coù maùy ñieän thoaïi, maùy Fax vaø coù khaû naêng lieân laïc tröïc tieáp ñi caùc tænh thaønh trong caû nöôùc vaø quoác teá. Ñaây laø moät ñieàu kieän thuaän lôïi ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa du lòch vuøng ÑBSCL .

(d) Hieän traïng cô sôû vaät chaát kyõ thuaät ngaønh du lòch.

Naêm 1992, toaøn vuøng coù 1.672 phoøng khaùch (trong ñoù coù 524 phoøng quoác teá chieám 31,3%). Naêm 1993 löôïng phoøng taêng theâm 10,8% cuøng vôùi 1.853 buoàng (coù 603 buoàng quoác teá chieám 32,5%). Sang naêm 1994, cuøng vôùi löôïng khaùch ñeán vuøng taêng nhanh, soá löôïng phoøng khaùch cuõng taêng maïnh (taêng 65,1% töông öùng vôùi 1.207 phoøng). Trong toång soá phoøng khaùch cuûa vuøng, soá löôïng phoøng noäi ñòa chieám tæ leä lôùn. Naêm 1992 soá phoøng noäi ñòa gaáp hôn 2 laàn soá phoøng quoác teá. Ñieàu naøy phaûn aùnh töông ñoái chính xaùc soá löôïng khaùch ñeán vôùi vuøng chuû yeáu vaãn laø khaùch noäi ñòa. Naêm 1994, soá phoøng noäi ñòa gaáp gaàn 4 laàn soá buoàng quoác teá, phuïc vuï ñaày ñuû khaùch du lòch trong nöôùc coù nhu caàu tham quan du lòch taïi vuøng. Beân caïnh heä thoáng cô sôû löu truù, caùc ñieåm dòch vuï (massage, giaët uûi ...) coøn thieáu thoán, khoâng ñoàng boä, khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa khaùch du lòch, ñaëc bieät laø khaùch du lòch quoác teá.

Töø naêm 1995 ñeán naêm 2000, chæ tính rieâng caùc tænh An Giang, Beán Tre, Caø Mau, Caàn Thô cuõ, Kieân Giang, Tieàn Giang, Traø Vinh (baûng 2.3), soá khaùch saïn taêng töø 42 leân 134 caùi, soá phoøng khaùch taêng töø 1.298 leân 2.848 caùi, töùc taêng 2,1 laàn, vaø soá giöôøng taêng töø 1.888 leân 3.879 caùi, töùc taêng gaáp 2 laàn. Rieâng ôû tænh Caàn Thô töø naêm 1995-2000 ñaõ coù 3 khaùch saïn ñaït tieâu chuaån 3 sao, 2 khaùch saïn ñaït

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh tieâu chuaån 4 sao, 1 khaùch saïn ñaït tieâu chuaån 5 sao (baûng 2.4). Nhìn chung, cô sôû vaät chaát kyõ thuaät phuïc vuï cho ngaønh du lòch cuûa caùc tænh vuøng ÑBSCL coøn quaù ngheøo naøn. Haàu heát caùc cô sôû löu truù coù qui moâ nhoû, trang thieát bò noäi thaát coøn ñôn sô. Soá löôïng caùc khaùch saïn ñaït tieâu chuaån 1-2 sao, coù ñaày ñuû dòch vuï vaø thieát bò hieän ñaïi coøn quaù ít so vôùi nhu caàu phaùt trieån du lòch.

2.1.5. Hieän traïng khai thaùc TNDLST vuøng ÑBSCL.

Thöïc teá hieän nay vieäc khai thaùc TNDLSTTN vuøng ÑBSCL chuû yeáu chæ môùi khai thaùc caùc TNDLNV qua caùc tour TP. Hoà Chí Minh - Tieàn Giang - Ñoàng Thaùp - Vónh Long - Beán Tre - Caàn Thô - An Giang - Kieân Giang. Muïc ñích cuûa caùc tour laø khaùch du lòch tìm hieåu cuoäc soáng ñôøi thöôøng cuûa cö daân ÑBSCL, tham quan caùc di tích lòch söû, caùc coâng trình kieán truùc toân giaùo, chuøa chieàn, ñình mieáu, laêng moä, tham quan caûnh quan soâng nöôùc, thöôûng thöùc caây traùi mieät vöôøn vaø ñôøn ca taøi töû Nam Boä. Caùc haõng du lòch trong nöôùc vaø ñòa phöông ÑBSCL chæ môùi böôùc ñaàu quan taâm khai thaùc heä thoáng saân chim (Vaøm Hoà, Gaùo Gioàng, Baèng Laêng, Baïc Lieâu…), khu röøng lòch söû Xeûo Quyùt, Thaïch Ñoääng, hoøn Phuï Töû-chuøa Hang. Vieäc khai thaùc caùc ñieåm TNDLSTTN huyeän ñaûo Phuù Quoác, U Minh Thöôïng, Ñoàng Thaùp Möôøi haàu nhö coøn boû ngoû, hoaëc chæ môùi baét ñaàu khai thaùc naêm 2002 ôû ñieåm DLST Ñaát Muõi, Lung Ngoïc Hoaøng, Hoøn Choâng, Nuí Caám, Traøm Chim, Xeûo Quyùt vaø chæ coù moät ít ñoái töôïng khaùch du lòch ñi theo loaïi hình nghieân cöùu khoa hoïc vaø tham quan. Nhìn chung, cho ñeán nay vuøng ÑBSCL chöa hình thaønh qui hoaïch loaïi hình DLST ñuùng nghóa, chæ khai thaùc loaïi hình du lòch xanh soâng nöôùc-nhaø vöôøn.

2.1.6. Ñaùnh giaù chung hieän traïng khai thaùc taøi nguyeân DLST.

Nhìn toaøn caûnh cho thaáy hieän traïng khai thaùc taøi nguyeân DLST vuøng ÑBSCL:

(i) Phaùt trieån chöa töông xöùng vôùi tieàm naêng taøi nguyeân DLSTTN vaø DLSTNV, ñaëc bieät laø chöa khai thaùc ñuùng möùc tieàm naêng caùc taøi nguyeân DLSTTN nhö caùc vöôøn quoác gia, caùc khu baûo toàn thieân nhieân, caùc caûnh quan sinh thaùi, caùc khu röøng lòch söû – vaên hoùa – moâi tröôøng raát ñoäc ñaùo coù giaù trò khai thaùc DLST mang tính quoác teá.

Nguyeân nhaân chính laø do:

(a) Taøi nguyeân DLSTTN töông ñoái phaân taùn, chöa choïn loïc taäp trung ñeå xaây döïng caùc ñieåm DLSTTN ñieån hình trong toaøn vuøng ÑBSCL daãn ñeán chöa xaây döïng caùc tuyeán DLSTTN, cuïm DLSTTN, khu DLSTTN haáp daãn tieâu bieåu cho vuøng ÑBSCL.

(b) Keát caáu haï taàng yeáu keùm, heä thoáng giao thoâng ñöôøng boä xuoáng caáp, vieäc ñi laïi vaän chuyeån khaùch gaëp nhieàu khoù khaên, trôû ngai do chöa coù caàu qua soâng Haäu. Caùc saân bay, caûng bieån chöa coù ñieàu kieän ñaàu tö ñeå coù theå tieáp nhaän caùc loaïi maùy bay, taøu bieån coù troïng taûi lôùn…. Heä thoáng cung caáp ñieän, nöôùc, böu chính vieãn thoâng chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu phaùt trieån DLST.

(c) Cô sôû vaät chaát kyõ thuaät du lòch coøn yeáu keùm. Toaøn boä vuøng ÑBSCL hieän nay chöa coù nhieàu khaùch saïn ñaït tieâu chuaån quoác teá theo ñuùng nghóa cuûa noù keå caû caùc khaùch saïn ôû thaønh phoá Caàn Thô, nôi ñöôïc coi laø trung taâm giao tieáp cuûa ÑBSCL, vaø trong töông lai seõ laø trung taâm DLST cuûa vuøng ÑBSCL.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

(d) Chöa coù bieän phaùp thu huùt ñöôïc voán ñaàu tö phaùt trieån DLST cuûa caùc nhaø ñaàu tö trong vaø

ngoaøi nöôùc.

(e) Coâng taùc tieáp thò, tuyeân truyeàn quaûng caùo DLSTTN coøn haïn cheá. Caùc tænh ÑBSCL chöa nghieân cöùu ñaày ñuû vaø giôùi thieäu ñöôïc caùc saûn phaåm DLST ñoäc ñaùo, haáp daãn ñaëc tröng cho ñòa baøn vaø moãi ñòa phöông tænh, thaønh cuï theå.

(f) Chaát löôïng caùc dòch vuï DLST coøn ôû trình ñoä thaáp, ñoäi nguõ caùn boä nhaân vieân DLST chöa

ñöïôc ñaøo taïo cô baûn ñeå ñaùp öùng caùc yeâu caàu phaùt trieån DLST ôû ÑBSCL.

(g) Do ñaëc ñieåm phaùt trieån DLST cuûa ñòa baøn laø theo tuyeán ñöôøng boä, ñöôøng soâng… nhöng phoái hôïp giöõa caùc ñòa phöông trong ñòa baøn ñeå xaây döïng caùc tuyeán DLSTTN vaø phaân boá caùc ñieåm DLSTTN, caùc caûng soâng, caùc cô sôû löu truù, caùc loaïi hình phöông tieän vaän chuyeån khaùch coøn chöa ñöôïc thieát laäp.

(ii) Loaïi hình khai thaùc caùc TNDLST coøn ñôn ñieäu mang tính phoå thoâng chöa chuù troïng loaïi hình

DLSTTN.

(iii) Chöa qui hoaïch thieát keá ñaày ñuû caùc ñieåm, tuyeán, cuïm, khu DLSTTN ôû caùc ñòa phöông coù

nguoàn taøi nguyeân DLSTTN phong phuù vaø ña daïng.

2.2. ÑEÀ XUAÁT HEÄ THOÁNG CHÆ TIEÂU ÑAÙNH GIAÙ TAØI NGUYEÂN DLST TÖÏ NHIEÂN.

2.2.1. Heä thoáng chæ tieâu ñaùnh giaù taøi nguyeân DLSTTN.

Treân cô sôû phöông phaùp ghi ôû muïc 1.3.1, 8 chæ tieâu ñöôïc aùp duïng ñaùnh giaù caùc ñieåm taøi nguyeân

DLST töï nhieân vuøng ÑBSCL (baûng 2.5).

Baûng 2. 5. Heä thoáng chæ tieâu ñaùnh giaù taøi nguyeân DLSTTN.

STT

Caùc chæ tieâu ñaùnh giaù

Ñieåm ñaùnh giaù

Heä soá

4 chæ tieâu thu huùt khaùch du lòch

Tính haáp daãn

4 3 2 1

Tính ña daïng sinh hoïc

4 3 2 1

Tính an toaøn

4 3 2 1

Tính tieän nghi (Cô sôû haï taàng vaø vaät chaát kyõ thuaät)

4 3 2 1

4 chæ tieâu quaûn lí, khai thaùc

Tính beàn vöõng

4 3 2 1

Tính thôøi vuï

4 3 2 1

Tính lieân keát

4 3 2 1

Tính söùc chöùa khaùch du lòch

4 3 2 1

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

2.2.1.1. Tính haáp daãn.

Tính haáp daãn khaùch du lòch laø yeáu toá coù tính toång hôïp vaø thöôøng ñöôïc xaùc ñònh baèng veû ñaïp cuûa caûnh quan thieân nhieân, söï ña daïng cuûa ñòa hình, söï thích hôïp cuûa khí haäu ñoái vôùi söùc khoûe, söï ñaëc saéc vaø ñoäc ñaùo cuûa hieän töôïng vaø di tích töï nhieân vaø qui moâ veà khoâng gian cuûa ñieåm taøi nguyeân.

a. Raát haáp daãn: coù treân 5 caûnh quan ñeïp, ña daïng, 3 hieän töôïng di tích töï nhieân ñaëc saéc, ñoäc

ñaùo, ñaùp öùng ñöôïc treân 5 loaïi hình DLSTTN.

b. Khaù haáp daãn: coù töø 3 – 5 caûnh quan ñeïp, ña daïng; coù 1 hieän töôïng di tích töï nhieân ñaëc saéc,

ñaùp öùng 3 – 5 loaïi hình DLSTTN.

c. Trung bình: coù töø 1 – 2 caûnh quan ñeïp, ñaùp öùng 1 – 2 loaïi hình DLSTTN.

d. Keùm: chæ coù caûnh quan ñôn ñieäu, ñaùp öùng 1 loaïi hình DLSTTN.

2.2.1.2. Tính ña daïng sinh hoïc.

Giaù trò cuûa ÑDSH treân Traùi ñaát ñaõ töøng ñöôïc raát nhieàu ngöøôi nhaéc ñeán, song ñeå ñaùnh giaù ñöôïc noù laø caû moät vaán ñeà lôùn. Nhöng phöông thöùc tieáp caän thoâng thöôøng vaø tìm caùch ñaùnh giaù baèng öôùc ñoaùn ñeå nhaän giaù trò bình quaân, sau ñoù nhaân vôùi toång soá caùc loaøi hieän coù neáu quaû thöïc chuùng ta bieát ñöôïc con soá ñoù. Ñieàu caàn ñöôïc nhaán maïnh ôû ñaây laø loaøi coù theå coù giaù trò veà maët haøng hoùa (giaù trò söû duïng veà kinh teá), veà giaù trò thaåm myõ vaø giaù trò ñaïo ñöùc. Chæ tieâu naøy ñöôïc aùp duïng ñeå ñaùnh giaù TNDLSTTN nhö caùc khu BTTN, VQG, HST.

a. Raát toát: coù töø 3 – 5 giaù trò söû duïng veà maët söû duïng ñaïo ñöùc vaø thaåm myõ.

b. Khaù toát: coù töø 2 – 3 giaù trò söû duïng veà maët söû duïng ñaïo ñöùc vaø thaåm myõ.

c. Trung bình: coù töø 1 – 2 giaù trò söû duïng veà maët söû duïng ñaïo ñöùc vaø thaåm myõ.

d. Keùm: giaù trò veà maët söû duïng kinh teá, ñaïo ñöùc, thaåm myõ khoâng hieäu quaû.

 Giaù trò söû duïng cuûa loaøi.

Thí duï, VQG Traøm Chim mang ñaày ñuû nhöõng neùt ñaëc tröng veà ña daïng sinh hoïc cuûa caûnh quan ñaát ngaäp nöôùc Ñoàng Thaùp Möôøi. Traøm Chim laø moät maãu chuaån quoác gia veà HST ñaát ngaäp nöôùc quan troïng vaø ñaëc tröng cuûa ÑBSCL. Trong VQG coù soá löôïng caù theå caùc loaøi ñoäng thöïc vaät khaù phong phuù. Ñaëc bieät laø nôi hoäi tuï cuûa nhieàu ñoäng thöïc vaät ñaëc höõu vaø quyù hieám, ñieån hình nhaát laø loaøi seáu ñaàu ñoû (Grus Antigone Sharpii), luùa trôøi (Ozyza rufipogon), coû naêng (Eleocharis dukid), caây traøm…. Nhöõng chæ tieâu giaù trò cuûa ña daïng sinh hoïc ôû VQG Traøm Chim ñöôïc ñaùnh giaù qua giaù trò söû duïng cuûa loaøi, giaù trò thaåm myõ, giaù trò ñaïo ñöùc cuûa loaøi.

Khi loaøi coù giaù trò söû duïng nghóa laø noù coù theå ñöôïc chuyeån thaønh saûn phaåm mua baùn ñöôïc treân thò tröôøng: nhaân cuûa haït sen, caây coû baéc coù theå laáy laøm thuoác (döôïc lieäu) giaûi nhieät treân thò tröôøng (noùng trong ngöôøi uoáng thuoác coû baéc seõ giaûi nhieät, haït sen duøng laøm thuoác nguû, ngoù sen duøng laøm thöùc aên (laøm goûi). Caây traøm, caây gaùo ñöôïc sö duïng laøm nhaø, laøm nguyeân lieäu giaáy. Ngoaøi ra coøn coù coû oáng, caây tre laøm caùc maët haøng ñan laùt ñeå söû duïng vaø xuaát khaåu. Beân caïnh ñoù, nhöõng caây naøy coøn taïo neùt vaên hoùa ñaëc tröng vaø caûi taïo baàu khoâng khí theâm trong saïch, maùt meû.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

Vieäc caét coû seõ hoã trôï saûn xuaát vaø chaên nuoâi goùp phaàn laøm taêng thu nhaäp cho caùc hoä, doàng thôøi giaûm löôïng vaät lieäu gaây chaùy röøng trong muøa khoâ. Thu haùi rau muoáng sen suùng, luùa trôøi, caù cuõng giuùp laøm taêng thu nhaäp cho caùc hoä. Nhö caäy haøng naêm nhöõng ñoäng thöïc vaät naøy ñaõ mang laïi cho nhaân daân vaø VQG naøy khoaûng 230 trieäu ñoàng. Ngoaøi ra coøn coù ñoàng luùa trôøi (luùa ma) vôùi dieän tích khoaûng 400 ha thu hoaïch töø 10 – 15 taán luùa haøng naêm. Ñaây cuõng laø moät saûn phaåm ñoäc ñaùo cho khaùch DLST ñoàng thôøi laøm taêng nhöõng giaù trò töï nhieân cuûa HST ngaäp nöôùc.

Baûng 2.6. Keát quaû giaù trò söû duïng cuûa caùc loaøi: ñoàng coû, sen, suùng, caù… ôû VQG Traøm Chim vaøo

haøng naêm (Nguoàn: UBND Ñoàng Thaùp, 1990).

Teân loaøi

Soá ngöôøi

Soá thaùng

Khoái löôïng

Thaønh tieàn

Caét coû laøm kieäu

100 ngöôøi/naêm

120 taán

30 trieäu

Raûi raùc

50 con traâu

15 trieäu

Chaên thaû traâu

0,72 trieäu

Thu haùi sen suùng

10 – 15 taán

20 tieäu

Luùa trôøi

195 – 210 taán

180 – 200 trieäu

Caù

 Giaù trò thaåm myõ (thöôûng thöùc, giaûi trí) cuûa loaøi.

Coù nghóa laø söï toàn taïi cuûa loaøi goùp phaàn caûi thieän ñôøi soáng con ngöôøi, ñaùp öùng nhu caàu thöôûng thöùc, giaûi trí cuûa khaùch DLST. Chaúng haïn khi chuùng ta thöôûng thöùc tieáng hoùt, tieáng seáu keâu cuøng vôùi nhöõng ñieäu muùa cuûa noù treân ñoàng coû. Ngoaøi ra khaùch DLST vöøa bôi thuyeàn caâu caù, vöøa ngaém nhìn nhöõng caùnh ñoàng luùa trôøi xanh möôït hay vaøng oùng luùa chín. Ngay beân caïnh nhöõng caùnh ñoàng luùa laø nhöõng caùnh ñoàng sen suùng ñang muøa nôû hoa, vôùi nhöõng ñieàu treân ñaõ giuùp khaùch DLST caûm thaáy raát thö giaõn, thoaûi maùi muoán hoøa quyeän vaøo thieân nhieân vaø caøng yeâu thieân nhieân hôn.

Trong lòch söû, seáu chieám moät vò trí ñaëc bieät cuûa neàn vaên hoùa. Khoaûng tröôùc coâng nguyeân 4000 naêm hình aûnh cuûa seáu ñaõ ñöôïc khaéc taïc treân nhöõng hang ñoäng. Döôùi thôøi ñeá cheá Meâ-ñi-côn, seáu laø bieåu töôïng cuûa söï caûnh giaùc vaø ñaõ ñöôïc veõ leân nhöõng bieåu töôïng cuûa caùc gia ñình quyù phaùi cuûa Chaâu AÂu. Nhaân daân phöông Ñoâng, trong ñoù coù Vieät Nam raát yeâu chuoäng seáu neân hình aûnh noù ñaõ ñöôïc theå hieän treân nhieàu loaïi hình ngheä thuaät nhö laø bieåu töôïng cuûa söï tröôøng toàn (haïc ñöùng treân löng ruøa), loøng trung thöïc vaø söï suøng baùi. Vì theá noù ñöôïc ñeå treân baøn thôø toå tieân cuûa nhieàu gia ñình hoaëc trong caùc ñình chuøa, mieáu maïo.

 Giaù trò ñaïo ñöùc cuûa loaøi: Thezeau (1942) tin raèng quan saùt tæ mæ moãi loaøi khaùc seõ giuùp oâng ta soáng moät cuoäc soáng toát hôn. Noston (1988) cuõng tin raèng loaøi coù giaù trò nhö nguoàn ñaïo ñöùc cho con ngöôøi, laø cô hoäi ñeå con ngöôøi hình thaønh, taùi taïo vaø caûi tieán caùc heä thoáng giaù trò cuûa mình. ÔÛ VQG Traøm Chim coù nhöõng loaøi ñaëc höõu, giuùp con ngöôøi khi nhìn qua hình aûnh seõ lieân töôûng vaø hình thaønh nhöõng nhaân caùch cho mình nhö seáu, hoa sen, luùa trôøi. Chuyeän keå raèng: seáu luoân luoân soáng coù ñoâi, neáu chaúng may moät trong hai vôï choàng bò cheát vaø con kia seõ bay vuùt leân cao vaø buoâng mình töï töû theo. Ngoaøi ra seáu chæ sinh coù 1 – 2 con, gia ñình seáu ñi kieám aên töø 7 giôø saùng ñeán 11 giôø nghæ tröa vaø töø 13 giôø seáu ñi kieám aên cho ñeán 17 giôø seáu veà choã nguû. Vôùi nhöõng hình aûnh ñeïp cuûa seáu ñaõ noùi leân loaøi seáu raát chung thuûy, laøm vieäc coù kyû luaät ñuùng giôø haønh chính vaø seáu sinh con raát coù “keá hoaïch hoùa gia

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh ñình”. Qua hình aûnh cuûa hoa sen, luùa trôøi ñaõ giuùp cho nhöõng khaùch DLST hieåu roõ hôn veà yù chí khaéc phuïc thieân nhieân cuûa con ngöôøi Ñoàng Thaùp Möôøi. Duø ôû baát cöù hoaøn caûnh naøo, con ngöôøi cuõng muoán vöôn leân vôùi moät cuoäc soáng toát hôn.

Toùm laïi, qua hình aûnh cuûa loaøi seáu, hoa sen, luùa trôøi ñaõ giuùp con ngöôøi nhaän thöùc ñöôïc loøng chung thuûy, tính chòu khoù, tính laøm vieäc coù kyû luaät. VQG Traøm Chim coù tính ña daïng sinh hoïc raát cao, ñöôïc theå hieän qua giaù trò söû duïng, giaù trò thaåm myõ, giaù trò ñaïo ñöùc cuûa caùc loaøi.

2.2.1.3. Tính an toaøn.

Laø moät chæ tieâu thu huùt khaùch, ñaûm baûo söï an toaøn veà sinh thaùi vaø xaõ hoäi, ñöôïc xaùc ñònh bôûi tình hình an ninh chính trò, traät töï xaõ hoäi (cöôùp giöït, aên xin, baùn haøng rong), veä sinh moâi tröôøng (caùc beänh dòch: beänh ngoaøi da, soát reùt, dòch taû, SIDA, nöôùc saïch, raùc thaûi…), ñoäc chaát sinh thaùi (caây ñoäc, ñoäng vaät coù noïc ñoäc, thuùc qaên bò nhieãm ñoäc…)

a. Raát an toaøn: khoâng xaûy ra moät tröôøng hôïp naøo veà an ninh sinh thaùi vaø thieân tai (baõo, luït,

xoaùy, loác…).

b. Khaù an toaøn: nhö treân, nhöng coù hieän töôïng quaáy nhieãu bôûi nhöõng ngöôøi baùn haøng rong.

c. Trung bình: coù hoaït ñoäng aên xin, baùn haøng rong.

d. Keùm: coù xaûy ra cöôùp giöït, ñe doïa tính maïng cuûa khaùch DLST, nöôùc uoáng khoâng ñaûm baûo veä sinh, khoâng ñaït caùc chæ tieâu cuûa Toå chöùc Söùc khoûe Theá Giôùi (WHO), coù nhieàu caây ñoäc, ñoäng vaät coù noïc ñoäc.

Ví duï, ñeán vôùi VQG Traøm Chim du khaùch ñöôïc tham quan nhöõng neùt vaên hoùa, nhöõng hình aûnh cuûa Ñoàng Thaùp Möôøi thu nhoû. Beân caïnh ñoù ñöôïc thöông thöùc tieáng seáu keâu, tieáng chim hoùt vaø ñöôït hít thôû khoâng khí trong laønh cuûa mieàn queâ soâng nöôùc. Ñaëc bieät ngöôøi daân ôû ñaây raát hieáu khaùch, hoï coøn giuùp ñôõ cho khaùch DLST mau choùng xem ñöôïc hình aûnh cuûa seáu. Khi chuùng toâi ñeán khaûo saùt, hoï ñaõ giuùp ñôõ chuùng toâi ñeán xem nôi baõi seáu aên. Ñoàng thôøi ñöa cho chuùng toâi oáng nhoøm ñeå xem hình aûnh cuûa ñaøn seáu roõ hôn. Beân caïnh ñoù nôi ñaây khoâng coù nhöõng hieän töôïng quaáy nhieãu nhö cöôùp giaät, ñe doïa tính maïng cuûa khaùch DLST. Ñaëc bieät ôû ñaây khoâng coù cuøng vôùi nhöõng ñieàu treân ñaõ giuùp khaùch DLST ñeán vôùi VQG Traøm Chim caûm thaáy raát an taâm veà veä sinh moâi tröôøng, tình hình an ninh chính trò, traät töï xaõ hoäi vaø coù aán töôïng ñeïp veà con ngöôøi Ñoàng Thaùp Möôøi. Ñieàu naøy ñaõ theå hieän leân tính an toaøn cuûa VQG Traøm Chim, tính naøy quyeát ñònh raát lôùn ñeán vieäc thu huùt khaùch DLST.

2.2.1.4. Tính tieän nghi (CSHT & VCKT).

Chæ tieâu naøy coù yù nghóa quyeát ñònh ñeán hoaït ñoäng du lòch (HÑDL). Thieáu noù duø TNDL coù haáp daãn, ñoäc ñaùo ñeán ñaâu cuõng vaãn chæ toàn taïi ôû daïng tieàm naêng, khoâng theå khai thaùc cho HÑDL, hoaëc neáu trieån khai thì seõ coù nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc laøm toån haïi ñeán tính beàn vöõng cuûa moâi tröôøng töï nhieân.

a. Raát toát: CSHT & VCKTDL ñoàng boä, ñuû tieän nghi, ñaït tieâu chuaån quoác teá (khaùch saïn ñaït

töø 3 sao trôû leân, phöông tieän giao thoâng lieân laïc caáp quoác teá).

b. Khaù toát: CSHT & VCKTDL ñoàng boä, ñuû tieän nghi, ñaït tieâu chuaån quoác teá (khaùch saïn ñaït

töø 1 – 2 sao, coù phöông tieän giao thoâng lieân laïc taïi choã).

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

c. Trung bình: coù ñöôïc moät soá CSHT & VCKTDL, nhöng chöa ñoàng boä, chöa ñuû tieän nghi.

d. Keùm: coøn thieáu nhieàu CSHT & VCKTDL, neáu coù thì chaát löïông thaáp vaø coù tính taïm thôøi,

thieáu haún phöông tieän thoâng tin lieân laïc.

Boán chæ tieâu veà tính haáp daãn, tính ña daïng sinh hoïc, tính an toaøn vaø tính tieän nghi coù tính

quyeát ñònh ñoái vôùi vieäc thu huùt khaùch du lòch.

Thí duï, du khaùch coù theå ñeán vôùi VQG Traøm Chim baèng hai con ñöôøng: ñöôøng thuûy vaø ñöôøng boä. Ñöôøng boä thì töø thò xaõ Cao Laõnh ñeán Traøm Chim khoaûng 40 km, töông ñoái toát. Ñöôøng thuûy treân soâng Tieàn töø Cao Laõnh ñeán vaøm xaùng An Long, sau ñoù theo kinh Ñoàng Tieán ñi vaøo Traøm Chim. Trong khu vöïc VQG Traøm Chim vieäc ñi laïi chuû yeáu baèng ñöôøng thuûy (xuoáng, ghe) treân caùc doøng kinh, neáu caùc heä thoáng ñeâ bao ñöôïc tu söûa vaø naâng caáp seõ thuaän lôïi cho vieäc di chuyeån baêng oâ toâ. Ngoaøi ra, VQG Traøm Chim coøn thieáu raát nhieàu veà cô sôû haï taàng, vaät chaát kyõ thuaät DLST nhö thieáu nhaø troï reû tieàn daïng bungalow, thieáu choøi quan saùt chim, choøi caâu caù, neáu coù thì cuõng mang tính taïm thôøi, chöa ñoàng boä, chöa ñuû tieän nghi vaø thieáu haún phöông tieän thoâng tin lieân laïc, cô sôû y teá, cô sôû phuïc vuï aên uoáng, löu truù, maïng löôùi cöûa haøng thöông nghieäp (baùn caùc maët haøng ñaëc tröng, haøng thöïc phaåm), thieáu caùc coâng trình phuïc vuï nhaèm muïc ñích naâng cao, môû roäng kieán thöùc vaên hoùa xaõ hoäi cho khaùch DLST, taïo ñieàu kieän giao tieáp xaõ hoäi, tuyeân truyeàn veà truyeàn thoáng, thaønh töïu vaên hoùa cuûa ngöôøi daân Ñoàng Thaùp Möôøi. Ñeán vôùi VQG Traøm Chim chuùng ta thaáy raát roõ tính haáp daãn, tính ña daïng sinh hoïc, tính an toaøn nhöng khoâng thu huùt ñöôïc khaùch DLST bôûi vì CSHT & CSVCKT keùm phaùt trieån. VQG Traøm Chim coù haáp daãn, ñoäc ñaùo ñeán ñaâu cuõng chæ toàn taïi ôû daïng tieàm naêng. Muoáân thu huùt khaùch DLST thì UBND tænh Ñoàng Thaùp cuøng Ban quaûn lí VQG Traøm Chim phaûi ñaàu tö naâng caáp CSHT & CSVCKT, taïo nhieàu saûn phaåm du lòch ñoäc ñaùo mang btính ñaëc tröng cho vuøng Ñoàng Thaùp Möôøi xöa kia.

2.2.1.5. Tính beàn vöõng.

Tính beàn vöõng cuûa moâi tröôøng töï nhieân noùi leân khaû naêng beàn vöõng cuûa caùc hôïp phaàn vaø boä phaän töï nhieân tröôùc aùp löïc cuûa HÑDL cuûa khaùch du lòch vaø caùc hieän töôïng töï nhieân tieâu cöïc hoaëc thieân tai.

a. Raát beàn vöõng: khoâng coù hôïp phaàn hoaëc boä phaän töï nhieân naøo bò phaù hoaïi (röøng, ñaát, ñoäng vaät…), khaû naêng töï phuïc hoài caân baèng sinh thaùi cuûa moâi tröôøng nhanh. TNDLTN toàn taïi vöõng chaéc treân 100 naêm, HÑDL dieãn ra lieân tuïc.

b. Khaù beàn vöõng: coù 1 – 2 hôïp phaàn hoaëc boä phaän töï nhieân bò phaù hoaïi ôû möùc ñoä khoâng ñaùng keå, coù khaû naêng töï phuïc hoài nhanh, TNDLTN toàn taïi vöõng chaéc treân 50 – 100 naêm, HÑDL dieãn ra thöôøng xuyeân.

c. Trung bình: coù 1 – 2 hôïp phaàn hoaëc boä phaän töï nhieân bò phaù hoaïi ôû möùc ñoä ñaùng keå, phaûi coù söï hoã trôï tích cöïc cuûa con ngöôøi môùi phuïc hoài nhanh ñöôïc, TNDLTN toàn taïi töø 10 – 50 naêm, HÑDL coù theå bò haïn cheá.

d. Keùm: coù 2 – 3 hôïp phaàn hoaëc boä phaän töï nhieân bò phaù hoaïi naëng, phaûi coù söï hoã trôï tích cöïc cuûa con ngöôøi môùi phuïc hoài ñöôïc (troàng röøng), nhöng chaäm, toàn taïi vöõng chaéc döôùi 10 naêm, HÑDL bò giaùn ñoaïn.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

Thí duï, trong nhöõng naêm gaàn ñaây do aûnh höôûng bôûi caùc hoaït ñoäng khai thaùc quaù nhanh cuûa con ngöôøi nhö vieäc ñaøo kinh ñieàu tieát nöôùc, röûa pheøn, troàng luùa, söï gia taêng daân soá cô hoïc… cho neân ñaõ laøm thay ñoåi ñoät ngoät vaø aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng töï nhieân cuûa VQG Traøm Chim. Haèng ngaøy, coù töø 100 – 150 ngöôøi xaâm phaïm baát hôïp phaùp vaøo VQG ñeå ñaùnh baét caù, saên baét chim thuù, chaët caây laáy goã, cuûi vaø thu caùc saûn phaåm khaùc, daãn ñeán nôi an nghæ cuûa seáu ngaøy caøng thu heïp, haøng ngaøn hecta ñaát töï nhieân nguyeân thuûy chuyeån sang troàng luùa 1 – 2 vuï. Möïc nöôùc ngaøy caøng xuoáng thaáp, moâi tröôøng xung quanh xaùo troän laøm cho ñaøn seáu ngaøy caøng giaûm moät caùch nhanh choùng, ñaùng ngaïi. Ñaàu thaùng 3/2000 seáu qui tuï veà Traøm Chim chæ coù khoâng quaù 50 con so vôùi cuøng kyø thôøi gian 1999 laø 500 con.

Sôû dó ñaøn seáu giaûm daàn laø vì moâi tröôøng bò aûnh höôûng xaáu do nguoàn nöôùc bò oâ nhieãm (do thuoác tröø saâu, thuoác chuoät…) vaø thöùc aên khoâng ñuû cung caáp cho seáu (chuû yeáu laø cuû naêng). Maët khaùc do xaûy ra chaùy röøng traøm môùi troàng (ngaøy 14, 15/3/2000) ñaõ aûnh höôûng ñeán ñaøn seáu, laøm cho seáu khoâng coøn choã kieám aên maø phaûi bay ñi nôi khaùc (ñeán Kieân Giang 100 con vaøo naêm 1999). Do nhöõng hôïp phaàn töï nhieân bò phaù hoaïi ôû möùc ñaùng keå, cho neân tính beàn vöõng ôû VQG Traøm Chim chæ ñaït ôû möùc ñoä trung bình. Muoán quaûn lí, khai thaùc vaø ñaàu tö DLST coù hieäu quaû thì ban quaûn lí VQG Traøm Chim phaûi keát hôïp vôùi caùc cô quan chuyeân ngaønh cuøng söï hoã trôï tích cöïc cuûa nhöõng ngöôøi daân trong VQG môùi phuïc hoài nhanh ñöôïc tính beàn vöõng.

2.2.1.6. Tính thôøi vuï.

a. Raát daøi: trieån khai HÑDL suoát naêm (treân 300 ngaøy).

b. Khaù daøi: töø 200 – 300 ngaøy.

c. Trung bình: töø 100 – 200 ngaøy.

d. Keùm: döôùi 100 ngaøy.

Thôøi gian HÑDL ñöôïc xaùc ñònh bôûi soá thôøi gian thích hôïp nhaát trong naêm cuûa caùc ñieàu kieän khí haäu vaø thôøi tieát ñoái vôùi söùc khoûe cuûa du khaùch vaø soá thôøi gian trong naêm thuaän lôïi nhaát cho vieäc trieån khai caùc HÑDL. Tính thôøi vuï cuûa TNDL aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán höôùng khai thaùc, ñaàu tö qui hoaïch, kinh doanh HÑDL.

Thí duï, thôøi gian hoaït ñoäng du lòch ôû VQG Traøm Chim coù tính chaát khaù daøi. Vôùi thôøi gian thích hôïp nhaát veà thôøi tieát cuõng nhö thích hôïp cho söùc khoûe cuûa du khaùch tham quan, vui chôi, giaûi trí, nghieân cöùu khoa hoïc, hoïc taäp, khoaûng töø 200 – 300 ngaøy (töùc laø töø thaùng XI naêm nay cho ñeán thaùng V naêm sau). Vaøo muøa nöôùc noåi du khaùch ñeán ñaây seõ ñöôïc ngaém nhìn moät thaønh phoá noåi, naèm giöõa bieån nöôùc meânh moâng, coù theå vöøa caâu caù vöøa ngaém nhìn phong caûnh vaø cuøng noâ ñuøa vôùi töøng ñaøn chim giang sen, trích, dieäâc… bôi treân maët nöôùc. Muøa nöôùc kieät du khaùch ñeán ñaây chuû yeáu xem hình aûnh cuûa seáu vaø tìm hieåu veà cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân ôû VQG, thöôûng thöùc nhöõng neùt vaên hoùa ñaëc tröng vôùi nhöõng moùn aên cuûa vuøng soâng nöôùc ÑTM.

Vôùi tính thôøi vuï cuûa VQG Traøm Chim khaù daøi, taïo thuaän lôïi khai thaùc, ñaàu tö qui hoaïch, kinh

doanh HÑDL ôû ñaây.

2.2.1.7. Tính lieân keát.

Tính lieân keát laø moät chæ tieâu ñaùnh giaù TNDLSTTN giuùp cho vieäc lieân keát caùc ñieåm du lòch

thaønh tuyeán.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

a. Raát toát: coù töø 5 ñieåm TNDLSTTN trôû leân.

b. Khaù toát: coù töø 3 – 5 ñieåm TNDLSTTN.

c. Trung bình: coù töø 2 – 3 ñieåm TNDLSTTN.

d. Keùm: chæ coù töø 1 hoaëc khoâng coù ñieåm TNDLSTTN naøo xung quanh coù theå lieân keát ñöôïc.

Thí duï, döïa vaøo möùc ñoä taäp trung, nhôø xung quanh VQG Traøm Chim coù caùc ñieåm TNDLST töï nhieân nhö khu BTTN Laùng Sen, khu baûo toân döôïc lieäu Bình Phong Thaïnh. HST saân chim Gaùo Gioàng, khu röøng lòch söû van hoaù moâi tröôøng Xeûo Quùit, vaø khaû naêng taïo ra caùc saûn phaåm DLST töï nhieân ñaëc saéc haáp daãn thu huùt khaùch DLST ñeán vôùi VQG Traøm Chim, thì nôi ñaây caàn phaûi thieát keá qui hoaïch chi tieát caùc tuyeán, cuïm DLST töï nhieân. Löïa choïn caùc döï aùn phaùt trieån du lòch coù tính khaû thi keâu goïi voán ñaàu tö trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi, caùc döï aùn phaùt trieån DLST caàn ñöôïc ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng nghieâm tuùc. Taêng cöôøng thoâng tin tuyeân truyeàn khai thaùc loaïi hình DLST nhaèm thu huùt caùc nhaø ñaàu tö, caùc khaùch du lòch quoác teá vaø trong nöôùc. ÔÛ VQG Traøm Chim coù theå thieát keá caùc tuyeán DLST nhö: tuyeán Ñoàng Thaùp Möôøi – VQG Traøm Chim, tuyeán TP. HCM – VQG Traøm Chim vaø cuïm DLST: cuïm DLST Ñoàng Thaùp Möôøi.

2.2.1.8. Tính söùc chöùa khaùch.

Söùc chöùa khaùch DLST laø toång söùc chöùa löôïng khaùch DLST taïi moät ñieåm TNDLDLST cho moät ñoaøn khaùch DLST ñeán trong moät ngaøy hoaït ñoäng. Söùc chöùa khaùch du lòch phaûn aùnh khaû naêng vaø qui moâ trieån khai HÑDL taïi moät ñieåm DLSTTN vaø ñöôïc xaùc ñònh baèng caùc chæ tieâu ñaõ ñöôïc xaùc laäp qua khaûo saùt thieát keá, thöïc nghieäm vaø kinh nghieäm thöùc teá.

a. Raát lôùn: hôn 1.000 ngöôøi/ngaøy, treân 250 ngöôøi/löôït tham quan.

b. Khaù lôùn: 500 - 1.000 ngöôøi/ngaøy, 150 – 250 ngöôøi/löôït tham quan.

c. Trung bình: 100 – 150 ngöôøi/ngaøy, 50 -150 ngöôøi/löôït tham quan.

d. Keùm: döôùi 100 ngöôøi / ngaøy, döôùi 50 ngöôøi / löôït tham quan.

Boán chæ tieâu veà tính beàn vöõng, tính thôøi vuï, tính lieân keát vaø tính söùc chöùa khaùch DLST coù tính

quyeát ñònh ñoái vôùi vieäc quaûn lí khai thaùc vaø ñaàu tö phaùt trieån DLST.

Thí duï, VQG Traøm Chim coù caùc chæ tieâu thu huùt khaùch DLST (tính haáp daãn, tính ña daïng sinh hoïc, tính an toaøn raát cao), nhöng beân caïnh ñoù caùc chæ tieâu quaûn lí khai thaùc vaø ñaàu tö DLST (CSVC & VCKTDL, tính beàn vöõng, tính thôøi vuï), ñöôïc xeáp vaøo loaïi trung bình keùm, neân söùc thu huùt löôïng khaùch DLST ñeán ñaây ñöôïc xeáp vaøo loaïi keùm. Soá löôïng khaùch ñeán VQG trung bình moãi naêm 1.000 ngöôøi/ naêm. Du khaùch ñeán ñaây tuøy theo muøa, theo thaùng, coù ngaøy hai, ba ñoaøn, coù thaùng khoâng coù ñoaøn naøo caû.

Do nhöõng yeáu toá treân maø tính chöùa ñöïng ôû VQG ñöôïc xeáp vaøo loaïi trung bình. Ñeå thu huùt khaùch DLST ñeán vôùi VQG thì Nhaø nöôùc, UÛy Ban nhaân daân tænh Ñoàng Thaùp cuøng vôùi ban quaûn lí VQG phaûi coù nhöõng ñònh höôùng qui hoaïch thieát keá caùc loaïi hình DLST, caùc saûn phaåm DLST ñoäc ñaùo ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa khaùch DLST trong vaø ngoaøi nöôùc. Beân caïnh ñoù phaûi naâng cao ñôøi soáng cuûa nhaân daân trong VQG vaø giaùo duïc hoï nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa VQG. Vôùi nhöõng ñieàu treân giuùp VQG phaùt trieån moät caùch beàn vöõng.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

2.2.2. Toång hôïp thang ñaùnh giaù.

Ñieåm ñaùnh giaù TNDLSTTN bao goàm soá ñieåm ñaùnh giaù rieâng cuûa töøng chæ tieâu vaø soá ñieåm ñaùnh giaù toång hôïp ñoái vôùi söùc thu huùt khaùch DLST vaø vaán ñeà ñaàu tö, quaûn lí khai thaùc. Ñieåm ñaùnh giaù töøng chæ tieâu laø soá ñieåm cuûa baäc ñaùnh giaù nhaân vôùi heä soá cuûa chæ tieâu.

- Ñieåm baäc ñaùnh giaù: theo 4 baäc ñieåm; 4, 3, 2, 1.

- Heä soá chæ tieâu:

+ Heä soá 3: tính haáp daãn, tính beàn vöõng, tính ña daïng sinh hoïc, tính lieân keát.

+ Heä soá 2: tính tieän nghi, tính thôøi vuï.

+ Heä soá 1: tính an toaøn, söùc chöùa.

- Ñieåm ñaùnh giaù toång hôïp laø toång soá ñieåm ñaùnh giaù rieâng cuûa töøng chæ tieâu.

(i) Ñoái vôùi söùc thu huùt khaùch DLST (baûng 2.7).

Baûng 2.7. Ñieåm ñaùnh giaù toång hôïp theo söùc thu huùt khaùch du lòch.

Chæ tieâu

Heä soá

Ñieåm ñaùnh giaù

Tính haáp daãn

4 3 2 1

Tính ña daïng sinh hoïc

4 3 2 1

Tính tieän nghi

4 3 2 1

Tính an toaøn

4 3 2 1

Keát quaû Soá ñieåm Tæ leä % soá ñieåm

Loaïi A 18 – 36 75 – 100

Loaïi B 18 – 27 50 – 74

Loaïi C 09 – 17 25 – 49

Loaïi A: ñieåm TNDLSTTN coù khaû naêng thu huùt khaùch du lòch quoác teá vaø quoác gia.

Loaïi B: ñieåm TNDLSTTN coù khaû naêng thu huùt khaùch du lòch vuøng.

Loaïi C: ñieåm TNDLSTTN chæ coù khaû naêng thu huùt khaùch du lòch ñòa phöông trong phaïm vi huyeän, tænh.

(ii) Ñoái vôùi quaûn lí, khai thaùc (baûng 2.8).

Baûng 2.8. Ñieåm ñaùnh giaù toång hôïp theo quaûn lí, khai thaùc.

Chæ tieâu Heä soá Ñieåm ñaùnh giaù

Tính beàn vöõng 3 4 3 2 1

Tính lieân keát 3 4 3 2 1

Tính thôøi vuï 2 4 3 2 1

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

1 4 3 2 1 Söùc chöùa

Keát quaû Soá ñieåm Tæ leä % soá ñieåm

28 – 36 78 – 100 Loaïi A

18 – 27 50 – 75 Loaïi B

09 – 17 25 – 47 Loaïi C

Loaïi A: Khoâng caàn ñaàu tö nhieàu trong quaûn lí khai thaùc.

Loaïi B: Caàn ñaàu tö nhieàu trong quaûn lí khai thaùc.

Loaïi C: Caàn ñaàu tö raát nhieàu trong quaûn lí khai thaùc.

2.3. KEÁT QUAÛ ÑAÙNH GIAÙ TNDLSTTN VUØNG ÑBSCL.

Döïa treân cô sôû chæ tieâu ñaùnh giaù theo 3 heä soá tính ñieåm, chuùng toâi sô boä kieåm keâ vaø ñaùnh giaù ñöôïc 65 ñieåm TNDLSTTN (baûng 2.9), thuoäc 13 loaïi hình TNDLSTTN (baûng 2.11). So vôùi keát quaû nghieân cöùu tröôùc ñaây cuûa Phan Huy Xu vaø Traàn Vaên Thaønh (1998), ñeà taøi boå sung theâm 28 ñieåm TNDLSTTN.

2.3.1. Phaân boá theo ñôn vò haønh chaùnh tænh.

Söï phaân boá caùc ñieåm TNDLSTTN taäp trung nhieàu nhaát ôû hai tænh Kieân Giang: 22 ñieåm TNDLSTTN, chieám 33,8%, Caø Mau: 13 ñieåm, chieám 20%, keá ñeán laø An Giang vaø Ñoàng Thaùp ñeàu coù 6 ñieåm chieám 9,2%, Long An: 5 ñieåm chieám 7,7%, Beán Tre vaø Baïc Lieâu: 3 ñieåm chieám 4,6%, caùc tænh Caàn Thô, Soùc Traêng, Traø Vinh ñeàu chæ coù 2 ñieåm, tinh Haäu Giang chæ coù 1 ñieåm. Rieâng tænh Vónh Long khoâng coù ñieåm TNDLSTTN maø chæ coù caùc ñieåm TNDLST nhaân vaên (baûng 2.10).

2.3.2. Caùc ñieåm TNDLSTTN coù yù nghóa quoác teá vaø quoác gia.

Coù 11 ñieåm TNDLSTTN haáp daãn khaùch du lòch quoác teá vaø quoác noäi, chieám 17,0% vaø raát thuaän lôïi cho vieäc khai thaùc vaø quaûn lí du lòch, trong ñoù coù 02 ñieåm loaïi HST saân chim (Vaøm Hoà, Caø Mau), 02 ñieåm loaïi TNDLST caûnh quan nuùi (nuùi Caám, nuùi Sam), 01 ñieåm loaïi TNDLST caûnh quan hang karst (hang Thaïch Ñoäng), 02 ñieåm loaïi TNDLST caûnh quan soâng (soâng Tieàn, soâng Haäu), 01 ñieåm loaïi TNDLST caûnh quan bieån (Döông Ñoâng ôû Phuù Quoác), 01 ñieåm loaïi TNDLST caûnh quan ñaûo (hoøn Phuï Töû), 01 ñieåm TNDLST khu röøng lòch söû-vaên hoaù-moâi tröôøng (röøng traøm Xeûo Quít), 01 ñieåm loaïi TNDLST caûnh quan ñaàm (ñaàm Ñoâng Hoà) (baûng 2.9).

2.3.3. Caùc ñieåm TNDLSTTN coù yù nghóa vuøng.

Coù 40 ñieåm haáp daãn khaùch du lòch quoác noäi trong vuøng ÑBSCL vaø vuøng laân caän chieám 61,5% vaø töông ñoái thuaän lôïi cho vieäc khai thaùc vaø quaûn lí, moät soá ñieåm caàn phaûi ñaàu tö nhieàu, trong ñoù coù 03 ñieåm loaïi TNDLSTTN caûnh quan soâng (soâng Vaøm Coû Ñoâng, soâng Vaøm Coû Taây, soâng Döông Ñoâng), 01 ñieåm loaïi TNDLSTTN caûnh quan ñaûo (hoøn Khoai), 07 ñieåm loaïi TNDLSTTN caûnh quan baõi bieån (Ba Ñoäng, Muõi Nai, Vöôøn Döøa, Baõi Khem, Baõi Tröôøng, Gaønh Daàu, Baõi Taân Thaønh), 04 ñieåm TNDLSTTN loaïi caûnh quan ñoài (nuùi Coâ Toâ, ñoái Töùc Duïp, ñoøi Hoøn Ñaát, nuùi Haøm Ninh), 04 ñieåm

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh TNDLSTTN caûnh quan hang karst (hang Kim Cöông, hang Ñaù Döïng, hang Tieàn, hang Moso), 03 ñieåm TNDLSTTN VQG (Traøm Chim, Ñaát Muõi, Phuù Quoác), 03 ñieåm TNDLSTTN khu BTTN (Hoøn Choâng, Trung taâm baûo toàn döôïc lieäu Bình Phong Thaïnh, Lung Ngoïc Hoaøng), 05 ñieåm loaïi TNDLSTTN HST saân chim (Baïc Lieâu, Ñaàm Dôi, Baèng Laêng, Chuøa Coø, Chuøa Dôi, Ñoâng Haûi), 02 ñieåm loaïi TNDLSTTN caûnh quan suoái (suoái Tranh, suoái Ñaù Baøn) 02 ñieåm TNDLSTTN coàn soâng (coàn Tieân-Beán Tre, coàn OÂng Trang-Caø Mau).

2.3.4. Caùc ñieåm TNDLSTTN coù yù nghóa ñòa phöông.

Coù 14 ñieåm chæ coù yù nghóa ñòa phöông, chieám 21,5%, khoâng thuaän lôïi cho vieäc khai thaùc DLST vì phaûi ñaàu tö raát toán keùm, ít haáp daãn khaùch du lòch, trong ñoù coù 06 ñieåm loaïi HST TNDLST saân chim (Myõ An, Traø Sö, Caùi Nöôùc, U Minh, Ñaïi Haûi, Phong Thaïnh Nam), 01 ñieåm TNDLSTTN ñaûo (hoøn Ñaù Baïc), 01 ñieåm TNDLSTTN loaïi coàn soâng (coàn Tieân-Ñoàng Thaùp), 01 ñieåm TNDLSTTN baõi bieån (baõi bieån Khai Long-Caø Mau), 02 ñieåm TNDLSTTN loaïi VQG (U Minh Thöôïng-Kieân Giang, U Minh Haï- Caø Mau), 01 khu KBTTN (Laùng Sen-Long An), 01 ñieåm TNDLSTTN loaïi HST traûng sen (U Minh-Caø Mau), 01 ñieåm TNDLSTTN loaïi baõi bieån (Khai Long-Caø Mau) vaø 01 ñieåm TNDLSTTN loaïi khu röøng lòch söû-vaên hoaù-moâi tröôøng (vaøm Khaâu Baêng-Beán Tre).

Toång keát chung vuøng ÑBSCL coù 65 ñieåm TNDLSTTN, trong ñoù:

(i) Xeáp toång hôïp theo 8 chæ tieâu.

- Loaïi A: coù 11 ñieåm TNDLSTTN, chieám 17,0%.

- Loaïi B: coù 40 ñieåm TNDLSTTN, chieám 61,5%.

- Loaïi C: coù 14 TNDLSTTN, chieám 21, 5%.

(ii) Xeáp toång hôïp theo 4 chæ tieâu coù khaû naêng thu huùt du lòch:

- Loaïi A: coù 26 ñieåm TNDLTN, chieám 40,0%.

- Loaïi B: coù 36 ñieåm TNDLTN, chieám 55,4%.

- Loaïi C: coù 03 ñieåm TNDLTN, chieám 4,6%.

(iii) Xeáp toång hôïp theo 4 chæ tieâu thuaän lôïi hoaëc haïn cheá trong khai thaùc vaø quaûn lí:

- Loaïi A: coù 15 ñieåm TNDLTN, chieám 23,0%.

- Loaïi B: coù 28 ñieåm TNDLTN, chieám 43,0%.

- Loaïi C: coù 22 ñieåm TNDLTN, chieám 34%.

Cô caáu phaân haïng caùc ñieåm TNDLTN ñöôïc theå hieän ôû hình 2.4.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

Baûng 2.9. Ñaùnh giaù caùc ñieåm taøi nguyeân DLSTTN vuøng ÑBSCL

Teân ñieåm TNDLSTTN

STT

Loaïi taøi nguyeân DLSTTN

Ñaùnh giaù toång hôïp

Xeáp loaïi ñaùnh giaù veà khaû naêng thu huùt khaùch

Xeáp loaïi ñaùnh giaù veà quaûn lí vaø khai thaùc

Nuùi Caám (h. Tri Toân, An Giang)

Caûnh quan nuùi

Nuùi Coâ Toâ (h. Tri Toân, An Giang)

Caûnh quan nuùi

Nuùi Töùc Duïp (h. Tri Toân, An Giang)

Caûnh quan nuùi

Nuùi Sam (Tx. Chaâu Ñoác, An Giang)

Caûnh quan nuùi

Nuùi Hoøn Ñaát (h. Hoøn Ñaát, Kieân Giang)

Caûnh quan nuùi

Nuùi Haøm Ninh (h. Phuù Quoác, Kieân Giang)

Caûnh quan nuùi

Hoøn Ñaù Baïc (h. Traàn Vaên Thôøi, Caø Mau)

Caûnh quan ñaûo

Hoøn Khoai (h. Naêm Caên, Caø Mau)

Caûnh quan ñaûo

Hoøn Phuï Töû (h. Kieân Löông, Kieân Giang)

Caûnh quan ñaûo

Hoøn Tre (h.Kieân Haûi, Kieân Giang)

Caûnh quan ñaûo

Baõi Döông Ñoâng (h. Phuù Quoác, Kieân Giang)

Caûnh quan baõi bieån

Baõi Tröôøng (h. Phuù Quoác, Kieân Giang)

Caûnh quan baõi bieån

Baõi Vöôøn Döøa (h. Phuù Quoác, Kieân Giang)

Caûnh quan baõi bieån

Baõi Ba Ñoäng (h. Duyeân Haûi, Traø Vinh)

Caûnh quan baõi bieån

Baõi Khai Long (h. Ngoïc Hieån, Caø Mau)

Caûnh quan baõi bieån

Baõi Khem (h. Phuù Quoác, Kieân Giang)

Caûnh quan baõi bieån

Baõi Gaønh Daàu (h. Phuù Quoác, Kieân Giang)

Caûnh quan baõi bieån

Baõi Muõi Nai (Tx. Haø Tieân, Kieân Giang)

Caûnh quan baõi bieån

Baõi Taân Thaønh (h.Goø Coâng Ñoâng, Tieàn Giang)

Caûnh quan baõi bieån

Hang Tieàn (Tx. Haø Tieân, Kieân Giang)

Caûnh quan karst

Hang Moso (h. Kieân Löông, Kieân Giang)

Caûnh quan karst

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

Hang Thaïch Ñoäng (Tx. Haø Tieân, Kieân Giang)

Caûnh quan karst

Hang Ñaù Döïng (Tx. Haø Tieân, Kieân Giang)

Caûnh quan karst

Hang Kim Cöông (h. Kieân Löông, KG)

Caûnh quan karst

Coàn Tieân (Ñoàng Thaùp)

Caûnh quan coàn soâng

Coàn Tieân (Beán Tre)

Caûnh quan coàn soâng

Coàn OÂng Trang (h. Ngoïc Hieån, Caø Mau)

Caûnh quan coàn soâng

Ñaát Muõi (h. Ngoïc Hieån, Caø Mau)

HST röøng ngaäp maën

VQG Traøm Chim (h. Tam Noâng, Ñoàng Thaùp)

HST röøng traøm

VQG Phuù Quoác (h. Phuù Quoác, Kieân Giang)

HST röøng nhieät ñôùi

VQG U Minh Thöôïng (h. An Minh, KG)

HST röøng traøm

VQG U Minh Haï (Voà Dôi, h. Traàn Vaên Thôøi, Caø Mau)

HST röøng ngaäp maën

VQG Ñaát Muõi (Khu baûo toàn ÑDSH 182 Caø Mau, h. Naêm Caên, Caø øMau)

Khu BTTN Lung Ngoïc Hoaøng (Haäu Giang)

HST ñaát ngaäp nöôùc

Khu BTTN Laùng Sen (h. Taân Höng, Long An)

HST ñaát ngaäp nöôùc

Vaøm Khaâu Baêng (h. Bình Ñaïi, Beán Tre)

HST RLSVHMT

Hoøn Choâng (h. Kieân Löông, Kieân Giang)

HST RLSVHMT

Xeûo Quít (huyeän Cao Laõnh, Ñoàng Thaùp)

HST RLSVHMT

HST döôïc lieäu

Trung taâm baûo toàn döôïc lieäu Bình Phong Thaïnh (h. Moäc Hoùa, Long An)

HST saân chim

Khu baûo toàn saân chim Traø Sö (h. Tònh Bieân, An Giang)

HST saân chim

Khu baûo toàn saân chim Baïc Lieâu (Tx. Baïc Lieâu, Baïc Lieâu)

Saân chim Phong Thaïnh Nam (h. Giaù Rai, B Lieâu)

HST saân chim

Saân chim Ñoâng Haûi (h. Ñoâng Haûi, Baïc Lieâu)

HST saân chim

Saân chim Caø Mau (TP. Caø Mau, Caø Mau)

HST saân chim

Saân chim Ñaàm Dôi (h. Ñaàm Dôi, Caø Mau)

HST saân chim

Saân chim Caùi Nöôùc (h. Caùi Nöôùc, Caø Mau)

HST saân chim

Saân chim Vaøm Hoà (h. Ba Tri, Beán Tre)

HST saân chim

Saân chim Myõ An (h. Thaùp Möôøi, Ñoàng Thaùp)

HST saân chim

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

Saân chim Gaùo Gioàøng (h. Cao Laõnh, Ñ.Thaùp)

HST saân chim

Saân chim Chuøa Coø (h. Traø Cuù, Traø Vinh)

HST saân chim

Saân chim Baèng Laêng (h. Thoát Noát, Caàn Thô)

HST saân chim

Saân chim Ñaïi Haûi (h. Keá Saùch, Soùc Traêng)

HST saân chim

Saân chim Chuøa Dôi (Tx. Soùc Traêng)

HST saân chim

Saân chim U Minh (h. U Minh, Caø Mau)

HST saân chim

Ñaàm Baø Töôøng (h. Traàn Vaên Thôøi, Caø Mau)

HST saân chim

Ñaàm Ñoâng Hoà (Tx. Haø Tieân, Kieân Giang)

HST ñaát ngaäp nöôùc

Traûng sen U Minh (h. U Minh, Caø Mau)

HST ñaát ngaäp nöôùc

Caûnh quan suoái

Suoái Tranh (h. Phuù Quoác, Kieân Giang)

Caûnh quan suoái

Suoái Ñaù Baøn (h. Phuù Quoác, Kieân Giang)

Soâng Döông Ñoâng (h. Phuù Quoác, Kieân Giang)

Caûnh quan soâng

Soâng Vaøm Coû Ñoâng (Long An)

Caûnh quan soâng

Soâng Vaøm Coû Taây (Long An)

Soâng Tieàn (ñoïan Myõ Tho, Hoàng Ngöï, Ñoàng Thaùp )

Caûnh quan soâng

Soâng Haäu (ñoïan Caàn Thô - Chaâu Ñoác-An Giang)

Caûnh quan soâng

HST röøng traøm

Laøng noåi Ñoàng Thaùp Möôøi (huyeän Moäc Hoaù, Long An)

Baûng 2.10. Soá löôïng caùc ñieåm TNDLSTTN phaân theo caùc ñôn vò haønh chaùnh tænh, thaønh phoá vuøng ÑBSCL

Thu huùt khaùch

Quaûn lí, khai thaùc

STT

Toång soá

Teân ñôn vò haønh chaùnh tænh, thaønh phoá

C

A

B

C

A

B

LONG AN

TIEÀN GIANG

ÑOÀNG THAÙP

BEÁN TRE

VÓNH LONG

TRAØ VINH

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

HAÄU GIANG

CAÀN THÔ

SOÙC TRAÊNG

BAÏC LIEÂU

CAØ MAU

12 KIEÂN GIANG

13 AN GIANG

Toång coäng

65

27

35

3

15

28

22 Baûng 2.11. Ñaùnh giaù xeáp loaïi taøi nguyeân DLSTTN vuøng ÑBSCL

Thu huùt khaùch

Quaûn lí, khai thaùc

STT Loaïi taøi nguyeân DLSTTN

Toång soá

A

B

C

A

B

C

Caûnh quan soâng, suoái

Caûnh quan nuùi, ñoài

Caûnh quan ñaûo

Caûnh quan baõi bieån

Caûnh quan hang karst

Caûnh quan coàn soâng

HST röøng LSMT

HST saân chim

HST thöïc vaät döôïc lieäu

10 HST ñaát ngaäp nöôùc

11 HST röøng ngaäp maën

12 HST röøng traøm

13 HST röøng nhieät ñôùi

Toång coäng

3

65

27

35

15

28

22 Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

Hình 2.5. Baûn ñoà ñòa maïo vuøng ÑBSCL (Nguoàn: Trung taâm Baûn ñoà Taøi nguyeân)

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths .GVC. Traàn Vaên Thaønh

Hình 2.4 Bieåu ñoà cô caáu caùc ñieåm taøi nguyeân DLST töï nhieân vuøng ÑBSCL

17%

22%

Loaïi A

Loaïi B

Loaïi C

61%

1a. Phaân haïng toång hôïp Loaïi A: coù yù nghóa quoâc teá vaø quoác gia, thuaän lôïi cho khai thaùc vaø quaûn lí Loaïi B: coù yù nghóa vuøng, töông ñoái thuaän lôïi cho khai thaùc vaø quaûn lí Loaïi C: coù yù nghóa ñòa phöông, khoâng thuaän lôïi cho khai thaùc vaø quaûn lí

5%

1b. Phaân haïng theo söùc haáp daãn cuûa du khaùch

40%

Loaïi A: Ñieåm TNDLSTTN coù khaû naêng thu huùt khaùch du lòch quoác teá vaø quoác gia.

Loaïi A

55%

Loaïi B

Loaïi C

Loaïi B: Ñieåm TNDLSTTN coù khaû naêng thu huùt khaùch du lòch vuøng. Loaïi C: Ñieåm TNDLSTTN chæ coù khaû naêng thu huùt khaùch du lòch ñòa phöông trong phaïm vi huyeän, tænh.

23%

34%

1c.Phaân haïng theo quaûn lí ñaàu tö Loaïi A: khoâng caàn ñaàu tö nhieàu trong quaûn lí khai thaùc .

Loaïi A

Loaïi B

Loaïi B: caàn ñaàu tö nhieàu trong quaûn lí khai thaùc. Loaïi C: caàn ñaàu tö raát nhieàu trong quaûn lí khai thaùc.

Loaïi C

43%

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

CHÖÔNG 3

ÑEÀ XUAÁT ÑÒNH HÖÔÙNG QUI HOAÏCH DU LÒCH SINH THAÙI VUØNG ÑBSCL

Treân cô sôû keát quaû nghieân cöùu ôû chöông 2 bao goàm: xaùc ñònh heä thoáng caùc chæ tieâu vaø xaây döïng thang ñaùnh giaù theo 4 chæ tieâu, keát quaû ñaùnh giaù 65 ñieåm taøi nguyeân DLSTTN, trong chöông naøy, caùc ñònh höôùng qui hoïach DLST cho toaøn vuøng bao goàm caùc ñieåm, tuyeán, cuïm vaø trung taâm DLST ñöôïc ñeà xuaát. Keát quaû seõ cung caáp caùc cô sôû khoa hoïc cho vieäc khai thaùc taøi nguyeân DLST toaøn vuøng ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån ghi trong phaàn phuï luïc.

3.1. QUI HOÏACH KHAI THAÙC CAÙC ÑIEÅM DLST.

Keát quaû ñaùnh giaù taøi nguyeân DLST töï nhieân ôû ÑBSCL cho thaáy coù 61 ñieåm taøi nguyeân DLST

töï nhieân ñeàu coù khaû naêng thu huùt khaùch du lòch cuõng nhö khaù thuaän lôïi cho vieäc ñaàu tö khai thaùc.

Nhaèm ñaùp öùng nhu caàu du lòch cuûa khaùch quoác teá vaø noäi ñòa, coù theå ñöa vaøo khai thaùc 65 ñieåm taøi nguyeân DLST (baûng 2.9), trong ñoù caàn öu tieân ñaàu tö khai thaùc DLST ôû 11 ñieåm TNDLSTTN coù yù nghóa quoác teá vaø quoác gia trong giai ñoïan 2003 – 2005. Giai ñoïan 2005 – 2010 tieáp tuïc ñaàu tö DLST ôû 40 ñieåm taøi nguyeân DLSTTN coù yù nghóa vuøng, vaø 14 ñieåm TNDLSTTN coù yù nghóa ñòa phöông. Caùc ñieåm taøi nguyeân DLSTTN ôû ÑBSCL ñöôïc moâ taû ôû phaàn phuï luïc.

3.2. QUI HOAÏCH KHAI THAÙC TUYEÁN DLST.

Choïn thaønh phoá Caàn Thô laøm trung taâm DLST cuûa vuøng ÑBSC, coù theå qui hoaïch 8 tuyeán DLST

noäi vuøng vaø 6 tuyeán ngoaïi vuøng döôùi ñaây:

3.2.1. Caùc tuyeán DLST noäi vuøng.

(i) Tuyeán Caàn Thô – Phuù Quoác:

- Thôøi gian: 04 ngaøy, phöông tieän: taøu thuûy hoaëc maùy bay.

- Noäi dung: tham quan tìm hieåu söï ña daïng sinh hoïc ôû VQG Phuù Quoác, caûnh quan nuùi Haøm Ninh, soâng Döông Ñoâng, suoái Ñaù Baøn, suoái Tranh, suoái Tieân, taém bieån ôû caùc baõi Döông Ñoâng, baõi Vöôøn Döøa, baõi Khem, baõi Gaønh Daàu, theå thao giaûi trí du thuyeàn treân bieån, laën ñaùy bieån quan saùt HST raïn san hoâ nhieät ñôùi….

(ii) Tuyeán Caàn Thô – Haø Tieân.

- Thôøi gian: 03 ngaøy, phöông tieän: oâ toâ hoaëc maùy bay.

- Noäi dung: tham quan tìm hieåu Thaïch Ñoäng, Ñaù Döïng, hang Moso, hang Tieàn, hang Chuøa Hang, hang Kim Cöông, hoøn Phuï Töû, taém bieån Muõi Nai, baõi Döông, du thuyeàn treân ñaàm Ñoâng Hoà.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

(iii) Tuyeán Caàn Thô – Chaâu Ñoác – Tri Toân.

- Thôøi gian: 02 ngaøy, phöông tieän: oâ toâ

- Noäi dung: tham quan tìm hieåu nuùi Sam, nuùi Caám, nuùi Coâ Toâ vaø hoà Xoaøi So, ñoài Töùc

Duïp, saân chim Traø Sö.

(iv) Tuyeán Caàn Thô – U Minh Thöôïng.

- Thôøi gian: 02 ngaøy, phöông tieän: oâ toâ, taéc raùng (voû laõi), canoâ.

- Noäi dung: tham quan tìm hieåu saân chim Baèng Laêng, VQG U Minh Thöôïng.

(v) Tuyeán Caàn Thô – Baïc Lieâu.

- Thôøi gian: 02 ngaøy, phöông tieän: oâ toâ.

- Noäi dung: tham quan tìm hieåu khu BTTN Lung Ngoïc Hoaøng, saân chim Ñaïi Haûi, saân

chim Chuøa Dôi (Soùc Traêng), saân chim Baïc Lieâu, saân chim Phong Thaïnh Nam.

(vi) Tuyeán Caàn Thô – Caø Mau.

- Thôøi gian: 03 - 04 ngaøy, phöông tieän: oâ toâ, ca noâ, taøu thuûy.

- Noäi dung: tham quan tìm hieåu saân chim Caø Mau, saân chim U Minh, saân chim Ñaàm Dôi, khu BTTN Doà Dôi, khu BTTN röøng ngaäp maën Caø Mau, coàn OÂng Trang, hoøn Khoai, hoøn Ñaù Baïc, traûng sen U Minh, ñaàm Thò Töôøng, muõi ñaát Caø Mau, laøng röøng Caø Mau, taém bieån baõi Khai Long.

(vii) Tuyeán Caàn Thô – Beán Tre – Traø Vinh.

- Thôøi gian: 03 ngaøy, phöông tieän: oâ toâ, ca noâ, taøu thuyû.

- Noäi dung: tham quan tìm hieåu saân chim Vaøm Hoà, vaøm Khaâu Baêng, saân chim Chuøa Coø,

taém bieån baõi Ba Ñoäng, nghæ döôõng coàn Tieân, du thuyeàn soâng Haäu ….

(viii) Tuyeán Caàn Thô – Ñoàng Thaùp Möôøi.

- Thôøi gian: 03 ngaøy, phöông tieän: oâ toâ, taéc raùng, ca noâ, taøu thuûy.

- Noäi dung: tham quan tìm hieåu soâng Vaøm Coû Ñoâng, Vaøm Coû Taây, khu BTTN Laùng Sen, VQG Traøm Chim, saân chim Gaùo Gioàng, saân chim Myõ An khu röøng lòch söû moâi tröôøng Xeûo Quyùt, trung taâm nghieân cöùu vaø baûo toàn döôïc lieäu Bình Phong Thaïnh, laøng noåi Ñoàng Thaùp Möôøi, taém soâng coàn Tieân, du thuyeàn soâng Tieàn, taém bieån Goø Coâng. Ñaëc bieät tham quan nhaø vöôøn ven soâng, tìm hieåu cuoäc soáng ñôøi thöôøng cuûa noâng daân, tìm hieåu ngheà nuoâi ngöïa ñua cuûa caùc gia ñình ngheä nhaân ôû Ñöùc Hueä, thöôûng thöùc ñôøn ca taøi töû, ñieäu hoø Ñoàng Thaùp, giaûi trí caâu caù, dôû lôïp, dôû truùm, quan saùt seáu coå truïi, ñaäp luùa trôøi...

3.2.2. Caùc tuyeán ngoaïi vuøng.

Laáy TP. Hoà Chí Minh laøm trung taâm DLST cuûa vuøng DLST Ñoâng Nam Boä, coù theå thieát keá 6

tuyeán DLST döôùi ñaây:

(i) Tuyeán TP. Hoà Chí Minh – Phuù Quoác.

- Thôøi gian: 04 ngaøy, phöông tieän: oâ toâ, taøu thuyû, maùy bay.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

- Noäi dung: tham quan tìm hieåu VQG Phuù Quoác, caûnh quan nuùi Haøm Ninh, soâng Döông

Ñoâng, suoái Ñaù Baøn, suoái Tranh, suoái Tieân, taém bieån ôû caùc baõi Döông Ñoâng, baõi Vöôøn Döøa, baõi Khem, baõi Gaønh Daàu, theå thao giaûi trí du thuyeàn treân bieån, laën bieån.

(ii) Tuyeán TP. Hoà Chí Minh – U Minh Thöôïng.

- Thôøi gian: 03 ngaøy, phöông tieän: oâ toâ, voû laûi.

- Noäi dung: tham quan tìm hieåu saân chim Baèng Laêng, VQG U Minh Thöôïng, du thuyeàn

soâng Haäu, thöôûng thöùc ñôøn ca taøi töû.

(iii) Tuyeán TP. Hoà Chí Minh – Caø Mau.

- Thôøi gian: 05 ngaøy, phöông tieän: oâ toâ, taøu thuûy.

- Noäi dung: tham quan tìm hieåu saân chim Caø Mau, saân chim U Minh, saân chim Ñaàm Dôi, khu BTTN Doà Dôi, khu BTTN röøng ngaäp maën Caø Mau, coàn OÂng Trang, hoøn Khoai, hoøn Ñaù BaÏc, traûng sen U Minh, ñaàm Thò Töôøng, muõi ñaát Caø Mau, laøng röøng Caø Mau, taém bieån baõi Khai Long.

(iv) Tuyeán TP. Hoà Chí Minh – Beán Tre – Traø Vinh.

- Thôøi gian: 03 ngaøy, phöông tieän: oâ toâ, ca noâ.

- Noäi dung: tham quan tìm hieåu saân chim Vaøm Hoà, vaøm Khaâu Baêng, saân chim Chuøa Coø,

taém bieån baõi Ba Ñoäng, nghæ döôõng coàn Tieân, du thuyeàn soâng Haäu….

(v).Tuyeán TP. Hoà Chí Minh – Ñoàng Thaùp Möôøi.

- Thôøi gian: 03 ngaøy, phöông tieän: oâ toâ, ca noâ, voû laûi, taøu thuûy.

- Noäi dung: tham quan tìm hieåu soâng Vaøm Coû Ñoâng, Vaøm Coû Taây, khu BTTN Laùng Sen, VQG Traøm Chim, saân chim Gaùo Gioàng, saân chim Myõ An khu röøng lòch söû moâi tröôøng Xeûo Quít, trung taâm nghieân cöùu vaø baûo toàn döôïc lieäu Bình Phong Thaïnh, taém coàn Tieân, du thuyeàn soâng Tieàn, taém bieån Goø Coâng. Ñaëc bieät tham quan nhaø vöôøn ven soâng, tìm hieåu cuoäc soáng ñôøi thöôøng cuûa noâng daân, tìm hieåu ngheà nuoâi ngöïa ñua cuûa caùc gia ñình ngheä nhaân ôû Ñöùc Hueä, thöôûng thöùc ñôøn ca taøi töû, ñieäu hoø Ñoàng Thaùp, giaûi trí caâu ca, dôû lôïp, quan saùt seáu coå truïi.

(vi) Tuyeán TP. Hoà Chí Minh – Chaâu Ñoác – Haø Tieân.

- Thôøi gian: 04 ngaøy, phöông tieän: oâ toâ hoaëc maùy bay.

- Noäi dung: tham quan tìm hieåu nuùi Sam, nuùi Caám, nuùi Coâ Toâ vaø hoà Xoaøi So, ñoài Töùc Duïp, saân chim Traø Sö, Thaïch Ñoäng, Ñaù Döïng, hang Moso, hang Tieàn, hang Chuøa Hang, hang Kim Cöông, hoøn Phuï Töû, taém bieån Muõi Nai, baõi Döông, du thuyeàn treân ñaàm Ñoâng Hoà.

3.3. QUI HOAÏCH KHAI THAÙC CUÏM DU LÒCH SINH THAÙI.

Döïa vaøo möùc ñoä taäp trung vaø khaû naêng lieân keát cuûa caùc ñieåm TNDLTN, coù theå hình thaønh 07

cuïm DLST ôû vuøng ÑBSCL:

- Cuïm DLST Ñoàng Thaùp Möôøi.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

- Cuïm DLST Caø Mau.

- Cuïm DLST Thaát Sôn.

- Cuïm DLST Haø Tieân – Hoøn Choâng.

- Cuïm DLST Beán Tre – Traø Vinh.

- Cuïm DLST Caàn Thô – Soùc Traêng.

- Cuïm DLST ñaûo Phuù Quoác.

3.3.1. Cuïm DLST Ñoàng Thaùp Möôøi.

- Loaïi hình baõi bieån: coù 1 ñieåm baõi bieån Goø Coâng.

Cuïm naøy thuoäc aù khu ñoàng luït kín Ñoàng Thaùp Möôøi, coù 11 ñieåm TNDLTN, thuoäc 05 loaïi hình TNDLTN. Veà maët haønh chaùnh bao goàm 3 tænh Ñoàng Thaùp, Long An, Tieàn Giang. Trung taâm DLST cuûa cuïm laø thò xaõ Cao Laõnh.

- Loaïi hình soâng: coù 3 ñieåm goàm soâng Tieàn, soâng Vaøm Coû Ñoâng, soâng Vaøm Coû Taây, trong

ñoù coù 01 ñieåm TNDLTN soâng Tieàn coù yù nghóa quoác teá vaø quoác gia.

- Loaïi hình HST saân chim: chæ coù 02 ñieåm TNDLTN saân chim Gaùo Gioàng, saân chim Myõ An

(Ñoàng Thaùp).

- Loaïi hình HST röøng traøm: coù 04 ñieåm laø VQG Traøm Chim, khu röøng lòch söû – vaên hoùa – moâi tröôøng Xeûo Quyùt, khu baûo toàn caây döôïc lieäu Bình Phong Thaïnh (Long An), khu laøng noåi Ñoàng Thaùp Möôøi.

- Loaïi hình HST ñaát ngaäp nöôùc: coù 01 ñieåm khu BTTN Laùng Sen

Cuïm DLST Ñoàng Thaùp Möôøi coù theå taïo ra caùc saûn phaåm DLST sau ñaây:

- Loaïi hình du thuyeàn, thöôûng ngoaïn soâng nöôùc:

 Soâng Tieàn: khai thaùc ñoaïn Myõ Tho – Hoàng Ngöï (Ñoàng Thaùp – Taân Chaâu (An Giang).

 Soâng Vaøm Coû Ñoâng: khai thaùc ñoaïn Beán Löùc – Goø Daàu (Taây Ninh).

 Soâng vaøm Coû Taây: khai thaùc ñoaïn thò xaõ Taân An – Moäc Hoùa – Vónh Höng. Trong töông lai coù theå khai thaùc tour du thuyeàn quoác teá töø thaønh phoá Myõ Tho (Tieàn Giang) ñeán thuû ñoâ Phnoâm-peânh cuûa Campuchia.

- Loaïi hình theå thao ñua thuyeàn: soâng Tieàn, soâng Vaøm Coû Ñoâng vaø soâng Vaøm Coû Taây.

- Loaïi hình tham quan, hoïc taäp, nghieân cöùu khoa hoïc: saân chim Myõ An (Ñoàng Thaùp) vaø

khu BTTN Laùng Sen, VQG Traøm Chim.

- Loaïi hình du thuyeàn, keát hôïp tìm hieåu cuoäc soáng ñôøi thöôøng cuûa ngöôøi daân Ñoàng Thaùp Möôøi ven soâng Vaøm Coû Taây: thuoäc caùc huyeän Tuyeân Thaïnh, Moäc Hoùa, hoaëc keát hôïp tìm hieåu ngheà nuoâi ngöïa cuûa caùc ngheä nhaân Ñöùc Hoøa (Long An).

- Loaïi hình giaûi trí, caâu caù, thöôûng thöùc sinh hoaït cuûa seáu truïi ôû VQG Traøm Chim, thöôûng

thöùc ñaëc saûn caù toâm Ñoàng Thaùp Möôøi vaøo muøa nöôùc leân vaø muøa khoâ caïn.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

Ñoái vôùi loaïi hình du thuyeàn treân soâng caàn keát hôïp cho du khaùch thöûông thöùc ñôøn ca taøi töû vôùi

caùc ñieäu voïng coå, baûn vaén ñieäu hoø, tham quan nhaø vöôøn ôû caùc cuø lao treân soâng Tieàn, chôï noåi Caùi Beø. Ñeå taïo söï haáp daãn cho khaùch du lòch caàn ñaàu tö toân taïo ôû caùc ñieåm TNDLSTTN vuøng Ñoàng Thaùp Möôøi, laäp nhaø troï reû tieàn daïng bungalow, phöông tieän ñi laïi nhanh vaø an toaøn (taøu du lòch); choøi quan saùt chim, seáu; choøi caâu caù, xuoàng dôû lôïp, dôû truùm, daäp luùa trôøi... Caàn boá trí haøi hoøa vaø lieân hoaøn caùc ñieåm TNDLSTTN trong vieäc thieát keá tour DLST.

3.3.2. Cuïm DLST Caø Mau.

Cuïm naøy thuoäc aù khu ñòa lí baùn ñaûo Caø Mau. Veà maët haønh chính, cuïm naøy thuoäc hai tænh Baïc Lieâu vaø Caø Mau vaø hai huyeän An Minh, An Bieân cuûa Kieân Giang. Trung taâm DLST cuûa cuïm laø thaønh phoá Caø Mau. Cuïm DLST Caø Mau coù 17 ñieåm TNDLSTTN, thuoäc 8 loaïi hình TNDLSTTN.

- Loaïi hình HST saân chim: coù 7 ñieåm TNDLTN, goàm saân chim Baïc Lieâu, saân chim Phong Thaïnh Nam (Baïc Lieâu), saân chim Ñoâng Haûi (Baïc Lieâu) saân chim Ñaàm Dôi, saân chim Caùi Nöôùc, saân chim TP. Caø Mau, saân chim U Minh. Caùc saân chim naøy raát ña daïng veà loaøi, phong phuù veà soá löôïng, trong ñoù hai saân chim Baïc Lieâu vaø saân chim Caø Mau coù yù nghóa du lòch quoác teá vaø quoác gia.

- Loaïi hình HST röøng ngaäp maën: coù 2 ñieåm TNDLSTTN vöôøn quoác gia Ñaát Muõi (khu baûo toàn ña daïng sinh hoïc 182), khu Ñaát Muõi. Ñaây laø kieåu HST röøng ñieån hình cho moâi tröôøng nöôùc maën ôû vuøng ÑBSCL. Neáu hôn 10 naêm veà tröôùc, Caø Mau noåi tieáng vôùi röøng ñöôùc Naêm Caên thì ngaøy nay khoù saùnh noåi vôùi röøng ñöôùc Caàn Giôø cuûa TP. Hoà Chí Minh, bôûi vì con ngöôøi taøn phaù bieán röøng thaønh vuoâng toâm.

- Loaïi hình HST röøng traøm: coù 2 ñieåm TNDLSTTN, ñoù laø VQG U Minh Thöôïng, VQG U

Minh Haï (khu BTTN röøng traøm Voà Dôi).

- Loaïi hình ñaûo: coù 02 ñieåm goàm hoøn Ñaù Baïc vaø hoøn Khoai. Caûnh quan cuûa hoøn Ñaù Baïc raát haáp daãn du khaùch vôùi veû hoang sô cuûa noù nhöng caàn ñöôïc ñaàu tö toân taïo. Hoøn Khoai coøn phuû ñaày röøng nguyeân sinh, coù suoái nöôùc ngoït, baõi taém, khí haäu trong laønh raát thích hôïp cho vieäc an döôõng, nghæ ngôi.

- Loaïi hình baõi bieån: coù 01 ñieåm TNDLSTTN, ñoù laø baõi bieån Khai Long, vaãn coøn daïng

hoang sô caàn ñöôïc baøn tay con ngöôøi toân taïo.

- Loaïi hình ñaàm: coù 01 ñieåm TNDLSTTN ñaàm Thò Töøông.

- Loaïi hình coàn soâng: coù 01 ñieåm TNDLSTTN coàn OÂng Trang.

- Loaïi hình traûng: coù 01 ñieåm TNDLSTTN traûng sen U Minh.

Cuïm DLST Caø Mau coù theå taïo ra caùc saûn phaåm DLST sau ñaây:

- Tham quan, hoïc taäp vaø nghieân cöùu khoa hoïc: Taäp trung khai thaùc 07 HST saân chim, 01 traûng sen vaø 02 HST röøng ngaäp maën vaø röøng traøm. ÔÛ caùc ñieåm TNDLSTTN naøy, caàn ñöôïc ñaàu tö toân taïo, laäp nhieàu choøi quan saùt chim coø, xaây nhaø nghæ daïng bungalow ôû moãi saân chim ñeå löu thôøi gian nghæ cuûa khaùch. ÔÛ khu röøng ngaäp maën Naêm Caên coù theå toân taïo laïi daïng laøng röøng doïc hai beân moät vaøi kinh ñaøo, choïn caùc nôi thuaän lôïi cho du khaùch tham quan röøng. Hieän nay ôû muõi ñaát Caø Mau ñaõ xaây

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh döïng khu DLST Ñaát Muõi ngaøy caøng thu huùt khaùch du lòch noäi ñòa trong caû nöôùc vaø khaùch du lòch quoác teá.

- Xaây döïng khu du lòch an döôõng, nghæ ngôi: ôû hoøn Khoai keát hôïp vôùi vieäc taém suoái, taém

bieån.

- Toå chöùc du thuyeàn vaø caùc troø chôi theå thao döôùi nöôùc: ôû vuøng baõi bieån Khai Long, ôû hoøn

Ñaù Baïc.

- Toå chöùc thöôûng ngoaïn du thuyeàn: ôû ñaàm Thò Töôøng, keát hôïp tìm hieåu cuoäc soáng ngö daân

ven ñaàm, thöôûng thöùc ñôøn ca taøi töû.

ÔÛ caùc ñieåm TNDLSTTN Caø Mau caàn ñöôïc ñaàu tö xaây döïng, taïo nhieàu saûn phaåm DLST haáp daãn, trang bò caùc phöông tieän ñi laïi thuaän lôïi nhö taøu du lòch, taéc raùng, xaây döïng nhaø troï daïng bungalow cho phuø hôïp vôùi sinh caûnh. Caùc tour du lòch caàn ñöôïc thieát keá lieân hoaøn vôùi caùc ñieåm TNDLSTTN.

3.3.3. Cuïm DLST Thaát Sôn.

Cuïm naøy thuoäc vuøng ñoàng luït hôû xen ñoài Tònh Bieân – Thoát Noát, naèm hoaøn toaøn trong aù khu ñòa lí ñoàng luït hôû Töù Giaùc Long Xuyeân. Veà maët haønh chính, cuïm naøy thuoäc tænh An Giang, bao goàm thò xaõ Chaâu Ñoác, huyeän Tri Toân, huyeän Tònh Bieân. Trung taâm DLST cuûa cuïm laø thò xaõ Chaâu Ñoác. Tieàm naêng DLST cuûa cuïm raát ñoäc ñaùo vôùi 05 ñieåm TNDLSTTN thuoäc 2 loaïi hình TNDLSTTN sau ñaây:

- Loaïi hình ñoài nuùi: coù 04 ñieåm goàm nuùi Sam, laâm vieân Nuùi Caám, nuùi Coâ Toâ, ñoài Töùc Duïp ôû huyeän Tri Toân, tænh An Giang, coù yù nghóa khai thaùc DLST quoác teá vaø quoác gia. So vôùi toaøn vuøng, ñaây laø cuïm coù saéc thaùi rieâng ñoäc ñaùo.

- Loaïi hình HST saân chim: coù 01 ñieåm, ñoù laø saân chim röøng traøm Traø Sö ôû huyeän Tònh

Bieân, tænh An Giang, coù yù nghóa khai thaùc DLST caáp vuøng vaø ñòa phöông.

Cuïm DLST Thaát Sôn coù theå taïo ra caùc saûn phaåm DLST nhö sau:

- Tham quan nghæ döôõng: khai thaùc nuùi Sam, Coâ Toâ, Töùc Duïp, laâm vieân Nuùi Caám keát hôïp ñöa du khaùch tham quan caùc coâng trình kieán truùc mang maøu saéc toân giaùo nhö chuøa Phaät Lôùn, ñieän Boø Hong, taém suoái Thanh Long, tham quan sôn vieân Coâ Toâ vaø thöôûng ngoaïn thaéng caûnh nuùi Sam.

- Tham quan giaùo duïc moâi tröôøng: khai thaùc DLST ôû ñieåm saân chim röøng traøm Traø Sö. ÔÛ ñaây caàn ñaàu tö ñöôøng saù, phöong tieän ghe xuoàng ñi röøng, traïm quan saùt chim coø, choøi caâu caù, phöông tieän ñaùnh baét caù toâm nhö: lôïp, noø, truùm, löôùi….

3.3.4. Cuïm DLST Haø Tieân – Hoøn Choâng.

Cuïm naøy thuoäc aù khu ñòa lí ñoàng baèng ven bieån xen ñoài Haø Tieân – Raïch Giaù. Veà maët haønh chính, cuïm naøy thuoäc tænh Kieân Giang, bao goàm thò xaõ Haø Tieân, huyeän Kieân Löông, huyeän Hoøn Ñaát vôùi trung taâm DLST cuûa cuïm laø thò xaõ Haø Tieân. Tieàm naêng DLST cuûa cuïm raát ñoäc ñaùo vôùi 11 ñieåm TNDLSTTN thuoäc 6 loaïi hình TNDLSTTN sau ñaây:

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

- Loaïi hình ñoài nuùi: coù 01 ñieåm Hoøn Ñaát.

- Loaïi hình hang ñoäng karst: coù ñeán 6 ñieåm goàm hang Tieàn, hang Moso, hang Kim Cöông, Chuøa Hang, hang Ñaù Döïng vaø Thaïch Ñoäng. Ñaây laø loaïi hình TNDLSTTN ñoäc ñaùo coù yù nghóa khai thaùc du lòch quoác teá vaø noäi ñòa vôùi loaïi hình hang ñoäng maø ôû vuøng duyeân haûi Nam Trung Boä, Taây Nguyeân vaø Ñoâng Nam Boä nöôùc ta khoâng heà coù.

- Loaïi hình baõi bieån: coù 01 baõi bieån Muõi Nai.

- Loaïi hình ñaàm: coù 01 ñieåm ñaàm Ñoâng Hoà.

- Loaïi hình ñaûo: coù 01 ñieåm, ñoù laø hoøn Phuï Töû ôû vuøng bieån Hoøn Choâng, huyeän Haø Tieân,

tænh Kieân Giang.

- Loaïi hình HST röøng lòch söû – vaên hoùa – moâi tröôøng: coù 01 ñieåm Hoøn Choâng.

Cuïm DLST Haø Tieân – Hoøn Choâng coù theå taïo ra caùc saûn phaåm DLST nhö sau:

- Tham quan, hoïc taäp vaø nghieân cöùu khoa hoïc: khai thaùc caùc ñieåm hang ñoäng keát hôïp nghieân cöùu veát tích voû soø baùm vaøo traàn hang ôû chuøa Hang, tìm hieåu HST röøng traøm phaùt trieån treân ñaát tham buøn vaø caùc loaøi ñoäng vaät hoang daõ quí hieám nhö raùi caù loâng muõi….

- Thaùm hieåm nghieân cöùu hang ñoäng: khai thaùc caùc hang ñoäng. ÔÛ ñaây sinh vieân caùc ngaønh ñòa chaát, ñòa lí coù dòp thöïc haønh, nghieân cöùu kieåu hang karst luoàn ñöôïc hình thaønh do soùng bieån. Nhöng ôû ñieåm naøy caàn ñöôïc ñaàu tö xaây döïng ñöôøng saù, xaây caàu töø bôø bieån ñeán cöûa hang Tieàn, laäp nhaø nghæ daïng bungalow. Bieån ôû quanh hang trong saïch, baõi caùt laøi coù theå keát hôïp taém bieån, du thuyeàn.

- Toå chöùc du thuyeàn treân ñaàm Ñoâng Hoà, taém bieån khi nöôùc trieàu xuoáng.

Ngoaøi caùc saûn phaåm DLST treân, ôû cuïm DLST Haø Tieân – Hoøn Choâng coøn coù tieàm naêng khai thaùc loaïi hình du thuyeàn vuøng bieån Hoøn Choâng, Haø Tieân vaø loaïi hình taém bieån ôû baõi bieån Muõi Nai, keát hôïp cho du khaùch tham quan tìm hieåu quaàn theå laêng moä doøng hoï Maïc Cöûu.

3.3.5. Cuïm DLST Beán Tre – Traø Vinh.

Cuïm naøy thuoäc aù khu ñòa lí ñoàng baèng ven bieån Soùc Traêng – Goø Coâng. Veà maët haønh chính,

cuïm naøy thuoäc 02 tænh Beán Tre vaø Traø Vinh. Trung taâm DLST cuûa cuïm laø thò xaõ Beán Tre.

Cuïm DLST Beán Tre – Traø Vinh coù 05 ñieåm TNDLSTTN, vôùi 4 loaïi hình ñieåm TNDLSTTN.

- Loaïi hình baõi bieån: 01 ñieåm TNDLSTTN baõi bieån Ba Ñoäng.

- Loaïi hình HST saân chim: 02 ñieåm TNDLSTTN, goàm saân chim Vaøm Hoà coù yù nghóa quoác

teá vaø quoác gia vaø saân chim Chuøa Coø (Traø Vinh).

- Loaïi hình coàn soâng: coù 01 ñieåm TNDLSTTN coàn Tieân (Beán Tre).

- Loaïi hình HST röøng lòch söû – vaên hoùa – moâi tröôøng: coù 01 ñieåm TNDLSTTN vaøm Khaâu

Baêng (Beán Tre).

Caùc ñieåm TNDLTN ôû cuïm DLST naøy raát thuaän lôïi cho vieäc quaûn lí khai thaùc DLST, coù theå taïo

ra caùc saûn phaåm coù giaù trò DLST sau ñaây:

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

- Tham quan, quan saùt chim, giaùo duïc moâi tröôøng: ôû ñieåm saân chim Vaøm Hoà, saân chim

Chuøa Coø, vaøm Khaâu Baêng.

- Tham quan, taém soâng, du thuyeàn, nghæ döôõng: ôû coàn Tieân.

3.3.6. Cuïm DLST Caàn Thô – Soùc Traêng.

Cuïm naøy thuoäc aù khu ñòa lí taû ngaïn soâng Haäu, vuøng ñòa lí Taây soâng Haäu vôùi 1 aù vuøng ñòa lí Caàn Thô – Soùc Traêng. Veà maët haønh chính, cuïm naøy thuoäc thaønh phoá Caàn Thô, 2 tænh Haäu Giang – Soùc Traêng vaø huyeän Laáp Voø cuûa tænh Ñoàng Thaùp. Trung taâm DLST cuûa cuïm laø thaønh phoá Caàn Thô.

Cuïm DLST naøy coù 06 ñieåm TNDLSTTN, vôùi 4 loaïi hình ñieåm TNDLSTTN.

- Loaïi hình HST saân chim: 03 ñieåm TNDLSTTN, goàm saân chim Baèng Laêng (Caàn Thô), saân

chim Ñaïi Haûi (Soùc Traêng), saân chim Chuøa Dôi.

- Loaïi hình coàn soâng: coù 01 ñieåm TNDLSTTN coàn Tieân (Ñoàng Thaùp).

- Loaïi hình HST röøng traøm: coù 01 ñieåm TNDLSTTN khu BTTN Lung Ngoïc Hoaøng (Haäu

Giang).

- Loaïi hình soâng: coù soâng Haäu, coù yù nghóa quoác teá vaø quoác gia.

Caùc ñieåm TNDLSTTN ôû cuïm DLST naøy raát thuaän lôïi cho vieäc quaûn lí khai thaùc DLST, coù theå

taïo ra caùc saûn phaåm coù giaù trò DLST sau ñaây:

- Tham quan, quan saùt chim, nghieân cöùu khoa hoïc, giaùo duïc moâi tröôøng: ôû ñieåm saân chim

Baèng Laêng, saân chim Ñaïi Haûi, khu BTTN Lung Ngoïc Hoaøng.

- Taém soâng, theå thao giaûi trí: ôû coàn Tieân.

- Loaïi hình du thuyeàn thöôûng ngoaïn soâng nöôùc treân soâng Haäu: khai thaùc ñoaïn Caàn Thô – Chaâu Ñoác (An Giang). Keát hôïp taïo saûn phaåm ñôøn ca taøi töû treân du thuyeàn, tham quan chôï noåi Phuïng Hieäp, laøng caù beø Chaâu Ñoác.

3.3.7. Cuïm DLST ñaûo Phuù Quoác.

Cuïm naøy thuoäc aù khu ñòa lí ñaûo vaø quaàn ñaûo Kieân Haûi – Phuù Quoác, naèm troïn veïn ôû huyeän ñaûo Phuù Quoác, coù ñeán 9 ñieåm TNDLTN thuoäc 5 loaïi hình TNDLTN. Trung taâm DLST cuûa cuïm laø thò traán Döông Ñoâng.

- Loaïi hình baõi bieån: coù 4 ñieåm goàm baõi Döông Ñoâng, baõi Tröôøng, baõi Khem, baõi Gaønh Daàu, trong ñoù coù hai baõi bieån coù giaù trò du lòch quoác teá vaø quoác gia, ñoù laø baõi Döông Ñoâng vaø baõi Khem. Caùc baõi bieån ôû ñaây trong saïch, caùt traéng mòn.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

- Loaïi hình soâng: coù 01 ñieåm, ñoù laø soâng Döông Ñoâng vôùi caûnh quan sinh thaùi soâng raïch

haáp daãn du khaùch.

- Loaïi hình suoái, thaùc: coù 02 ñieåm, goàm suoái Ñaù Baøn vaø suoái Tranh,

- Loaïi hình HST röøng: coù 01 ñieåm, ñoù laø VQG Phuù Quoác raát ña daïng sinh hoïc.

- Loaïi hình ñoài: coù 1 dieåm nuùi Haøm Ninh thuoäc VQG Phuù Quoác.

Caùc ñieåm TNDLTN ôû cuïm DLST Phuù Quoác raát thuaän lôïi cho vieäc quaûn lí khai thaùc DLST, coù

theå taïo ra caùc saûn phaåm coù giaù trò DLST sau ñaây:

- Taém naéng, taém bieån, du thuyeàn, theå thao: khai thaùc ôû 4 baõi bieån, caàn toân taïo caûnh quan baõi bieån, trang bò phöông tieän du thuyeàn, theå thao hieän ñaïi treân bieån, laën ñaùy bieån quan saùt HST raïn san hoâ nhieät ñôùi….

- Ñi boä leo nuùi (trekking), thöôûng ngoaïi, taém suoái, caâu caù: khai thaùc ôû suoái Ñaù Baøn, suoái Tranh. Caàn ñaàu tö xaây döïng ñöôøng saù, nhaø veä sinh, nhaø nghæ daïng leàu hoaëc bungalow. Coù theå duøng ngöïa laøm phöông tieän ñi suoái.

- Tham quan, hoïc taäp vaø nghieân cöùu khoa hoïc: khai thaùc tieàm naêng vaø sinh caûnh cuûa VQG Phuù Quoác. Caàn taïo nhieàu saûn phaåm du lòch röøng nhö xaây döïng khu thuù hoang, xaây döïng vöôøn chim, xaây döïng nhaø baûo taøng loaøi lôïn bieån (du goâng:jugong jugong) ñang coù nguy cô tuyeät chuûng, baûo veä vaø troàng môùi nhöõng loaøi caây quyù hieám nhö traàm höông, vieát, sa nhaân, xaây döïng nhaø nghæ daïng bungalow ñeå taêng thôøi gian löu truù cuûa khaùch du lòch. Keát hôïp ñöa du khaùch tham quan cô sôû caáy nuoâi ngoïc trai, laøng troàng tieâu, laøng ngheà saûn xuaát nöôùc maém noåi tieáng ôû Phuù Quoác.

3.4. QUI HOAÏCH TRUNG TAÂM DLST VUØNG ÑBSCL.

Nhaèm khai thaùc hôïp lí nguoàn tieàm naêng taøi nguyeân DLST vaø phaùt trieån DLST beàn vöõng ôû vuøng ÑBSCL, ñeà taøi ñeà xuaát yù töôûng qui hoaïch trung taâm DLST ôû thaønh phoá Caàn Thô laøm ñoäng löïc phaùt trieån DLST vuøng ÑBSCL döïa treân caùc cô sôû khoa hoïc sau ñaây:

- Thaønh phoá Caàn Thô coù vò trí thuaän lôïi: laø thaønh phoá trung öông, trung taâm cuûa vuøng

ÑBSCL, naèm ven bôø soâng Haäu.

- Thaønh phoá Caàn Thô naèm trong cuïm DLST Caàn Thô – Soùc Traêng vaø xung quanh noù coøn

coù caû 6 cuïm DLST trong vuøng ÑBSCL coù tieàm naêng taøi nguyeân DLST phong phuù, ña daïng.

- Thaønh phoá Caàn Thô coù cô sôû vaät chaát kyõ thuaät phuïc vuï du khaùch khaù phong phuù hôn so

vôùi caùc tænh khaùc.

- Thaønh phoá Caàn Thô hieän nay ñang thu huùt nguoàn khaùch du lòch quoác teá vaø caùc cuøng khaùc

trong nöôùc tôùi.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

KEÁT LUAÄN

1. Nhaän xeùt chung.

(i) Qua nghieân cöùu kieåm keâ, ñaùnh giaù xeáp haïng vaø phaân loaïi taøi nguyeân DLST TN vuøng

ÑBSCL, ñeà taøi sô boä ñuùc keát nhöõng nhaän xeùt cô baûn döôùi ñaây:

 Vuøng ÑBSCL coù nhieàu tieàm naêng khai thaùc DLST nhôø moâi tröôøng töï nhieân vaø TNDLTN raát phong phuù vaø ña daïng vôùi 65 ñieåm TNDLTN, thuoäc 13 loaïi hình TNDLSTTN, trong coù 11/65 ñieåm TNDLTN coù giaù trò du lòch quoác teá vaø quoác gia, coøn laïi 40 ñieåm TNDLTN coù giaù trò vuøng, vaø chæ coù 14 ñieåm coù yù nghóa ñòa phuông tænh. Neáu nhö Taây Nguyeân, duyeân haûi Nam Trung Boä vaø Ñoâng Nam Boä khoâng heà coù TNDLSTTN thuoäc loaïi hình hang ñoäng karst thì ôû vuøng ÑBSCL coù ñeán 05 ñieåm.

 Nhôø coù söï phaân boá taäp trung caùc ñieåm TNDLSTTN taïo thuaän lôïi cho vieäc thieát keá caùc

tuyeán vaø cuïm du lòch sinh thaùi.

 Söï khai thaùc vaø quaûn líù caùc ñieåm TNDLSTTN coøn gaëp nhieàu khoù khaên vaø ñaàu tö toán keùm, phaûi chuû yù ñeán tính an toaøn veà sinh thaùi cho du khaùch, phaûi toân taïo vaø baûo veä caùc ñieåm TNDLSTTN tröôùc söùc eùp cuûa khaùch du lòch ñeán moâi tröôøng.

 Döïa vaøo tieàm naêng, ñaëc ñieåm sinh thaùi cuûa caùc ñieåm TNDLSTTN, nhaèm phaùt trieån DLST beàn vöõng, böôùc ñaàu coù theå ñaàu tö khai thaùc 11 ñieåm DLST trong giai ñoaïn 2003- 2005, 54 ñieåm coøn laïi khai thaùc trong giai ñoaïn 2005-2010, khai thaùc 8 tuyeán DLST noäi vuøng vaø 06 tuyeán ngoaïi vuøng vaø taäp trung ñaàu tö xaây döïng 7 cuïm DLST vaø trung taâm DLST Caàn Thô. Coù theå khai thaùc caùc saûn phaåm loaïi hình DLST chuû yeáu veà tham quan, hoïc taäp, nghieân cöùu khoa hoïc, giaùo duïc moâi tröôøng, an döôõng nghæ ngôi, leo nuùi, du thuyeàn, theå thao ...

 Caàn thieát keá qui hoaïch chi tieát caùc ñieåm, tuyeán, cuïm DLST vaø trung taâm DLST treân cô sôû xaây döïng caùc saûn phaåm DLST ñaëc saéc, ña daïng. Löïa choïn caùc döï aùn phaùt trieån du lòch coù tính khaû thi keâu goïi voán ñaàu tö trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi. Caùc döï aùn phaùt trieån DLST caàn ñöôïc ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng nghieâm tuùc. Taêng cöôøng thoâng tin tuyeân truyeàn khai thaùc loaïi hình DLST nhaèm thu huùt caùc nhaø ñaàu tö, caùc khaùch du lòch quoác teá vaø trong nöôùc.

(ii). Nhìn chung, keát quaû böôùc ñaàu cuûa ñeà taøi ñaõ giaûi quyeát cô baûn ba vaán ñeà ñaët ra vaø ñaït 3 muïc tieâu cô baûn cuûa ñeà taøi. Nhöõng keát quaû nghieân cöùu seõ giuùp cho caùc cô quan chöùc naêng quaûn líù nhöõng cô sôû khoa hoïc ñeå phaùt trieån DLST beàn vöõng, nhöng khoâng nhaèm xaây döïng moät ñeà aùn qui hoïach cuï theå.

2. Kieán nghò.

(i). Ñeå coù theå xaây döïng caùc döï aùn DLST theo höôùng beàn vöõng, caàn giaûi quyeát nhieàu vaán ñeà khaùc nhau nhö gaén qui hoaïch du lòch vôùi qui hoaïch kinh teá xaõ hoäi, quaûn lí du khaùch, xaây döïng cô sôû haï taàng, gaén lôïi ích khai thaùc DLST vôùi coäng ñoàng ñòa phöông.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

(ii). Ñeå phaùt trieån vaø quaûn lí DLST beàn vöõng vuøng ÑBSCL ñeà taøi ñeà nghò caàn thöïc hieän 7

ñieåm cô baûn sau ñaây:

 Phaân vuøng: ñaây laø cô sôû ñeå xaùc ñònh, trong taát caû nhöõng khu baûo toàn thieân nhieân, caùc

vuøng coù chöùc naêng vaø möùc söû duïng khaùc nhau.

 Quaûn líù nhu caàu du lòch.  Thieát keá chöông trình quaûn lí du lòch.  Quaûn lí khaùch du lòch du lòch sinh thaùi.  Giaùm saùt thöôøng xuyeân caùc taùc ñoäng cuûa khaùch du lòch sinh thaùi.  Quaûn lí haønh vi khaùch du lòch sinh thaùi.  Chia lôïi nhuaän cho vieäc baûo toàn vaø caûi thieän ñòa phöông

(iii) Trong xaây döïng qui hoaïch DLST cho vuøng ÑBSCL, ñeà taøi kieán nghò nhö sau:

 Thieát keá qui hoaïch laõnh thoå DLST phaûi gaén vôùi chuû tröông ñöôøng loái cuûa Nhaø nöôùc veà

phaùt trieån du lòch.

 Thieát keá qui hoaïch laõnh thoå DLST phaûi ñaùp öùng nhu caàu gia taêng cuûa khaùch du lòch theo

cô sôû döï baùo.

 Quan ñieåm ñaàu tö phaûi taäp trung coù troïng ñieåm.

 Thieát keá qui hoaïch laõnh thoå DLST phaûi naém baét xu theâ du lich theá giôùi vaø tieàm naêng

DLST ñòa phöông.

 Nguyeân taéc thieát keá qui hoaïch laõnh thoå DLST phaûi ñöôïc thöïc hieän nghieâm chænh

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

Hình 3.1 Sô ñoà qui hoaïch caùc ñieåm DLST, cuïm DLST vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long

(khoâng keå cuïm DLST ñaûo Phuù Quoác)

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

Hình 3.2. Sô ñoà qui hoaïch cuïm DLST Beán Tre-Traø Vinh

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

Hình 3.3. Sô ñoà qui hoaïch cuïm DLST Caø Mau

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

Hình 3.4. Sô ñoà qui hoaïch cuïm DLST Ñoàng Thaùp Möôøi

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

Hình 3.5. Sô ñoà qui hoaïch cuïm DLST Haø Tieân

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

Hình 3.6. Sô ñoà qui hoaïch cuïm DLST Thaát Sôn

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

Hình 3.7. Sô ñoà qui hoaïch cuïm DLST Phuù Quoác

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

Hình 3.8. Sô ñoà qui hoaïch cuïm DLST Caàn Thô - Soùc Traêng.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 

I. TAØI LIEÄU NÖÔÙC NGOAØI.

1. Boo, e. (1990). Ecotourism: the potentials and pitfalls. Baltimore: WWF. 2. Burns, P .and Holden A. (1995). Tourism a new perspective. Prentice Hall, Great Britain. London. 3.Cater, E. (1993). Ecotourism in the Third World:Problems for Sustainable Tourism development.

Tourism Management April.

4. Ecotourism Society, (1992). Definition and Ecotourism Statistical Fact Sheet. Alexandra, Va :

Ecotourism Society.

5. Gee, C., Makens, J., Choy, D. (1997). The Travel Industry. Van Nostrand Reinhold. USA. 6. Glaser, w (1996). Eco- tourism takes 2000. Dubai No 45 7. Greg Ringer (2000). Ecotourism Planning. University of Ofegon International Studies 8. Mawforth, M. (1993). In search of an Ecotourist, Tourism in Focus. 9. UNEP, (1979). Report on Tourism and The Environment, NewYork:United Nations 10. Witt, S and Moutinho, L. (1990). Tourism Marketing and Management Handbook, U.K. 11.Wright, P (1993). “Ecotourism etthics or eco-sell ?”. Journal of Travel Research, Winter. 12. WTO (1994). Global Tourism Trends. Madird. 13. Expression Magazine. August / September, 1994. 14. Ñoång Ngoïc Minh, Vöông Loâi Ñình (chuû bieân) ( ). Kinh teá du lòch vaø du lòch hoïc. Dg. Nguyeãn

Xuaân Quyù. Hieäu ñính: Cao Töï Thanh. Nxb. Treû. 2003.

II. TAØI LIEÄU TRONG NÖÔÙC. A). Saùch. 1. Leâ Huy Baù – Laâm Minh Trieát (2000). Sinh thaùi hoïc moâi tröôøng cô baûn. Nxb. KHKT. 2. Leâ Huy Baù – Laâm Minh Trieát (2000). Sinh thaùi hoïc moâi tröôøng öùng duïng. Nxb. KHKT. 3. Leâ Huy Baù (chuû bieân), Vuõ Chí Hieáu, Voõ Ñình Long (2002). Taøi nguyeân moâi tröôøng vaø phaùt trieån

beàn vöõng. Nxb. KHKT.

4. Nguyeãn Coâng Bình vaø nnk (1995). Ñoàng baèng soâng Cöûu Long: Nghieân cöùu phaùt trieån. Nxb KHXH,

Haø Noäi.

5. Coâng ty Du lòch vaø XNK Ñoàng Thaùp (1994). Ñoàng Thaùp ñieåm heïn du lòch. Nxb Ñoàng Thaùp. 6. Leâ Dieân Döïc (1989). Kieåm keâ ñaát ngaäp nöôùc Vieät Nam. Trung taâm taøi nguyeân vaø moâi tröôøng,

Tröôøng ÑHTH Haø Noäi.

7. Lyù Myõ Haïnh (1993). Ñòa lyù tænh Kieân Giang. Sôû GD vaø ÑT tænh Kieân Giang 8. Phaïm Hoaøng Hoä (1985). Thöïc vaät ôû ñaûo Phuù Quoác. NXb TP. Hoà Chí Minh 9. Traàn Vaên Huaân, Huyønh Phöôùc Hueä (1998 ). Tieàm naêng Phuù Quoác xöa vaø nay. Nxb Thanh Nieân. 10. Thaùi Vaên Long vaø nnk (2001). Lòch söû vaø ñòa lí Caø Mau, taäp 1,2. Nxb. ÑHQG Haø Noäi. 11. Phaïm Trung Löông vaø nnk (2002). Du lòch sinh thaùi. Nhöõng vaán ñeà lyù luaän vaø thöïc tieãn phaùt trieån

ôû Vieät Nam. NXB Giaùo Duïc.

12. Nguyeãn Taán Phaùt (chuû bieân) vaø nnk, (1986). Tìm hieåu Kieân Giang. Ban nghieân cöùu lòch söû Ñaûng

tænh Kieân Giang.

13. Traàn Thanh Phöông (1985). Minh Haûi ñòa chí. NXb Muõi Caø Mau. 14. Leâ Baù Thaûo (1986). Ñòa lyù ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Nxb Toång hôïp Ñoàng Thaùp.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

2.Boä Laâm nghieäp. Döï aùn nghieân cöùu ñaát ngaäp nöôùc ôû haï löu soâng Mekong (1993). Baùo caùo keát

15. Leâ Baù Thaûo (2002). Thieân nhieân Vieät Nam. Nxb. Giaùo duïc (taùi baûn laàn1). 16. Traàn Vaên Thoâng (2002). Toång quan du lòch. Nxb Giaùo Duïc. 16. Leâ Troïng Tuùc (1997). Höông saéc moïi mieàn ñaát nöôùc. Nxb Giaùo duïc. 17. Nguyeãn Minh Tueä vaø nnk, (1996). Ñòa lyù du lòch. NXb TP. Hoà Chí Minh. B) Baùo caùo khoa hoïc. 1. Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö (1995). Baùo caùo toång hôïp ñeà taøi “ Hieän traïng vaø nhöõng ñònh höôùng cho coâng taùc qui hoaïch phaùt trieån du lòch vuøng ÑBSCL”. Cô quan thieát keá qui hoaïch. Vieän Nghieân cöùu Phaùt trieån Du lòch. quaû hoaït ñoäng cuûa nhoùm nghieân cöùu ñaát ngaäp nöôùc ôû chaâu thoå soâng Mekong thuoäc Vieät Nam.

3.Vuõ Tuaán Caûnh vaø nnk (1991). Baùo caùo toång hôïp ñeà taøi “Toå chöùc laõnh thoå Vieät Nam”. Vieän Nghieân

cöùu vaø Qui hoaïch du lòch.

4. NEDECO (10/1993). Qui hoaïch toång theå ñoàng baèng soâng Cöûu Long -Vieät Nam. Trieån voïng phaùt

trieån laâu beàn taøi nguyeân ñaát vaø nöôùc.

5. OMT-PNUD-IRDT, (1991). Vaên baûn toùm taét döï aùn VIE/89/003. Keá hoaïch chæ ñaïo phaùt trieån du lòch

Vieät Nam 1991 - 2005. Haø Noäi.

6. Hoà Huøng Vaân vaø nnk, (1995). Thieát keá caùc tuyeán ñieåm du lòch trong vaø ngoaøi TP. HCM ñeán naêm

2010. Coâng ty Du lòch SaigonTourist (Baùo caùo khoa hoïc ñeà taøi 7). 7. Phan Huy Xu – Traàn Vaên Thaønh (1998). Ñaùnh giaù TNDLTN vaø ñònh höôùng khai thaùc du lòch sinh thaùi vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Baùo caùo khoa hoïc ñeà taøi caáp tröôøng, tröôøng ÑH Daân laäp Vaên Lang TP. HCM.

8. UBND tænh Kieân Giang (2001). Döï aùn chuyeån haïng khu baûo toàn thieân thieân U Minh Thöôïng thaønh vöôøn quoác gia vaø ñaàu tö phaùt trieån Vöôøn quoác gia U Minh Thöôïng vaø vuøng ñeäm giai ñoaïn 2002-2006. Phaân vieän Ñieàu tra Quy hoaïch röøng II xaây döïng döï aùn.

9. UBND tænh Kieân Giang (2001). Döï aùn ñaàu tö phaùt trieån Vöôøn quoác gia Phuù Quoác vaø vuøng ñeäm giai

ñoaïn 2001-2005. Phaân vieän Ñieàu tra Quy hoaïch röøng II xaây döïng döï aùn.

10. UBND tænh Ñoàng Thaùp (1999). Döï aùn ñaàu tö phaùt trieån Vöôøn quoác gia Traøm Chim huyeän Tam

Noâng – tænh Ñoàng Thaùp giai ñoïan 1999-2003. Phaân vieän ñieàu tra quy hoaïch röøng II xaây döïng döï aùn.

11.UBND tænh Long An (1994). Luaän chöùng kinh teá kyõ thuaät xaây döïng röøng lòch söû Laùng Sen – huyeän

Vónh Höng – tænh Long An. Sôû laâm nghieäp thuûy lôïi.

12.UBND tænh An Giang (1998). Ñeà aùn phaùt trieån du lòch tænh An Giang ñeán naêm 2005. Sôû Thöông

Maïi vaø Du lòch An Giang.

13. UBND tænh An Giang. Nieân giaùm Du lòch vaø Thoâng tin kinh teá An Giang. 1990. 14. UBND tænh Caø Mau (1998). Baùo caùo toång hôïp qui hoaïch toång theå phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi tænh

Caø Mau thôøi kì 1998 – 2010.

15. UBND tænh Caø Mau - Sôû Khoa hoïc coâng ngheä moâi tröôøng tænh Caø Mau (1998). Baùo caùo nghieân cöùu

khaûo saùt caùc saân chim tænh Caø Mau. Chuû nhieäm Ñaëng Trung Taán vaø caùc coäng taùc vieân.

16. UBND tænh Caø Mau - Sôû KH&CNMT tænh Caø Mau (1999). Chöông trình haønh ñoäng phaùt trieån du

lòch vaø caùc söï kieän du lòch tænh Caø Mau naêm 2000.

17. UBND tænh Caø Mau – Sôû Thöông maïi du lòch tænh Caø Mau (2000). Döï aùn khaû thi ñaàu tö xaây döïng

cô sôû haï taàng du lòch quoác gia sinh thaùi röøng ngaäp maën Caø Mau – Giai ñoaïn I.

18. UBND tænh Caø Mau – Sôû Thöông maïi du lòch tænh Caø Mau (2000). Baùo caùo thaønh tích xaây döïng vaø

phaùt trieån ngaønh du lòch Caø Mau trong 10 naêm ñoåi môùi (1990 – 1999).

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

19. UBND tænh Caø Mau – Sôû Thöông maïi du lòch tænh Caø Mau (2001). Nhöõng thoâng tin veà du lòch Caø

Mau.

20. Vieän Khoa hoïc Laâm nghieäp Vieät Nam – Sôû KH&CNMT tænh Caø Mau. Hoäi thaûo baûo veä vaø phaùt

trieån röøng ngaäp maën ven bieån Nam Boä (Töø 27-29/12/1999).

21. Sôû Noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân tænh Kieân Giang-CARE (2002). Baûo toàn caùc loaøi raùi caù. C) Luaän vaên toát nghieäp. 1. Ñaëng Duy Lôïi ( 1992 ). Ñaùnh giaù vaø khai thaùc caùc ñieàu kieän töï nhieân vaø taøi nguyeân thieân nhieân huyeän Ba Vì ( Haø Taây ) phuïc vuï muïc ñích du lòch. Toùm taét Luaän aùn PTS Khoa hoïc ñòa lyù - ñòa chaát. Maõ hieäu 1.07.01.

2. Phaïm Thò Ngoïc (2004). Goùp phaàn nghieân cöùu ñònh höôùng qui hoaïch du lòch sinh thaùi vuøng ñoàng

baèng soâng Cöûu Long. Luaän vaên thaïc só. Tröôøng ÑHKHXH&NV TP. Hoà Chí Minh.

3. Ngoâ Vaên Phong (2001). Phaân tích caûnh quan vuøng ven bieån Baø Ròa – Vuõng Taøu vaø giaûi phaùp quaûn lí, phaùt trieån caûnh quan thieân nhieân ñeå phuïc vuï cho du lòch sinh thaùi. Luaän vaên thaïc só. Tröôøng ÑHKHXH&NV TP. Hoà Chí Minh.

2. Voõ Vaên Thaønh Nghóa (1992). Ecotourism hay hình thaùi du lòch coù yù thöùc trong thôøi ñaïi môùi. Taäp san

Ngöôøi Du lòch, soá 18, 11/1992.

3. Phaïm Xuaân Haäu, Traàn Vaên Thaønh (1997). Phöông phaùp ñaùnh giaù taøi nguyeân du Iòch. Thoâng tin

Khoa hoïc soá 18, 11/1997, Tröôøng ÑHSP. TP.HCM

4. Phaïm Xuaân Haäu (2000). Du lòch sinh thaùi ôû Vieät Nam. Kyû yeáu hoäi thaûo khoa hoïc Ñòa lí kinh teá. Phaân

vieän Nghieân cöùu kinh teá phía Nam.

5. Nguyeãn Xuaân Höông (1999). Du lòch sinh thaùi: thôøi cô vaø thaùch thöùc, Taïp san Laâm Nghieäp. Soá

9/1999 – Cô quan cuûa Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân.

6. Traàn Vaên Thaønh. Phaïm Thò Ngoïc. Ñònh höôùng qui hoïach du lòch sinh thaùi vuøng ÑBSCL. Taïp chí

khoa hoïc soá 23, thaùng 5/2000, Tröôøng ÑHSP. TPHCM.

7. Traàn Vaên Thaønh (2004). Böôùc ñaàu phaân vuøng ñòa sinh thaùi ñoàng baèng soâng Cöûi Long. Kyû yeáu hoäi thaûo khoa hoïc Ñòa lí hoïc – Nhöõng vaán ñeà kinh teá – xaõ hoäi vaø moâi tröôøng trong qía trình ñoâ thò hoaù, hieän ñaïi hoaù. Khoa Dòa Lí, Tröôøng ÑHSP. TPHCM.

D) Caùc kyû yeáu hoäi thaûo, taïp chí. 1. Nguyeãn Cöø, Sebastian T.Buction vaø nnk (2000). Xaùc ñònh caùc vuøng öu tieân cho baûo veä ña daïng sinh hoïc ôû ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Taïp san Laâm Nghieäp. Soá 3/2000 – Cô quan cuûa Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân.

8. Traàn Vaên Thaønh (2004). Caùc ñieàu kieän ñeå phaùt trieån vaø quaûn lí du lòch sinh thaùi beàn vöõng ôû caùc vöôøn quoác gia vaø caùc khu baûo toàn thieân nhieân vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Kyû yeáu hoäi thaûo khoa hoïc– Tieàm naêng phaùt trieån du lòch ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Sôû Du lòch Caàn Thô vaø khoa Du Lòch , Ñaïi hoïc daân laäp Vaên Lang.

9. Phaïm Thò Ngoïc (2004). Goùp phaàn ñònh höôùng qui hoaïch du lòch sinh thaùi vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long theo höôùng phaùt trieån beàn vöõng, Kyû yeáu hoäi thaûo khoa hoïc Ñòa lí hoïc – Nhöõng vaán ñeà kinh teá – xaõ hoäi vaø moâi tröôøng trong quùa trình ñoâ thò hoaù, hieän ñaïi hoaù. Khoa Ñòa Lí, Tröôøng ÑHSP. TPHCM.

E). Caùc baùo.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

1. Phan Troïng AÂn. Ñoåi thay ôû vuøng Baûy Nuùi. Baùo SGGP ngaøy 13/2/20001. 2. Hoà Coû. Thaïnh Phong-ñieåm ñeán cuûa ñöôøng Hoà Chí Minh treân bieån. Baùo SGGP ngaøy 30/4 vaø

1/5/2001

3. Phaïm Ñình Ñoân. Du lòch sinh thaùi vuøng ñaát cöïc Nam. Baùo Caø Mau soá 73, 4/2002, tr.4-5. 4. Anh Vuõ. Röøng U Minh ñang …cheát. Baùo Tuoåi Treû, ngaøy 5/11/2001. 5. Vöông Thoaïi Trung. Röøng Baûy Nuùi laïi sinh soâi. Baùo SGGP ngaøy 2/1/1998. 6. Ñaøo Vaân. Thöïc traïng ôû saân chim Caø Mau. Baùo aûnh Ñaát Muõi soá 33(179). 9/7/2002, tr.6. 7. Vuõ Vi. Ngöôøi ñi môû ñaát. Baùo Saøi Goøn giaûi phoùng soá ñaëc bieät 30.4 1975-2005)

F) Caùc web sites: http:// www.vnn.vn, http:// www.htv.com.vn

http:// www.sggp.org.vn, http:// www.vietnamtourism.com.vn

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

PHUÏ LUÏC

MOÂ TAÛ CAÙC ÑIEÅM

TAØI NGUYEÂN DU LÒCH SINH THAÙI TÖÏ NHIEÂN CHUÛ YEÁU CUÛA VUØNG ÑOÀNG BAÈNG

SOÂNG CÖÛU LONG

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

1. ÑIEÅM DLSTTN SOÂNG TIEÀN.

Soâng Mekong, moät con soâng lôùn thöù 10 treân theá giôùi, coù dieän tích löu vöïc 810.000 km2, trong ñoù 20,7% thuoäc Trung Quoác, 2,6% thuoäc Myanmar, 32,4% thuoäc Laøo, 23,8% thuoäc Thaùi Lan, 19% thuoäc Campuchia vaø chæ coù 1,5% thuoäc Vieät Nam. Soâng Mekong daøi khoaûng 4.500 km, baét nguoàn töø cao nguyeân Taây Taïng ôû ñoä cao 5.000m, chaûy chuû yeáu theo höôùng baéc - nam vaø ñeán ñænh chaâu thoå ôû Phnoâm Peânh, soâng Meâ Koâng chia laøm 3 nhaùnh: nhaùnh soâng Toâng Leâ Saùp chaûy vaøo Bieån Hoà (Campuchia), 2 nhaùnh soâng Tieàn, soâng Haäu chaûy vaøo laõnh thoå Vieät Nam vaø ñoå ra Bieån Ñoâng qua 9 cöûa, daøi khoaûng 230 km.

Soâng Tieàn chaûy qua caùc tænh Ñoàng Thaùp, Tieàn Giang, Vónh Long, Beán Tre, Traø Vinh, nhaän ñeán 2/3 löu löôïng nöôùc cuûa soâng Meâ Koâng. Khi chaûy ñeán ngang Vónh Long, caùch bieån khoaûng 100km, soâng Tieàn chia laøm 2 nhaùnh, taïo thaønh soâng Myõ Tho vaø soâng Coå Chieân. Soâng Myõ Tho sau ñoù laïi phaùt trieån nhaùnh soâng Haøm Luoâng, roài tieáp tuïc chia nhaùnh thaønh soâng Ba Lai, soâng Cöûa Tieåu, soâng Cöûa Ñaïi. Quaù trình hình thaønh haï chaâu thoå, soâng Tieàn ñoå ra bieån Ñoâng qua 6 cöûa, töø baéc xuoáng nam laø cöûa Tieåu, cöûa Ñaïi, cöûa Ba Lai, cöûa Haøm Luoâng, cöûa Coå Chieân vaø cöûa Cung Haàu (moät nhaùnh phuï cuûa soâng Coå Chieân). Traéc dieän doïc cuûa soâng Tieàn coù nhieàu bieán ñoåi ñoät ngoät veà ñoä saâu, ôû caùc vöïc saâu ñeán 20 m, trong khi ñaùy soâng chæ saâu trung bình 10 m. Cheá ñoä thuûy vaên cuûa soâng Tieàn phuï thuoäc vaøo cheá ñoä thuûy vaên thöôïng nguoàn soâng Meâ Koâng, vaø cheá ñoä trieàu bieån Ñoâng ñaõ daãn ñeán nhòp ñieäu muøa caûnh quan soâng Tieàn : muøa nöôùc leân vaø muøa khoâ caïn.

Muøa nöôùc leân cao töø thaùng VI ñeán thaùng XI, taïo caûnh quan ngaäp nöôùc vuøng ven soâng Tieàn töø Hoàng Ngöï (Ñoàng Thaùp) ñeán Caùi Beø (Tieàn Giang), ñoä ngaäp saâu trung bình 0,5-1,0m; nhieàu nôi ngaäp 1-2m, gaëp nhöõng naêm luõ lôùn, nöôùc ngaäp saâu ñeán 2-3m veà phía thöôïng nguoàn soâng Tieàn ôû Taân Chaâu (An Giang), Hoàng Ngöï. Muøa nöôùc leân, nöôùc soâng Tieàn ñuïc vôùi löôïng 0,3kg/m3 vaøo thaùng IX- X. Veà phía haï chaâu thoå, nöôùc soâng Tieàn chæ gaây ngaäp uùng nhieàu nôi ôû Beán Tre, Vónh Long.

Vaøo muøa khoâ caïn, nöôùc soâng Tieàn trong xanh do haøm löôïng phuø sa nhoû, chæ khoaûng 0,1 kg/m3 vaøo thaùng III, IV, nhöng soâng Tieàn chòu aûnh höôûng maïnh cuûa thuûy trieàu bieån Ñoâng xaâm nhaäp maën. Vôùi cheá ñoä baùn nhaät trieàu, nhòp soáng cuûa soâng Tieàn haøng ngaøy coù söï dao ñoäng nhòp nhaøng giöõa hai con nöôùc lôùn (thuûy trieàu leân) vaø hai con nöôùc roøng (thuûy trieàu xuoáng). Ñoäng löïc cuûa doøng chaûy soâng Tieàn, cheá ñoä phuø sa, keát hôïp vôùi cheá ñoä trieàu ñaõ giuùp cho soâng Tieàn phaùt trieån nhieàu coàn soâng. Töø Hoàng Ngöï trôû xuoáng cöûa soâng coù nhieàu coàn soâng noåi tieáng vôùi ñaát ñai phì nhieâu, vöôøn töôïc xanh töôi nhö cuø lao Caùi Vöøng, cuø lao Gieâng, coàn Troïi, cuø lao Daøi, cuø lao Naêm Thoân, v.v... Cuøng vôùi daûi ñaát gôø soâng qua haøng traêm naêm khaån hoang laäp aáp, döïng laøng, ngöôøi daân soâng Tieàn ñaõ laäp neân nhöõng HST nhaø vöôøn sung tuùc, moïc leân thaønh phoá Myõ Tho (Tieàn Giang), thò traán Caùi Beø (Tieàn Giang), thò xaõ Vónh Long, thò traán Thanh Bình (Ñoàng Thaùp), thò traán Hoàng Ngöï (Ñoàng Thaùp), thò traán Taân Chaâu (An Giang)... Ngaøy nay, soâng Tieàn ñaõ trôû thaønh moät heä thoáng sinh thaùi nhaân vaên soâng nöôùc, moät taøi nguyeân raát coù giaù trò khai thaùc loaïi hình DLST khoâng nhöõng ñoái vôùi khaùch du lòch noäi ñòa maø coøn caû ñoái vôùi khaùch du lòch quoác teá. Toå chöùc Du lòch theá giôùi (WTO) ñaõ xaùc ñònh 10 ñieåm du lòch noåi tieáng nhaát theá giôùi naêm 2000, trong ñoù coù ñieåm du lòch soâng Mekong. Tour du thuyeàn treân soâng Tieàn töø Myõ Tho ñeán Hoàng Ngöï, keát hôïp daõ ngoaïi tham quan nhaø vöôøn ôû caùc coàn soâng ñaõ vaø ñang trôû thaønh tuyeán DLST haáp daãn nhaát ôû vuøng ÑBSCL. Trong töông lai, soâng Tieàn seõ ñöôïc khai thaùc thaønh tuyeán DLST quoác teá löu vöïc soâng Mekong noái lieàn thaønh phoá Myõ Tho vôùi thaønh phoá Phnoâm-Peânh-Bieån Hoà (Campuchia), vaø haï Laøo. Soâng Tieàn ñöôïc ñaùnh giaù

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh laø moät taøi nguyeân DLST coù yù nghóa quoác teá vaø quoác gia, raát thuaän lôïi cho vieäc quaûn lí, khai thaùc DLST.

2. ÑIEÅM DLSTTN SOÂNG HAÄU.

Soâng Haäu ñoå ra Bieån Ñoâng theo moät doøng chaûy thaúng taép duy nhaát phuø hôïp vôùi ñöôøng ñöùt gaõy ngaàm döôùi saâu. Sau khi gaëp soâng Vaøm Nao noái lieàn vôùi soâng Tieàn, soâng Haäu nhaän ñöôïc moät löôïng nöôùc töø soâng Tieàn chaûy qua laøm cho löôïng nöôùc hai soâng töông ñöông nhau. Caùch bieån 70 km, soâng Haäu chia laøm hai ñeå ñoå ra hai cöûa Ñònh An vaø cöûa Tranh Ñeà, ngoaøi cöûa Baét Xaéc laø cöûa soâng chính. Nhòp ñieäu doøng chaûy cuûa soâng Haäu chaúng khaùc gì soâng Tieàn, haøng ngaøy vaãn nhòp nhaøng hai con nöôùc lôùn vaø hai con nöôùc roøng. Vaøo muøa nöôùc leân, nöôùc daâng leân cao töø thaùng VII ñeán thaùng XI, cao nhaát vaøo caùc thaùng IX, X. Möïc nöôùc cheânh leäch vöôït möùc muøa caïn ñeán hôn 4m. So vôùi soâng Tieàn, nöôùc luõ ôû soâng Haäu khoâng daâng cao hôn veà phía haï löu, vì phaàn lôùn nöôùc Soâng Haäu ñaõ tìm ñöôïc con ñöôøng thoaùt qua bôø phaûi ôû vuøng giöõa Chaâu Ñoác vaø Long Xuyeân, roài theo caùc soâng raïch, kinh ñaøo ñoå ra vònh Raïch Giaù. Cuõng nhö soâng Tieàn, loøng soâng Haäu cuõng phaùt trieån nhieàu coàn soâng, noåi tieáng laø cuø lao Dung, cuø lao Troøn, cuø lao Nai, coàn Tieân... Taùc ñoäng cuûa doøng chaûy ñaõ laøm cho ñöôøng bôø soâng Tieàn cuõng nhö soâng Haäu bò xaâm thöïc xoùi lôû hoaëc boài tuï noåi coàn.

Nhìn töø maùy bay xuoáng, caûnh quan soâng Haäu thaúng taép ñöôïc vieàn traûi roäng hai bôø bôûi vöôøn caây xanh töôi, ruoäng ñoàng baùt ngaùt. Ñi töø ñaàu soâng Haäu ñeán cöûa bieån, naèm ven bôø soâng Haäu töø laâu ñaõ hình thaønh caùc khu ñoâ thò ven soâng noåi tieáng, ñoù laø thò xaõ Chaâu Ñoác (An Giang), thaønh phoá Long Xuyeân (An Giang), thaønh phoá Caàn Thô (Caàn Thô). Cuõng nhö soâng Tieàn, ngaøy nay soâng Haäu ñaõ trôû thaønh moät heä thoáng sinh thaùi nhaân vaên soâng nöôùc chòu taùc ñoäng cuûa cheá ñoä thuûy vaên thöôïng nguoàn soâng Meâ Koâng vaø cheá ñoä trieàu Bieån Ñoâng, ñaëc bieät laø chòu söï taùc ñoäng cuûa haøng trieäu con ngöôøi ñöôïc nuoâi soáng töø soâng Haäu. Soâng Haäu ngoaøi giaù trò cung caáp nguoàn nöôùc ngoït, thuûy saûn, ñöôøng giao thoâng thuûy quan troïng, coøn laø moät taøi nguyeân DLST raát coù giaù trò thu huùt khaùch du lòch quoác teá vaø noäi ñòa. Khai thaùc tour du thuyeàn treân soâng Haäu töø Caàn Thô leân Chaâu Ñoác hoaëc töø Caàn Thô ra bieån, keát hôïp tham quan caùc nhaø vöôøn coàn soâng seõ trôû thaønh tuyeán DLST haáp daãn, raát thuaän lôïi cho vieäc quaûn lí, khai thaùc DLST.

3. ÑIEÅM DLSTTN SOÂNG VAØM COÛ ÑOÂNG (LONG AN).

Soâng Vaøm Coû coù lòch söû hình thaønh laâu hôn soâng Tieàn, goàm 2 nhaùnh soâng Vaøm Coû Ñoâng vaø

Vaøm Coû Taây cuøng ñoå ra cöûa soâng Soaøi Raïp.

Soâng Vaøm Coû Ñoâng baét nguoàn töø Campuchia, daøi 270 km, chaûy theo höôùng taây baéc - ñoâng nam, nöôùc trong xanh. Ñoaïn chaûy qua tænh Long An daøi 145 km, roäng 170 m, ñoä saâu trung bình 10 m. Vaøo muøa luõ, soâng chòu aûnh höôûng cuûa löôïng nöôùc soâng Mekong ñoå veà, nhöng vaøo muøa caïn löôïng nöôùc raát ít, löu löôïng nöôùc bình quaân chæ ñaït 34m3/giaây, caïn nhaát laø trong thaùng IV chæ coøn 10m3/giaây vaø chòu aûnh höôûng ñieàu tieát cuûa thuûy trieàu xaâm nhaäp maën. Loøng soâng töông ñoái quanh co vôùi heä soá uoán khuùc 1,98; ñoä doác loøng soâng chæ ñaït 0,011%. Soâng coù haøng chuïc kinh raïch lôùn nhoû luoàn saâu vaøo caùc thoân xoùm, trong ñoù coù raïch Thuû Thöøa noái lieàn hai nhaùnh soâng Vaøm Coû Ñoâng vaø Vaøm Coû Taây. Ngoaøi giaù trò cuûa soâng veà giao thoâng thuûy, thuûy saûn ngoït lôï, soâng Vaøm Coû Ñoâng coøn laø moät taøi nguyeân DLST coù yù nghóa vuøng vaø ñòa phöông. Coù theå ñöa vaøo khai thaùc DLST, ñoaïn töø caàu Beán Löùc ñeán caàu Goø Daàu vôùi loaïi hình tham quan, thöôûng ngoïan caûnh quan sinh thaùi soâng nöôùc doïc hai beân bôø soâng qua caùc thò traán Beán Löùc, Ñöùc Hoøa, Goø Daàu (Taây Ninh), thöôûng thöùc ca taøi töû

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh vaø tieáp xuùc cuoäc soáng ñôøi thöôøng cuûa noâng daân Vaøm Coû Ñoâng, hoaëc nhöõng ngheä nhaân nuoâi ngöïa ñua Ñöùc Hoøa ñaõ moät thôøi noåi tieáng ôû Nam Boä.

4. ÑIEÅM DLSTTN SOÂNG VAØM COÛ TAÂY (LONG AN).

Soâng Vaøm Coû Taây baét nguoàn töø khu ñaàm laày ôû Campuchia chaûy vaøo ñòa phaän tænh Long An qua kinh Caùi Coû, roài hôïp löu vôùi soâng Vaøm Coû Ñoâng ñoå ra cöûa soâng Soaøi Raïp. Ñoaïn soâng chaûy qua Long An daøi 185km, theo höôùng taây baéc - ñoâng nam, chieàu roäng trung bình 110m, ñaùy soâng khaù saâu, loøng soâng quanh co uoán khuùc (heä soá uoán khuùc hôn 1,5), ñoä doác loøng soâng nhoû (0,02%). Cheá ñoä baùn nhaät trieàu cuûa bieån taùc ñoäng ñeán cheá ñoä thuûy vaên cuûa soâng Vaøm Coû Taây maïnh hôn treân soâng Vaøm Coû Ñoâng. Hieän töôïng nöôùc lôùn, nöôùc roøng khoâng xaûy ra cuøng vôùi söï leân xuoáng cuûa thuûy trieàu maø xaûy ra chaäm hôn vôùi bieân ñoä khaùc nhau theo ngaøy ñeâm vaø theo muøa. Muøa luõ baét ñaàu töø thaùng VIII ñeán thaùng XII, töông öùng vôùi caùc thaùng möa nhieàu trong naêm, nöôùc soâng Meâ Koâng daâng cao traøn veà soâng Vaøm Coû Taây theo hai höôùng: höôùng töø soâng Tieàn traøn qua caùc kinh Hoàng Ngöï - Long An, Ñoàng Tieán - Phöôùc Xuyeân vaø höôùng theo kinh Caùi Coû traøn xuoáng... Luùc baáy giôø, soâng Vaøm Coû Taây ñoùng vai troø tieáp nhaän nguoàn nöôùc vaø tieâu thoaùt nöôùc cho Ñoàng Thaùp Möôøi ra höôùng Bieån Ñoâng. Khi möïc nöôùc ôû thò traán Moäc Hoùa (Long An) daâng cao 3 m thì haàu heát caùc vuøng truõng Ñoàng Thaùp Möôøi ñeàu bò nöôùc daâng traøn ngaäp laøm cho vuøng ven soâng Vaøm Coû Taây bò ngaäp nöôùc ôû phía thöôïng nguoàn cho ñeán Taân Thaïnh (Long An) vaø aûnh höôûng cuûa trieàu bò ñaåy luøi veà phía haï löu. Soâng Vaøm Coû Taây trôû thaønh caûnh quan muøa nöôùc noåi, nöôùc ngoït vaø trong xanh. Vaøo muøa caïn, nguoàn nöôùc giaûm taïo moâi tröôøng thuaän lôïi cho thuûy trieàu xaâm nhaäp saâu veà phía thöôïng nguoàn, gaây tình traïng nhieãm maën vôùi maøu nöôùc trong xanh bieân bieác. Vaøo ñaàu muøa möa, pheøn bò röûa troâi taïo thôøi kyø nöôùc chua traøn töø caùc kinh raïch ra soâng Vaøm Coû Taây, nhaát laø vaøo thaùng VI, hay thaùng VII tuøy theo möa sôùm hay möa muoän, maøu nöôùc trong vaét.

Thuûy cheá cuûa soâng Vaøm Coû Taây ñaõ taïo cho soâng hình thaønh caùc thuûy vöïc nöôùc ngoït, nöôùc lôï vaø nöôùc maën vôùi caùc quaàn theå thöïc vaät thích nghi. Thuûy vöïc nöôùc ngoït quanh naêm phaùt trieån caùc loaïi caây caø na, chieác, gaùo, caø daêm, ... Thuûy vöïc nöôùc lôï xuaát hieän caùc loaïi caây bình baùt, döùa gai, traâm goái xen laãn vôùi caùc loaïi caây muø u, tra, nhaøu, döøa nöôùc. Caøng gaàn cöûa bieån phaùt trieån caùc loaïi caây döøa nöôùc, coùc, quao nöôùc, oâ roâ, coùc keøn, laùc nöôùc, maùi daàm, giaù, chaø laø, baàn, maám, ñöôùc. Ñaëc bieät ôû phía ñaàu nguoàn soâng Vaøm Coû Taây hieän nay coøn giöõ ñöôïc moät khu BTTN Laùng Sen- Ñoàng Thaùp Möôøi coù giaù trò baûo toàn ña daïng sinh hoïc vaø khai thaùc DLST. Cuøng vôùi quaù trình khaån hoang, khai thaùc taøi nguyeân, con ngöôøi ñaõ bieán ñoåi soâng Vaøm Coû Taây töø HST töï nhieân sang HST nhaân vaên soâng nöôùc vaø coù tieàm naêng khai thaùc du lòch. Coù theå ñöa vaøo khai thaùc ñoaïn soâng töø thò xaõ Taân An leân ñeán thò traán Moäc Hoùa vôùi loaïi hình DLST nhö du thuyeàn treân soâng, tham quan, thöôûng ngoaïn. Neáu ñöôïc ñaàu tö taïo nhieàu saûn phaåm du lòch ña daïng ven soâng vôùi caùc nhaø beø nuoâi caù, choøi caâu caù, coâng vieân bôø soâng, nhaø noåi treân soâng daïng bungalow..., keát hôïp toân taïo caùc di tích lòch söû ven soâng, taïo caùc saûn phaåm DLST cuûa khu BTTN Laùng Sen seõ ñöa soâng Vaøm Coû Taây trôû thaønh tuyeán DLST soâng nöôùc haáp daãn khaùch du lòch quoác teá vaø noäi ñòa töø Ñoâng Nam Boä ñeán. 5. ÑIEÅM DLSTTN SOÂNG DÖÔNG ÑOÂNG (PHUÙ QUOÁC).

Soâng Döông Ñoâng daøi 15km, baét nguoàn töø daõy nuùi Haøm Ninh, goàm nhieàu con suoái nhoû hôïp thaønh, chaûy uoán khuùc quanh caùc ñoàng coû roài ñoå ra bieån phía taây. Nhìn töø treân cao, soâng Döông Ñoâng töïa nhö tranh roàng ngaäm ngoïc uoán löôïn giöõa trôøi xanh meânh moâng. Ñaàu roàng quay ra bieån phía taây, ñuoâi vaét leân daõy nuùi Haøm Ninh. Haït ngoïc laø daõy coàn caùt traéng mòn ven cöûa bieån. Nhaø thô

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh Ñoâng Hoà mieâu taû soâng Döông Ñoâng nhö sau: "Ngöôøi khaùch du quan môùi ñeán Döông Ñoâng caûm ñöôïc caùi ñeïp tröôùc nhaát laø caûnh cöûa naøy, moät beân laø baõi caùt traéng, boùng döông tha thöôùt, moät beân laø gheành ñaù nhö caùi ñoài con, chaén ngang vaøm soâng, hình theå goà gheà, kyø kyø quaùi quaùi, chieàu chieàu treøo leân gheành ñaù aáy maø troâng caûnh bieån trôøi hoâm, nöôùc maây man maùc, beân kia boùng taø döông baûng laûng, beân naøy chieác thuyeàn troâng vaøm soâng xuoâi ra, caùnh buoàm traéng phaát qua gheành ñaù bieác, muõi thuyeàn reõ nöôùc thì ñeïp bieát chöøng naøo". Soâng Döông Ñoâng tuy khoâng daøi baèng soâng Cöûa Caïn (28km) nhöng coù tieàm naêng veà nguoàn nöôùc ngoït, giao thoâng thuûy, taïo caûnh quan sinh thaùi nhaân vaên soâng nöôùc cho thò traán Döông Ñoâng. Ngoaøi ra, soâng Döông Ñoâng coøn coù tieàm naêng DLST soâng nöôùc vôùi loaïi hình du thuyeàn treân soâng duy nhaát ôû huyeän ñaûo Phuù Quoác.

6. ÑIEÅM TNDLST SUOÁI TRANH (PHUÙ QUOÁC).

Ñòa danh suoái Tranh ñöôïc haàu heát cö daân huyeän ñaûo Phuù Quoác bieát ñeán. Xuaát phaùt cuûa ñòa danh naøy laø do doøng suoái ñeïp töïa nhö tranh. Coù ngöôøi cho raèng doøng nöôùc baét nguoàn töø caùc khe nhoû cuûa caùc ngoïn nuùi thuoäc daõy Haøm Ninh, men theo nhöõng khe ñaù, chaûy löôïn qua nhöõng traûng tranh roäng lôùn tröôùc khi ñoå xuoáng thaønh con suoái, neân goïi laø suoái Tranh. Suoái Tranh daøi 15km, doøng nöôùc trong veo, chaûy qua caùc ngoõ ngaùch cuûa nuùi ñoài, vöôït qua nhöõng khoâí ñaù lôùn taïo neân thaùc nöôùc cao vaø hoà roäng. Caûnh quan suoái Tranh hoang daõ vôùi röøng caây xanh töôi moïc chen vaøo ñaù, nhieàu nhaùnh phong lan baùm vaøo thaân caây toûa muøi höông, töø xa vang voïng tieáng hoùt cuûa chim röøng xen laãn vôùi aâm thanh cuûa thaùc nöôùc ñoå. Chuùng quyeän vaøo nhau taïo neân moät aâm höôûng ñoäc ñaùo thaâm saâu huøng vó cuûa nuùi röøng. Du khaùch ñeán suoái Tranh ngaém thaùc nöôùc ñoå, taém suoái, caâu caù, haùi phong lan. Ñaëc bieät, töø ñaây du khaùch tieáp tuïc khaùm phaù ñoäng Hang Dôi ôû ñoä cao 300m, ñoäng saâu 60m vôùi nhöõng hang thaïch nhuõ tuyeät ñeïp. Suoái Tranh laø moät taøi nguyeân du lòch töï nhieân ñoäc ñaùo, haáp daãn du khaùch, raát thích hôïp vôùi loaïi hình DLST daõ ngoaïi, thaùm hieåm.

7. ÑIEÅM TNDLST SUOÁI ÑAÙ BAØN (PHUÙ QUOÁC).

Suoái Ñaù Baøn naèm caùch trung taâm thò traán Döông Ñoâng khoaûng 16km veà phía ñoâng. Ñi theo tuyeán loä Döông Ñoâng - Baéc ñaûo, caùch thò traán khoaûng 1km, reõ phaûi theo con ñöôøng ñaát quanh co seõ ñöa du khaùch ñeán suoái Ñaù Baøn. Töông töï nhö suoái Tranh, suoái Ñaù Baøn baét nguoàn töø daõy nuùi Haøm Ninh, doøng nöôùc töø treân cao ñoå xuoáng qua nhöõng khoái ñaù taûng lôùn, baèng phaúng naèm san saùt nhau taïo thaønh suoái, ñöôïc goïi laø suoái Ñaù Baøn. Caûnh quan suoái Ñaù Baøn thô moäng vôùi thôøi tieát maùt meû, doøng nöôùc xanh trong, chim hoùt ríu rít, tieáng suoái roùc raùch, röøng caây baït ngaøn töïa nhö böùc tranh thuûy maïc tuyeät vôøi. Suoái Ñaù Baøn coù söùc haáp daãn du khaùch vôùi loaïi hình DLST trôû veà thieân nhieân hoang daõ, con ngöôøi caûm thaáy thaân thieän vaø haøi hoøa vôùi moâi tröôøng. Neáu ñöôïc ñaàu tö veà ñöôøng saù, dòch vuï du lòch, toân taïo saûn phaåm du lòch haáp daãn, suoái Ñaù Baøn seõ trôû thaønh moät ñieåm DLST haáp daãn du khaùch ñeán huyeän ñaûo Phuù Quoác.

8. ÑIEÅM DLSTTN BAÕI TAÉM COÀN TIEÂN (ÑOÀNG THAÙP).

Coàn Tieân laø moät coàn soâng ñöôïc hình thaønh ven soâng Haäu, thuoäc xaõ Ñònh Hoùa, huyeän Lai Vung, tænh Ñoàng Thaùp. Laøng Ñònh Hoùa naèm beân taû ngaïn soâng Haäu, coù töø thôøi Gia Long, vôùi nhieàu con raïch lôùn nhoû aên thoâng soâng Tieàn. Coàn Tieân laø moät saûn phaåm boài tuï phuø sa cuûa caùc con raïch Boà Huùc, Caùi Saâu, raïch Baøu vaø doøng soâng Haäu. Coàn noåi leân treân maët nöôùc vaøo naêm 1984 vaø ñang trong quaù trình phaùt trieån vôùi söï boài tuï haøng naêm vaø taïo thaønh baõi caùt vaøng keùo daøi doïc hai beân bôø coàn. Vaøo muøa khoâ caïn, nöôùc soâng Haäu trong xanh, ngöôøi daân quanh coàn luõ löôït ñeán taém, ñoâng vui nhaát

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh laø dòp Teát Ñoan Ngoï haøng naêm (5/5 AL), coù naêm leân ñeán 5.000 ngöôøi. Coàn Tieân ngaøy nay thaät söï laø moät baõi taém nöôùc ngoït cuûa ngöôøi daân ngheøo vaøo muøa heø oi böùc. Ngöôøi daân ôû vuøng ÑBSCL quanh naêm lam luõ laøm aên khoâng coù ñieàu kieän ñi taém bieån ôû Vuõng Taøu, Long Haûi thì vieäc ñi taém coàn laø moät caùi thuù, raát thuaän lôïi vôùi phöông tieän ghe xuoàng laïi khoâng phaûi maát tieàn. Hieän nay, vieäc bieán Coàn Tieân trôû thaønh baõi taém lyù töôûng cho ngöôøi daân Ñoàng Thaùp vaø quanh vuøng laø moät vaán ñeà böùc xuùc vaø nhieàu khoù khaên. Ngoaøi tuyeán loä OÂ Moân (Caàn Thô) bôø taây soâng Haäu, cô sôû haï taàng phía huyeän Lai Vung coøn yeáu keùm. Ngöôøi daân ñeán taém Coàn Tieân chuû yeáu vaãn baèng phöông tieän ghe xuoàng. Huyeän Lai Vung ñang tieán haønh thi coâng con loä töø thò traán Lai Vung xuoáng Coàn Tieân daøi khoaûng 15km. Coâng ty Du lòch Ñoàng Thaùp ñang coù keá hoaïch xaây döïng Coàn Tieân thaønh baõi taém coù ñieàu kieän sinh hoaït vaø tieän nghi toái thieåu nhö caàu taøu, phao giôùi haïn, toå cöùu hoä, nhaø taém nhaèm ñaûm baûo an toaøn traät töï vaø veä sinh moâi tröôøng. Döï kieán seõ qui hoaïch laïi toaøn boä 13 ha chaïy daøi 3km töø vaøm raïch Caùi Saâu, xuoáng vaøm raïch Boà Huùc, töøng böôùc ñaàu tö nuoâi troàng caây - coøn ñaëc saûn nhö xoaøi, böôûi, quít hoàng, nhaõn, choâm choâm, nuoâi caù hoâ, boâng lau, toâm caøng, oác gaïo, cua ñinh, taïo saûn phaåm DLST ñoäc ñaùo mieät coàn. Neáu ñöôïc ñaàu tö toát, Coàn Tieân seõ trôû thaønh coâng vieân coàn soâng ñoäc ñaùo phuïc vuï cho nhu caàu tham quan, taém coàn thöôûng thöùc ñaëc saûn vöôøn caây, caù toâm cuûa ngöôøi daân ñòa phöông, töøng böôùc thu huùt khaùch du lòch quanh vuøng vaø quoác teá.

9. ÑIEÅM DLSTTN COÀN TIEÂN (BEÁN TRE)

Coàn Tieân laø moät dieän sinh thaùi coàn soâng ñöôïc hình thaønh do quaù trình boài tuï phuø sa cuûa soâng Haøm Luoâng, thuoäc ñòa phaän xaõ Tieân Long, huyeän Chaâu Thaønh (Beán Tre), caùch thò xaõ Beán Tre 30 km veà phía taây baéc. Dieän tích phaàn ñaát noåi roäng 7ha, ven coàn coù nhieàu baõi caùt, moâi tröôøng nöôùc trong saïch raát thích hôïp cho vieäc khai thaùc DLST vôùi loaïi hình theå thao döôùi nöôùc nhö: taém soâng, du thuyeàn, vaø nghæ döôõng. Coàn Tieân ñöôïc xem laø moät trong nhöõng ñieåm du lòch chieán löôïc trong phöông höôùng phaùt trieån du lòch cuûa tænh Beán Tre vaø ñöôïc xaùc ñònh laø ñieåm DLST thuoäc tour cuûa Coâng ty EEM (Phaùp) töø Sapa – Bình Thuaän – Coàn Tieân – Caàn Thô – An Giang. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, vaøo nhöõng ngaøy nghæ leã, teát, khaùch noäi ñòa tænh Beán Tre vaø caùc tænh laân caän keùo nhau veà Coàn Tieân vui chôi, giaûi trí, taém soâng, ñoâng nhaát laø dòp leã teát Ñoan Ngoï (5/5 AL). Nhaèm taïo tieàn ñeà phaùt trieån du lòch Beán Tre, taïo vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, taêng thu ngaân saùch ñòa phöông, coâng ty du lòch Beán Tre lieân doanh vôùi coâng ty EEM xaây döïng laøng DLST Coàn Tieân vôùi toång kinh phí 4 trieäu USD. UBND tænh Beán Tre ñaõ giao ñaát cho coâng ty EEM vaøo 8/1996 vôùi dieän tích xaây döïng 40.00 m2. Döï aùn DLST Coàn Tieân ñaõ boài hoaøn giaûi toaû 4 ha ñaát vôùi chi phí 1,1 tyû ñoàng. Trong giai ñoaïn 2000 – 2005 xaây döïng laøng DLST Coàn Tieân vôùi ba khu: khu ôû goàm caùc phoøng nguû vôùi tieän nghi vaø phuïc vuï ñaày ñuû; khu nhaø coâng coäng laø nôi ñoùn khaùch, sinh hoaït tham quan, aên nghæ, caùc khu vui chôi giaûi trí treân bôø vaø döôùi nöôùc; khu phuïc vuï goàm caùc boä phaän phuïc vuï cho nôi ôû vaø khu coâng coäng. Döï kieán seõ hoaøn thaønh vaøo naêm 2005. Ngoaøi ra, coâng ty EEM coøn ñaàu tö xaây döïng khaùch saïn 3 sao taïi thò xaõ Beán Tre, coâng trình ñaõ tieán haønh ñoäng thoå ñaáu thaàu vaø ñang choïn thaàu ñeå xaây döïng. Trong töông lai khi caàu Raïch Mieãu noái TP. Myõ Tho vôùi tænh Beán Tre thì ñieåm DLSTTN Coàn Tieân seõ coù yù nghóa quoác teá vaø quoác gia.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh 10. ÑIEÅM DLSTTN COÀN OÂNG TRANG

Coàn OÂng Trang thuoäc xaõ Vieân An, huyeän Ngoïc Hieån, tænh Caø Mau. Ñaây laø laø coàn caùt noåi

giöõa cöûa bieån OÂng Trang goàm hai daõy coàn vôùi dieän tích khoaûng 212 ha goàm:

- Coàn ngoaøi: coù dieän tích 92 ha goàm hai boä phaän, moät boä phaän noåi treân maët nöôùc coù dieän tích 30 ha, thaûm thöïc vaät treân coàn chuû yeáu laø caây maém, coøn boä phaän chìm döôùi nöôùc coù dieän tích khoaûng 62 ha.

Cöûa OÂng Trang laø cöûa bieån hieän ñang coù toác ñoä boài laéng nhanh vì theá hai beân bôø ñeàu coù baõi

- Coàn trong: coù dieän tích khoaûng 120 ha, coù chieàu daøi khoaûng 3800m, choå roäng nhaát gaàn 400m. Thaûm höïc vaät röøng töï nhieân ôû ñaây chuû yeáu laø caây maém vaø ñöôùc taïo neân böùc tranh thuûy maïc röøng bieån, soâng nöôùc höõu tình gaây aán töôïng ñoäc ñaùo ñoái vôùi du khaùch ñeán thöôûng ngoïan. boài sình laày coøn chìm döôùi maët nöôùc. Caûnh quan töï nhieân coàn OÂng Trang laø moät toång theå sinh thaùi töï nhieân ñoäc ñaùo cuûa HST ñaát ngaäp nöôùc vuøng ven bieån cöûa soâng raát thích hôïp cho vieäc khai thaùc DLST vôùi loaïi hình ngaém caûnh, du thuyeàn treân soâng nöôùc, taïo caûm giaùc maïnh ñöa du khaùch trôû veà vôùi thieân nhieân hoang daõ soâng nöôùc. Heä ñoäng vaät hoang daõ treân coàn coù quaàn theå khæ vaø caùc loaøi chim, ñaëc bieät laø caùc loaøi chim di cö thöôøng taäp trung töø coàn OÂng Trang ñeán Muõi Caø Mau. Keát quaû khaûo saùt sô boä cuûa toå chöùc Birdlife vaøo naêm 1999 vaø naêm 2000 cho thaáy coù 15 loaøi chim di cö, trong ñoù coù söï hieän dieän cuûa moàng beå (Laridae), coø Trung Quoác (Egretta Eulophotes) coù maët khaù nhieàu. Ñaëc bieät coøn coù loaøi reõ moû ñoû hoàng naâu (Numentius madagascariensis) laø loaøi coù trong saùch ñoû IUCN, nhaøn maøo (Tena bergì) laø loaøi coù trong saùch ñoû Vieät Nam.

Cô sôû vaät chaát haï taàng kyõ thuaät ôû ñaây chöa coù gì ñaùng keå, neân vieäc xaây döïng caùc coâng trình phuïc vuï du lòch gaëp nhieàu khoù khaên vì ñieàu kieän xaây döïng caùc coâng trình ñieàu xaây döïng treân maët nöôùc. Nhaèm taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc khai thaùc DLST ôû ñaây, caàn taäp trung ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng nhö caàu taøu, beán ñaäu, heä thoáng ñöôøng boä ñi trong röøng, caùc choøi döøng chaân, caùc choøi quan saùt, caùc nhaø veä sinh tö hoaïi, caùc quaày giaûi khaùt, caùc quaày daønh cho du khaùch thöôûng thöùc caùc moùn aên ñaëc saûn cuûa bieån. Caùc saûn phaåm DLST caàn taïo ra ñeå phuïc vuï du khaùch laø quan saùt chim coù, röøng maám, coàn noåi chìm theo nhòp ñieäu trieàu, baét ngheâu, taém coàn, du thuyeàn, thöông thöùc ñaëc saûn coàn.

11. ÑIEÅM DLSTTN ÑAÀM THÒ TÖÔØNG (CAØ MAU).

Ñaàm Thò Töôøng coøn goïi laø ñaàm Baø Töôøng, daøi khoaûng 7 km, roäng khoaûng 1 km, naèm loït vaøo 2 xaõ Phong Laïc (huyeän Traàn Vaên Thôøi) vaø xaõ Phuù Myõ (huyeän Caùi Nöôùc) cuûa tænh Caø Mau. Ngaøy tröôùc ñaàm Thò Töôøng laø moät nhaùnh soâng Ñoàng Cuøng aên thoâng vôùi soâng OÂng Ñoác vaø soâng Baûy Haùp, laâu ngaøy do phuø sa soâng bieån boài tuï laøm cho nhaùnh soâng caïn daàn thaønh ñaàm caïn. Thaûm thöïc vaät röøng phaùt trieån xung quanh ñaàm chuû yeáu laø döøa nöôùc, ñöôùc, baàn, maém. Ñöùng ôû ñaây nhìn veà hai phía ñaàm troâng muùt taàm maét nhö moät caûnh quan vuøng bieån yeân tónh. Doïc theo hai beân bôø ñaàm, raûi raùc ñaây ñoù laø nhöõng daûi ñaêng roï ñaùnh baét toâm caù cuûa ngö daân.

Ñaàâm roäng khoaûng 1000 ha bao goàm ñaàm treân, ñaàm giöõa vaø ñaàm döôùi, nôi saâu nhaát chöa ñaày 2m ôû loøng laïch, coøn ôû ngoaøi loøng lach saâu trung bình 0,8 – 1,2 m. Ñaàm chòu taùc ñoäng thöôøng xuyeân cuûa thuûy trieàu Vònh Thaùi Lan nhôø aên thoâng ra bieån bôûi con soâng Myõ Bình daøi treân 10 km.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh Ngaøy tröôùc ôû ñaàm chöùa raát nhieàu caù toâm. Töông truyeàn nhieàu ñeán noåi chæ caàn raø maùi cheøo moät ñoaïn ñaàm thì toâm, caù nhaûy vaøo xuoàng aên caû ngaøy khoâng heát. Xuoàng vaøo ñeán ñaàm heå ai goõ vaøo maïn xuoàng goïi “nöôïc ôi ñua, nöôïc ôi ñua !“ thì ñaøn caù nöôïc noåi raàm leân ñua vôùi xuoàng. Caûnh töôïng kyø thuù ñoù ngaøy nay khoâng coøn nöõa, nhöng giaù trò thuûy saûn vaãn coøn khaù lôùn vôùi söï hieän dieän cuûa 400 caên nhaø saøn nho nhoû cuûa ngöôøi daân khai thaùc toâm caù döôùi loøng ñaàm qua ngheà ñaêng luù, töùc ngheà ven ñaêng ñaët noø, ñaët lôïp ôû soâng nöôùc Nam Boä. Cöù khoaûng 100-150 m thì coù moät haøng luù, moãi haøng ñaët 5 – 10 caùi loïp, caùi noø. Vôùi chieàu daøi treân 5km töø soâng Giaùp Nöôùc ñeán kinh Baø Keïo, maët ñaàm raûi khaép bôûi caùc haøng luù baét caù toâm. Haøng thaùng cöù vaøo con nöôc trieàu ba möôi aâm lòch, treân khaép maët ñaàm coù ñeán haøng traêm xuoàng ñeán khai thaùc vaø ñeán ñeâm, cöù moãi mieáng ñaêng luù ñöôïc treo moät aùnh ñeøn vaøng laáp laùnh taïo neân ñeâm hoa ñaêng kyø thuù vôùi haøng traêm aùnh ñeøn lung linh soi khaép maët cuûa ñaàm.

Ñöôøng vaøo ñaàm khaù haáp daãn, töø kinh xaùng Loä Xe, baèng phöông tieän voû laõi, du khaùch seõ rôøi chôï Caùi Nöôùc roài chaïy ñaâm thaúng ra höôùng ñaàu kinh Laùng Töôïng baêng qua xaõ Taân Höng Ñoâng ñeå laàn qua kinh Choáng Myõ ñoå vaøo soâng Giaùp Nöôùc. Töø ñaây voâ tieáp tuïc tôùi vaøm Khaåu Beø laø ñeán ñaàm Thòø Töôøng.

Ñaàm Thò Töôøng ngaøy nay laø moät daïng sinh thaùi ñaàm laày nöôùc lôï phong phuù thuûy saûn, vaãn coøn ñaäm neùt hoang daõ, moät ñieåm taøi nguyeân DLST raát haáp daãn du khaùch vôùi loaïi hình an döôõng, nghæ ngôi, du thuyeàn ñoäc ñaùo duy nhaát ôû vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long nhöng hieän nay ñaàm vaãn coøn nguû yeân chöa ñöôïc daùnh thöùc. Vôùi tieàm naêng haáp daãn cuûa ñaàm, tænh Caø Mau ñang coù döï aùn ñaàu tö du lòch ôû ñaây vôùi qui moâ roäng 700 ha. Nguoàn voán ñaàu tö chuû yeáu töø voán ngaân saùch, voán phaùt trieån noâng nghieäp, voán vay ngaân haøng vaø voán töø trong daân. Noäi dung ñaàu tö cuûa döï aùn laø caûi taïo troàng röøng, taïo caùc vöôøn caây aên traùi, ven ñaàm keát hôïp nuoâi thuûy saûn, taïo nguoàn thöùc aên ñaëc saûn phuïc vuï du khaùch. Ngoaøi ra, döï aùn coøn ñaàu tö cô sôû haï taàng du lòch, ñöôøng ñi, ñieän thaép saùng, laäp caùc quaày aên uoáng, giaûi khaùt vaø nhaø nghæ ñôn giaûn daïng bungalow. Neáu ñöôïc ñaàu tö toát, taïo saûn phaåm du lòch phong phuù, ña daïng gaén vôùi thieân nhieân soâng nöôùc, ñaàm Thò Töôøng seõ trôû thaønh moät ñieåm DLST haáp daãn ôû tænh Caø Mau vaø vuøng ÑBSCL.

12. ÑIEÅM DLSTTN ÑAÀM ÑOÂNG HOÀ.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

Ñaàm Ñoâng Hoà naèm veà phía ñoâng thò xaõ Haø Tieân, daøi khoaûng 3 km, roäng gaàn 2 km. Phía höõu ngaïn coù nuùi Nguõ Hoà, phía taû ngaïn laø daõy ñoài Toâ Chaâu, phía ñoâng coù soâng Giang Thaønh, phía taây coù soâng Haø Tieân, thoâng vôùi vuõng bieån Thuaän Yeân. Chính vì vaäy ngöôøi daân ôû ñaây ñaõ bieát khai thaùc theá maïnh naøy ñeå phaùt trieån ngaønh khai thaùc thuyû saûn.

Treân maët ñaàm khi nöôùc trieàu xuoáng loä ra nhöõng baõi coàn caùt ngaàm. Saùng sôùm bình minh haøng ngaøy (khoaûng 6h30), Maët Trôøi ñaõ baét ñaàu chieáu saùng cho caû ñaàm, thuûy trieàu vaøo luùc naøy ñaõ ruùt xuoáng loä ra nhöõng baõi boài, coàn caùt ngaàm. Maët nöôùc ñaàm töông ñoái yeân tónh, gioù maùt trong laønh, taïo neân caûnh quan bình minh treân ñaàm Ñoâng Hoà mang saéc thaùi ñoäc ñaùo, hieám gaëp ôû nhöõng ñaàm khaùc cuûa vuøng ven bieån Vieät Nam. Tính chaát lí hoùa cuûa ñaàm dieãn bieán theo nhòp ñieäu muøa. Ñoä maën nöôùc ôû ñaàm thay ñoåi theo muøa, muøa khoâ maën, muøa luõ ôû ñoàng baèng soâng Cöûu Long do nöôùc luõ taäp trung chaûy theo kinh Vónh Teá, ñoå vaøo soâng Giang Thaønh neân nöôùc ôû ñaàm trôû neân ngoït. Thaûm thöïc vaät ven bôø hoà chuû yeáu laø döøa nöôùc, maém, moät ít ñöôùc veït. Nguoàn thuûy saûn khaù phong phuù ñaõ ñöôïc ngöôøi daân taän duïng khai thaùc töø bao ñôøi nay baèng ñaêng roï vaø nuoâi troàng thuûy saûn maø tieâu bieåu nhaát laø nuoâi toâm.

Nhôø naèm ôû vò trí caïnh beân thò xaõ ñang phaùt trieàn ñoâ thò hoùa cao, vôùi ñöôøng bôø ñaàm ñöôïc keø ñaù, coù caàu noåi vaø caàu beâ toâng baét qua (2003), phoá chôï mua baùn saàm uaát ngaøy ñeâm ñaõ taïo neân caûnh quan ñoäc ñaùo cuûa ñaàm. Ñaëc bieät vaøo nhöõng ñeâm raèm, maët nöôùc hoà phaúng laëng, thô moäng, trôøi quang maây taïnh, du khaùch ñöùng töø bôø ñaàm coù theå nhìn thaáy chieác aán nguyeät in troøn vaèng vaët treân maët göông khoâng chuùt gôïn soùng neân thò daân ôû ñaây thöôøng goïi teân ñaàm naøy laø Ñoâng Hoà - AÁn Nguyeät. Vaøo nhöõng ñeâm traêng, du khaùch du thuyeàn treân ñaàm Ñoâng Hoà vôùi thuù tieâu khieån uoáng röôïu ngaâm thô, thöôûng thöùc ñôøn ca taøi töû thì khoâng coù gì thuù vò cho baèng.

Caûnh quan sinh thaùi ñaàm Ñoâng Hoà hieän nay vaán coøn ôû daïng tieàm naêng, chöa coù caùc dòch vuï khai thaùc du lòch. Thò xaõ Haø Tieân ñaõ caûi taïo toát heä thoáng ñöôøng phoá, coù raát nhieàu cô sôû nhaø troï, khaùch saïn, tieäm aên phuïc vuï ñaùp öùng moïi ñoái töôïng khaùch du lòch sang heøn. ÔÛ ñaây caàn ñaàu tö taïo ra caùc saûn phaåm DLST haáp daãn nhö taém coàn theo nöôùc trieàu, du thuyeàn keát hôïp ñôøn ca taøi töû nhö ôû soâng Höông cuûa thaønh phoá Hueá, tham quan soâng Giang Thaønh vaø kinh Vónh Teá, tìm hieåu sinh hoaït ñôøi thöôøng cuûa ngö daân khai thaùc ñaêng roï, du thuyeàn löôùt vaùn…

13. ÑIEÅM TNDLST NUÙI CAÁM

Khu vöïc Nuùi Caám hay coøn goïi laø Thieân Caám Sôn laø ngoïn nuùi cao nhaát, lôùn nhaát naèm trong daõy Thaát Sôn huøng vó thuoäc xaõ An Haûo, huyeän Tònh Bieân, tænh An Giang caùch trung taâm thaønh phoá Long Xuyeân khoaûng 90 km theo quoác loä 91 reõ qua tænh loä 948, caùch thò xaõ Chaâu Ñoác 30 km. Treân ñöôøng ñi töø nuùi Sam, nhìn töø döôùi chaân nuùi leân ñænh ta thaáy Nuùi Caám uy nghi vaø huøng vó moïc leân giöõa vuøng ÑBSC, cao 710 m, ñöôïc caáu taïo bôûi ñaù granit.

Ñòa danh nuùi Caám theo truyeàn thuyeát cho raèng nôi ñaây raát hieåm trôû, nhieàu thuù döõ khoâng ai daùm tôùi, chæ coù nhöõng nhaân vaät sieâu hình ñöôïc theâu deät moät caùch huyeàn bí ngöï trò treân nhöõng voà cao neân ngöôøi daân quanh vuøng nuùi naøy töï caám mình khoâng ñöôïc xaâm phaïm ñeán khu vöïc ñoù, laâu daàn teân goïi nuùi Caám trôû thaønh phoå bieán. Truyeàn thuyeát thöù hai keå raèng: ngaøy xöa Nguyeãn AÙnh bò quaân Taây Sôn ñuoåi ñaùnh phaûi chaïy leân nuùi troán neân truyeàn leänh khoâng cho baát cöù ai leân nuùi vaø töø ñoù coù teân laø nuùi Caám.

Thöïc teá cho thaáy, vôùi söï ñònh cö cuûa con ngöôøi, cuøng vôùi caùc taùc ñoäng thuùc ñaåy söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, moâi tröôøng töï nhieân bò bieán ñoåi saâu saéc. Thaûm thöïc vaät röøng nguyeân thuûy ôû ñaây

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh cuõng bò phaù hoaïi vaø bieán daïng. Ñieàu naøy chuùng ta caøng thaáy roõ vaø nhìn thaáy ñöôïc treân ñöôøng chuùng ta ñi khaûo saùt töø chaân nuùi leân ñeán ñænh nuùi. Phaàn lôùn caùc thaûm thöïc vaät nguyeân thuûy chæ coøn laïi veát tích. Thay vaøo ñoù laø caùc kieåu sinh caûnh töï nhieân daïng thöù sinh, thoaùi hoaù vaø phaàn lôùn laø dieän tích kieåu sinh caûnh nhaân taïo theå hieän qua caùc kieåu söû duïng khaùc nhau (thoå cö, röøng troàng, raãy, vöôøn caây aên traùi nhö mít, chuoái, döùa …) Doïc ñöôøng ñi coù caây laáy goã nhöng laø daïng troàng coøn raát ít. Hai beân ñöôøng ñi coù raát nhieàu haøng quaùn, ñöôøng ñi khoâng coøn hieåm trôû maø ñaõ ñöôïc xeáp baäc ñi deã daøng hôn. Tuy ñænh nuùi cao nhöng thoaûi neân ngöôøi daân ôû ñaây haøng ngaøy leân xuoáng beû maêng, haùi traùi caây treân nuùi gaùnh xuoáng nuùi ñeå baùn.

Trong caáu truùc vieàn ngoaøi cuûa quaàn xaõ thöïc vaät naøy coù nhieàu loaøi laù ruïng vaøo muøa khoâ nhö baèng laêng, goâ, tung … xen laãn vôùi caùc loaøi thöôøng xanh maø öu theá laø caùc loaøi thuoäc hoï sao daàu taïo neân kieåu röøng baùn thay laù cuûa röøng nhieät ñôùi gioù muøa. Hieän nay treân nuùi naøy chæ gaëp kieåu röøng ôû traïng thaùi traûng caây buïi thöù sinh.Thaønh phaàn loaøi töông ñoái ñôn giaûn, chaát löôïng röøng giaûm suùt, phaàn lôùn laø caây buïi, caây goã taùi sinh xen laãn vôùi coû tranh, lau vaø saäy. Leân ñeán gaàn ñænh do ñòa hình baèng phaúng hôn khoâng coù baäc maø ôû ñaây coù nhieàu nhaø daân vaø coù caû chôï.

Nhìn töø döôùi leân treân chuùng ta coù theå nghó raèng mình khoâng theå naøo chinh phuïc ñöôïc nuùi. Nhöng caøng ñi chuùng ta caøng thaáy thuù vò bôûi phong caûnh vaø söï khaùm phaù ngoïn nuùi coù ñoä cao nhaát ôû vuøng ÑBSCL. Vôùi ñoä cao, ñòa hình vaø nhieät ñoä neân Nuùi Caám ñöôïc coi nhö laø moät Ñaø Laït thöù hai cuûa ÑBSCL.

Nhôø coù löôïng möa lôùn, nguoàn nöôùc ôû ñaây doài daøo taïo thaønh suoái Thanh Long chaûy xung quanh chaân nuùi. ÔÛ döôùi chaân nuùi coù ñaù traàm tích coù tuoåi Triat thöôïng thuoäc heä taàng Daàu Tieáng, goàm coù caùt keát, boät keát maøu ñoû, ñaù silic, daøy 130 -150m. Treân ñænh nuùi coù ñaù granit tuoåi Kreâta.

Laâm Vieân nuùi Caám roäng gaàn 23 ha naèm beân treân nuùi Caám. Nhieät ñoä ôû ñaây töø 18-25oC, töông ñöông vôùi nhieät ñoä ôû thò xaõ Baûo Loäc (Laâm Ñoàng) raát thích hôïp cho loaïi hình du lòch nghæ döôõng vì thôøi tieát raát maùt meû vaø aám aùp. Töø ñoä cao 710m treân voà Boà Hong nhìn xuoáng chuøa Phaät lôùn troâng töïa nhö moät loøng chaûo lôùn bao quanh bôûi caùc ngoïn nuùi traäp truøng thuoäc Thieân Caám Sôn.

Caûnh quan laâm vieân ñöôïc phuû bôûi röøng caây xanh ngaùt. Töø laâm vieân coù loái moøn leân nuùi, du khaùch khoâng theå döøng chaân ngaém vaø taém suoái Thanh Long. Doøng suoái naøy löôïn quanh chaân nuùi vaøo muøa möa nöôùc trong xanh chaûy roùc raùch raát thô moäng. Ñeán laâm vieân nuùi Caám, du khaùch coù theå taän höôûng khoâng khí trong laønh gioù maùt vaø ngaém caûnh traêng treo lô löûng treân ñaàu nuùi khi ñeâm veà. Töø chaân nuùi leân ñeán ñænh, du khaùch seõ baét gaëp ôû ñaây raát nhieàu nhaø haøng, nhaø nghæ phuïc vuï khaùch ñeàu naèm caïnh suoái Thanh Long vôùi kieåu kieán truùc nhaø theo kieåu nhaø K’roâng ôû Taây Nguyeân.

Tieáp tuïc cuoäc haønh trình ñeán ngaõ ba du khaùch seõ böôùc vaøo khu “cao nguyeân Nuùi Caám”. Neáu reõ veà beân phaûi khoaûng 1 km laø ñeán voà Thieân Tueá, neáu reõ veà beân traùi theo ñöôøng doác ñi leân laø chuøa Phaät Lôùn. Treân ñöôøng ñi du khaùch gheù thaêm ñoäng Thuûy Tieân, qua OÂ Caùt thaêm Voà Baïch Töôïng vaø Voà Boø Hong ñænh cao nhaát cuûa nuùi Caám vaø cuõng laø ñænh cao nhaát cuûa ÑBSCL ôû ñaát lieàn. Taïi ñaây neáu trôøi trong xanh ta coù theå nhìn thaáy taän vuøng bieån Haø Tieân.

Ngoaøi veû ñeïp thieân nhieân cuûa nuùi Caám, caûnh quan nôi ñaây coøn coù veû yeân tónh vaø thieâng lieâng cuûa nhöõng ngoâi chuøa. ÔÛ Laâm Vieân nuùi Caám töø laâu ñôøi ñaõ noåi tieáng vôùi chuøa Phaät Lôùn naèm choùt voùt treân ñænh coù thaùp raát cao. Neáu ñöùng töø treân thaùp nhìn xuoáng ta coù theå quan saùt ñöôïc toaøn boä ÑBSCL. Chuøa Phaät Lôùn, nôi maø ñaïo só Nguyeãn Vaên Do (töùc Baûy Do), bieät danh oâng thaày Nuùi Caám, cuøng thôøi vôùi Thuû Khoa Huaân, Thieân Hoä Döông, Traàn Vaên Thaønh… chieâu taäp nghóa binh choáng quaân xaâm löôïc Phaùp. Nôi ñaây vôùi ñòa theá hieåm trôû, caây coái um tuøm laø caên cöù ñòa vöõng chaéc cuûa quaân vaø daân An Giang trong hai cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp vaø Myõ. Vôùi nhöõng hang ñoäng, caùc khe suoái laø nhöõng nhöõng nôi hoäi hoïp bí maät cuûa nhöõng ngöôøi yeâu nöôùc. Treân ñænh cao nhaát cuûa

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh nuùi Caám coù ñieän Boø Hong uy nghi, gioù maùt trong laønh, maây traéng quaån quanh. ÔÛ ñaây coù theå nhìn thaáy bieån Haø Tieân, nuùi Ba Theâ, nuùi Taø Lôn treân ñaát Caêmpuchia. Ngoaøi ra ôû ñaây coøn coù khu Nguyeät Ñieän (Ñieän Kín), nôi du khaùch thöôøng vaøo chieâm ngöôõng. Ñaëc bieät treân laâm vieân Nuùi Caám coøn coù caû ñoäng Thuûy Tieân treân ñoài Thieân Tueá raát thô moäng, laõng maïn. Laâm vieân Nuùi Caám thöïc söï ñaõ thu huùt raát nhieàu khaùch tham quan du lòch. Ñaây laø taøi nguyeân DLST khoâng phaûi nôi naøo cuõng coù ñöôïc thu huùt raát nhieàu khaùch du lòch quoác teá vaø quoác noäi, moät theá maïnh maø tænh An Giang caàn coù söï ñaàu tö hôn nöõa ñeå khai thaùc hieäu quaû hôn taøi nguyeân DLST nuùi Caám.

Huyeän Tònh Bieân vôùi ñaëc ñieåm laø moät huyeän mieàn nuùi, nôi sinh soáng chuû yeáu cuûa daân toäc Khmer vaø daân toäc Kinh. Vôùi khu du lòch nuùi Caám ngaøy caøng phaùt trieån nhö hieän nay ñaõ phaàn naøo laøm phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa vuøng. Röøng ôû ñaây coù vò trí quan troïng trong vieäc duy trì moâi tröôøng sinh thaùi oån ñònh khoâng chæ rieâng tænh An Giang maø coøn ñoái vôùi caû ÑBSCL noùi chung. Röøng taäp trung chuû yeáu ôû hai huyeän Tri Toân vaø Tònh Bieân, coù 255ha röøng töï nhieân thuoäc röøng nhieät ñôùi aåm, phaàn lôùn laø caây laù roäng. Ñoäng vaät trong röøng ngaøy ngaøy caøng suy giaûm do hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi gaây ra. Nhöõng naêm gaàn ñaây tænh An Giang ñaõ chuù yù nhieàu ñeán vieäc gaây laïi voán röøng nhaèm khoâi phuïc laïi heä sinh thaùi röøng ñoàng baèng vaø ñoài nuùi.

Vì vaäy ñaàu tö vaøo phaùt trieån DLST huyeän mieàn nuùi nhö Tònh Bieân laø raát caàn thieát ñeå naâng cao cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân. Töø naêm 1998, ôû An Giang du lòch phaùt trieån thaønh moät trong nhöõng chöông trình kinh teá lôùn. Töø ñoù caùc khu du lòch ñöôïc naâng caáp, môû roäng vaø qui hoaïch hôïp lí hôn. Heä thoáng giao thoâng, cô sôû haï taàng ñöôïc xaây döïng taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå phaùt trieån ngaønh naøy.

14. ÑIEÅM TNDLST NUÙI COÂ TOÂ (AN GIANG)

Coâ Toâ laø moät trong baûy ñænh nuùi thuoäc daõy nuùi Thaát Sôn – moät raøo chaén töï nhieân veà phía Taây Nam cuûa nöôùc ta. Coâ Toâ coù ñoä cao khoaûng 614m ñöùng thöù hai sau nuùi Caám thuoäc khu du lòch Ñoài Töùc Duïp, xaõ Nuùi Toâ, huyeän Tri Toân, tænh An Giang; phía taây vaø nam tieáp giaùp vôùi caùnh ñoàng luùa roäng lôùn thuoäc huyeän Hoøn Ñaát (Kieân Giang), phía ñoâng laø nhöõng caùnh ñoàng luùa roäng lôùn vaø phía baéc tieáp giaùp vôùi huyeän Tònh Bieân bôûi caùc nuùi thuoäc heä thoáng Thaát Sôn nhö nuùi Daøi, nuùi Caám ... Veà maët ñòa chaát Coâ Toâ laø moät nuùi coù caáu taïo thaïch hoïc töø ñaù hoa cöông, ñaù granit coù tuoåi ñòa chaát hình thaønh trong kyû Jura muoän cuûa Ñaïi trung sinh thuoäc phöùc heä Ñònh Quaùn. Do vò trí naèm ngay saùt bieân giôùi phía Taây nam cuûa Toå quoác, neáu vöôït ra khoûi tænh Kieân Giang seõ laø moät vuøng bieån roäng lôùn thuoäc vònh Thaùi Lan cho neân veà maët khí haäu nuùi Coâ Toâ coù moät söôøn ñoùn gioù coù möa nhieàu vaø löôïng möa töông ñoái lôùn.

Sinh vaät ôû ñaây laïi khaù phaùt trieån vaø coøn giöõ ñöôïc neùt hoang sô ít bieán ñoåi bôûi baøn tay con ngöôøi daãn ñeán quaù trình phong hoùa sinh hoïc dieãn ra khaù maïnh. Vì theá ta coù theå deã daøng baét gaëp nhöõng lôùp muøn, caùc lôùp ñaát ñaù vaø thaân theå cuûa caùc loaøi thöïc vaät ôû doïc hai beân loái ñi. Khaùc haún so vôùi caùc nuùi khaùc, ñöôøng leân ñænh cuûa Coâ Toâ khoâng ngoaèn ngheøo, quanh co chaïy theo trieàn nuùi taïo thaønh nhöõng ñöôøng voøng quanh nuùi maø ngöôïc laïi Coâ Toâ söøng söõng vaø döïng ñöùng vôùi nhöõng baäc thang ñöôïc taïo thaønh töø caùc lôùp ñaù naèm keá tieáp nhau nhö muoán chaïy thaúng leân ñænh nuùi theo moät chieàu thaúng ñöùng. Hai beân baäc thang ñoù laø nhöõng khoái ñaù to troøn vôùi nhöõng hình thuø kì dò. Ñieån hình nhö taûng ñaù lôùn coù daïng hai con Voi ñang quay löng laïi vôùi nhau, ñoù laø taûng ñaù maøu xaùm ñen, treân ñoù nhaün boùng vaø khoâng coù baát kì moät loaøi sinh vaät naøo thaäm chí treân beà maët cuûa noù coøn coù nhöõng doøng chaûy cuûa nöôùc. Caøng ñi leân cao chuùng ta seõ bò cuoán huùt bôûi nhöõng phong caûnh khaù ñeïp maét vaø khaù ñaëc bieät haáp daãn ñoâng ñaûo khaùch tham quan.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh Ngay saùt döôùi chaân nuùi Coâ Toâ laø hoà Soaøi So naèm yeân tónh vaø khuaát sau nhöõng quaùn laù vôùi nhöõng chieác voõng maéc noái tieáp nhau laø nôi döøng chaân ngaém caûnh ñaàu tieân cuûa nhöõng ai laàn ñaàu ñeán vôùi Coâ Toâ vaø ñoù cuõng laø nôi nghæ ngôi cuûa nhöõng ngöôøi leo nuùi. Soaøi So coøn coù teân goïi khaùc laø hoà Vaøng. Neùt ñoäc ñaùo cuûa Soaøi So laø nguoàn cung caáp nöôùc khoâng phaûi baét nguoàn töø caùc soâng suoái ñoå vaøo ñoïng laïi maø ñoù chính laø nôi chöùa nöôùc töø nhöõng doøng chaûy khe raûnh treân nuùi xuoáng. Chính vì vaäy, nöôùc trong hoà coù thaønh phaàn khoaùng khaù cao. Moät phaàn do doøng chaûy töø treân cao xuoáng baøo moøn caùc lôùp ñaù vaø chaûy qua caùc ngoùc ngaùch mang theo caùc saûn phaåm ñang phaân huûy cuûa sinh vaät. Nöôùc hoà khoâng trong nhöng noù mang laïi caûm giaùc maùt laïnh khoù taû. Hoà Soaøi So ñöôïc ngöôøi daân xung quanh chaêm soùc raát kyõ vì ñaây laø nguoàn cung caáp nöôùc chính cho toaøn boä thò traán Tri Toân. Xung quanh hoà coù caùc loaøi thöïc vaät ñöôïc troàng vaø chaêm soùc khaù caån thaän nhö Thoát Noát, Xoaøi,.. . ÔÛ giöõa vaø hai beân hoà saùt chaân nuùi coù nhöõng taûng ñaù troøn troài leân khoûi maët nöôùc, ñoù laø saûn phaåm cuûa quaù trình baøo moøn. Nöôùc vaø gioù ñaõ maøi moøn vaø goït giuõa caùc khoái ñaù coù daùng hình troøn vaø laøm maát goác baùm cuûa noù treân nuùi. Vì vaäy caùc taûng ñaù ñoù ñaõ laên töø treân cao xuoáng hoà taïo leân nhöõng phong caûnh khaù ñeïp.

Ngoaøi yù nghóa laø moät phong caûnh thieân nhieân thu huùt khaùch du lòch ñeán tham quan, Soaøi So coøn goùp phaàn caûi taïo moâi tröôøng vi khí haäu ngay ôû döôùi chaân nuùi. Soaøi So coøn laø kho döï tröõ nöôùc toái quan troïng, laø nguoàn cung caáp nöôùc chính cho cuoäc soáng cuûa toaøn boä ngöôøi daân ôû thò traán Tri Toân – An Giang.

Theo xu theá phaùt trieån hieän nay thì nhieàu nöôùc ñeàu taäp trung vaøo phaùt trieån du lòch. Vì vaäy ñaàu tö vaøo phaùt trieån DLST choïn moät huyeän mieàn nuùi nhö Tònh Bieân laø raát caàn thieát ñeå naâng cao cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân. Töø naêm 1998, ôû An Giang du lòch phaùt trieån thaønh moät trong nhöõng chöông trình kinh teá lôùn. Töø ñoù caùc khu du lòch ñöôïc naâng caáp, môû roäng vaø qui hoaïch hôïp lí hôn. Heä thoáng giao thoâng, cô sôû haï taàng ñöôïc xaây döïng taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå phaùt trieån ngaønh naøy.

15. ÑIEÅM TNDLST ÑOÀI TÖÙC DUÏP (AN GIANG)

Ñoài Töùc Duïp laø ngoïn ñoài noåi tieáng trong daõy Thaát Sôn, nôi ñaõ dieãn ra cuoäc chieán aùc lieät giöõa quaân daân ñòa phöông vaø boïn Myõ-Nguïy trong thôøi kì choáng Myõ. Ñoài cao khoaûng 300 m, chu vi treân 2000 m, naèm ôû phía taây chaân nuùi Coâ Toâ vaø nuùi Thaát Sôn thuoäc xaõ An Minh, huyeän Tri Toân, tænh An Giang, caùch thaønh phoá Long Xuyeân khoaûng 100 km ñöôøng boä. Treân ñoài chi chít nhöõng hang ñoäng vaø caùc taàng ñaù keát thaønh gioáng nhö moät toå ong vó ñaïi. Vì vaäy maø Töùc Duïp nhö moät chieán luõy, moät phaùo ñaøi kieân coá cuûa huyeän uûy Tri Toân, caên cöù ñòa vöõng chaéc cuûa quaân vaø daân An Giang trong cuoäc khaùng chieán choáng Myõ cöùu nöôùc. Nôi ñaây vaøo nhöõng naêm 1969-1970 giaëc Myõ ñaõ môû cuoäc taán coâng daøi ngaøy vôùi haøng traêm ngaøn quaân goàm caùc binh chuûng, söû duïng ñuû loaïi vuõ khí toái taân nhö B52, bom 7 taán, bom xaêng vaø caû chaát ñoäc hoùa hoïc. Chuùng trao giaûi thöôûng cho ñôn vò naøo ñaùnh chieám ñöôïc ñoài naøy baèng 2 trieäu ñoâ la. Theá nhöng Töùc Duïp vaãn vöõng vaøng vaø hieân ngang trong tö theá chieán thaéng. Ngaøy 30/4/1996, tænh An Giang ñaõ khaùnh thaønh khu Di tích lòch söû taïi ñaây. Ñoài Töùc Duïp laø ñieåm du lòch haáp daãn cho du khaùch ñeán tham quan, hoïc taäp vaø thöôûng ngoaïn caûnh quan töï nhieân kyø thuù.

16. ÑIEÅM TNDLST NUÙI SAM

Caùch trung taâm tænh lî An Giang -thaønh phoá Long Xuyeân - khoaûng 60 km ñi veà höôùng taây theo quoác loä 91 laø ñeán thò xaõ Chaâu Ñoác, nôi coù ngoïn nuùi Sam maø nhieàu ngöôøi bieát ñeán. Sôû dó nuùi

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh coù teân goïi laø nuùi Sam vì ñöùng töø xa quan saùt ngöôøi ta thaáy nuùi coù daùng daáp nhö moät con sam ñang baùm treân caùnh ñoàng xanh meânh moâng. Truyeàn thuyeát khaùc cho raèng nôi ñaây xöa kia laø moät hoøn ñaûo nhoâ leân treân bieån vaø coù nhieàu sam sinh soáng neân ñöôïc goïi laø “Hoïc Laõnh Sôn” coù nghóa laø nuùi con sam. Sau naøy moãi khi nhaéc ñeán nuùi Sam ñoàng nghóa vôùi nhaéc ñeán kinh Vónh Teá cho neân ngöôøi ta coøn goïi nuùi Sam laø nuùi Vónh Teá. Tröôùc ñaây trong thôøi nhaø Nguyeãn noù thuoäc thoân Vónh Teá, phuû Tuy Bieân, tænh An Giang, nay laø xaõ Vónh Teá thuoäc thò xaõ Chaâu Ñoác, tænh An Giang. Noù naèm veà phía taây baéc cuûa tænh, gaàn saùt bieân giôùi phía taây cuûa ñaát nöôùc caùch kinh Vónh Teá khoâng bao xa, phía nam laø huyeân Tònh Bieân vaø phía ñoâng laø huyeän Phuù Taân vaø naèm ngay treân quoác loä 91 con ñöôøng giao thoâng huyeát maïch cuûa tænh.

Nuùi Sam coù ñoä cao khoaûng 284m voùi dieän tích khoaûng 280ha, naèm giöõa caùc caùnh ñoàng vaø coù ñöôøng raûi nhöïa leân taän ñænh nuùi. Nuùi Sam cuøng vôùi heä thoáng Thaát Sôn ôû An Giang taïo thaønh moät daõy nuùi aùn ngöõ, moät heä thoáng phoøng thuû bieân giôùi vöõng chaéc cuûa Vieät Nam. Veà maët ñòa chaát ñaây cuõng laø moät vuøng nuùi ñaù granit coù tuoåi töø Kreâta giöõa thuoäc pha ñaù maïch phöùc heä Caø Naù.

Nuùi Sam laø moät nuùi thaáp coù nhieàu ñöôøng moøn leân xuoáng. Naèm caùch thò xaõ Chaâu Ñoác khoaûng 6km, ngay döôùi chaân nuùi laø ñeàn thôø Baø Chuùa Xöù noåi tieáng vôùi nhöõng dòp leã hoäi nhoän nhòp. Ñöôøng leân nuùi daøi khoaûng 800m nhöng taát caû ñeàu ñöôïc xaây döïng baèng caùc lôùp beâ toâng vaø raûi nhöïa, vì theá ta chæ maát khoaûng 2 tieáng ñoàng hoà ñeå coù theå baét ñaàu vaø keát thuùc cuoäc haønh trình tham quan nuùi Sam.

Töø döôùi chaân cho ñeán ñænh nuùi coù raát nhieàu chuøa chieàn vaø am mieáu leân ñeán caû traêm. Töø ñoù ta coù theå thaáy ñöôïc loøng moä ñaïo cuûa nhöõng ngöôøi daân phía Nam cuûa Toå quoác. Theo töông truyeàn thì caùc chuøa, am ôû ñaây moät phaàn laø do nhöõng ngöôøi coù ñieàu kieän leân laäp vaø quaù trình ñoù cöù tieáp dieãn taïo neân voâ soá chuøa chieàn ôû ñaây, töø ñoù noù trôû thaønh nôi haønh höông cuûa nhöõng ngöôøi daân caû nöôùc. Beân caïnh ñoù ôû ñaây cuõng coù khaù nhieàu am mieáu, chuøa chieàn do caùc chieán só yeâu nöôùc laäp neân. Tröôùc cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp thì ñaây laø moät vuøng hoang sô vaø laø nôi taäp trung cuûa nhöõng ngöôøi yeâu nöôùc, hoï ñeán ñaây aån daät vaø caûi trang thaønh caùc tu só ñeå tieän beà hoaït ñoäng. Chính vì theá caùc vò chuû trì ôû ñaây coù nhieàu ngöôøi yeâu nöôùc töø mieàn Trung vaøo. Taát caû nhöõng ñieàu ñoù coøn ñöôïc minh chöùng qua caùc bia moä.

Ngay döôùi chaân nuùi laø ñeàn thôø cuûa laêng Thoaïi Ngoïc Haàu – moät ngöôøi coù coâng lao lôùn ñoái vôùi ñaát nöôùc ñaëc bieät laø vieäc ñaøo con kinh Vónh Teá daøi 90 km noái lieàn Chaâu Ñoác vôùi thò xaõ Haø Tieân. Ñoái dieän vôùi chaân nuùi laø ñeàn thôø Baø Chuùa Xö” Nuùi Sam. Theo truyeàn thuyeát keå laïi thì khi Thoaïi Ngoïc Haàu tieán haønh ñaøo kinh Vónh Teá ñaõ tình côø phaùt hieän ra moät pho töôïng ñaù treân ñænh nuùi Sam. Daân laøng soáng ôû vuøng bieân giôùi naøy voán aáp uû trong loøng nhieàu nieàm tin töôûng vaøo söùc maïnh thaàn linh ñeå coù theå giuùp hoï bình yeân trong cuoäc soáng. Vì vaäy neân hoï ñaõ xuùm laïi khieâng töôïng nhaèm muïc ñích laäp mieáu thôø ngay döôùi chaân nuùi. Raát nhieàu ngöôøi ñaøn oâng, trai traùng khoûe maïnh trong vuøng ñaõ coá söùc nhöng vaãn khoâng nhaác noåi töôïng leân. Nhöõng kyø laõo trong laøng beøn laäp ñaøn khaán vaùi vaø choïn 10 coâ gaùi ñoàng trinh ñeå ñöa töôïng xuoáng nuùi. Vaø kyø laï thay chính 10 coâ gaùi aáy ñaõ röôùc töôïng ñi moät caùch deã daøng vaø cö daân xöù naøy ñaõ laäp mieáu thôø böùc töôïng naøy goïi laø mieáu thôø Baø Chuùa Xöù Nuùi Sam. Traûi qua bao nhieâu thaêng traàm nhöng nieàm tin vaøo söï ñoä trì cuûa Baø Chuùa Xöù cuûa ngöôøi daân ôû vuøng naøy khoâng heà thay ñoåi. Hoï tin töôûng raèng Baø chính laø ñaáng toái cao cöùu nhaân ñoä theá giuùp cho xöù sôû bình an möa thuaän gioù hoøa vaø nieàm tin naøy ñaõ ñöôïc löu truyeàn qua nhieàu theá heä vaø lan roäng khaép vuøng.

Ngoaøi ra ôû ñaây coøn coù moät toân giaùo mang saéc thaùi ñòa phöông- Phaät Giaùo Hoøa Haûo maø An Giang chính laø caùi noâi cuûa ñaïo naøy. Ñaïo coù cô sôû chính laø ôû xaõ Hoøa Haûo huyeän Phuù Taân tænh An Giang. Ngaøy leã chính laø ngaøy 17,18/5AL ñöôïc goïi laø ngaøy Ñöùc Thaày thoï naïn. Khaùc vôùi caùc ñaïo

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh giaùo khaùc ñaïo Phaät Giaùo Hoøa Haûo khoâng toân thôø caùc vò thaàn nhö thaàn Maët Trôøi, Phaät Quan AÂm … maø hoï chæ thôø laù côø coù hình daùng vaø maøu saéc mang yù nghóa nhö laù côø ñaøo ngaøy xöa ñeå theå hieän loøng bieát ôn ñoái vôùi nhöõng theá heä ñi tröôùc. Hoï thôø töù aân: aân toå quoác, aân ñoàng baøo, aân toå tieân vaø aân cha meï.

Ñöùng treân ñoä cao khoaûng 100m nhìn xuoáng phía taây ta coù theå baét gaëp moät vaùch ñaù goàm nhieàu taûng ñaù döïng ñöùng xeáp caïnh nhau coù maøu traéng ñuïc hoaëc vaøng ñaäm taïo neân moät ñòahình raát hieåm trôû. Leân cao hôn ta coù theå nhìn thaáy ñöôïc caû doøng kinh Vónh Teá chaïy theo chieàu song song vôùi höôùng nuùi vaø phía xa kia laø bieân giôùi cuûa Vieät Nam vôùi nöôùc baïn Campuchia. ÔÛ ñoù ta coù theå bao quaùt ñöôïc toaøn caûnh thò xaõ Chaâu Ñoác. ÔÛ treân nuùi coù nhöõng goác saân roäng vaø thaáp, thoaûi coù theå söû duïng ñeå phuïc vuï cho vieäc nghæ ngôi, caém traïi. Treân ñoù coøn soùt laïi nhöõng taûng ñaù lôùn taïo hình daùng raát ñaëc saéc vaø rieâng bieät cuûa nuùi Sam.

Ñöôøng leân ñænh nuùi ñaõ ñöôïc ngöôøi daân ôû ñaây phaùt quang vaø cho xaây döïng thaønh nhöõng baäc thang baèng ñaù vaø beâ toâng noái tieáp nhau. Böôùc chaân thoaûi maùi khoâng phaûi doàn nhieàu söùc do baäc thang thieát keá vöøa vôùi taàm ñi, beà roäng cuûa loái ñi cho pheùp hai ngöôøi cuøng song song böôùc caïnh nhau maø khoâng caàn phaûi baêng röøng nhö hang Ñaù Döïng hay nuùi Coâ Toâ. Cöù theo nhöõng baäc thang ñoù vaø nhöõng muõi teân chæ daãn ta coù theå leân ñeán ñænh cuûa nuùi Sam. ÔÛ ñaây ñaõ ñöôïc xaây döïng vaø trang trí chaúng khaùc gì daùng veû cuûa loái vaøo moät bieät thöïï to lôùn giöõa ñaát trôøi. Hai beân coù nhöõng caây caûnh ñöôïc caét xeùn caån thaän vaø nhöõng haøng phöôïng vó baét ñaàu ra hoa röïc ñoû caû moät goùc trôøi. Vaø ôû ñaây ngay ñænh cao aáy laïi coù moät ngoâi ñeàn thôø ít ai bieát ñeán ñoù laø ñeàn thôø oâng Tröông Gia Moä – moät chieán só cuûa phong traøo yeâu nöôùc. Truyeàn thuyeát keå veà caùi cheát cuûa oâng thaät caûm ñoäng. Chuyeän keå raèng sau khi taäp hôïp nhieàu nghóa só quanh vuøng Thaát Sôn möu ñoà vieäc lôùn baát thaønh, oâng mang chí lôùn ñi ngao du khaép thieân haï vaø trong moät ñeâm möa baõo lôùn oâng ñaõ maëc quoác phuïc chænh teà choïn ñænh Thaát Sôn laøm nôi tuaãn tieát ñeå giöõ troøn tieát thaùo cuûa moät só phu yeâu nöôùc “sinh baát phuøng thôøi”. Thaûm thöïc vaät ôû ñaây haàu nhö ñaõ hoaøn toaøn bò bieán ñoåi bôûi baøn tay con ngöôøi, chæ coøn toàn taïi moät soá caây coå thuï gaàn saùt ñænh. Suoát töø chaân nuùi leân ñeán ñænh thaûm thöïc vaät töï nhieân cuûa nuùi ñaõ bò thay theá bôûi caùc loaøi thöïc vaät mang yù nghóa linh thieâng phuø hôïp vôùi quang caûnh chuøa chieàn, am mieáu ôû ñaây nhö phöôïng, baøng, söù, baèng laêng… Ñoäng vaät ôû ñaây khoâng coøn thaáy nöõa chæ toàn taïi duy nhaát caùc loaøi chim, veït, caùc loaøi boø saùt, coác nhaùi…

Nuùi Sam ñaõ trôû thaønh moät danh thaéng trong danh muïc caùc ñieåm du lòch cuûa Vieät Nam, moät ñieåm TNDLST coù yù nghóa quoâc teá vaø quoác gia. Ñeán vôùi nuùi Sam khoâng chæ ñeán vôùi thieân nhieân maø coøn ñeán vôùi nhöõng di tích lòch söû aên saâu vaøo taâm linh cuûa ngöôøi daân Nam Boä – Vieät Nam.

17. ÑIEÅM DLST NUÙI HAØM NINH (PHUÙ QUOÁC)

Nuùi Haøm Ninh chaïy daøi töø phía baéc ñaûo tôùi phía nam ñaûo naèm saùt bieån taây cuûa ñaûo, daøi gaàn 40km thuoäc caùc xaõ Baõi Thôm, Haøm Ninh (hình 2), thuoäc ñôùi kieán taïo Phuù Quoác naèm keïp giöõa ñöùt gaõy Caø Mau-Phuù Quoác ôû phía taây nam vaø ñöùt gaõy Haûi Taëc-Nam Du ôû phía ñoâng. Ñôùi naøy phaùt trieån thaønh heä malas Kreta, taïo neân moät ñoøn nghieâng coù höôùng ñoå veà taây taây nam vôùi goùc thoaûi 10- 150 phuû khoâng chænh hôïp leân chuùng laø caùc traàm tích bieån naâng ñeä töù vôùi beà daøy moûng.

Lòch söû phaùt trieån kieán taïo vuøng Phuù Quoác-Haø Tieân-Nam Du thuoäc kieán sinh voû luïc ñòa môùi vaøo Paleozoi muoän-sôùm vaø lôùp phuû neàn Mezozoi muoän. Vaøo kæ Devon-Cacbon sôùm ôû ñaây laø theàm vaø söôøn luïc ñòa phía taây cuûa ñòa khoái Indonesia töông ñoái yeân tónh. Töø Cacbon - Pecmi sôùm ôû ñaây laø rìa luïc tích cöïc vaø cung ñaûo vôùi ñôùi chuùc chìm cuûa ñòa maûng Paleozoi töø phía taây caém vaøo. Kæ Pecmi cheá ñoä kieán taïo ôû ñaây laéng dòu taïo moâi tröôøng yeân tónh laéng ñoïng taàng ñaù voâi Haø Tieân. Töø kæ

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh Trias ñi vaøo cheá ñoä kieán taïo hoài sinh tieán tôùi kieán taïo hoaøn toaøn bieån taøn dö cuûa Paleotethys vaøo cuoái kæ Trias vôùi caùc hoaït ñoäng maïnh cuûa uoán neáp, ñöùt gaõy macma xaâm nhaäp. Cuoái Mezozoi muoän vuøng Phuù Quoác hình thaønh boàn truõng noäi luïc coøn vuøng Haø Tieân traûi qua cheá ñoä rìa luïc ñòa tích cöïc. Ñeán ñaïi Kainozoi vuøng vònh Thaùi Lan suït nheï trong kæ Ñeä töù.

Huyeän ñaûo Phuù Quoác roäng 593km2 goàm 26 hoøn ñaûo, lôùn nhaát laø ñaûo Phuù Quoác roäng 567 km2 ngang baèng ñaûo quoác Singapore, coù daïng hình thoi naèm theo höôùng baéc nam daøi 51km, nôi heïp nhaát 3km, roäng nhaát phía baéc ñaûo khoaûng 35km, caùch thò xaõ Raïch Giaù 120km, caùch thò xaõ Haø Tieân 46km vaø caùc tænh Kapot (Campuchia) khoaûng 4km; keá ñeán laø quaàn ñaûo An Thôùi goàm 12 ñaûo nhoû vaø quaàn ñaûo thoå chaâu vôùi 8 ñaûo nhoû.

Huyeän ñaûo naøy ôû vaøo vò trí giao thoâng khaù ñaëc bieät, thuaän lôïi cho giao löu khu vöïc Ñoâng Nam AÙ caû ñöôøng khoâng laãn ñöôøng bieån. Töø thò traán Döông Ñoäng ñi tænh (Thaùi Lan) baèng taøu thuûy maát khoaûng 20 giôø. Neáu ñi theo ñöôøng haøng khoâng thì tuyeán Phuù Quoác-Tp.HCM töông ñöông töø Phuù Quoác ñi Bangkok hoaëc Malaysia.

Ñòa hình cuûa ñaûo Phuù Quoác bao goàm bieån nuùi ñoài vaø ñoàng baèng ven bieån. Vuøng baéc ñaûo roäng 40.000ha, nuùi chieám 70% vôùi ñoä doác 25 - 300, ñoài chieám 30%; coøn laïi ñoàng baèng ven bieån. Ñòa hình thaáp daàn töø baéc xuoáng nam, töø ñoâng sang taây vôùi caùc daõy nuùi Haøm Ninh phía ñoâng taïo thaønh daõy nuùi hình cung keùo daøi hôn 30km vôùi nhieàu ñænh cao nhö nuùi Chuùa (603 m), nuùi Voø Quaäp (478 m), nuùi Ñaù Baïc (448m) cuûa daõy nuùi Haøm Ninh. Caùc nuùi naøy phaàn lôùn dieän tích coù ñoä doác töø 15-200, coù nôi vaùch ñaù döïng ñöùng keùo daøi vaø coù ñoä doác raát lôùn (> 450). Phía Baéc bò cheá ngöï bôûi daõy Baõi Ñaïi vôùi ñoä cao 200-250m goàm nuùi Chaûo (379 m), nuùi Haøm Roàng (365 m).

Phía baéc ñaûo aùn ngöõ vôùi bieån bôûi daõy Haøm Roàng daøi 10km theo höôùng baéc nam. Phía nam ñaûo roäng 16.700ha goàm caùc ñoài thaáp xen keõ caùc daûi ñoàng baèng ven bieån taïo neân nhieàu baõi bieån, gheành.

Vôùi kieåu khí haäu caän xích ñaïo bieån neân nhieät ñoä bình quaân naêm khoaûng 270C, thaùng IV noùng nhaát cuõng chæ 28,30C; coøn thaùng I laïnh nhaát cuõng chæ 25,50C. Löôïng möa ôû ñaûo Phuù Quoác lôùn nhaát Nam Boä, bình quaân khoaûng 3.037mm/naêm taïo thuaän lôïi cho quaù trình phong hoùa, xaâm thöïc xoùi moøn hình thaønh neân caùc suoái ñeïp, noåi tieáng nhö suoái Tranh, suoái Ñaù Baøn raát coù yù nghóa khai thaùc DLST, caùc soâng raïch nhö soâng Döông Ñoâng (15km), raïch Cöûa Caïn (28km), raïch Cöûa Laáp, raïch Toaøn, raïch Veïn nhöng coù yù nghóa khai thaùc DLST laø soâng Döông Ñoâng.

Nhôø quaù trình phong hoùa nhanh taïo treân nhoùm ñaát ñoû roäng 36.678ha, chieám 62% dieän tích töï nhieân cuûa ñaûo; nhoùm ñaát xaùm roäng 10.372ha daøi treân 100cm. Vuøng bieån cuûa ñaûo caáu taïo bôûi hai nhoùm ñaát caùt (11.044ha), nhoùm ñaát phuø sa (1.177ha). Vôùi lôùp phuû thoå nhöôõng naøy taïo ñieàu kieän cho caùc HST röøng phaùt trieån ôû daõy Haøm Ninh, ngaøy nay trôû thaønh VQG Phuù Quoác roäng 38.100ha, goàm 929 loaøi thöïc vaät, 400 loaøi thuù.

Caûnh quan nuùi Haøm Ninh raát ñaëc saéc vôùi suoái, röøng (nhieät ñôùi aåm, röøng traøm chaân nuùi treân ñaát xaùm) cho pheùp taïo ra caùc saûn phaåm DLST lieân keát vôùi caùc saûn phaåm DLST cuûa VQG Phuù Quoác cuøng vôùi heä thoáng baõi bieån saïch ñeïp coøn hoang sô seõ giuùp cho huyeän ñaûo Phuù Quoác hình thaønh moät trung taâm DLST coù taàm quoác teá maø chính phuû ñaõ pheâ duyeät, cho pheùp khai thaùc caùc loaïi hình DLST nhö leo nuùi, thöôûng ngoaïn, nghæ döôõng tham quan tìm hieåu caùc HST röøng, taém bieån, du thuyeàn, giaûi trí chôi gold …

18. ÑIEÅM TN DLST HOØN ÑAÙ BAÏC (CAØ MAU).

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh Hoøn Ñaù Baïc thuoäc xaõ Khaùnh Bình Taây, huyeän Traàn Vaên Thôøi, tænh Caû Mau, caùch thò xaõ Caø Mau khoaûng 50km ñöôøng soâng. Hoøn Ñaù Baïc goàm cuïm ñaûo nhoû vôùi 3 hoøn ñaûo roäng 6,43 ha, naèm saùt bôø bieån caùch ñaát lieàn 640m, khi nöôùc trieàu xuoáng coù theå loäi töø bôø bieån ra hoøn Ñaù Baïc. Caûnh quan hoøn Ñaù Baïc coù 4 khoái ñaù nhoâ cao, ñænh cao nhaát so vôùi maët bieån laø 24m, ñöôïc bao phuû bôûi lôùp thaûm thöïc vaät hoang daïi, xen laãn moät ít caây aên traùi nhö xoaøi, oåi. Treân ñænh hoøn coù nhieàu caûnh quan ñòa hình ñeïp nhö saân Tieân, caàu Tieân, gieáng Tieân, baøn chaân Tieân, baøn tay Tieân raát haáp daãn du khaùch. Daáu chaân Tieân laø moät chöùng tích töï nhieân cho quaù trình xaâm thöïc möa gioù vaø bieån ñeå laïi. Saân Tieân coù beà maët ñòa hình khaù baèng phaúng do quaù trình boùc moøn cuûa ñaù granit taïo thaønh, ôû ñaây du khaùch coù theå ñöùng ngaém nhìn, maûnh ñaát cuoái cuøng cuûa Toå quoác – muõi ñaát Caø Mau. Hoaø quyeän vaøo moâi tröôøng töï nhieân ñaûo, bieån, baøn tay con ngöôøi ñaõ taïo neân caùc kieán truùc chuøa (chuøa Hang, chuøa Tinh Ñoâ), ñeàn. Ñeàn thôø Caù OÂng ñöôïc ngö daân xaõ Khaùnh Bình Taây goùp coâng söùc xaây döïng, beân trong thôø coù boä xöông caù voi to lôùn. Haøng naêm vaøo dòp teát coå truyeàn, ngö daân ôû ñaây toå chöùc leã hoäi röôùc caù OÂng, thu huùt haøng naøn ngöôøi daân Caø Mau vaø vuøng xung quanh tham döï. Ñeán ñaây du khaùch coù dòp chieâm ngöôõng moät di vaät khoång loà cuûa moâi tröôøng bieån khôi.

Hoøn Ñaù Baïc khoâng nhöõng laø moät dieän sinh ñaûo maø nôi ñaây coøn laø moät di tích lòch söû vaên hoùa noåi tieáng ôû vuøng ÑBSCL, gaén lieàn vôùi cuoäc khaùng chieán choáng Myõ vaø trong cuoäc baûo veä an ninh Toå quoác sau ngaøy ñaát nöôùc thoáng nhaát. Taïi saân Tieân treân hoøn Ñaù Baïc, naêm 1970 ñöôïc boá trí hai khaåu phaùo 105 ly, nhaèm khoáng cheá toaøn boä khu caên cöù U Minh Haï vaø vuøng bieån Taây cuûa Toå quoác. Ñeán ngaøy 7 thaùng 12 naêm 1971 quaân vaø daân xaõ Khaùnh Bình Taây cuøng vôùi löïc löôïng vuõ trang huyeän Traàn Vaên Thôøi ñaõ böùc ruùt trung ñoäi phaùo binh cuûa Nguïy treân hoaøn Ñaù Baïc. Ñaëc bieät, hoøn Ñaù Baïc coøn laø nôi dieãn ra traän ñaùnh cuoái cuøng keát thuùc keá hoaïch CM – 12. Sau 3 naêm ñaàu vôùi boïn giaùn ñieäp bieät kích Leâ Quoác Tuùy, Mai Vaên Haïnh, ñeán ngaøy 9/9/1984, löïc löôïng an ninh cuûa ta eùm saün treân ñaûo chôø taøu ñòch vaøo. Traän ñaùnh keát thuùc trong voøng 2 phuùt 7 giaây, ta tieâu dieät 12 teân bieät kích ngoan coá, baét soáng 9 teân khaùc trong ñoù coù Mai Vaên Haïnh vaø Traàn Vaên Baù, thu 2 taøu vaø haøng chuïc taán vuõ khí, ñaïn döôïc. Trong suoát thôøi gian thöïc hieän keá hoaïch CM-12, ta ñaõ baét hôn 100 teân bieät kích töø nöôùc ngoaøi xaâm nhaäp vaøo, thu giöõ hôn 2000 khaåu suùng caùc loaïi, haøng traêm taán ñaïn vaø thuoác noå, nhieàu tieàn giaû, ñanh baïi aâm möu laät ñoå cheá ñoä ta cuûa boïn Tuyù – Haïnh vaø caùc theá löïc nöôùc ngoaøi thuø ñòch vôùi Vieät Nam. Chieán coâng cuûa keá hoaïch CM - 12 ñaõ toâ ñieåm cho hoøn Ñaù Baïc trôû thaønh moät ñòa danh lòch söû noåi tieáng ôû vuøng ñaát Muõi vaø caû nöôùc. Chöùng tích coøn ñeå laïi treân saân Tieân laø moät taám bia nhoû ghi laïi chieán coâng cuûa quaân vaø daân Caø Mau. Rôøi hoøn Ñaù Baïc, du khaùch ñeán thaêm nhaø baùc Ba Phi – moät nhaân vaät noåi tieáng coù bieät taøi keå chuyeän tieáu laâm vaø ñi tham quan tìm hieåu heä sinh thaùi röøng traøm Doà Dôi.

Hieän nay hoøn Ñaù Baïc laø moät döï aùn ñaàu tö du lòch cuûa tænh Caø Mau vôùi muïc tieâu xaây döïng hoøn Ñaù Baïc trôû thaønh moät ñieåm DLST haáp daãn veà tham quan, nghæ döôõng. Döï kieán seõ khoâi phuïc röøng ngaäp maën cöûa soâng, troàng nhieàu caây aên traùi treân hoøn, xaây döïng vaø caûi taïo baõi taém, baét heä thoáng caàu treo ñeå noái lieàn caùc ñaûo nhoû, xaây döïng hoà chöùa nöôùc vaø heä thoáng daãn nöôùc ngoït, xaây döïng hoà nuoâi thuûy saûn, xaây döïng caùc cöûa haøng aên uoáng, giaûi khaùt vaø moät soá nhaø nghæ daïng bungalow, laäp traïm phöông tieän giao thoâng an toaøn ñöa ñoùn khaùch nhanh choùng. Ngoaøi voán ñaàu tö cho döï aùn du lòch hoøn Ñaù Baïc döï kieán laáy töø voán 327 (phuû xanh ñaát troáng ñoài troïc), voán phaùt trieån röøng cuûa theá giôùi taøi trôï, voán tín duïng öu ñaõi vaø voán trong daân.

Hoøn Ñaù Baïc laø moät ñieåm TNDLST haáp daãn coù yù nghóa vuøng vaø ñòa phöông, neáu ñaàu tö toát veà cô sôû haï taàng du lòch, taïo nhieàu saûn phaåm du lòch haáp daãn nhö du thuyeàn, taém bieån… trong töông lai seõ thu huùt nhieàu khaùch du lòch vuøng ÑBSCL vaø vuøng laân caän.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh 19. ÑIEÅM TNDLST HOØN KHOAI (CAØ MAU)

Hoøn Khoai laø ñaûo lôùn nhaát cuûa cuïm ñaûo Hoøn Khoai, goàm coù 5 ñaûo: hoøn Khoai, hoøn Töôïng, hoøn Sao, hoøn Ñoài Moài, hoøn Ñaù Leû. Hoøn Khoai coù dieän tích roäng 4 km2, chieàu daøi khoaûng 4 km, giöõa hôi thaét laïi, coù hình daùng töïa nhö cuû khoai lang, naèm caùch ñaát lieàn 20 km veà phía taây nam thò traán Naêm Caên. Ñænh nuùi cao nhaát cuûa hoøn Khoai laø 318 m, treân ñænh coù döïng moät caây haûi ñaêng vôùi noùc lôïp ngoùi ñoû vaø aùnh saùng ñeøn haûi ñaêng maøu traéng, taøu thuyeàn di chuyeån treân bieån caùch xa hôn 30 haûi lyù vaãn nhìn thaáy. Thaûm thöïc vaät treân ñaûo phong phuù, coù ñoä che phuû ñeán 90%. Nhieàu caây aên traùi nhö xoaøi, mít cuõng ñöôïc troàng ôû ñaûo. Ñaëc bieät, ngaøy tröôùc ôû ñaûo coù loaïi khoai maøi daøi gaàn 1 meùt, cuû naêng 6-7 kg, phaùt trieån khaép nôi treân ñaûo. Coù theå vì theá maø ngöôøi daân ñòa phöông Caø Mau goïi teân ñaûo laø hoøn Khoai. Khí haäu ôû ñaûo coù khaùc hôn ñaát lieàn, muøa möa töø thaùng II ñeán thaùng X, möa thöôøng xaûy ra vaøo buoåi chieàu, thôøi gian möa chæ keùo daøi töø 4-6 ngaøy trong moät thaùng. Nhôø nguoàn nöôùc möa taïi choã ñöôïc lôùp phuû röøng baûo veä maø ôû baõi phía taây cuûa ñaûo coù moät maïch suoái nöôùc ngoït trong maùt töø trong khe nuùi chaûy ra, quanh naêm khoâng bao giôø caïn. Nguoàn nöôùc ngoït naøy ñöôïc ngöôøi daân trong ñaát lieàn töø caùc xoùm Raïch goác, Raïch Taøu ñaát muõi Caø Mau thöôøng xuyeân duøng ghe thuyeàn ra ñaûo laáy nöôùc ngoït tieâu duøng.

Töø chaân ñaûo leân ñænh hoøn Khoai coù xaây ñöôøng ñaù raûi nhieàu ñaù raûi nhöïa roäng 5m theo ñöôøng voøng, troân oác. Xung quanh ñaûo coù nhieàu ñaù laøi vaø caïn. Nöôùc bieån quanh ñaûo coù maøu ñuïc do coù nhieàu phuø sa ôû caùc raïch trong muõi Caø Mau ñoå ra. Veà phía ñoâng vaø nam cuûa ñaûo xuaát hieän nhöõng hoøn ñaûo ñaù nhoû, trong ñoù veà phía ñoâng nam cuûa ñaûo laø hoøn Ñaù Leû ôû vó ñoä 8022'8 baéc vaø kinh ñoä 104052'4 ñoâng. Hoøn Ñaù Leû ñaõ ñöôïc choïn laøm moät ñieåm chuaån cuûa ñöôøng cô sôû duøng ñeå tính chieàu roäng laõnh haûi cuûa luïc ñòa Vieät Nam.

Hoøn Khoai töø laâu ñaõ coù daân töø ñaát muõi Caø Mau ra sinh soáng, ñeán nay coù klhoaûng 500 ngöôøi, chuû yeáu soáng baèng ngheà laøm raãy, ñaùnh caù, khai thaùc ong maät. Hoøn Khoai coøn laø moät di tích lòch söû vaên hoùa (Quyeát ñònh soá 84 ngaøy 27-4-1994 cuûa Boä Vaên hoùa Thoâng tin) - nôi dieãn ra cuoäc khôûi nghóa do thaày giaùo Phan Ngoïc Hieån laõnh ñaïo naêm 1940.

Moâi tröôøng töï nhieân vaø caûnh quan cuûa hoøn Khoai laø moät taøi nguyeân DLST raát thích hôïp vôùi loaïi hình an döôõng nghæ ngôi. Hoøn Khoai hieän nay ñöôïc tænh Caø Mau ñaàu tö vôùi muïc tieâu xaây döïng ñaûo Hoøn Khoai thaønh khu du lòch haáp daãn veà nghæ döôõng, vui chôi giaûi trí, tham quan, saên baén, thaùm hieåm, du lòch bieån. Noäi dung ñaàu tö bao goàm xaây döïng caùc bieät thöï, caùc bungalow, caûi taïo baõi taém, xaây döïng hoà chöùa nöôùc ngoït, söû duïng saân theå thao, caùc cô sôû dòch vuï cho thueâ phao taém, mua saém taøu du lòch, canoâ ñöa ñoùn khaùch töø ñaát lieàn ra ñaûo vaø tham quan xung quanh ñaûo. Ngoaøi ra, coøn ñaàu tö qui hoaïch baûo toàn röøng caây vaø caùc ñoäng vaät hoang daõ. Trong töông lai, neáu ñöôïc ñaàu tö toát, hoøn Khoai trôû thaønh moät ñieåm DLST haáp daãn cuûa tænh Caø Mau vaø vuøng ÑBSCL.

20. ÑIEÅM TNDLST HOØN PHUÏ TÖÛ – CHUØA HANG (KIEÂN GIANG).

Hoøn Phuï Töû naèm veà höôùng ñoâng cuûa caûng Hoøn Choâng, thuoäc huyeän Kieân Löông, tænh Kieân Giang. Töø ngaõ ba Ba Hoøn, ñi theo con ñöôøng raûi ñaù qua xaõ Bình An, hang Tieàn, ñeán caûng Hoøn Choâng, roài xuyeân qua chuøa Hang, du khaùch seõ gaëp baõi Daâu vaø troâng ra bieån laø hoøn Phuï Töû. Cuõng nhö Thaïch Ñoâng, hang Tieàn, chuøa Hang, hoøn Phuï Töû cuõng ñöôïc caáu taïo töø ñaù voâi coù tuoåi Peùcmi, nhöng khoái ñaù voâi ôû ñaây bò chìm xuoáng ñaùy bieån chæ coøn trô laïi hai thaùp ñaù moät cao, moät thaáp naèm caïnh nhau treân maët nöôùc bieån, töïa nhö hình aûnh hai cha con. Töông truyeàn hai thaùp ñaù ñöùng söøng söõng caïnh nhau laø söï hoùa thaân cuûa hai cha con, vaø daân gian ñaët teân laø hoøn Phuï Töû. Söï coù maët cuûa

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh hoøn Phuï Töû ôû phöông Nam seõ taïo aán töôïng cho du khaùch veà nuùi Voïng Phu ôû Khaùnh Hoøa, moät ngoïn nuùi cao cuûa daõy Tröôøng Sôn Nam, ôû vuøng cöïc nam Trung Boä.

Caûnh quan ôû hoøn Phuï Töû khoâng khaùc gì moät boä phaän cuûa quaàn theå ñaûo vònh Haï Long thu nhoû. Beân caïnh hoøn Phuï Töû laø moät khoái ñaù voâi nhoâ cao treân maët bieån töïa nhö con ruøa khoång loà ñang tieán vaøo bôø. Phía ñaát lieàn ñöôïc aùn ngöõ bôûi khoái nuùi ñaù voâi ñoà soä vôùi hang ñoäng kyø aûo, xa hôn traêm meùt laø chuøa Hang.

Chuøa Hang coøn coù teân goïi laø chuøa Sôn Haûi, ñöôïc xaây döïng trong hang ñoäng cuûa khoái ñaù voâi Chung Sôn, naèm caùch Hoøn Choâng khoaûng 5km. Hang ñoäng naøy thuoäc kieåu hang luoàn, cöûa hang troâng ra hoøn Phuï Töû, coøn moät cöûa thoâng vôùi ñaát lieàn. Noù ñöôïc hình thaønh do quaù trình taùc ñoäng xaâm thöïc ñaù voâi cuûa soùng bieån khi möïc nöôùc bieån daâng cao khoaûng 4-5m caùch ñaây 4.000-6.000 naêm cuûa thôøi bieån tieán Flandrian. Hang Tieàn cuõng ñöôïc hình thaønh nhö vaäy, nhöng hang daøi hôn. Daáu tích cuûa ñôït bieån tieán coøn ñeå laïi laø lôùp voû soø hoùa thaïch baùm vaøo vaùch hang ôû ñoä cao 2 - 2,5m, so vôùi möïc nöôùc bieån.

Chuøa Hang ñöôïc boä vaên hoùa coâng nhaän laø danh lam thaéng caûnh vaøo ngaøy 12-6-1989. Chuøa Hang laø moät trong nhöõng danh lam thaéng caûnh noåi tieáng cuûa tænh Kieân Giang, vì vaäy ñaây laø nôi thu huùt raát nhieàu khaùch du lòch ñeán tham quan, loái vaøo Chuøa Hang phía beân tay phaûi chuùng ta seõ baét gaêp baõi bieån caùt vaøng chaûy daøi gaàn 200m, phía beân tay traùi laø caùc quaøy haøng baùn ñoà löu nieäm vôùi nhöõng ñoà vaät ñöôïc chaïm khaéc tinh vi bôûi baøn tay cuûa ngöôøi daân ñòa phöông.

Chuøa Hang laø moät boä phaän nhoû cuûa heä thoáng hang Kim Cöông thuoäc huyeän Kieân Löông- Kieân Giang, moät khoái nuùi ñaù voâi coù tuoåi Cacbon sôùm vaø coù theå coù caû yeáu toá Cacbon giöõa. Goïi laø Chuøa Hang vì ñaây laø nôi thôø Phaät trong hang, troâng beân ngoaøi Chuøa Hang chæ laø moät ngon nuùi nhuoám maøu hoang daõ nhöng trong loøng nuùi laø moät hang ñoäng ñaù voâi thaúng theo truïc Ñoâng Baéc- Taây Nam, chieàu daøi hôn 50m, cöûa ñoäng nhìn ra bieån. Böôùc vaøo Chuøa Hang, du khaùch baét gaëp hình aûnh 2 con roàng, mieäng ngaäm ngoïc. ÔÛ ngay treân noùc chính dieän beân traùi laø am ñieän môùi xaây khang trang vaø roäng raõi, treân noùc laø hình aûnh 2 con roàng quay löng vaøo nhau, ôû giöõa laø vieân ngoïc lôùn.

ÔÛ giöõa hang lôùn ñöôïc trang trí 5 töôïng Phaät, doïc theo hang du khaùch seõ baét gaëp nhieàu mieáu, am. Chuøa Hang voán ñöôïc hình thaønh do quaù trình xaâm thöïc cuûa bieån vôùi khoái nuùi ñaù voâi cho neân trong hang du khaùch seõ baét gaëp raát nhieàu thaïch nhuõ, caùc thaïch nhuû naøy keát dính laïi vôùi nhau, taïo ra nhöõng hoa vaên raát ñeïp. Khi chaïm vaøo caùc thaïch nhuû thì seõ coù aâm thanh ngaân leân nhö moäït tieáng chuoâng chuøa, vì vaäy coù ngöôøi coøn goïi nhöõng thaïch nhuõ naøy laø nhöõng ñaù chuoâng.

Doanh traïi ñoùng ôû quanh Hoøn Treïm, döôùi chaân nuùi Hoøn Choâng, neân nôi aáy goïi laø Ba Traïi. Vì vaäy ngaøy nay, du khaùch ñeán vôùi Chuøa Hang khoâng ñôn giaûn laø ñeán moät nôi”sôn thuûy höõu tình” maø coøn ñeå chieâm ngöôõng moät khoaûng khoâng gian ñaäm neùt lòch söû. Chính vì vaäy ngaøy caøng coù nhieàu du khaùch quoác teá vaø caû nöôc tìm ñeán Chuøa Hang, ñaây laø moät theá maïnh phaùt trieån du lòch maø khoâng phaûi nôi naøo cuõng coù ñöôïc.

Neáu khoâng coù chuøa Hang, baõi Daâu thì hoøn Phuï Töû chæ laø moät caûnh quan ñôn ñieäu. Baõi Daâu laø moät baõi caùt traéng nöôùc trong xanh, tuy khoâng chaïy daøi nhöng maët nöôùc yeân tónh, raát thích hôïp cho vieäc taém bieån. Ñi du lòch Haø Tieân, neáu du khaùch khoâng ñeán hoøn Phuï Töû seõ laø moät thieáu soùt cuûa moät tour DLST. Caùc saûn phaåm cuûa quaù trình karst ñaõ ñeå laïi nhöõng hang ñoäng, khoái ñaù nhoâ treân maët bieån, taïo neân caûnh quan karst ñoäc ñaùo ôû hoøn Phuï Töû. Ñaây laø moät taøi nguyeân DLST raát coù giaù trò, cho pheùp khai thaùc loaïi hình DLST bieån nhö taém bieån, du thuyeàn, tìm hieåu hang ñoäng.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh Ñi doïc Chuøa Hang, chuùng ta seõ gaëp baõi bieån maø ôû ñoù caùch baõi bieån chöøng 200-300m, du khaùch seõ gaëp Hoøn Phuï Töû vôùi daùng ñöùng ñoäc ñaùo khoâng ñaâu coù ñöôïc. Hoøn Phuï Töû töø laâu ñaõ laø bieåu töôïng cho caûnh ñeïp Kieân Giang. Hoøn Phuï Töû laø hai truï ñaù cao nghieâng nghieâng cuøng moät chieàu töôïng tröng cho cho hình hai cha con quaán quyùt beân nhau troâng ra bieån caû. Hai beân hoøn Phuï Töû laø hai ñaûo coù hình daùng gioáng nhö moät con thoû quyø hai chaân sau ñeå giôõn vôùi soùng bieån vaø moät con ruøa (aûnh 7). Hoøn Phuï Töû coù caáu taïo ñòa chaát töø ñaù voâi, thuoäc khu vöïc nuùi karst soùt, naèm trong vuøng karst HaøTieân, tuoåi ñaù voâi ôû ñaây ñöôïc xaùc ñònh coù tuoåi Pecmi thuoâc ñaïi coå sinh (Gubler,1935,1953). Vì ñöôïc caáu taïo chuû yeáu töø ñaù voâi cho neân ñaëc ñieåm noãi baät nhaát maø du khaùch nhìn thaáy laø coù raát ít thöïc vaät sinh soáng treân hoøn, chæ coù moät soá ít caây döông xæ, xöông roàng coù theå phaùt trieån ñöôïc ôû ñoù. Phía trong loøng hoøn coù moät caùi gieáng nöôùc trong xanh, coù am thôø, coù töôïng Phaät. Thieân nhieân ñaõ taïo neân moät caûnh quan thaät kyø laï, ñoäc ñaùo. Chaéc chaén ai ñeán hoøn Phuï Töû cuõng seõ khoâng theå naøo queân ñöôïc caûnh non nöôùc höõu tình.

Cuøng vôùi hình daùng ñoäc ñaùo beân ngoaøi Hoøn Phuï Töû coøn naèm beân caïnh baõi Döông, moät baõi bieån noãi tieáng vôùi bôø caùt traéng mòn maøng, doïc baõi bieån laø haøng döøa cao toûa ñaày boùng maùt ñaõ thu huùt raát nhieàu khaùch du lòch ñeán tham quan. Hieän nay treân baõi Döông ñaõ coù moät khu nhaø nghæ khaù tieän nghi vaø nhieàu quaày haøng baùn ñoà löu nieäm, giaûi khaùt. Cuøng vôùi Chuøa Hang, hoøn Phuï Töû vaø baõi Döông, ñieåm TNDLST hoøn Phuï Töû-Chuøa Hang thu huùt raát ñoâng khaùch du lòch. Vaán ñeà ñaët ra laø tænh Kieân Giang caàn coù keá hoaïch môû roäng qui moâ caùc nhaø haøng, khaùch saïn ñeå thu huùt vaø ñaùp öùng caùc nhu caàu ngaøy caøng taêng cuûa du khaùch, ñoàng thôøi caàn coù keá hoaïch baûo veä truøng tu caùc caûnh ñeïp voán coù cuûa töï nhieân.

21. ÑIEÅM TNDLST HANG KIM CÖÔNG

Hang Kim Cöông naèm treân ñaát lieàn, ñoái dieän vôùi hoøn Phuï Töû, xaõ An Bình, huyeän Kieân Löông, tænh Kieân Giang. Hang Kim Cöông laø moät hang karst coù moät cöûa aên thoâng ra bieån. Trong hang coù nhöõng thaïch nhuõ chaûy töø treân traàn hang xuoáng ñoùng cöùng laïi to nhö coät nhaø. Ñaù voâi taùi keát tinh ôû ñaây roãng neân khi goõ vaøo thaân thaïch nhuõ thì noù ngaân leân nhö tieáng chuoâng chuøa (coøn goïi laø “ñaù chuoâng”). Beân trong coù moät ngoâi chuøa raát noåi tieáng ñoù laø chuøa Hang. Vì hang coù moät cöûa thoâng ra bieån neân khi ñi luoàn qua hang phía sau seõ gaëp maët bieån trong xanh. Chung quanh hang caây coái xanh toát um tuøm, chim keâu ríu rít suoát caû ngaøy. Hang Kim Cöông vaø chuøa Hang laø ñieåm TNDLST thu huùt raát ñoâng du khaùch.

22. ÑIEÅM TNDLST HANG MOSO

Hang Moso laø traùi nuùi nhoû naèm trong heä Chung Sôn, caùch thò xaõ Haø Tieân 27 km veà phía taây nam, caùch Hoøn Choâng 5km veà phía baéc naèm ôû aáp Ba Nuùi, Xaõ Bình An, huyeän Kieân Löông, tænh Kieân Giang. Noù naèm caùch thò xaõ Haø Tieân 27 km veà phía Taây Nam vaø caùch khu du lòch sinh thaùi Hoøn Choâng 5km veà phía Baéc.

Moso tuy thuoäc sôn heä Hoøn Choâng nhöng laïi coù neùt rieâng bieät. Choøm nuùi naøy coù nhieàu ñoài nhoû khoâng cao laém naèm gaàn nhau. Ngoïn ñoài cao nhaát laø Baõi Voi cao 148 m, Nuùi Maây cao 82 m, coøn Moso chæ cao 31m, caùc nuùi khaùc nhö ñoài Sôn Traø, ñoài Huyûnh cuõng thaáp nhö ñoài Maây. Hang Moso coù hai cöûa höôùng baéc vaø nam, daøi 335m, bao goàm nhieàu hang nhö hang Toái, coøn goïi laø hang Caây Xoaøi, hang Coâng Xöôûng, hang roäng vaø saâu vaø ñaây coù leõ laø hang ñeïp nhaát, tieâu bieåu nhaát trong caùc hang ñoäng ôû Moso moät roäng khoaûng 700m2. Ñöôøng vaøo hang ngaäp nöôc vaø toái, beân traùi coù 3

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh ngaùch, beân phaûi coù 2 ngaùch, voøm hang cao 30-40 m; phaûi chui qua moät daõy hang, ñöùng trong thung luõng nhìn ra chung quanh laø vaùch nuùi ñöùng söøng söûng bao boïc, du khaùch coù caûm giaùc nhö mình ñang laïc vaøo nôi caám thaønh coå kính töï ngaøn xöa, maø thôøi gian ñaõ laøm cho noù ñieâu taøn, hoang pheá.

Coù theå noùi ñaây laø moät ñieåm du lòch khaù noåi tieáng cuûa thò xaõ Haø Tieân thuoäc tænh Kieân Giang. Cuøng vôùi Hang Tieàn, nuùi Ñaù Döïng, Thaïch Ñoäng ... Mo So cuõng laø moät saûn phaåm thaønh taïo cuûa vuøng Karst Haø Tieân.

Muoán ñeán ñöôïc Hang, chuùng ta phaûi maát gaàn moät tieáng ñoàng hoà ngoài treân nhöõng chieác ghe maùy coøn thoâ sô, laïc haäu vöôït qua con kinh ñaøo môùi coù theå ñeán vôùi Mo So. Neáu theo ñöôøng boä thì ta coù theå men theo moät con ñöôøng moøn nho nhoû naèm saùt döôùi chaân nhöõng vaùch nuùi döïng söøng söõng ñoái maët vôùi con kinh ñaøo coù chieàu roäng khoaûng 5m.

Ñieåm thu huùt ngöôøi tham quan ñeán vôùi Mo So khoâng phaûi laø veû saàm uaát naùo nhieät cuûa nhöõng ñieåm du lòch maø ngöôïc laïi, Mo So bình yeân naèm döôùi chaân moät daõy nuùi cao khaù ñoà soä, daân cö ôû ñaây coøn raát thöa thôùt raûi raùc chæ coù moät vaøi maùi toân vaùch laù ñôn sô. Cöûa hang ñoái dieän vôùi moät vuøng ñoàng ruoäng meânh moâng vôùi caùc ñaàm hoà ñöôïc ngöôøi daân ñòa phöông duøng ñeå nuoâi caùc loaøi thuyû saûn vaø nhìn ra xa hôn laø nhaø maùy xi maêng Sao Mai. Beân caïnh ñoù, khi ñeán vôùi Mo So ta coù theå caûm nhaän ñöôïc taám loøng cuûa nhöõng ngöôøi daân Mo So. Ñoäi nguõ höôùng daãn vieân khoâng phaûi laø nhöõng ngöôøi chuyeân nghieäp maø hoï chæ ñôn thuaàn laø nhöõng ngöôøi noâng daân quanh naêm chaân laám tay buøn nhöng moät khi ñöôïc noùi veà queâ mình thì hoï noàng nhieät vaø haêng say ñeán baát ngôø bôûi vì ñoù cuõng chính laø moät phaàn cuoäc soáng cuûa hoï.

OÂng Naêm – teân thaät laø Nguyeãn Vaên Tieát naêm nay ñaõ hôn 73 tuoåi - laø ngöôøi ñaõ töøng gaén boù caû cuoäc ñôøi mình nôi ñaây. Trong caùc cuoäc khaùng chieán choáng quaân xaâm löôïc oâng coù ngöôøi anh tham gia laøm giao lieân ôû khu vöïc naøy vaø ñaây cuõng chính laø nôi aån naùu cuûa quaân vaø daân ta, laø nôi hoäi hoïp, baøn baïc keá saùch ñaùnh giaëc raát an toaøn maø khoâng phaûi lo sôï bò keû thuø taán coâng. Bôûi vì ñaây laø moät caên cöù ñòa caùch maïng raát kieân coá maø ñòch khoâng theå vaø khoâng daùm xaâm nhaäp vaøo. Trong thôøi khaùng chieán choáng Phaùp, trong chieán dòch Long Chaâu Haø ñòch ñaõ cho quaân nhaûy duø xuoáng ñaây nhaèm muïc ñích huyû dieät löïc löôïng ta nhöng ñaõ bò thaát baïi. Cho ñeán cuoäc khaùng chieán choáng Mó cöùu nöôùc, Mó ñaõ toå chöùc nhöõng cuoäc caøn queùt coù qui moâ lôùn coù söï phoái hôïp giöõa maùy bay, thieát giaùp, boä binh vaø phaùo binh… toå chöùc nhöõng cuoäc taán coâng roøng raõ nhieàu ngaøy ñeâm nhöng vaãn khoâng theå naøo huyû dieät ñöôïc löïc löôïng ta ñang truù aån trong hang naøy. Baèng chöùng ñeå laïi laø nhöõng veát ñaïn baén coøn gaêm treân caùc vaùch hang.

Sau ngaøy giaûi phoùng oâng ñaõ ñöa caû gia ñình mình veà ñaây quyeát ñònh ra söùc xaây döïng vaø truøng tu laïi hang naøy vì oâng tin raèng ñaây laø moùn quaø maø taïo hoaù ñaõ daønh taëng cho Ñaûng vaø nhaân daân ta, vì theá caàn phaûi gìn giöõ vaø baûo toàn. Ñeå theå hieän taám loøng toân kính cuûa mình vôùi Toå quoác, oâng ñaõ thueâ ngöôøi veõ böùc chaân dung cuûa Hoà Chuû Tòch vaø khaéc töôïng cuûa ngöôøi ñem thôø ngay tröôùc cöûa hang. Vaø cho ñeán nay Mo So ñaõ ñöôïc nhaø nöôùc coâng nhaän laø moät di tích lòch söû vaø truyeàn thoáng cuûa daân toäc Vieät Nam.

(i) Veà maët ñòa chaát.

Mo So laø moät hang ñoäng naèm trong vuøng ñaù voâi Haø Tieân vaø chòu söï taùc ñoäng maïnh meõ cuûa bieån trong nhöõng thôøi kì bieån tieán vaø bieån luøi, ñoàng thôøi noù cuõng chòu söï taùc ñoäng maïnh meõ cuûa quaù trình vaän ñoäng noäi sinh. Noù thuoäc sôn heä Hoøn Choâng coù tuoåi ñòa chaát töø kæ Cac bon cho tôùi kæ Pecmi. Do coù caáu taïo chuû yeáu laø ñaù voâi neân ta coù theå döï ñoaùn raèng tröôùc ñaây toaøn boä khoái nuùi naøy

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh naèm saâu döôùi ñaùy ñaïi döông sau ñoù qua vaän ñoäng taïo sôn keát hôïp vôùi thôøi kì bieån thoaùi noù ñöôïc naâng leân khoûi maët nöôùc bieån. Chính vì vaäy maø thaønh phaàn thaïch hoïc ôû ñaây coù nhöõng ñaëc ñieåm gaàn gioáng vôùi Thaïch Ñoäng vaø nuùi Ñaù Döïng. Mo So laø moät heä taøng ñöôïc loä ra ven bôø bieån Haø Tieân thuoäc caùc ñôn vò traàm tích ñaù voâi cuûa vuøng bieån Kieân Löông - Kieân Giang. Ñaù ôû ñaây thöôøng coù maøu xanh vôùi ñaëc tính gioøn, aåm vaø deã vôõ.

Cho ñeán nay quaù trình hoaït ñoäng ngoaïi sinh vaãn coøn tieáp dieãn, quaù trình xaâm thöïc vaãn tieáp tuïc dieãn ra. Hang Mo So ñöôïc hình thaønh chuû yeáu laø do söï xaâm thöïc cuûa nöôùc bieån theo chieàu ngang hoaø tan caùc lôùp ñaù voâi taïo thaønh nhöõng cöûa hang ngay döôùi chaân nuùi, saùt maët ñaát. Beân caïnh ñoù quaù trình xaâm thöïc vaø hoaø tan ñaù voâi cuûa nöôc möa chuû yeáu taùc ñoäng theo chieàu thaúng ñöùng taïo neân nhöõng cöûa hang ôû phía treân nhö nhöõng coång trôøi, ñuû cho aùnh saùng loït vaøo taïo neân veû môø aûo ôû trong hang. Trong ñoù söï xaâm thöïc cuûa nöôùc bieån tröôùc ñaây ñoùng vai troø chuû ñaïo nay ñaõ nhöôøng vò trí cho nöôùc möa do taïi thôøi ñieåm naøy bieån ñaõ luøi xa khoûi Mo So. Quaù trình xaâm thöïc vaãn ngaøy ñeâm dieãn ra taïo thaønh nhöõng thaïch nhuõ, choài maêng vaø caùc coät ñaù vôùi caùc hình thuø tuyeät ñeïp trong loøng hang vaø cuõng töø ñoù maø trong hang coù nhöõng teân goïi khaùc nhau nhö: hang Xaùc Öôùp, ñoäng Hai Coâ Tieân ...

(ii) Ñòa hình.

Hang Mo So naèm trong nuùi Mo So, nuùi naøy cao khoaûng 31m, laø moät nuùi ñaù voâi. Xung quanh coøn coù nhieàu nuùi nhoû döïng saùt caïnh beân taïo neân ñòa theá raát hieåm trôû. Ngay döôùi chaân hang laø nhöõng daáu veát cuûa quaù trình bieån tieán aên saâu vaøo ñaát lieàn taïo neân daïng ñòa hình haøm eách hay coøn goïi laø nhöõng mieäng hang chaân soùng. Caùc haøm eách ñöôïc taïo thaønh ôû laàn bieån tieán thöù nhaát coù veû caïn hôn so vôùi laøn thöù hai chính vì theá maø heä thoáng hang ñoäng ñöôïc taïo thaønh trong giai ñoaïn thöù hai thöôøng saâu vaø roäng hôn so vôùi laàn thöù nhaát. Haøm thöù nhaát caùch haøm thöù hai khoaûng chöøng 1m.

Mo So bao goàm moät heä thoáng hang nhoû lôùn khaùc nhau, trong ñoù coù theå khaùi quaùt thaønh 4 hang lôùn vaø gaàn 300 hang nhoû khaùc nhau. Trong taát caû caùc hang ñeàu coù nhöõng taûng ñaù voâi nhaün boùng ñöôïc ví nhö caùc mieáng caåm thaïch xanh boùng, ñoù chính laø nôi hoäi hoïp cuûa caùc chieán só ta ngaøy xöa. Heä thoáng hang raát daøi vaø saâu, quanh co nhö moät meâ cung, ñaëc bieät laø caùc hang naøy ñeàu coù cöûa aên thoâng vôùi nhau. Chæ coù moät soá hang coù coång trôøi thì aùnh saùng ít nhieàu coù theå loït vaøo ñöôïc nhöng ña phaàn caùc hang ôû ñaây ñeàu khoâng coù aùnh saùng neân ngöôøi ta cho maéc moät heä thoáng ñeøn ñieän taïo aùnh saùng cho khaùch tham quan. Hang ôû ñaây raát lôùn coù söùc chöùa haøng nghìn ngöôøi vôùi khuoân vieân aên nghæ roõ raøng, coù theå sinh soáng ôû ñaây trong moät thôøi gian khaù daøi neáu döï tröõ ñuû löông thöïc vaø thöïc phaåm.

Boán hang lôùn trong hang Mo So ñöôïc coi nhö laø boán hang chính vôùi nhöõng teân goïi gaén lieàn vôùi nhöõng hoaït ñoäng caùch maïng cuûa chieán só ta ngaøy xöa nhö: hang Quaân Söï, hang Quaân Y, hang Thoâng Tin vaø hang Caây Me ...

 Hang Quaân Söï.

Noù naèm trong heä thoáng hang buøng binh vaø thoâng vôùi hang quaân y qua moät khe hang nhoû vaø moät loái ñi ñeán vôùi Thung luõng Tình yeâu. Trong hang ngöôøi ta ñaõ cho laép ñaët moät heä thoáng gheá ngoài vaø voõng naèm ñeå du khaùch coù theå nghæ chaân choác laùt sau khi tham quan moät soá hang. Thung luõng tình yeâu laø moät khu vöïc roäng khoaûng 700m2 keát noái vôùi caùc hang khaùc bôûi heä thoáng haønh lang khaù chaät heïp, nôi ñoù caùc doøng nöôc chaûy vaàn ñaõ vaø ñang tieáp tuïc maøi moøn daàn caùc phieán ñaù voâi. Xung quanh thung luõng laø heä thoáng nuùi ñaù vôùi nhöõng vaùch ñaù döïng thaéng ñöùng vaø phía treân cao laø moät

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh coång trôøi aùnh saùng loït vaøo coù maøu tím nhaït raát thô moäng. Hang Quaân Söï laø nôi maø quaân ta duøng ñeå hoäi hoïp vaø baøn baïc keá saùch ñaùnh giaëc giöõ nöôùc. Trong hang chæ coù hai khe nhoû ñuû cho aùnh saùng loït vaøo maø thoâi. Beân caïnh ñoù coøn coù nhöõng phieán ñaát lôùn xeáp ñaët caïnh nhau nhaün boùng vaø phaúng lì ... ñoù laø nôi lí töôûng duøng ñeå hoäi hoïp vaø baøn baïc. Trong hang vaø ngoaøi cuûa hang coøn coù raát nhieàu veát ñaïn gaêm treân vaùch ñaù, ñoù chính laø daáu veát cuûa nhöõng cuoäc taán coâng cuûa ñòch. Treân caùc vaùch ñaù vaãn coøn löu daáu nhöõng doøng chöõ, veát khaéc cuûa nhöõng chieán só ngaøy xöa theå hieän loøng quyeát taâm, yù chí kieân cöôøng quyeát taâm ñaùnh giaëc nhö: thaønh taâm, anh duõng tuyeät vôøi, caûm töû cho Toå quoác quyeát sinh ...

 Hang Quaân Y.

Trong hang coù moät ñöôøng thoâng leân mieäng nuùi, theo lôøi ngöôøi höôùng daãn thì ñoù chính laø con ñöôøng do chính caùc chieán só ta ngaøy xöa taïo ra nhaèm taïo ra moät coång trôøi ñeå daãn aùnh saùng xuoáng hang taïo thuaän lôïi cho coâng taùc chöõa trò beänh binh. Nhieät ñoä trong hang trung bình khoaûng 200C, ñaëc bieät trong hang coù nhieàu maïch nöôùc nhoû chaûy töø xuoáng raát trong vaø raát maùt coù theå duøng ñeå lau chuøi vaø chöõa trò caùc veát thöông. Hang coù nhieàu loã nhoû nhö caùc toå ong, hai beân thaønh hang coù nhieàu naám vuù nhö nhöõng chieác naám moïc ra töø ñaù xoeø nhöõng chieác muõ cuûa mình xuoáng beân döôùi. Ngay giöõa hang coù nhieàu phieán daù maùt laïnh vaø boùng loaùng coù theå duøng laøm giöôøng beänh cho caùc beänh binh, hoaëc laøm noi döôõng thöông vaø nghæ ngôi. Theo lôøi cuûa oâng Naêm thì ngay tuø thôøi kì khoù khaên vaát vaû ñoù maø ôû daây ñaõ coù moät ñoäi nguõ y baùc só khaù ñoâng coù chuyeân moân toát vaø thaäm chí coù theâm moät vaøi chuyeân gia nöôùc ngoaøi phuïc vuï cho coâng taùc chöõa trò ôû ñaây. Ñòa hình trong hang khaù hieåm trôû vaø kín ñaùo ñòch khoâng theå xaâm nhaäp vaøo ñöôïc vaø caùc hang thoâng nhau bôûi nhöõng khe vaùch nhoû maø ngaøy nay ñaõ ñöôïc thay theá bôûi nhöõng caây goã noái tieáp nhau taïo daùng nhö nhöõng chieác caàu treo.

 Hang Xaùc Öôùp: Hang naøy coù vò trí naèm ngay ôû rìa nuùi, nôi coù loái ñi vaøo thoâng qua caùc hang khaùc. Loái vaøo cuûa hang raát heïp chæ cho pheùp moät ngöôøi loït qua vôùi chieàu cao khoaûng 1,5m cho neân khi vaøo tham quan du khaùch phaûi cuùi ñaàu ñeå traùnh nhöõng moûm ñaù nhoïn, saéc beùn ôû phía treân. Caøng vaøo saâu beân trong hang caøng heïp vaø toái, ñoä aåm thaáp taêng cao, trong ñoù thaïch nhuõ hoaït ñoäng laâu naêm taïo thaønh nhöõng coät ñaù coù daùng hình nhö moät xaùc ngöôøi ñang ñöùng trong suoát nhö ñöôïc öôùp kó maáy traêm naêm qua. Coù leõ chính vì theá maø ngöôøi ta ñaët teân cho noù laø hang Xaùc Öôùp nhö ngaøy nay.

Nhìn chung caùc hang ôû ñaây ñeàu coù nhöõng teân goïi khaùc nhau, moãi hang ñeàu coù nhöõng hình

daïng cuõng nhö caáu taïo töông öùng vôùi teân goïi cuûa noù. Ñieån hình nhö:

+ Hang Löông Thöïc: Laø nôi tröôùc ñaây ñöôïc quaân vaø daân ta duøng ñeå chöùa ñöïng löông thöïc vaø thöïc phaåm döï tröõ laâu ngaøy, hang coù nhieàu phieán ñaù roäng vaø töông ñoái khoâ raùo neân ñöôïc duøng nhö moät hang quaân löông.

+ Hang Caây Me: Ngay tröôùc loái ra vaøo cuûa hang coù moät caây me lôùn, ñöôïc troàng khaù laâu naêm

neân ngöôøi ta cuõng ñaït teân cho noù laø hang Caây Me.

+ Hang Roàng: Do trong quaù trình thaønh taïo hang chòu nhieàu taùc ñoäng cuûa hoaït ñoäng xaâm thöïc cuûa möa vaø bieån. Trong ñoù nöôùc bieån ñaõ aên moøn caùc phieán ñaù beân döôùi taïo ñòa hình thoaùng, ñoàng thôøi quaù trình xaâm thöïc cuûa nöôùc möa baøo moøn caùc lôùp ñaù voâi ôû beân treân taïo thaønh hai thaïch nhuõ khaù daøi naèm song song vôùi nhau coù kích côõ baèng nhau khoaûng 7 – 8m vôùi ñöôøng kính khoaûng 60cm. Trong hang coù khaù nhieàu aùnh saùng.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh + Động Hai Coâ Tieân: ñoäng naøy cuõng naèm khaù saâu trong hang, muoán quan saùt ñöôïc thì ta phaûi duøng caùc loaïi ñeøn chieáu saùng môùi coù theå quan saùt ñöôïc. Trong ñoù coù hai coät ñaù daøi, nhoû coù hình daùng töïa nhö hai ngöôøi con gaùi xieâm y raát ñeïp neân ñöôïc ñaët cho teân goïi laø ñoäng Hai Coâ Tieân.

(iii) Thuûy vaên.

Phía tröôùc cöûa, tröôùc loái ñi vaøo hang laø nhöõng ñoàng ruoäng chaïy thaúng taép vôùi heä thoáng kinh raïch chaèng chòt do con ngöôøi taïo ra. Noù coù theå thoâng vôùi bieån vaø bao quanh nuùi. Nöôùc ôû ñaây coù vò hôi maën vaø khoaùng chaát khaù cao. Beân trong hang laø nhöõng khe raõnh vaø nhöõng vuõng vònh coù chöùa nöôùc, chuùng tieáp tuïc quaù trình maøi moøn caùc phieán ñaù ôû ñaây. Ñoù cuõng chính laø daáu veát cuûa söï xaâm nhaäp cuûa nöôùc bieån tröôùc ñaây. Ñaëc bieät trong hang coøn coù nhöõng maïch nöôùc ngoït chaûy töø treân vaùch ñaù xuoáng maø nôi baét nguoàn cuûa noù coù theå laø do nöôùc möa thaám vaøo caùc lôùp ñaù laâu naêm taïo neân.

ÔÛ moät soá hang nhö hang Roàng, ñoäng Hai Coâ Tieân… nöôùc töø treân cao gioït xuoáng taïo thaønh nhöõng vuõng nhoû ñoïng ngay treân nhöõng phieán ñaù voâi. Nöôùc ôû ñaây raát trong coù theå duøng trong sinh hoaït. Ñoàng thôøi nöôùc cuõng maøi moøn caùc phieán ñaù ôû treân cao taïo thaønh thaïch nhuõ, choài maêng vaø nhöõng coät ñaù vôùi nhöõng hình daùng tuyeät ñeïp.

(iv) Thoå nhöôõng.

Phía treân ñænh hang gaàn nhö laø khoâng coù ñaát maø chæ coù moät lôùp muøn moûng ñöôïc tích tuï ôû trong caùc khe nöùt. Veà nguoàn goác coù theå laø do xaùc sinh vaät ñang bò phaân huûy vaø caùc saûn phaåm baøo moøn caùc taûng ñaù ôû treân cao troâi xuoáng ñoïng laïi ôû caùc khe. Vì vaäy thaûm thöïc vaät ôû ñaây raát thöa thôùt, ngheøo naøn veà soá loaøi cuõng nhö veà soá löôïng raûi raùc chæ coù moät soá loaøi caây buïi öa haïn moïc cheo leo treân vaùch nuùi nhö xöông roàng. ÔÛ döôùi chaân nuùi ngay mieäng hang, thoå nhöôõng ôû ñaây cuõng khaù ngheøo naøn, chuû yeáu laø ñaát nhieãm pheøn, nhieãm maën do söï aûnh höôûng cuûa nöôùc bieån.

(v) Sinh vaät.

Treân nuùi cuõng nhö xung quanh hang thaûm thöïc vaät raát thöa thôùt chuû yeáu laø caùc daây leo, caây buïi vaø moät soá loaøi thaûo moäc. Xung quanh chaân nuùi laø caùc loaøi caây ñaëc tröng cho vuøng ñaát nhieãm maën chuû yeáu laø ñöôùc. Ñi xa veà phía baéc thöïc vaät coù veû phong phuù hôn do ôû ñaây lôùp ñaát khaù daøy.

Trong mieäng hang khoâng coù moät loaøi thöïc vaät naøo sinh soáng vaø phaùt trieån. Treân caùc voøm hang laø vöông quoác cuûa caùc loaøi dôi. Ngay khi böôùc chaân vaøo cöûa hang ta ñaõ nghe thaáy tieáng dôi ñaäp caùnh vang doäi. Neáu ñöa ñeøn pin chieáu leân cao vaøo saâu trong caùc ngaùch hang ta seõ thaáy dôi bay thaønh töøng ñaøn ñen nghòt. Ñeán vôùi baát kyø hang naøo ta cuõng coù theå baét gaëp döôïc caûnh töôïng aáy ñieàu ñoù caøng chöùng toû ñöôïc neùt hoang sô bí aån cuûa thaéng caûnh naøy. Beân ngoaøi hang ñoäng vaät bao goàm caùc loaøi ñaëc tröng nhö : cuù meøo vaø caùc loaøi chim.

Cuõng nhö caùc vuøng ñaù voâi khaùc thaûm thöïc vaät ôû Moso raát keùm phaùt trieån do ñaù ôû ñaây roãng deã bò baøo moøn. Khaùc vôùi ñaù traàm tích hay caùc loaïi ñaù khaùc, ñaù voâi coù ñaëc tính deã hoøa tan cho neân khi nöôùc möa rôi xuoáng noù seõ nhanh choùng bò hoøa tan vaø ngaám xuoáng döôùi saâu ñeå laïi beân treân laø nhöng seùt vaø caùt cho neân lôùp ñaát ôû ñaây raát moûng. Ñaây laø nguyeân nhaân laøm cho thöïc vaät keùm phaùt trieån.

Caùc loaøi thöïc vaät chæ soáng ñöôïc ngoaøi thaønh vaø treân nhöõng vaùch ñaù ngoaøi hang nhöõng nôi

coøn coù söï taùc ñoäng cuûa aùnh saùng Maët Trôøi.

Moso laø moät trong caùc hang ñoäng ñeïp nhaát cuûa vuøng Karst Haø Tieân. Noù coù neùt töông töï nhö ñoäng Phong Nha ôû Quaûng Bình. Cho ñeán hieän nay Moso ñaõ ñöôïc coâng nhaän laø moät di tích lòch söû vaø truyeàn thoáng cuûa Vieät Nam. Ngöôøi ta bieát ñeán Moso laø nhôø coâng lao cuûa gia ñình oâng Nguyeãn Vaên Tieát – moät ngöôøi ñaõ tình nguyeän soáng caû cuoäc ñôøi mình taïi ñaây ñeå tu döôõng, söûa chöûa vaø truøng tu laïi taëng phaåm cuûa taïo hoùa. Hy voïng trong töông lai khoâng xa ñieåm TNDLSTTN Moso seõ ñöôïc ñaàu tö ñeå trôû thaønh moät ñieåm DLST noåi tieáng vuøng ÑBSCL.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

23. ÑIEÅM TNDLST HANG TIEÀN (KIEÂN GIANG)

Hang Tieàn laø moät hang ñoäng karst ñoäc ñaùo naèm saùt bieån ôû xaõ Bình An, huyeän Kieân Löông thuoäc tænh Kieân Giang, treân ñöôøng ra caûng Hoøn Choâng. Theo truyeàn thuyeát, trong thôøi gian boân taåu tröôùc söï truy ñuoåi cuûa quaân Taây Sôn, Nguyeãn AÙnh cuøng quaân lính chaïy veà mieät hoøn Choâng vaø phaùt hieän ra hang ñoäng. Sau thôøi gian aån truù vaø söû duïng ñoàng tieàn saûn xuaát ôû ñaây phaùt cho binh lính tieâu duøng. Veà sau daân gian ñaët teân hang ñoäng ñoù laø hang Tieàn. Hang Tieàn coù nguoàn goác hình thaønh nhö hang chuøa Sôn Haûi, thuoäc kieåu hang luoàn. Khoái nuùi ñaù voâi ôû ñaây chòu söï xaâm thöïc cuûa soùng bieån ngaäm daàn trong thôøi kyø bieán tieán Flandrian. Soùng bieån khoeùt daàn trong quaù trình karst taïo neân hang ñoäng luoàn thoâng khoái ñaù voâi.

Hang Tieàn coù hai cöûa, moät cöûa thoâng ra bieån saùt khu röøng ngaäp maën ôû phía taây, coøn cöûa kia thoâng ra bieån veà phía ñoâng. Hang Tieàn daøi 182m, naèm cao hôn möïc nöôùc bieån khoaûng hôn 1m, muøa nöôùc leân gaëp luùc trieàu cöôøng coù theå ñi xuoàng thoâng qua hang. Chieàu cao trung bình cuûa hang khoaûng 5-8 m, cuõng coù ñoaïn phaûi ñi khom löng. Hang Tieàn coù hai cöûa aên thoâng nhau, cöûa höôùng chính baéc-ñoâng nam vaø cöûa höôùng chính baéc-ñoâng baéc.

Trong hang, ôû beân traùi coù 2 ngaùch, beân phaûi coù 3 ngaùch. Töø ñaàu cöûa hang vaøo khoaûng hai chuïc meùt laø gaëp ngaõ ba laø ngaùch daàu tieân coù voøm thoâng gioù aên thoâng leân traàn hang cao 40 m. Töø ngaõ ba ñi tieáp ñeán cöûa hang sau, du khaùch seõ baét gaëp hai choã coù coät thaïch nhuõ, treân traàn hang quaù trình karst ñeå laïi nhöõng hình thuø kyø aûo, tuøy theo söï töôûng töôïng cuûa du khaùch. Ñi luoàn trong hang, gioù bieån thoåi loàng loäng nghe maùt röôïi, ñoaïn giöõa hang coù toác ñoä gioù 7-9 m/s, quay trôû veà hai ñaàu cöûa hang, aùnh saùng maët trôøi môû ra, caùch hang 5-10 m khoâng coù aùnh saùng, xung quanh laø bieån nöôùc. Nhieät ñoä khoâng khí trung bình thaáp hôn beân ngoaøi khoaûng 3-40C, ñoä aåm khoâng khí töØ 82-95%. Ñöôøng vaøo hang Tieàn tuy vaát vaû vì phaûi ñi theo ñöôøng bôø bao, loäi baêng qua khu röøng ngaäp maën chæ cao khoûi ñaàu vaø phaûi vöôït maát hôn moät tieáng ñoàng hoà töø ñöôøng loä ñaù ñeán meù bôø bieån. Töø ñaây, du khaùch phaûi loäi xuoáng baõi bieån, men theo chaân khoái nuùi ñaù voâi moät ñoaïn hôn 200m seõ gaëp hang Tieàn. Khi gaëp nöôùc trieàu leân phaûi loäi saùt vaùch nuùi ñeå khoûi ngaäp ñaàu. Nhòeät ñoä cuûa nöôùc bieån khoaûng 23-250C. Baõi bieån tröôùc hang Tieàn laø baõi laøi, khoâng saâu vaø nhieàu buøn nhö nhöõng baõi bieån xung quanh, raát thích hôïp cho taém bieån vui chôi. Töø baõi bieån ngöôùc nhìn treân ñænh khoái nuùi, du khaùch seõ baét gaëp nhöõng chuù khæ ñuøa giôõn nhau, keâu chí choùe inh oûi treân caây. Caùc loaøi ñoäng vaät soáng ngoaøi hang (trogloxeønes) laø caùc ñoäng vaät coù xöông soáng nhö chim cuù meøo, chuoät, thaèn laèn, raén, boïn löôõng theâ, chuùng thöôøng soáng ôû cöûa hang, hieám khi gaëp ôû hang saâu. Caùc loaøi khoâng chuyeân nhöng thöôøng xuyeân ôû hang laø dôi. Caùc loaøi thích ôû hang ñoäng (trolophiles) coù thaønh phaàn chieám soá löôïng quan troïng nhaát laø caùc loaøi soáng treân phaân dôi (guanobies), goàm Acariens, caùc Collembola, Diptera, kieán vaø Coleoptera. Soáng thich nghi trong hang ñoäng coøn coù caùc loaøi hoaïi sinh (saprophages) thuoäc nhieàu nhoùm coân truøng khoâng caùnh, daùn, caùc Diplopoda, giaùp xaùc Isopoda, nhuyeãn theå Gastropoda. Hang Tieàn coù theå nuoát chöõng moät ñoaøn hôn naêm möôi ngöôøi. Ñaây laø moät hang toái vaø aåm, caûnh quan xung quanh tónh mòch khoâng moät boùng ngöôøi, ñöôøng ñi laïi khoù khaên neân haàu nhö hieám khi gaëp khaùch du lòch ñeán. Hôn möôøi naêm veà tröôùc, ñoaøn sinh vieân Khoa Ñòa lyù cuûa tröôøng Ñaïi hoïc Sö Phaïm TP. Hoà Chí Minh ñaõ hai laàn ñöôïc caùc thaày coâ höôùng daãn ñeán tham quan hoïc taäp ôû hang Tieàn, ñeâm nghæ laïi nhaø daân ôû xaõ Bình An. Tröôùc ñoù, böôùc chaân caùc nhaø ñòa chaát khoaùng saûn ñaõ ñeán hang Tieàn khaûo saùt nguoàn phaân dôi ôû hang. Ñeå taïo söï haáp daãn vaø kyø thuù cho du khaùch thaùm hieåm hang Tieàn, moät soá ngöôøi daân ôû ñaây ñaõ ñuùc töôïng xi maêng ñaët raûi raùc trong hang.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh Vaøo ñaàu hang, coù ñaët töôïng Nguyeãn AÙnh vôùi baøn tay laät ngöõa, treân coù ñoàng tieàn, ôû giöõa hang coù töôïng Nguyeãn AÙnh vaø baø thöù phi tay boàng con ngoài quì beân caïnh. So vôùi caùc hang ñoäng khaùc ôû vuøng karst Haø Tieân, hang Tieàn laø moät hang ñoäng haáp daãn du khaùch nhaát vôùi neùt hoang daõ, kyø thuù cuûa noù, raát thích hôïp cho loaøi hình du lòch sinh thaùi hang ñoäng, loaïi hình hoïc taäp vaø thaùm hieåm. Ñeå vöïc daäy tieàm naêng du lòch cuûa hang Tieàn caàn phaûi ñaàu tö xaây döïng con ñöôøng ñaát ñoû, noái töø loä ñaù xuyeân qua röøng ngaäp maën ñeán saùt meù bieån. Töø ñaây coù theå baét caàu chaïy daøi theo vaùch khoái nuùi ñaù voâi cho ñeán cöûa vaøo hang Tieàn. ÔÛ meù bieån, neân laäp daõy nhaø troï daïng bungalow, nhaø haøng aên uoáng, giaûi khaùt. Ñöôøng vaøo haøng caàn trang bò vaøi boùng ñeøn thaép saùng. Neáu ñaàu tö toát, taïo nhieàu saûn phaåm du lòch haáp daãn, cung öùng ñaày ñuû dòch vuï du lòch seõ thu huùt khaùch du lòch trong giôùi thanh nieân, sinh vieân hoïc sinh vaø caû du khaùch nöôùc ngoaøi ñeán tham quan.

24. ÑIEÅM TNDLST THAÏCH ÑOÄNG (KIEÂN GIANG)

Thaïch Ñoäng laø ñòa hình hang ñoäng karst naèm caùch thò xaõ Haø Tieân 5km veà phía baéc, thuoäc tænh Kieân Giang. Caùc hang Mo-So, hang Tieàn, chuøa Hang, nuùi Ñaù Döïng, Thaïch Ñoäng, hoøn Phuï Töû ñeàu naèm trong vuøng karst Haø Tieân, thuoäc moät trong 18 vuøng karst ôû Vieät Nam. ÔÛ vuøng karst Haø Tieân, ñaù voâi loä ra treân maët khoâng nhieàu, nhöng ôû ñaây, caùc nuùi karst soùt ñöôïc phaân boá raûi raùc treân moät dieän roäng caû ôû treân ñaát lieàn laãn ôû ngoaøi khôi vònh Thaùi Lan. Tuoåi ñaù voâi ôû ñaây ñöôïc xaùc ñònh coù tuoåi Pecmi thuoäc ñaïi Coå Sinh (Gubler, 1935, 1953), coøn ôû Thaïch Ñoäng thì ñaù voâi naèm treân ñaù caùt keát tuoåi Ñeâvoân - Caùcbon sôùm. So vôùi caùc hang ñoäng khaùc trong vuøng, Thaïch Ñoäng laø moät ñoäng ñaù voâi ñeïp noåi tieáng ôû mieät Haø Tieân maø tröôùc ñaây Maïc Thieân Töù ñaõ töøng ca ngôïi qua baøi thô "Thaïch Ñoäng thoân vaân" (ñoäng ñaù nuoát maây). Thaïch Ñoäng naèm trong moät khoái nuùi ñaù voâi cao 50m döïng ñöùng treân moät khoâí ñaù caùt keát cao ñoä 10m so vôùi maët ñaát. Caáu taïo cuûa ñoäng goàm hai hang aên thoâng vôùi nhau, moãi hang daøi khoaûng 30m, cao töø 6 ñeán 10m, chieàu roäng thay ñoåi töø 5m ñeán 20m. Ñaëc bieät ôû hang thöù hai coù moät ngoâi chuøa xaây baèng gaïch. Treân vaùch hang do söï keát tuûa cuûa quaù trình karst ñaõ ñeå laïi nhöõng hình thuø ñaëc saéc troâng töïa Ñöùc Phaät, Teà Thieân ñaïi thaùnh, naøng coâng chuùa maëc aùo xanh ñöùng döôùi goác caây ña cuûa Thaïch Sanh troâng thaät kyø aûo vaø gaây aán töôïng maïnh cho du khaùch ñeán tham quan. Treân traàn hang coù moät khoaûng troáng nhoû ñuû cho aùnh saùng maët trôøi xuyeân vaøo ñoäng. ÔÛ ñaây du khaùch seõ nhìn thaáy maây bay laûng vaûng treân neàn trôøi Haø Tieân, nghe gioù bieån thoåi rì raøo xuyeân qua khe ñaù voâi. Thaïch Ñoäng thöïc ra chæ laø moät trong soá 20 ñoäng ôû vuøng karst Haø Tieân, nhöng noù ñöôïc nhieàu ngöôøi bieát ñeán vaø trôû thaønh moät ñieåm TNDLST haáp daãn khaùch du lòch quoác teá vaø noäi ñòa, cho pheùp khai thaùc thuaän lôïi loaïi hình DLST hang ñoäng ôû vuøng ÑBSCL maø ôû Ñoâng Nam Boä cuõng nhö Trung Boä khoâng sao coù ñöôïc. Thaïch Ñoäng hieän nay laø moät trong nhöõng danh lam thaéng caûnh cuûa thò xaõ Haø Tieân, ñöôïc Boä Vaên hoùa coâng nhaän ngaøy 06-12-1980. So vôùi caùc hang ñoäng khaùc cuûa vuøng Thaïch Ñoäng laø moät ñoäng ñaù voâi noåi tieáng vôùi nhöõng neùt raát ñaëc saéc, rieâng bieät. Thaïch Ñoäng naèm trong moät khoái ñaù voâi cao 50m döïng ñöùng treân moät khoái ñaù caùt keát cao ñoä 10m so vôùi maët ñaát. Ñöôøng leân ñoäng ñöôïc xaây thaønh caùc baäc thang, hai beân ñöôøng ñi coù raát nhieàu caây coái coå thuï, coù tuoåi giaø taïo neân cho Thaïch Ñoäng coù daùng veû traàm tónh, uy nghi. Khi leân ñeán Thaïch Ñoäng chuùng ta seõ baét gaëp hai cöûa hang .Hai hang naøy aên thoâng vôùi nhau, moãi hang daøi khoaûng 30m, cao töø 6-10m,chieàu roäng thay ñoåi töø 5-20m. Ñaëc bieät ôû hang thöù hai coù moät ngoâi chuøa xaây baèng gaïch. Treân vaùch hang do söï keát tuûa cuûa quaù trình karst ñaõ ñeå laïi nhöõng hình thuø raát ñoäc ñaùo nhö Ñöùc Phaät, Teà Thieân Ñaïi Thaùnh… troâng raát kyø aûo vaø gaây aán töôïng maïnh cho du khaùch ñeán tham quan. Ngoaøi ra treân traàn hang coù moät khoaûng troáng nhoû ñuû cho aùnh saùng xuyeân vaøo ñoäng. ÔÛ ñaây chuùng ta seõ thaáy maây bay laõng vaõng treân neàn trôøi Haø Tieân nghe gioù bieån thoåi rì raøo xuyeân qua

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh khe ñaù voâi. Ñaëc bieät ôû Thaïch Ñoäng coøn coù thaïch nhuõ raát ñeïp. Nhö tröôùc chuùng ta ñieàu bieát quaù trình hình thaønh thaïch nhuõ laø do nöôùc möa coù chöùa axít (H2CO3) khi rôi xuoáng hoøa tan vôùi ñaù voâi, nhöõng haït nöôùc rôi xuoáng keát tuûa CO3 taïo neân thaïch nhuõ. Quaù trình hình thaønh thaïch nhuõ thöôøng dieãn ra raát laâu daøi, phaûi maát haøng traêm naêm. Hieän nay ôû Thaïch Ñoäng coù khaù nhieàu thaïch nhuõ taïo neân caùc hang ñoäng coù moät veû ñeïp kyø aûo, lung linh. Ñaëc ñieåm noåi baät nhaát cuûa Thaïch Ñoäng laø noù naèm trong moät khoái nuùi ñaù voâi coù tuoåi Ñeâvoân-Cacbon sôùm. Moät trong nhöõng ñaëc ñieåm noåi baät nhaát cuûa khoái nuùi ñaù voâi ñoù laø deã bò hoøa tan, deã aên moøn bôûi nöôùc möa. Söï hoøa tan, môû roäng cuûa khoái nuùi ñaù voâi vöøa dieãn ra theo chieàu thaúng ñöùng laãn chieàu ngang. Ngoaøi ra moät ñaëc ñieåm noåi baät khaùc cuûa khoái nuùi ñaù voâi ñoù laø do ñöôïc naâng leân töø bieån cho neân beà maët bò voø naùt, coù nhieàu khe nöùt chöù khoâng xeáp thaønh töøng lôùp. Nhöõng ñaëc ñieåm treân ñaây cuûa khoái nuùi ñaù voâi ñöôïc theå hieän roõ neùt ôû Thaïch Ñoäng. Thaïch Ñoäng coù caùc daïng ñòa hình caxtô, vaùch thaúng ñöùng taïo ra caùc tai meøo, ñòa hình raát hieåm trôû.

ÔÛ nuùi Sam, nuùi Caám coù ñòa hình daïng khoái, taûng troøn, hoaøn toaøn khaùc vôùi ñòa hình caxtô, tai meøo ôû Thaïch Ñoäng. Hôn nöõa Thaïch Ñoäng ñöôïc taïo thaønh töø moät khoái nuùi ñaù voâi voán ñöôïc naâng leân töø bieån, traàm tích taïo neân khoái nuùi ñaù voâi raát phong phuù, khoâng chæ coù voâi maø coøn coù buøn, seùt… Tuy nhieân traàm tích voâi vaãn chieám vai troø chuû ñaïo. Khi ñöôïc naâng leân cao so vôùi möïc nöôùc bieån nöôùc ngaàm ñi xuoáng, buøn seùt thì vaãn khoâng ñi xuoáng ñöôïc vaãn coøn ôû beân treân. Nhöng do coù raát ít buøn seùt cho neân thöïc vaät khoâng theå phaùt trieån ñöôïc. Ñaây cuõng laø ñieåm khaùc bieät giöõa nuùi Thaïch Ñoäng vôùi nuùi Sam vaø nuùi Caám. Nhìn töø beân ngoaøi chuùng ta seõ thaáy Thaïch Ñoäng coù raát ít thöïc vaät sinh soáng, chæ coù raát ít moät soá caây coù theå phaùt trieån treân caùc vaùch ñaù nhö xöông roàng, döông xæ... Ngöôïc laïi ôû nuùi Sam, nuùi Caám do ñöôïc hình thaønh treân ñaù granit cho neân thöïc vaät phaùt trieån raát toát. Hieän nay Thaïch Ñoäng ñang ñöôïc khai khai thaùc ngaøy caøng coù hieäu quûa hôn, vôùi vieäc phaùt trieån ngaønh du lòch ôû Thaïch Ñoäng ñaõ giaûi quyeát raát nhieàu vieäc laøm cho ngöôøi daân ôû ñaây. Taïi loái vaøo ôû hai beân Thaïch Ñoäng, du khaùch seõ baét gaëp nhöõng cöûa haøng baùn ñoà löu nieäm, nhöõng ñaëc saûn cuûa vuøng Haø Tieân – Kieân Giang. Vôùi nhöõng cuûa haøng tuy coøn nhoû nhöng taïo neân cho Thaïch Ñoäng veû nhoän nhip cuûa moät ñieåm du lòch. Vaán ñeà ñaët ra cho Thaïch Ñoäng laø nhöõng nhaø quaûn lyù caàn coù keá hoaïch baûo veä nhöõng veû ñeïp do thieân nhieân mang laïi. Vieäc phaùt trieån du lòch khoâng ñöôïc gaây toån haïi ñeán caùc caûnh ñeïp voán coù cuûa töï nhieân. Taùc ñoäng cuûa con ngöôøi töø xöa ñeán nay beân caïnh nhöõng maët ñaït ñöôïc thì luoân coù taùc ñoäng ngöôïc laïi, ñoù laø moâi tröôøng töï nhieân bò oâ nhieãm nhöõng raùc thaûi do du khaùch gaây ra laø ñieåm caàn chuù yù. Hôn nöõa neáu coù söï ñaàu tö nhieàu hôn, môû roäng caùc quaày haøng löu nieäm, môû caùc nhaø haøng mang nhöõng neùt ñaëc saéc cuûa ñòa phöông thì chaéc chaén moät ñieàu Thaïch Ñoäng seõ coøn thu huùt ñuôïc nhieàu khaùch du lòch hôn nöõa. Ñieàu naøy seõ vöøa laøm taêng nguoàn thu töø du lòch vöøa giaûi quyeát vieäc laøm cho ngöôøi daân ñòa phöông.

Neáu nhö giaûi quyeát toát caùc vaán ñeà treân thì Thaïch Ñoäng seõ coøn thu huùt nhieàu khaùch du lòch hôn nöõa, moät loaïi hình du lòch sinh thaùi hang ñoäng ôû vuøng ÑBSCL maø ôû Ñoâng Nam Boä cuõng nhö Trung Boä khoâng sao coù ñöôïc.

25. ÑIEÅM TNDLST HANG ÑAÙ DÖÏNG (HAØ TIEÂN, KIEÂN GIANG)

Hang Ñaù Döïng laø moät hang ñoäng thuoäc nuùi Ñaù Döïng, coøn coù teân goïi nuùi Chaâu Nham, caùch Thaïch Ñoäng 2km, thuoäc thò xaõ Haø Tieân, tænh Kieân Giang. Nuùi cao khoaûng 83m, caáu taïo bôûi ñaù voâi, ñöùng söøng söõng giöõa caùnh ñoàng bieân giôùi Vieät Nam, Campuchia neân vieäc ñi laïi cuûa du khaùch raát khoù khaên. Quaù trình karst haøng trieäu naêm ñaõ taïo neân nhieàu hang ñoäng ôû ñaây. Moãi hang ñoäng do

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh hình thuø khaùc nhau neân ñöôïc daân gian ñaët cho teân goïi khaùc nhau, ñoù laø caùc ñoäng Baïch Thaùp, ñoäng Nam Vang, ñoäng Laàu Chuoâng, ñoäng Laàu Troáng, ñoäng Ñieän Baø, ñoäng Hoa Mai, ñoäng Gieáng Tieân, ñoäng Chôn Phaät Toå... Caùc hang ñoäng luoàn laùch, leân xuoáng nhieàu ñoaïn, gaëp trôøi möa ñi laïi vaát vaû, ngöôøi baùm ngöôøi seõ khoâng bò laïc. Khi du khaùch ñeán hang Laàu Chuoâng, ôû ñaây coù nhieàu maûnh thaïch nhuõ, khi goõ vaøo seõ phaùt ra moät aâm thanh reàn vang nhö tieáng chuoâng ngaân. ÔÛ hang Laàu Troáng laïi kyø thuù hôn, neáu du khaùch voã tay vaøo buïng mình seõ nghe tieáng aâm thanh doäi leân nhö aâm thanh tieáng troáng doäi töø xa. Ñaëc bieät ôû hang Haøng Da coù ñaøn thaïch nhuõ naêm daây, du khaùch laáy ñaù goõ vaøo caùc daây thaïch nhuõ seõ nghe vaêng vaúng aâm thanh nhö tieáng ñaøn vaø laøm cho taâm hoàn du khaùch xao ñoäng. Thaïch nhuõ cuõng ñeå laïi hình thuø ôû hang Thaïch Sanh laøm cho du khaùch lieân töôûng ñeán Thaïch Sanh can ñaûm vaøo hang cheùm chaèng tinh cöùu coâng chuùa. Nuùi Ñaù Döïng coù teân chöõ laø Chaâu Nham – laø moät trong nhöõng nuùi ñaù voâi coù heä thoáng hang karst ñaëc saéc cuûa thò xaõ Haø Tieân. Caùch Thaïch Ñoäïng 2km vaø naèm trong khu vuïc bieân giôùi giöõa Vieät nam vaø Campuchia. Cuõng nhö taát caû caùc ñòa ñieåm khaùc nuùi Ñaù Döïng cuõng coù nhöõng ñaëc tröng rieâng veà ñieàu kieän töï nhieân nhö ñòa chaát, ñòa hình, thoå nhöôõng vaø sinh vaät. Ñöùng töø xa nhìn vaøo ta coù theå ñoaùn ngay ñöôïc nuùi Ñaù Döïng chính laø moät daïng cuûa ñòa hình karst vì ôû ñaây ñaù bò maøi moøn khaù nhieàu vaø coù nhieàu daáu tích do xaâm thöïc ñeå laïi. Do nuùi chuû yeáu ñöôïc caáu taïo bôûi ñaù voâi xen laãn ñaù phieán laø saûn phaåm cuûa hoaït ñoäng phun traøo nuùi löûa neân noù ñöôïc xeáp vaøo thôøi kì maø voû Traùi Ñaát dieãn ra thôøi kì uoán neáp maïnh nhaát caùch ñaây 20 trieäu naêm. Ñaù voâi ôû ñaây ñöôïc xaùc ñònh coù tuoåi kæ Pecmi. Khi leân nuùi, quan saùt thaáy trong hang nuùi cuõng nhö ngay döôùi chaân nuùi coù ñuû loaïi voû soø, voû oác, voû heán chöùng toû coù moät thôøi kì nuùi Ñaù Döïng ñaõ naèm giöõa bieån, sau naøy bieån thoaùi vaø ñeå laïi quanh noù ñaàm laày vaø hieän nay ngöï trò giöõa nhöõng caùnh ñoàng bao la – bieân giôùi Vieät Nam – Campuchia.

Vôùi lòch söû ñòa chaát phöùc taïp, laïi caáu taïo chuû yeáu bôûi ñaù voâi deã bò aên moøn neân ñòa hình cuûa nuùi cuõng raát ña daïng vaø phöùc taïp khoâng keùm, nhö moät kieät taùc cuûa taïo hoùa, daïng ñòa hình karst daõ taïo ra voâ soá hình daïng hang kì vó maø khoâng phaûi nôi naøo cuõng coù ñöôïc. Nuùi cao khoaûng 83m, ñöùng söøng söõng giöõa caùnh ñoàng bieân giôùi, nuùi caáu taïo baèng ñaù voâi neân qua quaù trình xaâm thöïc haøng ngaøn naêm taïo neân caáu taïo nuùi beân treân nhö moät toøa laâu ñaøi coå kính, haøng ngaøn gaùc chuoâng, vaø nhieàu hang ñoäng kì bí.

Do naèm ngay taïi ñoàng baèng neân nguoàn nöôùc treân vaø trong nuùi cuõng raát doài daøo. Ngay taïi chaân coù nhieàu ñaàm chöùa nöôùc, trong ñaàm coù khaù nhieàu hoa suùng. Trong caùc hang cuõng toàn taïi nhieàu “Boàn chöùa nöôùc, nöôùc ôû ñaây raát maùt vaø raát trong do söï xaâm nhaäp cuûa nöôùc möa vaøo caùc khe ñaù laâu ngaøy tích tuï laïi. Do taùc ñoäng phong hoùa cuûa nöôùc neân ñaù voâi bò baøo moøn khaù nhieàu taïo neân moät lôùp thoå nhöôõng coù chöùa thaønh phaàn khoaùng vaät töông töï nhö lôùp maãu chaát, ñaát ngheøo chaát dinh döôõng. Ngoaøi ra caùc loaïi ñaù khaùc vaø thöïc vaät bò phaân huûy cuõng goùp phaàn khoâng nhoû trong quaù trình thaønh taïo thoå nhöôõng ôû ñaây. Ñoù cuõng chính laø moâi tröôøng toàn taïi cuûa caùc sinh vaät treân nuùi. Nhìn chung thöïc vaät ôû ñaây khaù phaùt trieån vaø vaãn coøn giöõ ñöôïc neùt hoang sô cuûa mình. Thöïc vaät chuû yeáu laø caùc loaïi caây buïi, caây taàng thaáp vaø heä thoáng daây leo chaèng chòt bao phuû toaøn boä beà maët cuûa nuùi. Do khoâng ñöôïc pheùp phaùt trieån du lòch neân caûnh quan cuûa nuùi Ñaù Döïng vaãn coøn toàn taïi ôû daïng nguyeân sinh khoâng khí aåm thaáp, reâu vaø ñòa y coøn baùm ñaày treân nhöõng taûng ñaù khoâng chòu taùc ñoäng cuûa aùnh saùng maët trôøi. Lôùp vaät chaát höõu cô ñöôïc taïo thaønh bôûi caùc quaù trình quang hôïp ñang trong thôøi kì phaân hoùa ñaõ taïo neân moät lôùp muøn khaù daøy treân loái ñi. Ñoäng vaät ôû ñaây chæ laø caùc loaøi coân truøng vaø saâu boï khoâng coù caùc loaøi ñoäng vaät lôùn. Phía beân trong hang do ñieàu kieän aåm thaáp thieáu aùnh saùng maët trôøi quanh naêm bò boùng toái bao phuû neân thöïc vaät khoâng theå phaùt trieån maø thay vaøo ñoù laø xöù sôû cuûa caùc loaøi dôi.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh Nhôø coù moái quan heä qua laïi giöõa caùc thaønh phaàn töï nhieân maø Ñaù Döïng thöïc söï trôû thaønh moät coâng trình kieán truùc ñoà soä cuûa taïo hoùa ban taëng cho ñaát nöôùc ta. Söï xaâm thöïc vaø aên moøn haøng ngaøn naêm cuûa nöôùc ñoái vôùi ñaù voâi taïo neân moät caûnh quan vuøng nuùi tuyeät ñeïp vôùi nhöõng hang ñoäng bí hieåm vôùi nhuõng teân goïi khaùc nhau: hang Troáng Ngöïc, hang Tình Yeâu, hang Meï Ñeû ... Caùc hang naøy chính laø nhöõng ñieåm nhöõng nguoøi tham quan khaûo saùt coù theå döøng chaân ñeå nghæ ngôi ñoàng thôøi chieâm ngöôõng, khaùm phaù veû ñeïp cuûa caùc hang. Caùc hang naèm döôùi caùc khoái ñaù lôùn vaø naèm raûi doïc theo haønh trình töø döôùi nuùi leân taän ñænh. Caùc hang coù chieàu saâu töông ñoái daøi vaø mieäng hang heïp khoù ñi vaøo nhöng ngöôïc laïi loøng hang khaù roäng coù söùc chöùc vaøi chuïc ngöôøi. Caùc hang coù loái thoâng vôùi nhau, moät soá hang coøn khaù aåm thaáp khoâng coù aùnh saùng maët trôøi loït vaøo vì vaäy muoán vaøo ñöôïc hang vaø quan saùt roõ caûnh quan trong hang thì ta phaûi töï taïo nguoàn saùng cho mình baèng ñeøn pin, ñuoác. Thænh thoaûng trong moät soá hang coù caùc gieáng trôøi aùnh saùng coù khaû naêng chieáu vaøo taïo veû lung linh huyeàn aûo cho caûnh quan trong hang. Trong caùc hang caûnh quan chuû yeáu laø thaïch nhuõ ñang trong quaù trình ñöôïc hình thaønh vôùi nhöõng hình daïng khaùc nhau chính veû ñeïp kì laï cuûa thaïch nhuõ ñaõ daãn ñeán söï ra ñôøi cuûa caùi teân Chaâu Nham – coù nghóa laø ngoïc ñaù. Thaïch nhuõ trong hang coù aùnh saùng maët trôøi chieáu vaøo saùng laáp laùnh nhö chaâu ngoïc. Ngoaøi thaïch nhuõ ra coøn coù nhöõng dang ñòa hình kì laï do quaù trình bò aên moøn cuûa ñaù voâi taïo ra, phaûi chaêng chính söï aên moøn naøy ñaõ ñeå laïi nhöõng taûng ñaù voâi döïng ñöùng taïo loái ñi hieåm trôû vôùi ñoä doác gaàn nhö thaúng ñöùng. Coù leõ vì theá nuùi môùi coù teân goïi laø nuùi Ñaù Döïng. Theo soá lieâu thoáng keâ thì nuùi naøy coù ñeán 11 hang ñoäng moãi hang ñeàu coù nhöõng ñaëc ñieåm rieâng vaø ñieàu ñoù ñöôïc phaûn aùnh qua teân goïi cuûa chuùng nhö laø: ñoäng Baïch Thaùp, ñoäng Laàu Chuoâng, gieáng Tieân ñoäng Ñieän Haø... Trong ñoù noåi baät nhaát laø hai hang.

Hang thöù nhaát naèm ôû phía ñoâng saùt ngay chaân nuùi trong ñoù thaïch nhuõ taïo thaønh moät khoái ñaù coù hình gioáng nhö moät chieác ñaøn vôùi tieáng nöôùc nhoû gioït töø treân vaùch ñaù xuoáng taïo nhöõng aâm thanh thaùnh thoùt nhö tieáng ñaøn. Nöôùc gioït xuoáng vaø ñöôïc ñoïng laïi trong moät chieác beå nhoû do caùc anh boä ñoäi xaây neân, nöôùc mang laïi caûm giaùc maùt vaø laïnh. Beân trong hang coøn coù söï truù aån cuûa caùc loaøi dôi ban ñeâm chuùng trôû ra kieám aên, ban ngaøy treo mình nguû ôû ñaùy, khi gaëp tieáng ñoäng chuùng bay naùo loaïn, ñaäp caùnh vaøo nhau taïo neân nhöõng aâm thanh gheâ rôïn vaø moät khung caûnh hoãn loaïn nhöng voâ cuøng thuù vò.

Hang thöù hai naèm quay maët veà phía baéc, ñeå ñeán ñöôïc hang naøy chuùng toâi phaûi vöôït qua nhöõng ñoaïn doác khaù hieåm trôû vôùi nhöõng daây leo vaét ngang qua loái ñi. Cöûa hang heïp vaø ñaäp ngay vaøo maét laø 5 ñöôøng thaïch nhuõ daøi vaø khaù nhoïn chaïy töø ñænh hang xuoáng gaàn ñaùy. Neáu ta laáy moät vaät cöùng naøo ñaëp vaøo coät thaïch nhuõ ñoù seõ taïo neân caùc aâm thanh khaùc nhau maø chính xaùc hôn laø naêm aâm thanh rieâng bieät, coù leõ chính vì theá maø hang naøy ñöôïc ñaët teân laø Nguõ Caàm – laø moät caây ñaøn 5 daây cuûa Thaïch Sanh vôùi tieáng ngaân :

“ Ñaøn keâu tích tòch tình tang

Ai mang coâng chuùa döôùi hang ñem veà “

Ngöôøi tham quan coù caûm giaùc nhö mình ñang ñöôïc soáng trong theá giôùi coå tích vôùi chaøng Thaïch Sanh duõng caûm. Con ngöôøi voán toø moø vaø ñaày tính hieáu kì cho neân ai ñeán ñaây cuõng ñeàu goõ thöû leân caùc daây ñaøn. Söùc goõ caøng maïnh, caøng nhieàu thì aâm thanh phaùt ra caøng to vaø caøng laï chính vì vaäy moät phaàn thaïch nhuõ cuûa caùc “daây ñaøn” ñaõ bò vôõ ra loä roõ phaàn roãng phía beân trong. Ñieàu ñoù caøng taêng theâm neùt töông ñoàng vôùi caây ñaøn 5 daây ngoaøi thöïc teá.

Khoâng chæ coù tieáng ñaøn maø trong caùc hang khaùc coøn voïng leân nhöõng tieáng chuoâng, tieáng troáng cuõng ñöôïc phaùt ra töø nhöõng coät thaïch nhuõ. Trong hang Troáng Ngöïc vôùi hình daïng gioáng nhö caùi troáng, moïi aâm thanh ôû ñaây ñeàu vang nhö tieáng troáng ngay caû khi ta ñöa tay voã vaøo ngöôøi cuõng nghe nhö coù tieáng troáng voïng ra. Ngay moät hang caïnh ñoù laïi coù khoái thaïch nhuõ taïo hình nhö moät

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh caùi chuoâng ñoàng. ÔÛ ñaây coù nhieàu maûnh thaïch nhuõ phía döôùi, ta coù theå goõ vaøo nhau taïo neân nhöõng aâm thanh vang reàn nhö tieáng chuoâng ngaân do ñoù hang coù teân goïi laø Laàu Chuoâng. Treân nhöõng “Chuoâng Ñoàng” ñoù coù caùc lôùp thaïch nhuõ pha caùt, döôùi aùnh saùng maët trôøi chuùng saùng boùng vaø laáp laùnh nhö kim cöông neân ngöôøi ta goïi ñoù laø “Kim Sa”.

Khoâng phaûi rieâng ñaù môùi taïo neân ñaëc tröng cuûa töøng hang ñoäng maø nöôùc cuõng tham gia. Coù hang nöôùc ñoïng laïi khoaûng baèng mieäng thaùc lôùn coù bôø ñaù thieân nhieân bao boïc, veà muøa möa gieáng ñaày nöôùc goïi laø Gieáng Tieân. Ngoøai ra, ôû ñaây coøn coù “baøn chaân tieân” do mieäng gieáng khuyeát xuoáng ñaù töông töï nhö baøn chaân cuûa 1 ñöùa treû.

Hang ñoäng trong nuùi ñaù döïng kyø dò nhö theá ñaáy. Chaéc chaén ai ñaõ töøng ñeán ñaây thì seõ khoâng theå naøo queân caûm giaùc hoài hoäp, thuù vò khi chinh phuïc töøng hang ñoäng. Sau nhöõng ngaøy vaät loän vôùi cuoäc soáng ñeå möu sinh, ñoái maët thöôøng xuyeân vôùi nhöõng khoù khaên, vaát vaû cuûa cuoäc soáng hieän ñaïi, ñeán nuùi ñaù Döïng, tham gia töøng hang, du khaùch coù theå ruõ boû moïi lo toan, phieàn muoän, thaû hoàn, mang trí töôûng töôûng leân cao soáng trong taâm traïng raát rieâng cuûa mình – ñoù laø moät ñieàu tuyeät vôøi.

Ngoaøi daïng ñòa hình kyø vó, hang ñoäng kyø bí, nuùi Ñaù Döïng coøn gaén lieàn chuyeän quaù trình khai khaån maûnh ñaát Haø Tieân cuûa doøng hoï Maïc Cöûu. Töông truyeàn raèng khi môùi ñeán Haø Tieân khai khaån, Maïc Cöûu nhôø ngöôøi thaùm saùt trong hang ñaù, tìm ñöôïc vieân ngoïc quyù, cho ñeán nay chaúng coù gì laøm minh chöùng nhöng söï thaät caùch ñaây khoâng laâu vaøo moät muøa möa, nhöõng côn möa lôùn oà aït ñoå xuoáng xung quanh nuùi Ñaù Döïng. Vì ñaây laø moät vuøng ñaát thaáp neân nöôùc möa ñoïng laïi taïo thaønh moät kieåu ñaàm laày. Nôi ñoù boãng döng coù nhieàu caùc loøai chim coøn bay ñeán che khuaát caû nuùi Ñaù Döïng taïo neân moät vuøng traéng xoùa. Vì vaäy trong nhöõng caûnh ñeïp cuûa Haø Tieân thôøi tröôùc nôi naøy laø Chaâu Nham laïc loä – nuùi caáu taïo baèng chaâu ngoïc vôùi ñaøn coø bay veà qui tuï taïo thaønh moät saân chim nhö ôû Ñoàng Thaùp Möôøi. Töø söï tích coø traéng ñaäu nuùi Ñaù Döïng, Maïc Cöûu ñaõ möôïn caûnh ñoù ñeå theå hieän taám loøng son saét cuûa mình ñoái vôùi chuùa Nguyeãn:

“Quen caây chim theå döôøng quen Chuùa

Haù ñoåi ngaøn caân moät taác son”

Chim gaén vôùi caây caønh maø noù quen ñeán, coøn Maïc Cöûu gaén vôùi chuùa Nguyeãn nhö laø moät

chuyeän höõu duyeân. Söï gaén boù saét son naøy quùy giaù hôn ngaøn caân vaøng baïc.

Ñeán vôùi nuùi Ñaù Döïng vôùi ñöôøng ñi ngoaèn ngeøo hieåm trôû nhöng ñaùp laïi chuùng ta ñöôïc ñeán vôùi nhöõng hang ñoäng bí hieám, voùi nhöõng caûnh quan thu huùt, kích thích trí töôûng töôïng cuûa nhöõng ngöôøi thaùm hieåm. Ñeán vôùi nuùi Ñaù Döïng thì caûm giaùc ñöôïc leo nuùi, ñöôïc khaùm phaù vaø taän höôûng nhöõng caûm giaùc maïnh meõ khi phaûi baùm vaøo nhöõng vaùch ñaù voâi söøng söõng vôùi nhöõng daây leo vaét ngang caûn loái. Khoâng khí aåm thaáp, thaûm thöïc vaät vôùi lôùp muøn daøy ñaëc vôùi nhöõng lôùp ñaù ñang trong quùa trình phaân huûy ñaõ goùp phaàn khoâng nhoû taïo neân nhöõng khoù khaên hieåm trôû taïi ñaây. Ñöùng treân cao nhìn xuoáng laø nhöõng caùch ñoàng luùa bao la cuûa hai nöôùc Vieät-Camphuchia.

Ñaù Döïng cuøng vôùi heä thoáng Baûy Nuùi ñaõ taïo neân moät ñöôøng bieân giôùi vöõng chaéc khoù ñoåi

thay cuûa taïo hoùa ban taëng cho ñaát nöôùc ta.

26. ÑIEÅM TNDLST BAÕI DÖÔNG

Baõi Döông daøi khoaõng 2km, laø baõi taém toát nhaát cuûa vuøng Kieân Giang caùch Haø Tieân khoaõng 30km, naèm trong khu thaéng caûnh Hoøn Choâng. Treân bôø laø nhöõng haøng döông laû löôùt ruõ boùng maùt, döôùi bieån laø baõi caùt traéng saïch vôùi laøn nöôùc xanh, loøng baõi khoâng coù ñaù ngaàm. Sau baõi Döông laø baõi Daàu, cuoái baõi coù moät moõm ñaát nhoâ ra bieån, beân treân laø moät ñoài nhoû thaáp troâng raát neân thô, ñoù laø Hoøn Treïm. Töø Hoøn Treïm ñi khoaõng 1km ñeán chuøa Hang. Caùch chuøa Hang vaøi traêm meùt laø hoøn

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh Phuï Töû, gioáng hình hai cha con quaán quyùt vaøo nhau. Baõi Döông laø moät ñieåm TNDLSTTN coù yù nghóa vuøng vaø ñòa phöông, neáu ñaàu tö toát seõ trôû thaønh ñieåm TNDLSTTN coù yù nghóa haáp daãn khaùch quoác teá vaø quoác gia. 27. ÑIEÅM TNDLST BAÕI BIEÅN MUÕI NAI

Baõi bieån Muõi Nai naèm veà phía Taây Baéc, thò xaõ Haø Tieân, coù ngoïn nuùi cao 93m, muõi nuùi coù ngoïn haûi ñaêng troâng gioáng nhö ñaàu con nai ñang ngheách moõm ra bieån. Neáu ñöùng troâng ñaát lieàn thì khoâng theå thaáy hình daïng naøy ñöôïc maø muoán nhìn thaáy muõi nuùi naøy ñuùng nhö teân goïi thì phaûi ra khoûi cöûa bieån vaøi haûi lyù seõ nhìn thaáy. Muõi Nai tröôùc ñaây thuoäc ñòa phaän laøng Loäc Tró, nay ñaõ ñöôïc nhaäp vaøo xaõ Myõ Ñöùc. ÔÛ Muõi Nai coøn coù Baõi Hoø laø xoùm ngö phuû, moät baõi taém toát maëc duø caùt ñen nhöng saïch seõ. Taïi baõi taém Muõi Nai coù caùc nhaø haøng vaø quaùn giaûi khaùt phuïc vuï khaùch tham quan. Du khaùch ñeán ñaây coù theå taém bieån, taém naéng vaø thöôûng thöùc caùc moùn aên ñaëc saûn cuûa mieàn bieån, ñaëc bieät laø cua gheï, toâm raát töôi ngon. Neáu khaùch du lòch muoán coù nhöõng moùn quaø löu nieäm hoaëc taëng ngöôøi thaân cuõng coù theå mua taïi ñaây, caùc moùn ñoà ñöôïc laøm baèng voõ oác troâng raát ñeïp vaø laï maét, laøm baèng ñoài moài thì raát tinh xaûo.

28. ÑIEÅM TNDLST BAÕI BIEÅN BA ÑOÄNG (TRAØ VINH).

Baõi bieån Ba Ñoäng thuoäc huyeän Duyeân Haûi, tænh Traø Vinh. So vôùi caùc tænh ven bieån vuøng ÑBSCL, hieám thaáy coù baõi bieån naøo coù neùt ñeïp ñoäc ñaùo nhö Ba Ñoäng. Hieän nay ñöôøng ñi ñeán baõi bieån Ba Ñoäng coøn khaù vaát vaû do ñöôøng saù ôû ñaây coøn quaù xaáu, nhieàu oå gaø. Töø thò xaõ Traø Vinh ñi qua huyeän Caàu Ngang, roài ñeán ngaõ ba nghóa trang lieät só huyeän Duyeân Haûi vaø töø ñaây ñi baèng xe hon ña oâm phoùng ra soâng Laùng Chim ñeå ñeán aáp Ba Ñoäng. Sau khi vöôït qua soâng Ba Ñoäng seõ tôùi aáp Nhaø Maùt, ñöùng ôû ñaây phoùng taàm maét laø baõi bieån Ba Ñoäng. Baõi bieån ôû ñaây nöôùc trong xanh, baõi caùt traéng chaúng keùm gì so vôùi caùc baõi bieån caùt traéng ôû duyeân haûi Trung Boä. Tröôùc 1945, thöïc daân Phaùp ôû Traø Vinh ñaõ choïn baõi bieån Ba Ñoäng laøm ñieåm du lòch cuoái tuaàn vaø döïng leân ôû ñaây moät nhaø nghæ maùt. ÔÛ ñaây coøn coù caû ngoâi Laàu Baø vôùi leä cuùng haøng naêm ñöôïc baø con töù xöù töïu veà cuùng kieáng, keå caû daân Saøi Goøn xuoáng vaø moät ngoâi moä cuûa naøng coâng chuùa con vua Gia Long cuõng ñöôïc choân caát ôû ñaây trong nhöõng thaùng naêm boân taåu tröôùc söï truy ñuoåi cuûa quaân Taây Sôn. Sau nhöõng naêm chieán tranh, tröø ngoâi Laàu Baø, coøn hieän nay taát caû ñaõ trôû neân hoang pheá. Hieän nay, vaøo muøa heø, khi nöôùc bieån coøn trong xanh, nhieàu ngöôøi töø caùc huyeän, xaõ, laân caän trong tænh Traø Vinh ñeán tham quan taém bieån. Baõi bieån Ba Ñoäng laø moät taøi nguyeân DLST tieàm aån, caàn ñöôïc ñaàu tö khai thaùc du lòch.

29. ÑIEÅM TNDLST BAÕI TRÖÔØNG (PHUÙ QUOÁC).

Baõi Tröôøng laø moät trong nhöõng baõi bieån caùt vaøng haáp daãn du khaùch nhaát ôû huyeän ñaûo Phuù Quoác, daøi gaàn 20km töø Dinh Caäu ñeán khoùe Taøu Ruõ. Baõi Tröôøng goàm nhieàu ñoaïn baõi bieån nhoû, ñöôïc noái lieàn vôùi nhau bôûi nhöõng gheành ñaù, raëng döông, raëng döøa vôùi laøng chaøi. Do aûnh höôûng cuûa ñoä saâu caïn khaùc nhau ñaõ taïo cho baõi bieån ôû ñaây coù ñoaïn nöôùc bieån maøu xanh lô, ñoaïn öûng hoàng, ñoaïn maøu ngoïc thaïch, hoaëc tím thaåm taïo söùc haáp daãn cho du khaùch. Baõi bieån trong saïch, nhieàu naéng, gioù maùt raát thích hôïp cho vieäc khai thaùc loaïi hình DLST bieån: taém bieån, taém caùt, taém naéng, du thuyeàn, laën... Baõi Tröôøng coù tieàm naêng khaùch du lòch trong nöôùc, raát thuaän lôïi cho vieäc quaûn lí khai thaùc du lòch bieån, DLST.

30. ÑIEÅM TNDLST BAÕI BIEÅN VÖÔØN DÖØA (PHUÙ QUOÁC).

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh Ñòa danh Vöôøn Döøa noåi tieáng ôû Phuù Quoác vì doïc theo baõi bieån, döøa ñöôïc ngö daân troàng thaønh vöôøn. Baõi bieån naøy naèm caùch thò traán Döông Ñoâng 2km veà höôùng taây, ñöôïc giôùi haïn bôûi gheành ñaù vaø ñoài nuùi. Höôùng veà phía baéc laø baõi bieån Dinh Caäu, phía nam laø ñoài nuùi ñaâm ra baõi bieån, treân ñoài nuùi coøn söøng söõng nhöõng caây döøa vaø nhöõng caây döông giaø. Baûi bieån ôû ñaây coù nöôùc bieån xanh trong, baõi caùt roäng, caûnh quan ñoài nuùi vaø gheành ñaù baûo veä ñaõ taïo neân söù chaáp daãn ñoái vôùi khaùch du lòch vôùi söï trong saïch vaø hoang daõ, raát thuaän lôïi cho vieäc quaûn lí khai thaùc du lòch bieån, DLST.

31.ÑIEÅM TNDLST BAÕI KHEM (PHUÙ QUOÁC).

Baõi Khem coøn coù teân goïi nöõa laø Baõi Kem, duøng ñeå chæ baõi bieån coù caùt traéng mòn nhö kem. Baõi naøy naèm caùch nhaø lao Caây Döøa khoaûng 2km, laø moät baõi bieån coù neùt ñoäc ñaùo treân ñaûo Phuù Quoác, ñaõ noåi tieáng töø laâu bôûi baõi bieån ñöôïc caáu taïo bôûi caùt mòn traéng phau, bôø bieån thoai thoaûi chaïy ra xa theo möïc trieàu xuoáng. Khi taém bieån ôû ñaây, du khaùch coù theå loäi xa meù bieån ñeán vaøi chuïc thöôùc maø ngaán nöôùc bieån vaãn chöa tôùi ngöïc. Maøu nöôùc bieån ôû ñaây trong vaét coù theå nhìn saâu taän ñaùy. Caûnh quan hai beân baõi Khem laø nhöõng ñoài thaáp vôùi röøng caây nhaáp nhoâ vöôn xa ra bieån taïo söï yeân tónh. Ngoaøi thuù taém bieån, taém naéng, du khaùch coøn coù dòp caâu caù, baét oác. Taïi ñaây, chæ maát vaøi phuùt baèng ghe nhoû veà höôùng nam, du khaùch seõ ñaët chaân tham quan gieáng Ngöï, hoaëc ngöôïc leân höôùng baéc seõ gaëp baõi Sao, nôi coù ngoâi moä hoaøng töû Nhaät ngaøy xöa vôùi caây sao ngaøn naêm söøng söõng. Noái tieáp laø muõi An Yeán, nôi thöù phi Kim Yeán truù nguï, vaø gaëp vònh Ñaàm phaúng laëng meânh moâng. So vôùi caùc baõi bieån khaùc ôû ñaûo Phuù Quoác, baõi Khem coù söùc haáp daãn nhaát ñoái vôùi du khaùch, raát thuaän lôïi cho vieäc quaûn lí khai thaùc DLST, du lòch bieån.

32. ÑIEÅM TNDLST BAÕI BIEÅN DÖÔNG ÑOÂNG (PHUÙ QUOÁC)

Baõi bieån Döông Ñoâng-Dinh Caäu laø moät baõi bieån noåi tieáng nhaát ôû huyeän ñaûo Phuù Quoác khoâng nhöõng bôûi nhöõng truyeàn thuyeát ñaày veû huyeàn bí maø coøn do neùt ñeïp ñoäc ñaùo cuûa caûnh quan baõi bieån ôû ñaây. Noù ñöôïc caáu taïo bôûi caùt traéng mòn chaïy daøi tít taép vôùi nhöõng haøng döøa xanh töôi boùng maùt, nhìn ra xa laø bieån caû meânh moâng. Ñaëc bieät, khi hoaøng hoân xuoáng, baõi bieån Döông Ñoâng trôû thaønh moät böùc tranh tuyeät ñeïp, khoâng khí ôû ñaây trong laønh, nöôùc bieån saïch. Ñi doïc baõi bieån Döông Ñoâng cho ñeán cuoái baõi du khaùch seõ ñaët chaân leân nhöõng baäc thang ñaù Dinh Caäu. Ñeán ñaây du khaùch seõ tham quan Dinh Caäu vaø thöôûng ngoaïn caûnh bieån. Phía trong Dinh Caäu laø moät tuyeät taùc veà kieán truùc coå cuûa nhöõng ngheä nhaân xöù ñaûo. Du khaùch seõ ñöôïc ngöôøi daân xöù ñaûo noùi veà söï linh thieâng cuûa Dinh Caäu vaø hoï ñaõ laäp moät ngoâi ñeàn treân baõi caùt noåi thôø thaàn soâng nöôùc. Ngaøy nay, baõi bieån Döông Ñoâng-Dinh Caäu ñöôïc xem laø moät baõi bieån haáp daãn nhaát ñoái vôùi khaùch du lòch khi ñaët chaân ñeán huyeän ñaûo Phuù Quoác. Ñaây laø moät taøi nguyeân DLST raát thuaän cho vieäc quaûn lí khai thaùc DLST, du lòch bieån.

33. ÑIEÅM TNDLST BAÕI BIEÅN GAØNH DAÀU (PHUÙ QUOÁC).

Baõi bieån Gaønh Daàu naèm veà phía baéc ñaûo Phuù Quoác, ñoaïn gaàn caàu Traéng, du khaùch reõ theo höôùng taây baéc laø baõi bieån Gaønh Daàu. Ñaây laø vuøng ñaát môùi ñang ñöôïc khai hoang, baõi bieån yeân tónh raát thích hôïp cho vieäc nghæ ngôi, taém bieån. Ñeán Gaønh Daàu, du khaùch coù dòp vieáng ñeàn thôø Nguyeãn Trung Tröïc, ñöôïc nghe ngö daân keå chuyeän coïp döõ cuûa thôøi khaån hoang ngaøy tröôùc. Nhieàu laàn coïp xuoáng nuùi veà laøng nhöng khoâng baét gia suùc hay phaù haïi daân laøng. Nhôø theá, ngöôøi daân cho raèng coïp ñaõ tu haønh neân kính troïng, toân coïp laøm thaàn nuùi vaø laäp dinh thôø coïp, daáu tích coøn ñeå laïi laø ñeàn oâng Hoå ôû xoùm 1, aáp Cöûa Laáp, xaõ Döông Tô. Caûnh quan baõi bieån Gaønh Daàu troâng nhö moät vònh nhoû, nhìn töø xa laø hoøn Naàng vôùi huyeàn thoaïi veà ba con coïp döõ töøng vöôït bieån ñeán baéc ñaûo Phuù Quoác

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh tìm moài. Vuøng bieån Gaønh Daàu giaøu coù haûi saûn, du khaùch coù dòp thöôûng thöùc toâm bieån, ngaém caûnh bieån trôøi. Baõi bieån Gaønh Daàu laø moät taøi nguyeân du lòch töï nhieân coù nhieàu tieàm naêng khai thaùc loaïi hình DLST bieån.

34. ÑIEÅM TNDLST BAÕI BIEÅN KHAI LONG (CAØ MAU)

Baõi bieån Khai Long thuoäc xaõ Ñaát Muõi, huyeän Ngoïc Hieån, tænh Caø Mau. Ñaây laø moät baõi caùt vaøng meàm maïi naèm ngay vuøng ñaát cuoái trôøi cuûa toå quoác - muõi Caø Mau, naèm goïn trong vaønh ñai HST röøng ngaäp maën, ngoaøi khôi xa cuûa baõi bieån Khai Long laø cuïm ñaûo Hoøn Khoai. Töø thò xaõ Caø Mau, ñi baèng canoâ, chæ maát moät giôø laø du khaùch ñeán baõi bieån Khai Long, coøn ñi baèng taùc raùng hoaëc voû laõi thì laâu hôn ñeán ba tieáng ñoàng hoà. Du khaùch coù dòp quan saùt cuoäc soáng cuûa cö daân laøng röøng, nhöõng con raïch vaø kinh ñaøo caét xeû ngang doïc vôùi baït ngaøn röøng caây ñöôùc. Baõi bieån Khai Long khoâng taáp naäp du khaùch nhö baõi bieån Vuõng Taøu, nhöng caûnh quan ôû ñaây coøn veû hoang daõ. Trong töông lai, neáu döï aùn khu du lòch Ñaát Muõi ôû huyeän Ngoïc Hieån hình thaønh thì baõi bieån Khai Long trôû thaønh ñieåm döøng chaân nghæ ngôi cuûa du khaùch tröôùc khi sang tham quan Hoøn Khoai vaø ngöôïc laïi. Khai thaùc du lòch baõi bieån Khai Long phaûi ñaàu tö cô sôû haï taàng, phöông tieän ñi laïi, döïng moät soá nhaø troï kieåu bungalow vôùi vaät lieäu laø röøng caây döôùc, laù döøa nöôùc. ÔÛ ñaây raát thích hôïp cho loaïi hình DLST nghæ döôõng, du thuyeàn, tham quan laøng röøng, thöôûng thöùc ñaëc saûn cuûa bieån nhö ngheâu, soø toâm.

35. ÑIEÅM TNDLST SAÂN CHIM CHUØA COØ (TRAØ VINH).

Saân chim Chuøa Coø toïa laïc ôû aáp Gioàng Lôùn, xaõ Ñaïi An, huyeän Traø Cuù, tænh Traø Vinh. Ñòa danh Chuøa Coø trôû thaønh quen thuoäc vôùi ngöôøi daân Traø Vinh töø khoaûng hôn 100 naêm nay khi coù nhöõng ñaøn coø veà laøm toå cö truù töø naêm 1876. Chuøa Coø laø moät ngoâi chuøa coå Khmer mang teân Noâ Doi, roäng hôn 3 hecta. Xöa kia, nôi ñaây laø moät vuøng sình laày hoang vu vôùi moät gioàng ñaát caùt, xung quanh moïc nhieàu döøa maøu vaøng töïa nhö maøu y phuïc cuûa caùc nhaø sö. Ngöôøi daân Khmer xem gioàng ñaát caùt naøy laø moät ñieàu laønh do thieân nhieân ban taëng. Hoï ñoùng goùp coâng söùc taïo döïng ngoâi chuøa vaø ñeán khoaûng naêm 1819-1820, chuøa ñöôïc xaây döïng kieân coá vaø daàn daàn tu boå taïo neân moät ngoâi chuøa Khmer khang trang vaø coå tích mang ñaäm neùt kieán truùc ñaëc saéc neàn vaên hoùa Khmer. Caûnh quan cuûa Chuøa Coø ñöôïc toå ñieåm bôûi nhöõng raëng tre gai, caây daàu, caây sao taïo ñieàu kieän sinh thaùi thuaän lôïi cho caùc loaøi chim coø taäp trung veà ñaây sinh soáng, hình thaønh moät HST saân chim ñoäc ñaùo. Saân chim Chuøa Coø khoâng nhöõng phong phuù veà soá löôïng vôùi haøng vaïn con maø coøn ña daïng veà loaøi goàm loaøi coø, coàng coäc, cöôõng, saùo, boà caâu..., nhöng nhieàu nhaát laø hoï nhaø coø vôùi ñuû loaøi : coø traéng, coø quaém, coø naâu, coø xaùm, coø ñaàu ñoû, coø ñaàu vaøng, coø traéng moû vaøng, coø traéng moû ñen, coø traéng moû traéng. Vaøo thaùng Naêm haøng naêm, saân chim Chuøa Coø roän ròp hoaït ñoäng laøm toå cuûa caùc loaøi chim coø. Nhaø chuøa ôû ñaây caám nghieâm ngaët vieäc phaù haïi chim coø, taïo neân moâi tröôøng thaân thieän giöõa ngöôøi vaø chim.

Saân chim Chuøa Coø raát coù yù nghóa veà maët baûo toàn ña daïng sinh hoïc caùc loaøi chim coø, moät taøi

nguyeân DLST, moät ñieåm tham quan, hoïc taäp vaø nghieân cöùu khoa hoïc ñoäc ñaùo cuûa vuøng ÑBSCL.

36. ÑIEÅM DLST SAÂN CHIM ÑAÏI HAÛI (SOÙC TRAÊNG)

Saân chim Ñaïi Haûi naèm ven kinh soá 1, thuoäc aáp vaên hoùa soá 1, xaõ Ñaïi Haûi, huyeän Keá Saùch, Soùc Traêng, caùch caàu Ba Rinh khoaûng 8 km. Thöïc chaát cuûa saân chim naøy chính laø vöôøn coø do gia ñình oâng Tröông Taán Nguyeân gaày döïng treân maûnh ñaát vöôøn roäng 2 ha, vôùi caùc loaøi caây nhö tre, ñuûng ñænh, muø u, traâm baàu, bình baùt, döøa… Naêm 1969 chim coø ñaõ tuï taäp veà ñaây laøm toå, sinh soâi noåi nôû.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh Do aûnh höôûng cuûa bim ñaïn taøn phaù, chim coø boû ñi, maõi ñeán sau 1975 chuùng môùi quay trôû laïi vaø choïn nôi ñaây laøm toå sinh thaùi an toaøn cho mình. Töø thaùng 7 – 10 aâm lòch laø thôøi gian chuùng taäp trung ñoâng nhaát khoaûng vaøi nghìn con, cuõng laø muøa ñeû tröùng cuûa chuùng. Caùc loaøi Coø Traéng, Vaïc chieám ña soá trong thaønh phaàn loaøi cuûa saân chim, Coøng Coïc chieám khoaûng 20%, thænh thoaûng coù vaøi loaøi Dieäc veà ñaây ôû vaøi ngaøy roài laïi ñi. Nhòp ñieäu sinh hoaït cuûa chuùng cuõng töông töï nhö caùc saân chim khaùc, chuùng bay ñi nôi khaùc kieám aên töø 6 – 6h30 saùng, quay trôû laïi töø 14 – 18h. Beân caïnh vöôøn coø Naêm Taán Nguyeân laø maûnh ñaát vöôøn cuûa oâng Tröông Taán Sinh – ngöôøi em thöù 8 cuûa oâng – roäng khoaûng 1 ha, cuõng troàng caây taïp taïo khoaûng khoâng gian cö truù cho chim coø. Nhôø gia ñình oâng Naêm caàn cuø chaêm soùc moâi tröôøng soáng cuûa chim coø neân chuùng khoâng phuï loøng oâng, cung caáp nhieàu tröùng chim vaø chim non rôi ruïng sau nhöõng côn möa gioâng. Söï haáp daãn cuûa saân chim Ñaïi Haûi ñaõ thu huùt nhieàu khaùch DLST noäi ñòa vaø quoác teá veà ñaây tham quan, thöôûng ngoaïn. Nhieàu khaùch DLST quoác teá ngöôøi Ñöùc, Nga, Phaùp, Myõ, Thuïy Só, Bæ, Ñaøi Loan … ñeán ñaây vaø ñöôïc chuû nhaân cuûa saân chim cho thöôûng thöùc moùn tröùng chim luoäc ngon mieäng. Gia ñình oâng chæ baùn chim non cho nhöõng ai coù nhu caàu nuoâi chuùng. Neáu ñöôïc Coâng ty du lòch Soùc Traêng ñaàu tö hoã trôï, saân chim Ñaïi Haûi seõ trôû thaønh moät ñieåm DLST haáp daãn, noái vôùi ñieåm DLST Muøa Xuaân cuûa khu BTTN Lung Ngoïc Hoaøng (Caàn Thô).

37. ÑIEÅM DLST SAÂN CHIM VAØM HOÀ (BEÁN TRE).

Saân chim Vaøm Hoà thuoäc huyeän Ba Tri, gaàn cöûa Ba Lai, nôi ñaây seõ laø moät ñieåm thu huùt khaùch

du lòch. Saân chim goàm coù coø vaø vaïc (ban ngaøy coø, ban ñeâm vaïc) khoaûng töø 100 ñeán 2000 con.

Saân chim muoán ñöa vaøo khai thaùc phaûi caàn coù nhöõng phöông tieän nhanh ñeå ñöa khaùch töø thò xaõ Beán Tre hay thaønh phoá Myõ Tho ñeán, neáu ñi baèng ñoø maùy nhö hieän nay thì maát khoaûng 3 giôø/ löôït, khaùch khoâng theå xem chim ñeán xeá chieàu (6 giôø chieàu) vì veà quaù treã, neáu ñi canoâ khoaûng 40 phuùt. Ngoaøi ra caàn laøm caàu taøu leân, xeû kinh raïch cho xuoàng cheøo vaøo tôùi nôi, söûa laïi nhaø nghæ cho khaùch ñeå coù choã nghæ vaø aên tröa, phaûi coù thaùp ñeå khaùch deã daøng quan saùt, quay phim vaø chuïp aûnh.

38. ÑIEÅM DLST SAÂN CHIM BAÏC LIEÂU.

Saân chim Baïc Lieâu caùch thò xaõ Baïc Lieâu khoaûng 8 km veà phía ñoâng. Töø thò xaõ Baïc Lieâu coù moät con ñöôøng chaïy ra bieån vaø vaøo saân chim raát thuaän lôïi vaø coù theå ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu giaûi trí ngoaøi thieân nhieân ngaøy caøng gia taêng cuûa nhaân daân ñòa phöông, caùc nôi khaùc nhö thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø caû khaùch nöôùc ngoaøi nöõa.

Röøng ngaäp maën trong saân chim ñöôïc hình thaønh khoaûng 40 - 50 naêm veà tröôùc. Tuy nhieân, caùnh röøng naøy biï thieät haïi nghieâm troïng trong chieán tranh choáng Myõ do chaát ñoäc hoùa hoïc. Naêm 1970, nhaân daân baét ñaàu khoâi phuïc laïi röøng. Naêm 1972, caây röøng moïc leân xanh toát vaø trôû thaønh loaøi öu theá cuûa röøng. Chim cuõng baét ñaàu trôû veà laøm toå ôû ñaây. Khu saân chim hieän nay chæ laø moät phaàn nhoû cuûa röøng ngaäp maën meânh moâng ngaøy tröôùc, coù toång dieän tích 388 ha, trong ñoù khu vuøng loõi daønh cho chim laøm toå sinh thaùi roäng 130 ha vaø khu vuøng ñeäm khoaûng 258 ha. Tröôùc ñaây khu vuøng ñeäm laø nôi saûn xuaát noâng nghieäp vaø cuõng laø khu vöïc baûo veä an toaøn cho chim. Nhöng töø khi phong traøo nuoâi toâm suù phaùt trieån oà aït ôû Baïc Lieâu, haøng traêm ngöôøi daân töø khaép nôi keùo veà ñaây laán chieám ñaát vuøng ñeäm ñaøo ao nuoâi toâm suù. Chæ trong vaøi naêm,toaøn boä dieän tích ñaát cuûa khu vuøng ñeäm trôû thaønh heä thoáng ao nuoâi toâm suù. Caûnh quan ban ñeâm ôû ñaây raát soâi ñoäng vôùi tieáng maùy quaït nöôùc aàm vang trong aùnh ñeøn ñieän röïc saùng ñaõ taùc ñoäng ñeán HST saân chim Baïc Lieâu, laøm cho chim hoaõng sôï boû ñi. Hôn nöõa, nhöõng hoä nuoâi toâm ôû ñaây coøn tim nhieàu caùch xua ñuoåi hoaëc taán coâng gieát haïi chim, vì hoï cho raèng chính loaøi chim coàng coäc laø thuû phaïm thöôøng xuyeân laën baét toâm cuûa hoï. Hieän nay

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh laõnh ñaïo thò xaõ Baïc Lieâu coù moät keá hoaïch quaûn lí thích hôïp ñoái vôùi saân chim. Troàng caây gaây röøng nhaèm môû roäng saân chim ñaõ ñöôïc tieán haønh, ñaøo haøo saâu xung quanh saân chim nhaèm ngaên chaän aên troäm chim non vaø tröùng.

Vì röøng ngaäp maën vaø trong saân chim laø nôi ngoaïn muïc naèm ngay gaàn thò xaõ Baïc Lieâu vaø caûnh quan noâng nghieäp ôû xung quanh neân Chính phuû ñaõ quyeát ñònh thaønh laäp khu baûo veä ôû ñaây ñeå baûo veä saân chim cho theá heä mai sau vaø cuõng cho muïc ñích phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi laâu daøi cuûa ñòa phöông.

HST saân chim Baïc Lieâu coù taàm quan troïng baäc nhaát ñoái vôùi chim laøm toå taäp ñoaøn. Nhöõng loaøi chính goàm coù: coác ñeá, coác ñen, dieäc löûa, coø bôï, vaïc, quaém ñen, quaém traéng, coø höông, coø löûa, giang sen, dieäc Java... Toång soá caù theå cuûa toaøn boä saân chim khoaûng 70.000 con.

Saân chim Baïc Lieâu coù yù nghóa DLST raát lôùn vôùi saéc thaùi töï nhieân vaø vì naèm gaàn thò xaõ, giao thoâng thuaän lôïi. Khaùch ñeán nôi ñaây seõ caûm thaáy nhö hoøa vaøo cuoäc soáng thieân nhieân, xoùa tan noãi nhoïc nhaèn cuûa cuoäc soáng haøng ngaøy.

39. ÑIEÅM SAÂN CHIM PHONG THAÏNH NAM

Saân chim naøy ôû aáp 8B, xaõ Phong Thaïnh Nam, huyeän Gía Rai, tænh Baïc Lieâu. Ñaây laø vöôøn

chim ôû nhaø oâng Nguyeãn Vaên Phöôùc.

Veà maët sinh thaùi, ñaây laø vuøng lung ngaäp maën pheøn chua vôùi teân goïi lung Hai Gian, nhöng do ôû ñaây phaùt trieån chuû yeáu laø caây traøm neân ngöôøi daân quen goïi laø lung Traøm maø anh Taùm Phöôùc ñaõ daønh hôn 80 coâng ñaát khai khaån troàng traøm. Ngaøy tröôùc, töø giöõa nhöõng naêm 80 khi môùi vaøo ñaây khaån hoang laäp nghieäp, nôi ñaây raát hoang daõ, quanh naêm khoâng ngöôøi qua laïi. Caûnh quan baáy giôø laø heä sinh thaùi ñoàng coû naêng nguùt ngaøn, roäng meânh moâng ñöôïc ngöôøi daân xung quanh goïi laø caùnh ñoàng Choù Ngaùp. Sau hai möôi naêm caûi taïo, gia ñình anh Taùm Phöôùc ñaõ laäp neân vöôøn chim coù neùt ñoäc ñaùo so vôùi caùc vöôøn chim khaùc ôû ñoàng baèng soâng Cöûu Long.

Veà soá loaøi, ngoaøi caùc loaøi coø, vaïc, le le, coàng coïc, boà cu, chít… ôû vöôøn chim nay qui tuï quaàn theå chim eùn vôùi haøng traêm nghìn con. Tuaân theo qui luaät nhòp ñieäu sinh hoc, saùng sôùm chuùng bay ñi kieám thöùc aên, chieàu chuùng keùo nhau quay veà toå. Khi hoaøng hoõn gaàn taøn, quaàn theå eùn keùo nhau töøng ñaøn haøng nghìn, hang traêm nghìn con luõ löôït keùo veà che kín baøu trôøi cuûa vöôøn chim. Do soá löôïng quaàn theå caùc loaøi chim phaùt trieån ngaøy caøng nhieàu neân löôïng phaân cuûa chuùng ñaõ gaây haïi cho caây traøm, daãn tôùi cheát haøng loaït. Nhöõng naêm gaàn ñaây anh Taùm Phöôùc ñaõ troàng thöû nghieäm caây maám ñeå thay theá daàn traøm cheát. Ñaây laø moät vaán ñeà sinh thaùi maø chuû vöôøn chim lo ngaïi roài ñaây lieäu chim coù coøn veà ñaây nöõa khoâng? Hôn nöõa, hieän nay vuøng xung quanh vöôøn chim ñang khai thaùc nuoâi toâm laøm cho khoâng gian sinh soáng cuûa chim coø bò aûnh höôûng.

Neáùu ñöôïc söï quan taâm ñaàu tö cuûa caùc cô quan coù traùch nhieäm seõ cöùu vaõn ñöôïc moái ñe doïa sinh thaùi ñoái vôùi vöôøn chim cuaû anh Taùm Phöôùc. Qua ñoù taïo cô sôû khoa hoïc cho vieäc hôïp taùc khai thaùc du lòch sinh thaùi.

40. ÑIEÅM DLST SAÂN CHIM ÑAÀM DÔI (CAØ MAU).

Saân chim Ñaàm Dôi thuoäc huyeän Ñaàm Dôi, tænh Caø Mau caùch huyeän lî Ñaàm Dôi chöøng 5 km veà phía ñoâng nam, laø saân chim lôùn phía Nam Vieät Nam. Nôi ôû cuûa chim laø röøng ngaäp maën vôùi caây trong röøng coù chieàu cao trung bình khoaûng 3m vôùi 3 taàng taùn. Soâng Ñaàm Dôi chaûy ôû bôø phía ñoâng baéc cuûa saân chim vaø Bieån Ñoâng naèm ôû phía ñoâng nam cuûa saân chim. Kinh Baûy Haùp chaûy qua saân chim vôùi nhieàu nhaùnh. Khu röøng ngaäp maën naøy tröôùc ñaây cuõng ñaõ töøng bò huûy hoaïi do chaát ñoäc hoùa hoïc nhöng khoâng ñeán noãi nghieâm troïng. Khu röøng ñöôïc hình thaønh naêm 1960 vaø chim veà ñaây laøm

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh toå naêm 1964. Coù thôøi kyø soá löôïng caù theå cuûa saân chim ñaït 100.000 con nhöng gaàn ñaây coù chieàu höôùng giaûm suùt do quaûn lí gaëp khoù khaên. Caùc loaøi chim phoå bieán nhö: chim laën, dieäc, coø, vaïc, giang sen, coø nhaïn, quaém, kòch, cuoác... Chim trong saân chim laø moät nguoàn gen coù giaù trò cho hieän taïi vaø cho theá heä mai sau ñoàng thôøi chuùng cuõng laø nguoàn taøi nguyeân du lòch. Khai thaùc DLST laø bieän phaùp duy nhaát söû duïng laâu beàn HST saân chim vaø goùp phaàn phaùt trieån kinh teá ñòa phöông.

41. ÑIEÅM DLST SAÂN CHIM CAÙI NÖÔÙC (CAØ MAU).

Saân chim Caùi Nöôùc naèm ôû 8058'B vaø 10506Ñ, caùch thaønh phoá Caø Mau khoaûng 25km theo ñöôøng chim bay, thuoäc xaõ Taân Höng, huyeän Caùi Nöôùc, tænh Caø Mau. Dieän tích saân chim roäng 14 ha, naèm trong khoaûng röøng ngaäp maën coøn soùt laïi. Xung quanh saân chim coù nhieàu kinh, raïch vaø caùc tuï ñieåm quaàn cö. Ñieàu kieän sinh thaùi cuûa moâi tröôøng ôû ñaây thuaän lôïi cho chim quaàn tuï. Nhieät ñoä trung bình naêm laø 25,50C, löôïng möa trung bình naêm ñaït 2.360 mm vaø ñoä aåm töông ñoái trung bình laø 85,6%. Caùc loaøi thöïc vaät chính ôû ñaây bao goàm chaø laø, veït, giaù, vaø döôùi maët ñaát coù caây raùng cuøng caùc daây leo hoï thieân lyù nhö daây caùm. Khu röøng ngaäp maën vaø vuøng laân caän khoaûng 20 ha ñaõ ñöôïc chính phuû coâng nhaän laø khu baûo veä töø naêm 1985. Hieän nay saân chim coù moät ñoäi baûo veä ñoùng taïi cöûa vaøo saân chim, nhöng saân chim luoân bò con ngöôøi gaây nhieãu loaïn, laáy tröùng vaø baét chim non. Saân chim Caùi Nöôùc laø moät trong ba saân chim lôùn nhaát vuøng ÑBSCL. ÔÛ ñaây coù khoaûng 30 loaøi chim nöôùc sinh saûn, phoå bieán nhaát laø caùc loaøi coàng coäc, dieäc, coø traéng. Ñaëc bieät, trong saân chim Caùi Nöôùc coù nhöõng loaøi chim nöôùc lôùn ñeán laøm toå, nhö ñieàng ñieàng coù soá löôïng caù theå töø 15 - 20 con, coø nhaïn khoaûng hôn 100 con, quaém traéng töø 500- 600 con vaø quaém ñen töø 1.000 ñeán 1.300 con. Saân chim Caùi Nöôùc, neáu ñöôïc baûo veä toát, laøm thaùp canh quan saùt, phöông tieän di chuyeån thuaän lôïi seõ laø moät ñieåm DLST saân chim haáp daãn khaùch du lòch quoác teá vaø noäi ñòa.

42. ÑIEÅM DLST SAÂN CHIM U MINH

HST saân chim U Minh ñöôïc hình thaønh treân cô sôû moâ hình lieân doanh lieân keát cuûa Anh Traàn Trung Quoác vôùi Laâm Ngö Tröôøng Coâng Ích U Minh 2, roäng 86 ha röøng traøm. Röøng traøm do anh Quoác chaêm soùc, quaûn lí toát ñaõ taïo neân choã cö truù an toaøn sinh thaùi cho vaøi ngaøn chim veà laøm toå, taïo neân nhöõng oå sinh thaùi - ngoâi nhaø lyù töôûng cuûa chim. HST saân chim ôû ñaây khaù ña daïng veà chuûng loaïi, ñaëc bieät coù loaøi chim sen oác, con chöa bieát bay caân naëng gaàn 2 kg. Neáu treøo leân choøi canh löûa, du khaùch seõ coù dòp tha hoà thöôûng thöùc caûnh ngoaïn muïc cuûa ñaøn chim ñaäu kín röøng traøm. Töø TP.Caø Mau du khaùch coù theå theo ñöôøng boä ñeán thò traán U Minh hoïaêc ñi baèng voõ laõi theo raïch Caùi Taøu. Tuy maát vaøi giôø ñi ñöôøng nhöng buø laïi, du khaùch ñöôïc thöôûng ngoaïn caûnh quan soâng nöôùc eâm ñeàm, röøng caây xanh ngaùt, ñöôïc ñi vaøo röøng traøm ñeå taän maét thaáy, ghi nhöõng hình aûnh veà ngheà gaùc keøo ong, ñöôïc aên taøng ong non chaám maät, ñöôïc taän maét nhìn caùc loaøi chim bay ñi kieám aên khi trôøi böøng saùng, nhìn taän maét chim meï môùm moài cho chim con. Sau ñoù du khaùch coøn thöôûng thöùc nhöõng moùn aên ñöôïc cheá bieán töø chim, raén, ruøa vaø caùc loaïi toâm caù nöôùc ngoït. Neáu du khaùch coù nhu caàu seõ ñöôïc thöôûng thöùc moùn goûi ong – moät moùn aên rieâg ñoäc ñaùo cuûa röøng U Minh ñöôïc cheá bieán töø ong non vaø noõn traùi döøa nöôùc. Töông truyeàn moùn goûi ong laø moùn aên maø Nguyeãn AÙnh raát thích khi chaïy löu vong ñeán löu laïi ôû röøng U Minh. Ngoaøi ra du khaùch coù theå thö giaõn baèng nhieàu caùch söû duïng nhieàu loaïi caàn caâu ñuû kích côõ ñeå caâu caù, haùi ñoaït choaïi, caùc thöù rau röøng, phuï gia cho moùn laåu maém. Hoaëc du khaùch coù theå ñeán caùc laøng ngheà laøm döa boàn boàn mua veà cheá bieán nhöõng moùn aên daân daõ nhö canh chua, boàn boàn chaám vôùi caù kho toä laø nhöõng moùn aên quen thuoäc cuûa ngöôøi Nam boä. Ñaëc bieät trong nhöõng böõa aên quanh beáp hoàng, du khaùch seõ hoøa mình vaøo sinh khí cuûa buoåi ñôøn ca taøi töû, nghe nhöõng coâ gaùi mieät vöôøn U Minh hoø ñoái ñaùp vaø nhöõng caâu haùt hueâ tình ñeå cho duø rôøi khoûi U

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh Minh vaãn coøn laéng ñoäng khoâng theå queân ñöôïc nhöõng kyû nieäm veà chuyeán DLST vôùi cuoäc soáng hoang daõ trong röøng traøm. Khi veà, trong tuùi haønh lyù cuûa du khaùch coù theå laø vaøi lít maät ong hay nhöõng moùn quaø löu nieäm ñöôïc ñan ñaùt baèng maây, truùc, cuõng coù theå laø nhöõng töôïng goã ñöôïc laøm töø goác caây traøm.

ÔÛ HST saân chim U Minh caàn ñöôïc ñaàu tö xaây döïng heä thoáng caàu goã traøm ñeå du khaùch ñi vaøo

röøng thöôûng ngoaïn, laäp nhieàu choøi quan saùt chim, nhieàu ñieåm caâu caù, ñoå lôïp.

43. ÑIEÅM DLST SAÂN CHIM MYÕ AN (ÑOÀNG THAÙP).

Saân chim Myõ An caùch huyeän lî Thaùp Möôøi hôn 3 km veà höôùng xaõ Ñoác Binh Kieàu. Du khaùch coù theå ñeán tham quan saân chim baèng ñöôøng soâng hoaëc ñöôøng boä. Saân chim coù neùt ñoäc ñaùo laø chim laøm toå chaúng nhöõng ôû sau vöôøn caây gaùo, traøm maø coøn ôû ngay treân nhöõng buïi tre, xoaøi, ven bôø kinh traûi daøi vaøi traêm meùt cuûa 5 gia ñình noâng daân. Saân chim Myõ An chuû yeáu coù 2 loaøi coø vaø coàng coäc. Coø taäp trung ñoâng nhaát vaøo nhöõng thaùng muøa nöôùc ruùt cho ñeán muøa nöôùc leân naêm sau, laøm toå baèng caønh laù khoâ treân nhöõng chaùng ba, naùch tre. Coàng coäc coù boä loâng ñen truõi töông phaûn vôùi boä loâng traéng phau cuûa coø. Sinh hoaït cuûa coàng coäc cuõng traùi ngöôïc vôùi coø, coø kieám thöùc aên treân caïn, coøn coàng coäc thì thích laën saâu xuoáng kinh baét caù teùp. Toå cuûa coàng coäc thöôøng laøm baèng nhaùnh caây töôi. ÔÛ saân chim Myõ An, maät ñoä coàng coäc töông ñöông vôùi coø, öôùc tính coù hôn 30.000 con. Du khaùch deã daøng thöôûng ngoaïn chuùng bay löôïn töøng ñaøn hình chöõ V vaøo saùng sôùm vaø hoaøng hoân.

44. ÑIEÅM DLST SAÂN CHIM GAÙO GIOÀNG (ÑOÀNG THAÙP).

Saân chim Gaùo Gioàng naèm trong khu vöïc röøng traøm cuûa xaõ Gaùo Gioàng, huyeän Cao Laõnh, tænh Ñoàng Thaùp. Thöïc vaät ôû ñaây ngoaøi caây traøm coøn coù saäy, lao, naêng, laùc, sen, suùng, beøo… Ñoäng vaät hoang daõ chuû yeáu laø caùc loaøi raén, chuoät ñoàng, löôn, caù ñoàng. Nhôø moâi tröôøng thuaän lôïi, ít bò con ngöôøi saên baét neân caùc loaøi chim coø veà ñaây sinh soáng ngaøy moät ñoâng, soá löôïng nhieàu nhaát laø coø traéng, keá ñeán laø coàng coäc, dieäc, vòt trôøi, trích moàng ñoû, quí hieám laø loaøi nhan ñieån - moät loaøi ñaõ ñöôïc ñöa vaøo saùch Ñoû ñang coù nguy cô saép tuyeät chuûng. Nhaèm baûo toàn saân chim, phuïc vuï cho nhu caàu du lòch, coâng ty Du lòch Ñoàng Thaùp ñaõ thaønh laäp khu Du lòch sinh thaùi Gaùo Gioàng (3/2003) roäng khoaûng 7 ha.

Töø trung taâm thò xaõ Cao Laõnh, oâ toâ vöôït qua chaëng ñöôøng daøi 6 km ñöa du khaùch tôùi caàu Bình Trò. Töø ñaây du khaùch coù theå chuyeån sang taøu maùy hoaëc taéc raùng chaïy theo kinh Baø Baïch ñeán xaõ Gaùo Gioàng maát khoaûng töø 30-40 phuùt, hoaëc ñi honda oâm theâm khoaûng 9 km.

Ñeán khu Du lòch sinh thaùi Gaùo Gioàng, du khaùch seõ ñöôïc leân ñaøi quan saùt chim. ÔÛ ñoä cao18m, du khaùch coù theå quan saùt toång theå saân chim, nhìn töø oáng nhoøm seõ troâng roõ nôi ñaäu cuûa chim coø. Vaøo luùc bình minh vaø hoaøng hoân, du khaùch tha hoà chuïp aûnh quay phim töøng ñaøn bay löôïn hoaëc ñaäu kín moät goùc röøng traøm khoâng keùm gì so vôùi saân chim Baèng Laêng. Du khaùch coøn ñöôïc caùc nöõ höôùng daãn vieân bôi xuoàng ñöa du khaùch tham quan voøng quanh saân chim, ñeán nhaø saøn ngoài caâu caù, hoaëc ñi haùi boâng suùng, sen.

Neáu ñöôïc ñaàu tö nhieàu hôn nöõa, taïo ra caùc saûn phaåm DLST haáp daãn hôn nhö dôû lôïp, dôû truùm…, xaây nhaø troï daïng bungalow nhaèm thu huùt du khaùch löu ñeâm keát hôïp thöôûng thöùc ñôøn ca taøi töû ban ñeâm, baùn quaø löu nieäm töø saûn phaåm röøng thì saân chim Gaùo Gioàng seõ trôû thaønh moät ñieåm DLST haáp daãn du khaùch noäi ñòa vaø quoác teá.

45. ÑIEÅM DLST SAÂN CHIM TRAØ SÖ (AN GIANG).

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh Saân chim Traø Sö roäng hôn 100 ha, thuoäc khu röøng traøm Traø Sö cuûa huyeän Tònh Bieân, tænh An Giang. Ngaøy tröôùc, röøng traøm Traø Sö thuoäc vuøng caên cöù khaùng chieán cuõ, ñöôïc phuïc hoài töø naêm 1983 do haït Kieåm Laâm Tònh Bieân quaûn lí, ñaõ troàng laïi ñöôïc 716 ha, trong ñoù coù hôn moät nöûa dieän tích traøm ñaït tuoåi töø 10 ñeán 15 naêm tuoåi, caây cao hôn 10m, caønh laù ken daøy raäm raïp. Nhôø caân baèng sinh thaùi cuûa röøng ñöôïc phuïc hoài, chuoãi thöùc aên phong phuù ñaõ taïo moâi tröôøng thuaän lôïi cho caùc loaøi caù toâm, ruøa, raén, ong maät sinh soâi naåy nôû. Ñaëc bieät ôû ñaây, caùc loaïi chim coø taäp trung veà ngaøy caøng nhieàu, chuùng xaây toå ôû röøng traøm, taïo neân moät HST saân chim ñaëc saéc vôùi haøng ngaøn con. Gia ñình nhaø coø raát ña daïng, goàm nhieàu loaïi nhö coø ruoài, coø quaém, coø ma, coø xanh, coø ñuùm, coø ngaø, coø sen... Ngoaøi ra, coøn gaëp ôû ñaây caû moät soá loaøi chim quí hieám nhö hoàng töôùc, lam töôùc, boà chao, yeán phuïng... vaø vaøi caëp seáu coå truïi cuõng tìm veà sinh soáng. Hieän nay, caùc nhaø laõnh ñaïo ñòa phöông vaø Chi cuïc Kieåm laâm cuûa tænh ñaõ coù döï aùn phuïc cheá laïi caên cöù khaùng chieán cuõ cuûa khu röøng traøm Traø Sö, baûo toàn HST saân chim, ñöa chuùng trôû thaønh moät ñieåm tham quan du lòch cho moïi ngöôøi daân trong vaø ngoaøi tænh An Giang. Ñeå taïo thuaän lôïi cho du khaùch ñeán tham quan saân chim Traø Sö, tröôùc maét caàn ñaàu tö cô sôû haï taàng, toân taïo nhieàu saûn phaåm du lòch ôû saân chim, nhö nhaø troï daïng bungalow vôùi vaät lieäu baèng caây traøm, caùc ñieåm caâu caù, nhaø baûo taøng di tích khaùng chieán, caùc phöông tieän ñi laïi trong röøng traøm, cöûa haøng phuïc vuï aên uoáng vôùi ñaëc saûn röøng taïi choã nhö caù loùc, caù roâ, chuoät ñoàng... Neáu ñöôïc ñaàu tö toát, saân chim Traø Sö seõ trôû thaønh moät ñieåm DLST haáp daãn ôû vuøng ÑBSCL.

46. ÑIEÅM DLST TRAÛNG SEN U MINH (CAØ MAU)

Dieän sinh thaùi traûng sen U Minh laø moät vi HST ñaàm laày roäng khoaûng 20ha chaïy daøi khoaûng hôn 1km, nôi roäng nhaát khoaûng daøi traêm meùt. Caùc loaøi thöïc vaät nöôùc ôû ñaây khaù da daïng vôùi caùc loaøi rong, beøo, rau muoáng, rau döøa, boâng suùng … nhöng chieám öu theá laø quaàn theå caây sen moïc phuû kín caû traûng. Do ñòa hình ôû ñaây truõng thaáp, ngaäp nöôùc quanh naêm; do quaù trình boài tuï laán bieån ñaõ boû soùt laïi taïo neân lung Sen coøn goïi laø traûng Sen. Thöïc vaät moïc ven traûng laø quaàn theå lau saäy, noái tieáp laø traøm. Döôùi long traûng coù nhieàu caù, ruøa, raén (raén boâng suùng, ri caù…); ñaëc bieät moät soá chim, coø chieám öu theá laø loaøi trích nöôùc. Coù ñeán vaøi traêm con vaøo muøa möa, sen moïc trôû laïi xanh töôi, nôû ñaày hoa toûa höông thôm ngaùt.

Traûng sen U Minh toïa laïc ôû laâm tröôøng coâng ích U Minh 1, thuoäc xaõ Khaùnh laâm, huyeän U Minh caùch thò traán U Minh khoaûng 7km. Ñöôøng vaøo traûng Sen khaù haáp daãn vôùi phöông tieän voû laõi chaïy theo kinh ñaøo thaúng taép. Sau khi voû laõi chaïy qua hai ñaäp ñaát ngaên maën, du khaùch ñaõ ñeán laâm tröôøng coâng ích U Minh 1 vôùi röøng traøm baùt ngaùt. Voû laõi phaûi taêng toác ñeå vöôït chöôùng ngaïi noåi treân maët kinh vôùi voâ soá caây luïc bình. AÛnh höôûng cuûa tieáng ñoäng cô maùy cuûa voû laõi laøm cho coø ma, coø traéng bay nhaùo nhaøo xaø löôïng nöôùc ven kinh. Ñeán traûng sen U Minh, du khaùch thaáy taän maét ñaøn trích chaûy nhaûy baét moài, baát chôït coù tieáng ñoäng chuùng bay leân moät khoaûng roài ñaùp xuoáng. Khoâng khí ôû ñaây trong laønh, thoang thoaûng höông sen, höông traøm taïo caûm giaùc thoaûi maùi cho du khaùch. Neáu ñöôïc baøn tay con ngöôøi taïo ra, nôi ñaây seõ trôû thaønh moät ñieåm DLSTTN khaù haáp daãn khaùch du lòch. Caàn ñaàu tö döïng choøi canh quan saùt chích, caûi taïo thöïc vaät ôû traûng baèng caùch troàng laïi nhieàu sen hôn, laøm caàu goã traøm xuyeân qua traûng. Nhöng do chích taäp trung veà traûng phaù hoaïi sen neân coù keá hoaïch baét nuoâi thuaàn döôõng moät soá khu vöïc raûi raùc quanh traûng ñeå du khaùch tieän chieâm ngöôõng. Do traûng coù theå khai thaùc moät soá lôïp baét caù, raén doïc theo caàu goã noåi ñeå du khaùch tieän mua veù vôõ lôïp vaø cheá bieán thaønh moùn aên ñaëc saûn khi ñeán ñaây. Ven traûng coù theå laäp moät soá nhaø nghæ taïm daïng bungalow.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh Caûnh quan traûng sen U Minh tuy khaù haáp daãn nhöng gaëp trôû ngaïi veà cô sôû haï taàng, phöông tieän ñi laïi. Vì vaäy, caàn ñaàu tö taïo ra nhieàu saûn phaåm khaù ña daïng ñeå haáp daãn khaùch du lòch. Ñieåm DLSTTN naøy mang yù nghóa ñòa phöông raát thích hôïp cho loaïi hình du lòch tham quan, nghieân cöùu, tìm hieåu thieân nhieân. Caàn keát hôïp ñieåm naøy vôùi ñieåm saân chim U Minh vaø ñöa khaùch tham quan vuøng bieån gaàn ñoù ñeå taïo tuyeán DLSTTN haáp daãn, ña daïng.

ÔÛ giai ñoaïn naøy tröôùc maét caàn taäp trung ñaàu tö khai thaùc ñieåm DLST ñaát Muõi Caø Mau, baõi bieån Khai Long, Coàn OÂng Trang, khu ña daïng sinh thaùi röøng ngaäp maën Naêm Caên, Hoøn Khoai, saân chim Ñaàm Dôi, saân chim Ngoïc Hieån ñeå taïo cô sôû phaùt trieån cuïm DLST caáp quoác gia.

47. ÑIEÅM DLST VQG U MINH HAÏ (KHU BTTN VOÀ DÔI)

Khu BTTN Voà Dôi nay laø VQG U Minh Haï naèm ôû huyeän Traàn Vaên Thôùi, tænh Caø Mau, caùch thò xaõ Caø Mau 20 km veà phía taây vaø caùch vònh Thaùi Lan 20 km, roäng 3.945 ha, naèm ôû ñoä cao 0,4 - 0,5 m so vôùi möïc nöôùc bieån.

Röøng traøm laø röøng ngaäp vaøo muøa möa vaø khoâ. Vì vaäy röøng traøm laø röøng ngaäp nöôùc taïm thôøi vôùi möïc nöôùc töø 0,5 - 1m vaø ñoä pH töø 4,5 - 5,0. Trong khu baûo veä coù 3.370 ha laø ñaát than buøn (83,9%) vaø 572 ha laø ñaát seùt (14,5%). Thuûy trieàu vònh Thaùi Lan haàu nhö khoâng aûnh höôûng tôùi. Nhieät ñoä trung bình haøng naêm laø 26,50C vaø löôïng möa trung bình naêm laø 2.350 mm. Röøng traøm raát quan troïng ñoái vôùi nhaân daân ñòa phöông vaø ñoäng vaät hoang daïi viø röøng traøm laø moät phong caûnh ñoäc ñaùo cuûa caû nöôùc vaø coù raát nhieàu nguoàn gen coù giaù trò ñaëc tröng cho röøng traøm cho neân naêm 1986 chính phuû Vieät Nam ñaõ quyeát ñònh thaønh laäp khu baûo veä röøng traøm Voà Dôi ñeå duy trì vaø baûo veä chuùng. Röøng traøm raát quan troïng ñoái vôùi ñoäng vaät hoang daïi. Trong khu vöïc baûo veä coù 23 loaøi thuù, 91 loaøi chim, 36 loaøi boø saùt, 11 loaøi eách nhaùi. Veà thuù coù nai, lôïn röøng, caøy gioâng, raùi caù, khæ vaøng, dôi quaï, ñoài, teâ teâ, soùc. Veà chim coù nhöõng loaøi ñaïi dieän cuûa röøng möa nhieät ñôùi vaø ñoàng thôøi cuûa röøng ngaäp maën nhö : le naâu, le khoang coå, dieäc xaùm, coø nhaïn, coø laïi xaùm, coø chaâu AÙ... tu huù, chim gaùy, quaï, chim khaùch, chaøo maøo, cuù meøo, bìm bòp, goõ kieán xanh, giaø ñaãy Java, giang sen... Veà boø saùt phoå bieán nhaát laø traên, raén raùo, caïp nong, hoå mang baønh, nhoâng, taéc keø, thaèn laèn, kyø ñaø. Röøng traøm coù phong caûnh raát haáp daãn neân noù cuõng coù nguoàn taøi nguyeân thu huùt khaùch du lòch. Khaùch ñeán khu baûo veä röøng traøm Voà Dôi seõ thaáy ñöôïc HST töï nhieân cuûa röøng traøm vôùi söï ña daïng caùc loaïi ñoäng thöïc vaät: treân coù tieáng hoùt chim muoâng, döôùi ñaát coù loaïi ñoäng vaät quyù, döôùi nöôùc coù caùc loaïi caù toâm...

48. ÑIEÅM DLST VQG ÑAÁT MUÕI (KHU BTÑDSH 183 CAØ MAU)

1. Vò trí.

VQG Ñaát Muõi ngaøy nay laø khu baûo toàn ña daïng sinh hoïc 183, thoäc loaïi hình heä sinh thaùi röøng ngaäp maën Caø Mau, taäp trung chuû yeáu ôû huyeän Ngoïc Hieån vaø moät phaàn huyeän Ñaàm Dôi vôùi dieän tích treân 60.000ha. Ñaây laø nôi taäp trung nhieàu tieàm naêng kinh teá, du lòch cuûa tænh Caø Mau. Nôi ñaây coù nhieàu taøi nguyeân du lòch ñoäc ñaùo so vôùi toaøn vuøng. Ñoù laø Muõi Caø Mau – Muõi ñaát taän cuøng cöïc Nam cuûa toå quoác, vôùi heä sinh thaùi röøng ngaäp maën noåi tieáng, vôùi baõi boài – nôi haøng naêm boài ra bieån gaàn 100m vaø laø nôi giao thoa giöõa 2 ñoøng haûi löu Baéc Nam, trong töông lai nôi ñaây seõ trôû thaønh vuøng baûo toàn sinh quyeån cuûa Vieät Nam, vôùi baõi Khai Long coù theå phaùt trieån ñöôïc nhieàu loaïi hình du lòch

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh Muõi Caø Mau - baõi Khai Long - cöûa bieån OÂng Trang laø caùc ñieåm du lòch coù söùc thu huùt raát lôùn ñoái vôùi du khaùch. Thò traán Naêm Caên trong töông lai seõ trôû thaønh thò xaõ ôû mieàn cöïc Nam cuûa toå quoác, noù ñaém mình trong maøu xanh cuûa röøng ngaäp maën vôùi baàu khoâng khí röøng - bieån trong laønh.

Vò trí cuûa ñieåm TNDLST röøng ngaäp maën Caø Mau trong chieán löôïc phaùt trieån DLST vuøng

ÑBSCL vaø caû nöôùc.

Toång cuïc Du lòch ñaõ ñeà nghò chính phuû ñaàu tö xaây döïng 20 khu du lòch quoác gia trong caû nöôùc; röøng ngaäp maën Caø Mau vôùi heä sinh thaùi ñoäng thöïc vaät ña daïng vaø phong phuù ñaõ ñöôïc löïa choïn ñeå xaây döïng khu du lòch quoác gia sinh thaùi röøng ngaäp maën Caø Mau. Keát luaän naøy döïa treân tieàm naêng vaø vò trí phaùt trieån du lòch cuûa khu vöïc trong chieán löôïc phaùt trieån du lòch cuûa caû nöôùc.

Ñeå thöïc hieän muïc tieâu treân, ngaønh Du lòch trong vuøng caàn xaây döïng caùc ñieåm, tuyeán du lòch,

moät trong caùc ñieåm du lòch quoác gia ôû ñaây laø khu du lòch sinh thaùi röøng ngaäp maën Caø Mau.

Vôùi vò trí ñoäc ñaùo laø muõi ñaát taän cuøng cöïc Nam cuûa Toå quoác vaø HST ña daïng , phong phuù,

chaéc chaén ñieåm TNDLST röøng ngaäp maën Caø Mau seõ trôû thaønh khu du lòch lôùn trong töông lai.

- Vò trí cuûa ñieåm TNDLST röøng ngaäp maën Caø Mau trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi

cuûa tænh.

Moät trong nhöõng muïc tieâu chieán löôïc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa tænh Caø Mau ñeán naêm 2010 laø: Taêng daàn tyû troïng caùc ngaønh kinh teá dòch vuï trong cô caáu GDP, phaùt trieån maïnh caùc ngaønh dòch vuï caû veà qui moâ soá löôïng vaø chaát löôïng. Töøng böôùc ñaàu tö khaéc phuïc tình traïng yeáu keùm cuûa cô sôû haï taàng taïo ñaø cho kinh teá dòch vuï phaùt trieån.

Vôùi quan ñieåm vaø ñònh höôùng nhö vaäy chaéc chaén khu du lòch quoác gia sinh thaùi röøng ngaäp maën Caø Mau trong töông lai seõ goùp phaàn quan troïng trong söï nghieäp phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa tænh Caø Mau .

- Vò trí cuûa khu DLST röøng ngaäp maën Caø Mau trong chieán löôïc phaùt trieån du lòch tænh Caø

Mau.

So vôùi caùc nôi khaùc thì Caø Mau khoâng ñöôïc thieân nhieân öu ñaõi veà danh lam, thaéng caûnh, song buø laïi Caø Mau coù röøng ngaäp maën roäng lôùn. Ñaây laø vò trí lyù töôûng ñeå phaùt trieån DLST vaø nghieân cöùu khoa hoïc.

Hôn theá nöõa Muõi Caø Mau laø maûnh ñaát cöïc Nam, laø ñòa danh noåi tieáng ñaõ in saâu vaøo con tim, khoái oùc cuûa moãi con ngöôøi Vieät Nam. Töø moïi mieàn cuûa ñaát nöôùc ai cuõng ao öôùc moät laàn ñöôïc ñaët chaân ñeán Muõi Caø Mau maûnh ñaát cöïc Nam xa xoâi nhöng thaém ñöôïm tình ngöôøi, maûmh ñaát thieâng lieâng cuûa moãi con ngöôøi vaø Toå quoác Vieät Nam.

Vuøng bieån khu vöïc Muõi Caø Mau (Raïch Goác- xaõ Taân Aân) laø ñieåm cuoái cuøng cuûa ñöôøng Hoà Chí Minh treân bieån ñaõ töøng vaän chuyeån vuõ khí töø haäu phöông lôùn mieàn Baéc vaøo tieáp vieän cho chieán tröôøng mieàn Nam ñaùnh Myõ, trôû thaønh chöùng tích lòch söû trong cuoäc khaùng chieán choáng Myõ cöùu nöôùc haøo huøng cuûa daân toäc Vieät Nam.

Trong chieán löôïc phaùt trieån du lòch tænh Caø Mau thì vuøng röøng ngaäp maën Caø mau ñöôïc xaùc ñònh laø vuøng du lòch troïng ñieåm. Xaây döïng Khu du lòch sinh thaùi röøng ngaäp maën Caø Mau ñöôïc coi laø ñieåm ñoät phaù taïo ñaø vaø söùc huùt cho du lòch sinh thaùi cuûa tænh nhaø.

(ii) Gía trò ña daïng sinh hoïc röøng ngaäp maën Caø Mau.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh - Tröôùc naêm 1945: röøng ngaäp maën Caø Mau chieán dieän tích khaù lôùn 150.000 ha. Trong giai ñoaïn 1960 ñeán 1975, röøng bò taøn phaù naëng neà do Myõ raõi chaát ñoäc hoùa hoïc. Sau ngaøy giaûi phoùng chæ trong voøng 5 naêm (1975 ñeán 1980) ta ñaõ toå chöùc troàng laïi 29.000 ha, röøng ngaäp maën ñaõ cô baûn ñöôïc phuû xanh trong giai ñoaïn naøy. Giai ñoaïn töø 1981 ñeán 1990, ñaây laø giai ñoaïn khoù khaên nhaát, trong voøng 10 naêm chæ troàng môùi gaàn 11.700 ha. Nhöng dieän tích röøng vaãn bò thu heïp do söùc eùp môû roäng dieän tích nuoâi toâm. Töø naêm 1991 ñeán nay, do ñaåy maïnh thöïc hieän chính saùch giao ñaát, giao röøng cho daân neân dieän tích troàng môùi ñaït hôn 53.000 ha, röøng ngaäp maën cô baûn laø oån ñònh vaø töøng böôùc ñöôïc phuïc hoài, tính ñeán cuoái naêm 2000 dieän tích röøng ngaäp maën ñaït 64.632 ha.

Heä thöïc vaät trong röøng ngaäp maën Caø Mau cuõng raát phong phuù, theo taøi lieäu cuûa Trung taâm nghieân cöùu röøng ngaäp Caø Mau thì coù 34 loaøi, trong ñoù: thaân goã: 27 loaøi; daïng palm cau, döøa): 2 loaøi; daïng fern (raùng):1 loaøi; thaân thaûo, caây buïi: 4 loaøi.

- Taøi nguyeân ñoäng vaät hoang daõ röøng ngaäp maën. Röøng ngaäp maën Caø Mau raát phong phuù veà heä ñoäng vaät röøng, nhaát laø caùc loaøi thuûy sinh, bao goàm caù (102 loaøi), giaùp xaùc (rieâng toâm coù 20 loaøi), nhuyeãn theå, caùc loaøi löôõng cö, boø saùt, lôùp thuù vaø ñaëc bieät laø caùc loaøi chim, nhaát laø chim nöôùc. Coù theå khaûo saùt moät vaøi lôùp sau ñaây:

+ Lôùp thuù coù 28 loaøi, thuoäc 13 hoï. Trong ñoù coù 7 loaøi ghi trong saùch ñoû Vieät Nam, 4 loaøi ghi trong phuï luïc I cites (caám xuaát khaåu), 8 loaøi ghi trong Phuï luïc II cites (xuaát khaåu coù ñieàu kieän)… 4 loaøi theo Nghò ñònh 18/HÑBT.

Nhieàu loaøi thuù quyù hieán ñang toàn taïi vaø phaùt trieån trong röøng ngaäp maën Caø Mau nhö: khæ ñuoâi daøi (Macaca fascicularis), vöôïn ñen tuyeàn (hylobates cocolor concolor), caø khu (hylobates cocolor leucogenis), heo röøng (Sus serofa), nai (Cervus unicolor), teâ teâ, choàn möôùp, choàn ñeøn, caùo coäc, caùo meøo, raùi caù, caùc loaïi dôi …

+ Lôùp boø saùt, boø saùt ôû röøng ngaäp maën Caø Mau raát phong phuù veà soá löôïng, chuûng loaøi vaø caù theå. Hieän coù 34 loaøi thuoäc 14 hoï, trong ñoù coù 11 loaøi ghi trong saùch ñoû Vieät Nam, 2 loaøi coù ghi trong saùch ñoû IUCN, 1 loaøi ghi trong phuï luïc I cites, 5 loaøi ghi trong phuï luïc II cites, 1 loaøi ghi trong Nghò ñònh 18/ HÑBT.

+ Lôùp Chim, bao goàm chim di cö vaø chim ñònh cö. * Chim ñònh cö thöôøng taäp trung taïi caùc saân chim, vöôøn chim vaø caùc baõi ñaäu. Khu vöïc röøng ngaäp maën hieän coù 124 loaøi, thuoäc 35 hoï, trong ñoù coù 14 loaøi ghi trong saùch ñoû Vieät Nam, 18 loaøi ghi trong saùch ñoû IUCN, 1 loaøi ghi trong phuï luïc I cites, 5 loaøi ghi trong phuï luïc II cites.

Nhieàu loaøi chim quyù hieán coù trong saùch ñoû Vieät Nam hoaëc trong saùch ñoû IUCN ñang toàn taïi vaø phaùt trieån toát taïi röøng ngaäp maën Caø Mau nhö: boà noâng chaân xaùm (Pelecanus philippinensis), quaém traéng (Threskiori melanocephalus), baïc maù (P. carbo), saû hung (halcyon coromando), xeûo caù moû ñoû (pelagopesi caoensis) … Moät soá loaøi chim tuy khoâng thuoäc loaïi naèm trong saùch ñoû nhöng raát quyù ñoù laø: quaém traéng, coác ñeá ñoû, ñieâng ñieång, traåu, goõ kieán, cu gaùy, trích, saâu, seõ, boà noâng chaân hoàng, coø laïo xaùm, gaø ñaõy lôùn, gaø ñaõy Java …

Nhieàu loaøi chim khaù phoå bieán vaø coù soá löôïng lôùn tuyeät ñoái taïi caùc saân chim nhö: coác ñen, coø

ngaøng nhoû, coø ngaøng nhôõ, coø ruoài, vaïc, dieäc…

Hoï chim Haït ôû röøng ngaäp Caø Mau coù 7 loaøi, thì taát caû ñeàu naèm trong saùch ñoû Vieät nam, trong

ñoù coù 4 loaøi naèm trong saùch ñoû IUCN. Hoï cuù, coù 3 loaøi ñeàu naèm trong saùch ñoû Vieät Nam.

* Chim di cö thöôøng taäp trung ôû vuøng ven bieån vuøng baõi boài phía bieån Taây, töø coàn OÂng Trang

ñeán Muõi Caø Mau:

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh Vieäc nghieân cöùu caùc loaøi chim di cö chöa coù nhieàu. Chæ hai ñôït khaûo saùt ngaén haïn cuûa toå chöùc Birdlife vaøo naêm 1999 vaø naêm 2000 cho thaáy coù 15 loaøi. Trong ñoù coù söï hieän dieän cuûa moàng beå (laridae) vôùi soá löôïng 5 loaøi. coø Trung quoác (Egretta eulophotes) coù maët khaù nhieàu. reõ moû ñoû hoâng naâu (Numenius madagascariensis) loaøi naøy coù trong saùch ñoû IUCN, Nhaøn maøo (tena bergii) loaøi naøy coù trong saùch ñoû Vieät Nam …

Chim laø moät thaønh phaàn quan troïng ñoái vôùi sinh caûnh röøng ngaäp maën Caø Mau. Tröôùc tieân, noù laø bieåu thò moâi tröôøng sinh thaùi töï nhieân coøn nguyeân sô chöa bò taùc ñoäng nhieàu cuûa con ngöôøi. Söï phong phuù, ñoäc ñaùo veà chuûng loaïi vaø nhieàu veà soá löôïng caù theå laø moät taøi nguyeân quyù, coù khaû naêng thu huùt du khaùch.

(iii). Hieän traïng veà haï taàng giao thoâng vaän taûi tænh Caø Mau. Theo soá lieäu thoáng keâ toaøn tænh Caø Mau coù 108 km ñöôøng quoác loä do Trung öông quaûn lí, 172 km ñöôøng boä do tænh quaûn lí, trong ñoù coù 148 Km ñöôøng lieân huyeän, toaøn boä 2 loaïi ñöôøng naøy cho pheùp xe oâtoâ ñi laïi trong caû hai muøa.

Tuyeán quan troïng nhaát laø tuyeán Quoác loä 1A, töø Caàn Thô veà thaønh phoá Caø Mau vaø ñi Naêm Caên, tuyeán ñöôøng naøy ñi qua trung taâm huyeän Caùi Nöôùc Treân tuyeán coù 2 nhaùnh reõ veà trung taâm huyeän Ñaàm Dôi vaø huyeän Traàn Vaên Thôøi, ñieåm cuoái tuyeán laø thò traán Naêm Caên trung taâm huyeän Ngoïc Hieån, hieän laø ñieåm cuoái tuyeán Quoác loä 1A ôû phía nam. Ñaây laø tuyeán ñöôøng boä chính noái lieàn TP Caø Mau vôùi ñieåm DLST röøng ngaäp maën Caø Mau. Caùc tuyeán ñöôøng treân ñeàu ñöôïc ñaàu tö naâng caáp trong nhöõng naêm 1995 trôû laïi ñaây, maët ñöôøng ñöôïc traûi ñaù caáp phoái hoaïc ñaù xoâ boà.

Tuyeán Quoác loäi 1A xuaát phaùt töø caàu Laùng Traâm ñi qua TP Caø Mau ñi Naêm Caên ñaøi 68,4 Km, toaøn tuyeán coù 21 caàu, coáng caùc loaïi, toång chieàu daøi 946,6m. Toaøn tuyeán coù theå löu thoâng xe 4 baùnh caû trong 2 muøa. Tuyeán coù theå chia laøm 2 cung ñoaïn nhö sau:

- Ñoaïn töø caàu Laùng Traâm ñeán caàu Löông Theá Traân, daøi 22,41km, maët ñöôøng beâ toâng nhöïa,

roäng 7,5 m.

- Ñoaïn töø caàu Löông Theá Traân ñeán thò traán Naêm Caên, daøi 46 km, laø ñöôøng caáp phoái soûi roäng

7,5m.

Hieän taïi ñieåm cuoái cuûa ñöôøng boä du khaùch ñeán ñieåm TN DLST röøng ngaäp maën Caø Mau laø thò traán Naêm Caên, töø ñaây du khaùch chæ coù theå ñi baèng phöông tieän thuûy ñeán caùc ñieåm TN DLST nhö: Khai Long, Ñaát Muõi, coàn OÂng Trang, Khu ña daïng sinh hoïc 184 ...

Nhìn chung trong khu vöïc TN DLST röøng ngaäp maën Caø Mau, chöa coù heä thoáng ñöôøng boä cho pheùp xe 4 baùnh hoaït ñoäng. Giöõa trung taâm caùc xaõ vaø caùc khu daân cö taäp trung chæ laø ñöôøng giao thoâng noâng thoân, laøm baèng ñaát ñen, raát khoù khaên cho vieäc ñi laïi trong muøa möa. Giao thoâng chuû yeáu vaãn phaûi döïa vaøo ñöôøng thuûy.

+ Ñöôøng thuûy treân ñòa baøn Caø Mau raát phaùt trieån, bao goàm moät heä thoáng soâng vaø kinh daøy ñaëc, vôùi toång chieàu daøi 540 km, bao goàm: Caùc tuyeán chính, goàm 10 tuyeán chính do Trung öông quaûn lí vaø 12 tuyeán do ñòa phöông quaûn lí, maät ñoä trung bình ñöôøng thuûy laø 0,1km/km2, vaø 0,54km/1000 daân.

+ Maïng löôùi ñöôøng thuûy Caø Mau chòu aûnh höôûng maïnh meõ cuûa 2 cheá ñoä thuûy trieàu: cheá ñoä baùn nhaät trieàu khoâng ñeàu cuûa Bieån Ñoâng, bieân ñoä trieàu trung bình 3m. Trieàu bieån taây vôùi cheá ñoä trieàu ñeàu vaø khoâng ñeàu, bieân ñoä trieàu trung bình 0,7 – 0,8 m. Maïng löôùi ñöôøng thuûy Caø Mau gaén lieàn vôùi 2 vuøng bieån laø bieån Ñoâng vaø bieån Taây. Vôùi caùc cöûa bieån lôùn deã taïo laäp söï thoâng löu thuûy vaän noäi ñòa vôùi beân ngoaøi. Ñaëc bieät laø cöûa Boà Ñeà cho pheùp noái lieàn caûng bieån Naêm Caên vôùi ñöôøng thuûy quoác teá treân Bieån Ñoâng. Ñaây laø moät cöûa khaåu coù theå ñoùn khaùch du lòch quoác teá töø ñöôøng

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh bieån. Ñöôøng thuûy treân ñòa baøn tænh Caø Mau mang ñaëc thuø chung cuûa ñöôøng thuûy baùn ñaûo Caø Mau vaø quy tuï 4 ñaëc ñieåm chính sau:

- Maïng löôùi ñöôøng thuûy mang tính kheùp kín, lieân hoaøn töø trung taâm tænh ñeán taát caû caùc huyeän vaø coù thoâng soá thuûy vaän toát. Treân phaàn lôùn caùc tuyeán ñöôøng thuûy soâng vaø kinh ñeàu thuoäc caáp IV vaø caáp V, nhieàu soâng ñaït caáp II vaø caáp III ÑTNÑ.

- Maïng löôùi ñöôøng thuûy Caø Mau coù caáu truùc boá trí khoâng gian daïng reõ quaït, xuaát phaùt töø 2 trung taâm kinh teá lôùn cuûa tænh laø TP Caø Mau vaø thò traán Naêm Caên taïo khaû naêng thuûy vaän tröïc tieáp giöõa caùc ñieåm kinh teá lôùn cuûa tænh.

- Caø Mau coù maïng löôùi giao thoâng thuûy thuaän lôïi noäi boä vaø gaén lieàn vaø lieân keát vôùi heä thoáng giao thoâng thuûy quoác gia. Töø trung taâm TP Caø Mau coù theå tröïc tieáp giao löu lieân tænh trong vuøng baèng 4 höôùng ra: höôùng kinh Caø Mau; höôùng kinh Quaûn Loä; höôùng kinh Xaø No – Soâng Treïm – Caïnh Ñeàn; höôùng soâng Treïm – soâng Caùi Lôùn ñi Kieân Giang.

Hieän nay tuyeán ñöôøng thuûy chính töø thaønh phoá Caø Mau ñeán caùc ñieåm TN DLST röøng ngaäp maën töông ñoái toát, phaàn lôùn caùc ñoaïn töø Caø Mau ñi Naêm Caên ñeán coàn OÂng Trang ñeàu laø soâng lôùn, cho pheùp caùc taøu thuyeàn löu thoâng deã daøng, töø coàn OÂng Trang ñeán Ñaát Muõi vaø Khai Long coù moät soá ñoaïn loøng soâng heïp döôùi 14 m, ñoä saâu döôùi 2,5m, caàn ñöôïc naïo veùt vaø môû roäng, ñeå ruùt ngaén khoaûng caùch giöõa 3 ñieåm du lòch keå treân caàn phaûi ñaøo môùi moät ñoaïn kinh noái lieàn soâng OÂng Quaûng ñeán coàn OÂng Trang.

(iv). Tình hình khaùch du lòch ñeán ñòa phöông.

- Löôïng khaùch ñeán tænh Caø Mau naêm 2000 laø 100.000 löïôt ngöôøi, taêng bình quaân haøng naêm giai ñoaïn 1991-2000 laø + 20,05%. Trong ñoù,soá löôïng khaùch quoác teá 4.000 löôït ngöôøi taêng gaáp 18,14 laàn so vôùi 1991.

- Toång soá ngaøy khaùch naêm 2000 laø 147.766 ngaøy, taêng gaáp 8,3 laàn so vôùi 1991. Ngaøy khaùch

trung bình laø 1,48 ngaøy.

- Soá ngaøy khaùch trung bình cuûa khaùch noäi ñòa coù xu höôùng taêng daàn naêm 1991 laø 0,95 ngaøy; naêm 2000 laø 1,49 ngaøy; soá ngaøy trung bình cuûa khaùch quoác teá coù xu höôùng giaûm: naêm 1991 laø 1,88 ngaøy; naêm 2000 laø 1,49ngaøy.

- Khaùch du lòch ñeán tænh chuû yeáu laø khaùch du lòch sinh thaùi, coâng vuï thaêm hoûi, vaø du lòch

bình daân, thöôøng vaøo muøa khoâ theo ñoaøn, gia ñình va caù nhaân,.

Thò tröôøng du lòch cuûa tænh coøn boû ngoõ raát lôùn. Neáu so saùnh löôïng khaùch quoác teá vaø noäi ñòa ñeán thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø tænh Caàân Thô thì löôïng khaùch du lòch ñeán Caø Mau quaù nhoû beù (Naêm 2000 löôïng khaùch quoác teá ñeán Caø Mau chæ baèng 0,41% khaùch quoác teá vaøo thaønh phoá Hoà Chí Minh ; 6,6% soá löôïng khaùch quoác teá ñeán Caàn Thô).

Nguyeân nhaân chuû yeáu: Ngoaøi caùc yeáu toá xa caùc trung taâm du lòch lôùn, haï taàng kyõ thuaät yeáu keùm thì saûn phaåm du lòch coøn chöa haáp daãn. Caùc tuyeán ñieåm du lòch ñaëc tröng cho heä sinh thaùi röøng ngaäp nöôùc, bieån vaø ñaûo cuûa Caø Mau chöa taïo ñöôïc aán töôïng maïnh thu huùt du khaùch.

(v). Ñònh höôùng qui hoach DLST. Do nhöõng ñaëc thuø veà ñieàu kieän töï nhieân ôû Caø Mau noùi chung cuõng nhö ôû Ngoïc Hieån noùi rieâng nhö ñaõ neâu ôû treân, cho neân trong quaù trình laäp döï aùn ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng DLST röøng ngaäp maën Caø Mau, chuùng ta caàn chuù yù moät soá ñieåm sau:

- Ñaûm baûo ñuùng yeâu caàu khoâng gian kieán truùc maø qui hoaïch ñaõ ñeà ra.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh - Xaùc ñònh chæ giôùi xaây döïng vaø chæ giôùi ñöôøng ñoû ñeå khoáng cheá caùc coâng trình xaây döïng

trong khu vöïc.

- Baûo ñaûm caùc heä soá theo quy chuaån xaây döïng cho caùc loâ ñaát taïi caùc ñieåm du lòch. - Thieát keá kieán truùc phaûi ñaûm baûo caùc yeâu caàu sau: phuø hôïp vôùi quy ñònh cuûa ñieàu leä quaûn lí qui hoaïch, vôùi khí haäu ñòa phöông, khai thaùc ñöôïc caùc maët thuaän lôïi vaø khaéc phuïc ñöôïc caùc maët khoù khaên, baát lôïi cuûa thieân nhieân. Taän duïng thoâng thoaùng vaø chieáu saùng töï nhieân, haøi hoøa vôùi caûnh quan moâi tröôøng töï nhieân, ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu veà hoaït ñoäng DLST röøng ngaäp maën.

- Caùc coâng trình phaûi ñaûm baûo an toaøn, veä sinh, tieän nghi cho khaùch du lòch vaø daân cö sinh

soáng trong khu vöïc.

- Caùc coâng trình haï taàng phaûi ñaûm baûo yeâu caàu kyõ thuaät, an toaøn trong söû duïng, thuaän tieän

cho söûa chöõa, baûo trì, taän duïng ñöôïc caùc lôïi theá veà hieän traïng maët baèng, ñòa hình, ñòa chaát.

49. ÑIEÅM TNDLST BÌNH PHONG THAÏNH (LONG AN)

Ñieåm naøy laø moät khu BTTN Ñoàng Thaùp Möôøi (ÑTM) naèm ven bôø soâng Vaøm Coû Taây, thuoäc ñòa phaän xaõ Bình Phong Thaïnh, huyeän Moäc Hoùa, tænh Long An. Qui moâ dieän tích cuûa khu baûo toàn naøy roäng 1.041 ha, trong ñoù coù 700 ha röøng traøm gioù ñöôïc baûo veä. Trong quaù trình nghieân cöùu naêm 1985, döôïc só Nguyeãn Vaên Beù (bí danh Ba Beù) khaúng ñònh ôû Vieät Nam duy nhaát taïi ÑTM thuoäc Long An coøn toàn taïo 700 ha röøng traøm gio, hieän nay leân ñeán 800 ha (2005)ù. Ñaây laø moät loaïi caây traøm coù giaù trò döôïc lieäu quí hieám cuûa khu vöïc Chaâu AÙ vaø ñang coù nguy cô bò tuyeät chuûng. Ñeán naêm 1998, Ba Beù taäp trung ñaàu tö nghieân cöùu sinh thaùi caây traøm gioù vaø thöïc hieän yù töôûng baûo toàn chuùng cuøng vôùi nhieàu loaïi döôïc thaûo thieân nhiieân khaùc. Bôûi vì chæ ñeå xí nghieäp döôïc khai thaùc cheá bieán tinh daàu traøm gioù thì chaúng bao laâu HST röøng traøm gioù phaùt trieån treân ñaát pheøn seõ bieán maát khoûi vuøng ñaát ngaäp nöôùc ÑTM. May maén thay, naêm 1999, Boä Y Teá cho pheùp naâng cô sôû cheá bieán tinh daàu traøm gioù thaønh “Trung taâm nghieân cöùu, baûo toàn, phaùt trieån döôïc lieäu Ñoàng Thaùp Möôøi” coù nhieäm vuï baûo toàn taøi nguyeân thaûm thöïc vaät ÑTM vaø nghieân cöùu, söu taàm caùc loaïi caây röøng ôû ÑTM, bieán cô sôû thaønh moät ÑTM thu nhoû. Trong vuøng loõi cuûa khu baûo toàn ñöôïc chia laøm hai khu chöùc naêng roäng 15 ha, trong ñoù 10 ha daønh cho caùc loaïi thaûo döôïc soáng treân caïn vaø 5 ha laø hoà giöõ nöôùc ngoït cuûa muøa ngaäp nöôùc ñeå löu giöõ caùc loaøi rong, taûo, caây döôïc thaûo thích nghi vôùi moâi tröôøng döôùi nöôùc. Ngoaøi caùc loaøi döôïc thaûo thieân nhieân ôû vuøng ÑTM, trung taâm coøn nhaäp töø nhieàu nöôùc treân theá giôùi veà moät soá gioáng caây coù giaù trò, chieát xuaát tinh daàu hoaëc baøo cheá thuoác vaø nhaân gioáng. Nhôø baøn tay vaø khoái oùc cuûa caùn boä, coâng nhaân cuûa trung taâm ñaõ phuïc hoài moâi tröôøng töï nhieân hoang daõ cuûa ÑTM nguyeân thuûy vôùi hoà chöùa nöôùc ngoït khoaûng 70.000 – 80.000 m3 neân khoâng chæ giuùp caùc loaïi caây vaø döôïc thaûo ngaäp nöôùc phaùt trieån maø coøn taïo neân HST saân chim ñoäc ñaùo vôùi haøng vaïn loaøi chim nhö vòt trôøi, lele, coøng coïc, boùi caù, … Ñaùng ngaïc nhieân laø vaøo ngaøy 6.2.2001 coù ñeán 32 con seùu ñaàu ñoû bay löôïn nhieàu voøng treân baàu trôøi roài haï caùnh xuoáng ñaùm coû naên beân caïnh ñaùm traøm cuûa khu baûo toàn, trong khi ôû vöôøn quoác gia Traøm Chim - nôi baûo toàn seùu ñaàu ñoû vaøo thôøi ñieåm naøy cuõng chæ coù khoaûng hôn 40 con seùu ñaàu ñoû. Söï ña daïng sinh hoïc ôû ñaây ngaøy caøng taêng raát coù yù nghóa khoa hoïc, taïo neân moät tieàm naêng lôùn cho vieäc khai thaùc DLST. Hieän nay ôû ñaây coù moät choøi baûo veä taïo thuaän lôïi cho du khaùch phoùng taàm maét quan saùt, chuïp aûnh, quay phim, thöôûng ngoaïn caûnh quan saân chim. Ñeán naêm 2002 ôû ñaây ñaõ coù coù ñieän löôùi quoác gia, ñöôøng giao thoâng ñi laïi, nhaø nghæ vaø caùc dòch vuï phuïc vuï du lòch. Neáu ñöôïc ñaàu tö thoûa ñaùng, taïo caùc saûn phaåm DLST ñoäc ñaùo nhö quan saùt chim, seáu, ñi daïo röøng traøm, caâu caù, dôû lôïp, nghieân cöùu khoa hoïc, keát hôïp du thuyeàn treân soâng Vaøm Coû Taây thöôûng thöùc ñaëc saûn ÑTM vaø ñôøn ca taøi töû, ñieäu hoø Ñoàng Thaùp,… thì khu baûo toàn döôïc thaûo thieân nhieân ÑTM seõ trôû thaønh moät ñieåm DLST

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh cuoái tuaàn cuûa khaùch DLST TP.HCM. Ngoaøi ra caàn qui hoaïch khu vui chôi giaûi trí haáp daãn phuïc vuï cho nhaân daân ñòa phöông. Veà laâu daøi, Trung taâm nghieân cöùu baûo toàn phaùt trieån döôïc lieäu DLST TM caàn quan heä hôïp taùc nghieân cöùu vôùi toå chöùc quoác teá CARE, Vieän taøi nguyeân sinh thaùi, Vieän ñieàu tra qui hoaïch röøng II, caùc nhaø khoa hoïc …

50. ÑIEÅM TNDLST LUNG NGOÏC HOAØNG (HAÄU GIANG)

HST ñaát ngaäp nöôùc Lung Ngoïc Hoaøng laø moät khu BTTN ñöôïc thaønh laäp theo quyeát ñònh soá 13/2002 QÑ-TTg cuûa Chính phuû nhaèm baûo toàn, toân taïo, giöõ gìn vaø phaùt trieån taøi nguyeân thieân nhieân ñaëc saéc cuûa vuøng ñaát ngaäp nöôùc. Lung Ngoïc Hoaøng laø moät trong nhöõng ñòa danh noåi tieáng cuûa vuøng ñaát phöông Nam, thuoäc huyeän Phuïng Hieâp, tænh Caàn Thô.

(i) Qui moâ vaø chöùc naêng.

Theo döï aùn ñaàu tö ñoàng boä giai ñoaïn 2002-2006, khu BTTN ñaát ngaäp nöôùc Lung Ngoïc Hoaøng coù dieän tích hôn 2800 ha, ñöôïc qui hoaïch theo boán phaân khu chöùc naêng goàm: khu baûo veä nghieâm ngaët, khu phuïc hoài sinh thaùi töï nhieân, khu dòch vuï haønh chính phuïc vuï du lòch vaø khu thöïc nghieäm khoa hoïc. Bao quanh laø vuøng ñeäm roäng gaàn 9.000 ha chuyeån tieáp giöõa khu baûo toàn vôùi vuøng kinh teá nhaèm giaûm nheï nhöõng aùp löïc kinh teá xaõ hoäi töø beân ngoaøi ñoái vôùi khu baûo toàn.

(ii) Giaù trò ña daïng sinh hoïc.

Ñaëc ñieåm sinh thaùi cuûa Lung Ngoïc Hoaøng laø vuøng ñaát ngaäp nöôùc raát ña daïng veà thaønh phaàn loaøi ñoäng thöïc vaät. Keát quaû ñieàu tra thaùng 8 naêm 2001 cuûa Phaân vieän Ñieàu tra qui hoaïch röøng II-TP. Hoà Chí Minh phoái hôïp vôùi tröôøng Ñaïi hoïc Caàn Thô, Sôû Noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân tænh Caàn Thô ghi nhaän ñöôïc 330 loaøi thöïc vaät baäc cao coù maïch (237 loaøi töï nhieân vaø 90 loaøi gaây troàng) thuoäc 92 hoï, 224 chi. So saùnh loaøi thöïc vaät töï nhieân ghi nhaän ñöôïc ôû khu BTTN Lung Ngoïc Hoaøng vôùi 5 vuøng ngaäp nöôùc noäi ñòa (töø tænh Vónh Long trôû xuoáng tænh Caø Mau, Kieân Giang) thì soá loaøi thöïc vaät baäc cao coù maïch (töï nhieân) cuûa khu BTTN ñaát ngaäp nöôùc Lung Ngoïc Hoaøng chieám 65,3% soá loaøi treân ñaát ngaäp nöôùc (uùng pheøn) ôû ñoàng baèng ÑBSCL; 99,2% soá loaøi treân ñaát ngaäp nöôùc uùng pheøn cuûa vuøng Haø Tieân – Kieân Löông; 112,5% soá loaøi cuûa VQG U Minh Thöôïng (Kieân Giang); vaø 194,3% loaøi thöïc vaät cuûa VQG Traøm Chim.

Vôùi 330 loaøi thöïc vaät ñaõ ñöôïc xaùc ñònh ñöôïc theå hieän theo 5 daïng soáng khaùc nhau ñoái vôùi thöïc vaät coù phaân boá töï nhieân vaø thöïc vaät caây troàng ôû vuøng Lung Ngoïc Hoaøng nhö sau: caây goã 57 loaøi (17,3%), caây buïi 60 loaøi (18,2%), daây leo 28 loaøi (8,5%), coû 163 loaøi (49,4%), caây thuûy sinh vaø kyù sinh 22 loaøi (6,6%).

Veà heä ñoäng vaät, caùc keát quaû ñieàu tra thoáng keâ ñöôïc 11 loaøi eách nhaùi, 37 loaøi boø saùt, 135 loaøi chim, vaø 23 loaøi thuù. Trong soá caùc loaøi ñoäng vaät hoang daõ coù 26 loaøi quí hieám: chim 9 loaøi, thuù 5 loaøi, boø saùt 11 loaøi, eách nhaùi 1 loaøi (loaøi eách giun quí hieám baäc 5). Trong 135 loaøi chim, coù 9 loaøi quí hieám theo “Saùch Ñoû Vieät Nam” vaø 2 loaïi ñang bò ñe doïa tieät chuûng qui moâ toaøn caàu laø coå raén vaø quaém traéng. Trong 23 loaøi thuù coù 5 loaøi quí hieám. Veà caù, trong 77 loaøi caù ôû ñaây chieám 44% toång loaøi ñöôïc ghi nhaän taïi caùc thuûy vöïc nöôùc ngoït vuøng ÑBSCL, coù 2 loaøi ñang bò ñe doïa laø caù coøng vaø caù treâ traéng.

(iii) Giaù trò caûnh quan, vaên hoùa, lòch söû.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh Veà caûnh quan, nôi ñaây coù nhöõng vuøng ñaàm laày coøn mang ñaäm nhöõng neùt hoang sô cuûa thôøi thieân coå (nhö khu vöïc Lung Ngoïc Hoaøng, khu Ba Ñìa), ñaây laø nhöõng daáu veát coøn soùt laïi cuûa nhöõng doøng soâng raïch töï nhieân xöa kia. Thaûm thöïc vaät töï nhieân vuøng ñaàm laày ñang ñöôïc phuïc hoài thoâng qua caùc bieän phaùp quaûn lí baûo veä taïo ra nhöõng khu cö truù thích hôïp cho caùc loaøi sinh vaät vuøng ñaàm laày, giuùp cho du khaùch caûm giaùc thö thaùi, ung dung thöôûng ngoaïn, thö giaõn sau thôøi gian lao ñoäng.

Veà vaên hoùa, nhöõng neùt ñoäc ñaùo cuûa caùc hoaït ñoäng saûn xuaát sinh hoaït ôû ñòa phöông seõ ñöôïc phaùt huy ñeå phuïc vuï cho du khaùch nhö caùc ngheà thuû coâng, saûn xuaát ñoà myõ ngheä töø caùc saûn phaåm baèng goã, laù ôû ñòa phöông, gaùc keøo ong ñeå laáy maät vaø saùp, ca nhaïc taøi töû, keå chuyeän coå tích. Nhöõng khu vöôøn caây aên traùi seõ cung caáp cho du khaùch caùc saûn phaåm caây aên traùi ôû ñòa phöông, ñoàng thôøi cuõng laø nhöõng thuù vui vaø cuõng laø nhöõng saûn phaåm du lòch ñoäc ñaùo.

Veà di tích lòch söû, nhöõng neùt ñoäc ñaùo veà maët lòch söû caàn ñöôïc baûo veä, gìn giöõ vaø giôùi thieäu cho du khaùch ñoù laø nhöõng di vaät lòch söû veà quaù trình khai thaùc söû duïng ñaát ñai, phoøng choáng thieân tai, choáng giaëc ngoaïi xaâm döïng nöôùc vaø giöõ nöôùc. Nhöõng di vaät lòch söû ñoù seõ ñöôïc thu thaäp, taùi taïo vaø tröng baøy ñeå phuïc vuï cho caùc hoaït ñoäng DLST.

(iv) Ñònh höôùng qui hoaïch khai thaùc DLST.

Theo döï aùn ñaàu tö phaùt trieån khu baûo toàn, ñeå khai thaùc DLST caàn phaûi taïo caùc saûn phaåm DLST vaø caùc cuïm kieán truùc caûnh quan nhö: khu trung taâm ñoùn tieáp, trung taâm thoâng tin – giaûi khaùt, nghæ ngôi (Trung taâm du khaùch) – vaø baõi ñoã xe, khu caém traïi I – vöôøn caây thuoác vaø caây caûnh, khu beå bôi – nhaø hoã theå löïc vaø ñieàu döôõng, khu vöôøn caây aên quaû, khu nhaø nghæ sinh thaùi, khu troàng traøm, khu quaûn lí haønh, khu mieät vöôøn, troàng caùc caây aên traùi vaø phuïc vuï du khaùch nhö moät ñieåm lyù töôûng ñeå thö giaõn, khu laøng Chaø Vaø, khu vöïc Ba Ñìa…

Caùc giaûi phaùp thöïc hieän: xaây döïng vaø giao thoâng, trang bò phöông tieän vaøo khu baûo toàn, taïo caùc tuyeán ñöôøng trong khu baûo toàn, choã aên ôû cho du khaùch, quaûn lí trung taâm ñoùn tieáp du khaùch, toå chöùc nhaân söï vaø ñaøo taïo.

Ñeå thöïc hieän chöông trình phaùt trieån DLST ôû khu baûo toàn, Ban quaûn lí khu baûo toàn seõ thaønh laäp phoøng phaùt trieån DLST vôùi söï phoái hôïp giuùp ñôõ Coâng ty Du lòch tænh Caàn Thô vaø tham gia cuûa caùc xaõ trong ñòa baøn khu baûo toàn. Coâng ty Du lòch Caàn Thô laø ñôn vò tö vaán cho Ban Giaùm Ñoác khu baûo toàn veà vieäc toå chöùc caùc hoaït ñoäng DLST, cuï theå laø:

- Giuùp ban quaûn lí khu baûo toàn xaây döïng caùc keá hoaïch cuï theå.

- Quaûng baù caùc hoaït ñoäng du lòch ôû khu baûo toàn.

- Giuùp huaán luyeän nhöõng ngöôøi tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng DLST.

- Tham gia ñaàu tö voán vaøo caùc hoaït ñoäng cuûa khu baûo toàn.

Döôùi söï höôùng daãn vaø quaûn lí veà chuyeân moân, nghieäp vuï cuûa ban quaûn lí khu baûo toàn nhaân daân caùc xaõ treân ñòa baøn khu baûo toàn ñöôïc quyeàn tham gia vaøo chöông trình phaùt trieån DLST thoâng qua caùc hình thöùc sau:

- Tham gia laøm dòch vuï DLST (ñaët ñaïi lyù baùn haøng löu nieäm, baùn haøng aên, cho thueâ phöông

tieän ñi laïi giaûi trí…) höôùng daãn du lòch.

- Ñöôïc quyeàn tham gia ñaàu tö voán ñeå xaây döïng caùc cô sôû dòch vuï du lòch…

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

- Veà nguyeân taéc, taát caû caùc hoaït ñoäng dòch vuï DLST ñeàu ñöôïc thöïc hieän döôùi söï giaùm saùt cuûa ban quaûn lí khu baûo toàn, vaø caùc cô quan chöùc naêng. Taát caû caùc hoaït ñoäng naøy phaûi phuø hôïp vôùi muïc tieâu vaø chöùc naêng cuûa khu baûo toàn laø baûo toàn ña daïng sinh hoïc vaø söû duïng beàn vöõng taøi nguyeân, moâi tröôøng cuûa khu baûo toàn. Nhöõng hoaït ñoäng gaây aûnh höôûng moâi tröôøng vaø suy giaûm taøi nguyeân thieân nhieân cuûa khu baûo toàn seõ bò xöû lyù theo phaùp luaät hieän haønh.

51. ÑIEÅM TNDLST KHU BTTN LAÙNG SEN-ÑOÀNG THAÙP MÖÔØI.

Vò trí ñòa lí: Khu BTTN ÑTM naèm ôû ñaàu nguoàn soâng Vaøm Coå Taây, thuoäc ñòa baøn caùc xaõ Vónh Ñai, Vónh Lôïi, huyeän Vónh Höng (Long An), phía baéc giôùi haïn bôûi soâng Vaøm Coû Taây, ngaõ ba Caù Röng – kinh caù Göøa. Phía nam giôùi haïn bôûi kinh 79, phía ñoâng laø kinh Ñoøn Gioâng vaø phía Taây laø raïch Caù Saùch. Heä toaï ñoä ñòa lyù töø 105 ñoä 45’12” ñeán 48’32” kinh ñoä ñoâng vaø töø 10 ñoä 45’21” ñeán 10 ñoä 48’45” vó ñoä baéc.

Qui moâ dieän tích: roäng 2.847 ha, trong ñoù vuøng baûo veä nghieâm ngaët 1.124 ha, coøn vuøng ñeäm

1.723 ha.

Ñaëc ñieåm moâi tröôøng töï nhieân:

(i) Ñòa hình: töông ñoái baèng phaúng, cao bình quaân 1,5 – 2,0m, nhöng laïi bò phaân caét bôûi heä

thoáng kinh, raïch, lung, baøu. Nôi truõng nhaát naèm doïc hai bôø raïch Caù Röng.

(ii) Thoå nhöôõng: do quaù trình thaønh taïo ñeå laïi, thoå nhöôõng ôû ñaây thuoäc nhoùm ñaát pheøn, ñoä pH = 3 – 4, giaøu muøn, ngheøo laân, trong ñoù loaïi ñaát phoå bieán laø ñaát pheøn hoaït ñoäng saâu roäng ñeán chieám 70,4% dieän tích ñaát, loaïi ñaát pheøn tieàm taøng saâu chieám 22,8%, coøn loaïi ñaát hoaït ñoäng saâu chæ coù 2% phaân boá ven 2 bôø soâng Vaøm Coû Taây.

(iii) Khí haäu: mang neùt ñaëc tröng cuûa khí haäu ÑTM vôùi nhieät ñoä bình quaân naêm 27,30C, löôïng möa bình quaân naêm ñaït 1437,8mm, ñoä aåm 81%. Muøa khoâ deã xaûy ra chaùy Resources Thuûy vaên: maïng löôùi kinh raïch chaèng chòt, thuoäc thuûy vöïc soâng Vaøm Coû Taây, chòu aûnh höôûng cuûa trieàu Bieån Ñoâng töø thaùng 1 ñeán thaùng 7. Muøa möa chòu aûnh höôûng ngaäp nöôùc do luõ cuûa soâng Cöûu Long traøn veà ngaäp saâu 0,8 – 1,2m, luõ lôùn ngaäp saâu 1,5 – 2,0m. Muøa kieät möïc nöôùc chæ coøn 0,3 – 0,5m.

Moâi tröôøng töï nhieân ôû ñaây coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán söï phaùt trieån cuûa sinh vaät.

Taøi nguyeân sinh vaät.

(i) Taøi nguyeân röøng: coù dieän tích laø 1.091ha, vôùi toång tröõ löôïng caây ñöùng laø 28.965m3, trong ñoù röøng traøm non coù tröõ löôïng 27.780m3, coøn röøng traøm trung nieân chæ coù 1.185m3. Thöïc vaät ôû ñaây coù hôn 80 loaøi vôùi caùc loaøi caây goã (traøm, traâm seõ, traâm kheá, göøa, bí baùi, coâm, maø caù, moùp gai, oâ moâi, bình baùt, caø na), caùc loaøi caây bui (mau loâng, maät caät gai, bí ñieàn, bui daàu ñaáu 3 laù), thaûm töôi (saäy, dôùn, choaïi, boøng bong, rau ñaéng, coû maät, coû baép, naên.v.v…). Ñaëc bieät ôû khu BTTN ÑTM chæ coøn 25ha öu hôïp sen, suùng, naên, coû baéc, oån ñònh phaùt trieån trong moâi tröôøng ngaäp nöôùc quanh naêm ôû caùc ñòa hình lung, baøu, ñìa hö ven raïch Caù Saùch, ngoïn Caù He, lung Laùng Sen. Ñaây cuõng laø moät kieåu thaûm thöïc vaät tieâu bieåu cho HST ñaát ngaäp nöôùc cuûa ÑTM.

(ii) Ñoäng vaät röøng: coù treân 160 loaøi, trong ñoù lôùp chim coù hôn 80 loaøi tieâu bieåu nhö le le, vòt trôøi, coøng coïc, vaïc, dieäc, quaém,… ñoâi khi cuõng xuaát hieän caû giaø ñaõi, seàu ñaàu ñoû. Lôùp thuù coù hôn 20

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh loaøi, tieâu bieåu laø choàn, raøi caù, chuoät soùc dôi muõi, dôi quaï, truùc, chuoät.v.v… Ngaøy tröôùc, ôû ñaây ñaõ töøng coù caù heo, nai, khæ. Lôùp boø saùt coù hôn 30 loaøi, vôùi söï coù maët cuûa caùc loaøi raén, traên, kyø ñaø, cua ñinh, ruøa naép, ruøa vaøng. Boïn löôõng theâ coù treân 10 loaøi, nhieàu nhaát laø eách, nhaùi, coùc, hoùt coå. Thuyû vaên nöôùc ngoït coù hôn 20 loaøi caù phoå bieán laø loùc, treâ, roâ saët, thaùc laùc…

Moâi tröôøng kinh teá xaõ hoäi:

(i) Daân cö kinh teá: coù 184 hoä soáng ven raïch Caù Röng, phía beân soâng Vaøm Coû, ngoïn raïch Caù Saùch. Daân soá coù 875 ngöôøi, trong ñoù chæ coù 234 lao ñoäng, haàu heát laø ngöôøi Kinh soáng taïi choã hoaëc môùi di cö tôùi sinh laøm ruoäng. Maät ñoä daân soáng raát thöa thôùt, khoaûng 27ngöôøi/km2. möùc soáng coøn raát ngheøo, chuû yeáu laøm ruoäng vôùi 1.197ha oå vuøng ñeäm, chæ coù 364 ha naèm trong phaân khu baûo veä nghieâm ngaët. Ngheà röøng chæ coù 362ha traøm troàng. Nhieàu hoä khoâng coù ñaát ruoäng phaûi ñi laøm thueâ, saên baét caù chim thuù, raén ruøa.

(ii) Lòch söû: khu BTTN ÑTM laø moät caên cöù ñòa caùch maïng, nôi ñoùng quaân vaø ñöôøng haønh lang cuûa caû hai thôøi kyø khaùng chieán vôùi caùc ñieåm nhö ngoïn caù He, Raïch caù Nga. Thôøi khaùng phaùp nôi ñaây ñaëc vaên phoøng UÛy ban haønh chính chieán khu 8 (1945 – 1946). Caû hai thôøi kyø cuõng thöôøng xuyeân ñaët vaên phoøng tænh uyû vaø uûy ban tænh kieán Töôøng. Ñaëc bieät nôi ñaây coøn laø nôi hoaït ñoäng coâng xöôûng Long An – Ñoàng Thaùp, Ban AÁn loaùt, cô quan, quaân löông cuûa tieåu ñoaøn 307 vaø coøn laø ñöôøng haønh lang noái chieán khu mieàn Ñoâng Trung öông cuïc vôùi mieàn Taây khu 8 khu 9. Nhieàu caùn boä, chieán só, nhaân daân ÑTM ñaõ hy sinh anh duõng ôû ñaây. Vì vaäy BTTN ÑTM coù yù nghóa raát lôùn trong vieäc baûo toàn di nieäm nhöõng daáu aán cuûa coâng cuoäc khaùng chieán cuûa quaân daân ÑTM. Qua ñoù seõ coù taùc duïng giaùo duïc truyeàn thoáng yeâu nöôùc cho theá heä treû hoâm nay.

Muïc tieâu cuûa BTTN ÑTM.

Vieäc xaây döïng BTTN Laùng Sen –ÑTM nhaèm ñaït caùc muïc tieâu veà khoa hoïc, moâi tröôøng, khoa

hoïc xaõ hoäi vaø quoác phoøng.

(i) Veà khoa hoïc: baûo toàn laø moät maãu heä sinh thaùi ñaát ngaäp nöôùc ÑTM, nhaèm phuïc hoài trôû laïi nhöõng caûnh hoang sinh thaùi töï nhieân xa xöa cuûa ÑTM vôùi söï coù maët cuûa caùc loaøi chim thuù, thaøm röøng töï nhieân röøng traøm, traûng coû, lung baøy sen suùng.

(ii) Veà moâi tröôøng: nhaèm taêng ñoä che phuû cuûa röøng töø 38,3% leân 54,2% gôùp phaàn tích cöïc haïn cheá taùc ñoäng xaáu cuûa doøng chaûy muøa nöôùc noåi, ôû vuøng ñaàu nguoàn soâng Vaøm Coû Taây, phoøng hoä cho caùc caùnh ñoàng luùa ôû vuøng ñeäm thuoäc caùc xaõ Vónh Lôïi, Vóng Ñaïi, Vónh Thaïnh.

(iii) Veà kinh teá xaõ hoäi: nhaèm oån ñònh vaø caûi thieän ñôøi soáng cho 184 hoä daân, taïo nguoàn thu do

khai thaùc hôïp lyù röøng traøm, thuyû saûn, DLST.

(iv) Veà quoác phoøng: khu röøng laùng sen ñöôïc baûo toàn seõ laø ñieåm phoøng thuû tieân tieán bieân

giôùi taây nam, chæ caùch bieân giôùi 10km.

Chöùc naêng vaø nhieäm vuï: coù chöùc naêng baûo toàn caùc nguoàn gien vaø maãu HSTi röøng ñaàm laày noäi ñòa tieâu bieåu cho töøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long, baûo toàn caûnh quan sinh thaùi töï nhieân nghieân cöùu khoa hoïc vaø dòch vuï du lòch.

Ñònh höôùng khai thaùc DLST: caàn ñöôïc ñaàu tö caûi taïo, coù theå khai thaùc caùc saûn phaåm du lòch ñaëc tröng rieâng cho vuøng Ñoàng Thaùp Möôøi nhö bôi xuoàng theo kinh raïch haùi sen, nhoå boâng suùng

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh baét oác, caâu caù, thieát keá nhaø troï daïng bungalow. Ñaëc bieät caàn khai thaùc moâ hình ñaäp luùa trôøi cuûa ngöôøi daân Ñoàng Thaùp Möôøi luùc môùi khaån hoang.

52. ÑIEÅM TNDLST VQG PHUÙ QUOÁC (KIEÂN GIANG).

(i) Quaù trình thaønh laäp. VQG Phuù Quoác ñöôïc thaønh laäp theo QÑ soá 91/2001/QÑ – TTg cuûa Thuû töôùng chính phuû nöôùc CHXHCNVN ngaøy 8/6/2001 treân cô sôû chuyeån haïng khu BTTN Phuù Quoác, thuoäc huyeän ñaûo Phuù Quoác, tænh Kieân Giang leân thaønh VQG thuoäc heä thoáng röøng ñaëc duïng cuûa Vieät Nam. Khu BTTN ñöôïc thaønh laäp naêm 1991.

(ii) Vò trí vaø qui moâ dieän tích (hình 3)

- Vò trí ñòa lí: VQG Phuù Quoác bao goàm ñòa phaän khu BTTN baéc ñaûo Phuù Quoác, khu vöïc nuùi Haøm Roàng, Gaønh Daàu vaø Cöûa Caïn; coù ranh giôùi haønh chính thuoäc caùc xaõ Gaønh Daàu, Baõi Thôm, Cöûa Caïn, moät phaàn caùc xaõ Cöûa Döông, Haøm Ninh, Döông Tô vaø thò traán Döông Doâng cuûa huyeän ñaûo Phuù Quoác.

- Toïa ñoä ñòa lí: töø 10012’07” ñeán 10027’02” vó ñoä Baéc vaø töø 103050’04” ñeán 104004’40” kinh

ñoä Ñoâng.

- Qui moâ dieän tích: roäng 31.422ha, trong ñoù phaân khu baûo veä nghieâm ngaët laø 8.786ha, phaân

khu phuïc hoài sinh thaùi laø 22.603ha, phaân khu haønh chaùnh vaø dòch vuï laø 33ha.

(iii) Muïc tieâu vaø nhieäm vu.

- Baûo toàn HST röøng nhieät ñôùi haûi ñaûo, taøi nguyeân gen ñoäng, thöïc vaät röøng quí hieám vaø coù giaù trò, caùc sinh caûnh röøng töï nhieân ñoäc ñaùo cuûa röøng ñaûo Phuù Quoác nhö moät ñaëc tröng cuûa HST röøng vuøng sinh thaùi ÑBSCL.

- Duy trì vaø phaùt trieån ñoä che phuû cuûa thaûm thöïc vaät röøng ñeå baûo ñaûm chöùc naêng phoøng hoä röøng ñaàu nguoàn, cung caáp nguoàn nöôùc ngoït phuïc vuï sinh hoaït cuûa nhaân daân vaø caùc hoaït ñoäng phaùt trieån beàn vöõng veà kinh teá xaõ hoäi cuûa huyeän ñaûo Phuù Quoác.

- Goùp phaàn cuûng coá quoác phoøng, taêng cöôøng söùc maïnh cho tuyeán phoøng thuû taây nam cuûa Toå

Quoác.

(iv) Caùc chöông trình hoaït ñoäng: VQG hoaït ñoäng theo 7 chöông trình sau: 1. quaûn lí vaø baûo veä röøng, 2. Phaùt trieån beàn vöõng, 3. Nghieân cöùu khoa hoïc, 4. tuyeân truyeàn giaùo duïc vaø ñaøo taïo, 5. Xaây döïng vaø naâng caáp cô sôû haï taàng, 6. Giaùm saùt moâi tröôøng vaø hieäu quaû hoaït ñoäng döï aùn, 7. Phaùt trieån du lòch sinh thaùi.

(v) Taøi nguyeân DLST: Taøi nguyeân DLST ôû VQG Phuù Quoác coù söï haáp daãn veà vò trí ñòa lí,

caûnh quan töï nhieân vaø taøi nguyeân röøng.

- Söï haáp daãn veà vò trí ñòa lí töï nhieân: ñaûo Phuù Quoác laø moät hoøn ñaûo lôùn naèm ôû phí Taây Nam Toå quoác, caùch thò xaõ Raïch Giaù khoaûng 120km ñöôøng bieån, vuøng bieån vònh Thaùi Lan ít baûo toá neân deã daøng noái keát caùc tour du lòch bieån vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ nhö Campuchia, Thaùi Lan, Malaysia, Singapore,… vaø vôùi du lòch sinh thaùi quoác teá.

- Söï haáp daãn veà caûnh quan töï nhieân: Ñaûo Phuù Quoác coù hình tam giaùc hoaëc coù hình daïng töïa nhö moät chieác moû neo, laø hoøn ñaûo lôùn nhaát, xung quanh laø moät chuoãi ñaûo lôùn nhoû nhaáp nhoâ treân

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh vònh Thaùi Lan nhö moät vònh Haï Long. Chaïy daøi töø phía nam leân phía baéc, ñaûo coù 99 ngoïn nuùi Chuùa, nuùi Voø Quaáp, nuùi Ñaù Baïc,…..Röøng treân ñaûo chieám ñeán 70% dieän tích töï nhieân. Treân ñaûo coù nhieàu suoái, soâng, raïch. Nhö suoái Tranh, suoái Ñaù Baøn. Bao boïc laáy ñaûo laø boán beà bieån caû meânh moâng, coù nhöõng baõi bieån ñeïïp traûi daøi doïc bôø bieån nhö baõi Döông, baõi Döøa,….Döôùi ñaùy bieån quanh ñaûo coù nhieàu raëng san hoâ nhieät ñôùi, laø nôi cö truù cuûa haøng ñaøn caù bieån ñuû maøu saéc. Söï ña daïng veà caûnh quan töï nhieân treân ñaûo vaø döôùi bieån taïo neân söùc haáp daãn khaùch DLST.

- Söï haáp daãn veà taøi nguyeân röøng: Phuù Quoác laø moät haûi ñaûo vôùi khí haäu luïc ñòa vaø ñaïi döông caän xích ñaïo neân coù nhieàu HST röøng ñaëc tröng nhö HST röøng nguyeân sinh caây hoï daàu (aûnh 25), HST röøng thöa caây hoï daàu, HST röøng thöù sinh caây hoï daàu, HST röøng treân nuùi ñaù, HST röøng ngaäp maën, HST röøng traøm (aûnh 23, 24). Caùc HST röøng ñaõ taïo ra söï ña daïng veà sinh caûnh röøng.

 Taøi nguyeân röøng: coù 529 loaøi thöïc vaät baäc cao, goàm 118 hoï vaø 365 chi, trong ñoù coù 5 loaøi Khoûa töû (ngaønh haït traàn) thuoäc 3 hoï vaø 4 chi. Ngoaøi ra, coøn coù 155 loaøi caây döôïc lieäu (34 loaøi laøm thuoác boå vaø 11 loaøi chöõa ñöôïc caùc beänh hieåm ngheøo) vaø 23 loaøi phong lan, trong ñoù coù 1 loaøi môùi ghi nhaän taïi Vieät Nam, ñoù laø loaøi Podachilus tenius.

VQG Phuù Quoác laø nôi taäp trung cuûa 3 khu heä thöïc vaät (Malaysia – Indonesia, Hymalaya – Vaân Nam, Quì Chaâu Trung Quoác, AÁn Ñoä – Mieán Ñieän), phong phuù veà thaønh phaàn loaøi thöïc vaät, nhieàu loaøi quí hieám nhö caåm lai, kieàn kieàn, daàu, saêng ñaù, trai, taùu, ñaëc bieät quí hieám laø traàm höông (doù)., ñaëc höõu coù giaù trò cho nghieân cöùu khoa hoïc, baûo toàn nguoàn gien vaø kinh teá khoâng nhöõng cho Phuù Quoác maø coøn cho caû ÑBSCL (coù 42 loaøi ñöôïc ghi vaøo saùch ñoû: 11 loaøi tieät chuûng hoaëc coù nguy cô tieät chuûng (Ex, E) 20 loaøi quí hieám (R), 8 loaøi bò ñe doïa (T) vaø 3 loaøi nguy caáp (V).

 Veà ñoäng vaät röøng: coù 150 loaøi thuoäc 125 chi vaø 69 hoï (trong ñoù thuù 26 loaøi, chim 84 loaøi, boø saùt 29 loaøi, löôõng cö 11 loaøi) nhieàu hôn VQG Coân Ñaûo. Giôùi ñoäng vaät hoang daõ soáng ôû röøng coøn gaëp khæ, choàn, thoû, nai, mang, heo röøng, quí hieám laø vöôïn tay traéng vaø choù Phuù Quoác. Gioáng choù naøy mang tính ñaëc höõu cuûa ñaûo, coù boä loâng vaøng saãm hay ñen möôït, treân löng coù moät tuùm loâng quaên cuûa caùi xoaùy coù daùng ñaûo Phuù Quoác. Töø ñieån La Rousse cuûa Phaùp ñaõ ñöa gioáng choù Phuù Quoác vaøo danh muïc caùc loaøi choù hieám treân theá giôùi vaø lieät vaøo loaïi choù saên bieät taøi, khoâng bao giôø ñeå maát moài. Ngoaøi ra, trong VQG Phuù Quoác coù raát nhieàu loaøi traên lôùn baèng coät nhaø, daøi haøng chuïc meùt. Caùc loaøi chim quyù cuõng coù maët ôû ñaây.

VQG Phuù Quoác laø moät trong nhöõng khu röøng caám quoác gia haûi ñaûo, khoâng nhöõng coù giaù trò baûo toàn söï ña daïng sinh hoïc vôùi caùc loaøi thöïc vaät, ñoäng vaät quí hieám maø coøn laø moät taøi nguyeân DLST raát coù giaù trò khai thaùc du lòch vôùi muïc ñích tham quan, hoïc taäp, nghieân cöùu khoa hoïc, giaùo duïc moâi tröôøng. Tröôùc nhöõng naêm 1950, röøng ôû Phuù Quoác coøn nhieàu caây sao, loaøi ñaëc thuø cuûa ñaûo, nhöng ñeán nay haàu nhö khoâng coøn nöõa. Caây queá (Cinnamonum zeylanicum) moät thôøi noåi tieáng ôû ñaûo, nay haàu nhö khoâng coøn. Khai thaùc DLST ôû khu BTTN Phuù Quoác phaûi baûo veä caùc loaøi caây quí hieám nhö traàm höông, queá, chaùy, vieát, sa nhaân cuõng nhö caùc ñoäng vaät quí hieám nhö traên röøng, vöôïn tay traéng, choù Phuù Quoác. Neáu ñöôïc ñaàu tö baûo veä röøng, taïo nhieàu saûn phaåm röøng ña daïng, VQG Phuù Quoác seõ laø moät ñieåm DLST haáp daãn khaùch du lòch quoác teá vaø noäi ñòa.

53. ÑIEÅM TNDLST VQG TRAØM CHIM (ÑOÀNG THAÙP).

(i) Quaù trình thaønh laäp.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh VQV Traøm Chim ñöôïc thaønh laäp theo quyeát ñònh soá 253/1998/ QÑ –TTG ngaøy 20/12/1998 cuûa Thuû töôùng Chính Phuû treân cô sôû chuyeån haïng khu BTTN ñaát ngaäp nöôùc Traøm Chim. Nhaèm muïc tieâu baûo toàn ña daïng sinh hoïc cuûa HST ñaát ngaäp nöôùc ñieåm hình cuûa ñoàng baèmg song Cöûu Long, cuõng nhö cuûa Ñoâng Nam AÙ, baûo veä caûnh quan ngaäp nöôùc sinh ñoäng cuûa vuøng Ñoàng Thaùp Möôøi coå xöa, baûo veä khu cö truù cuûa caùc loaøi sinh vaät vuøng ngaäp nöôùc, ñaëc bieät laø caùc loaøi chim nöôùc di cö quí hieám, ngaøy 2/2/1994, Thuû töôùng Chính Phuû ñaõ kyù quyeát ñònh soá 47/ TTg quy ñònh khu ñaát ngaäp nöôùc Traøm Chim thuoäc huyeän Tam Noâng, tænh Ñoàng Thaùp laø “Khu BTTN cuûa quoác gia”. Töø ñoù trôû ñi, khu BTTN ñaát ngaäp nöôùc Traøm Chim chính thöùc ñöôïc thaønh laäp, Ban quaûn lí khu BTTN tröïc thuoäc UBND tænh Ñoàng Thaùp. Voán ñaàu tö ttrong giai ñoaïn 1994 – 2000 leân ñeán 4 tyû ñoàng vaø ñöôïc söï hoå trôï giuùp ñôõ cuûa nhieàu toå chöùc quoác teá.

(ii) Qui moâ, vò trí ñòa lí vaø phaïm vi ranh giôùi.

VQG Traøm Chim naèm caùch soâng Tieàn 25 km, roäng 7.588 ha bao goàm 3 khu chöùc naêng (hình 4): phaân khu baûo veä nghieâm ngaët: 6.889ha, goàm 4 vuøng A1, A2, A3, A4. 2); phaân khu phuïc hoài sinh thaùi: 653ha, goàm vuøng A5 vaø vuøng nam A1; phaân khu haønh chính vaø dòch vuï: 46ha.

- Toïa ñoä ñòa lí cuûa VQG naèm trong khoaûng 10037’ ñeán 10046’ ñoä vó Baéc vaø 105028’ ñeán 105036’

ñoä kinh Ñoâng.

Phaïm vi ranh giôùi cuûa VQG naèm trong ñòa phaän 5 xaõ (Phuù Thoï, Phuù Thaønh B, Phuù Hieäp, Phuù Ñöùc, Taân Coâng Sính) vaø thò traán Traøm Chim. Caùc vuøng A1, A5, A6, Caùc thuoäc khu A ñöôïc bao boïc bôûi caùc kinh Ñoàng Tieán, kinh Phuù Hieäp, kinh Phuù Thaønh, kinh An Hoøa vaø kinh Böng Saám. Caùc vuøng A1, A3, A4 thuoäc khu B naèm veà phía ñoâng ñöôïc vaïch ra bôûi kinh Caø Daêm vaø kinh Lung Boâng

(iii). Muïc tieâu vaø chöùc naêng cuûa VQG

VQG Traøm Chim coù caùc muïc tieâu vaø chöùc naêng chuû yeáu sau ñaây:

- Baûo veä moät maãu chuaån tieâu bieåu vaø ñoäc ñaùo cuûa HST ñaát ngaäp nöôùc ôû vuøng ñoàng luït kín Ñoàng Thaùp Möôùi, ñoàng thôøi cuõng laø khu ñaát ngaäp nöôùc quan troïng cuûa vuøng haï löu soâng Meâkoâng vaø cuûa khu vöïc ñoâng nam Chaâu AÙ.

- Baûo veä ña daïng sinh hoïc cuûa HST ñaát ngaäp nöôùc, baûo toàn nguoàn gen sinh vaät, ñaëc bieät

laø caùc loaøi chim nöôùc quí hieám (nhö seáùu coå truïi).

- Baûo toàn caùc giaù trò lòch söû, vaên hoùa, xaõ hoäi cuûa vuøng Ñoàng Thaùp Möôøi vaø baûo toàn di tích lòch söû cuûa cuoäc Caùch Maïng giaûi phoùng daân toäc, nôi giaùo duïc truyeàn thoáng oai huøng baát khuaát cuûa daân toäc ta cho caùc theá heä mai sau.

- Phaùt huy caùc giaù trò cuûa HST ñaát ngaäp nöôùc trong vieäc baûo veä moâi tröôøng, baûo veä caûnh quan thieân nhieân phuïc vuï nhu caàu nghieân cöùu khoa hoïc, DLST, vui chôi giaûi trí, giaùo duïc moâi tröôøng, cung caáp nguoàn gioáng thuûy saûn cho caùc thuûy vöïc, cung caáp saûn phaåm cho nhaân daân ñòa phöông.

(iv). Ñaëc ñieåm moâi tröôøng töï nhieân cuûa VQG Traøm Chim

- Ñòa chaát: Caáu taïo chuû yeáu laø caùc traàm tích cuûa soâng, cuûa caùc doøng soâng coå vaøo giai

ñoaïn bieån luøi thôøi Holocen muoân khoaûng 6.000 naêm tröôùc ñaây

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

- Ñòa maïo: naèm trong vuøng loøng soâng coå, thuoäc ñoàng boài treû, ñoàng luõ kín vaø thaáp. Ñòa hình truõng thaáp, cao bình quaân 1,4 – 1,5 m. Töø naêm 1959 ñeán nay, VQG ñöôïc bao boïc vaø bò caét xeû bôûi heä thoáng kinh ñaøo vaø ñeâ bao.

- Khí haäu: mang tính chaát caän xích ñaïo gioù muøa aåm cuûa ÑBSCL vôùi nhieät ñoä trung bình khoaûng 270C, löôïng möa trung bình naêm khoaûng 1.400mm vaø ñoä aåm trung bình haøng naêm duy trì trong khoaûng 82 – 83%.

- Thuûy vaên: phuï thuoäc vaøo cheá ñoä thuûy vaên thöôïng nguoàn soâng Meâkoâng vaø cheá ñoä trieàu bieån Ñoâng theo nhòp ñieäu muøa. Muøa nöôùc noåi vuøng xung quanh VQG thöôøng bò ngaäp saâu vaø thôøi gian keùo daøi töø thaùng 9 ñeán ñaàu thaùng 12, nôi ngaäp saâu nhaát töø 1,5 – 2m. Rieâng khu vöïc trung taâm cuûa VQG ñöôïc bao ñeâ töø naêm 1985 taïo thaønh moät khu vöïc thuûy vaên kín, nöôùc ñöôïc ñieàu tieát bôûi 4 coáng, nhöng vaøo muøa khoâ, nöôùc vaãn bò caïn vaøo caùc thaùng 3,4,5. Chaát löôïng nöôùc muøa möa khaù toát, nhöng muøa khoâ raát keùm do aûnh höôûng cuûa caùc ñoäc chaát trong ñaát pheøn.

- Ñaát: do aûnh höôûng cuûa moâi tröôøng thaønh taïo maø ôû VQG phaùt trieån 2 nhoùm ñaát: Nhoùm ñaát xaùm treân phuø sa coå taäp trung chuû yeáu ôû phía baéc vaø caùc khu vöïc ñòa hình goø hôi cao nhö caùc gioàng Gaêng, gioàng Böng Sen, gioàng Phuù Ñöùc, gioàng Phuù Hieäp, gioàng Caø Daêm…, coù thaønh phaàn cô giôùi nheï, xoáp, ngheøo dinh döôõng; nhoùm ñaát pheøn tieàm taøng vaø hoaït ñoäng phaân boá ôû ñòa hình cao trung bình vaø truõng thaáp ñoïng nöôùc.

(v). Ñaêïc ñieåm noåi baät veà taøi nguyeân vaø moâi tröôøng cuûa VQG

- VQG Traøm Chim ñöôïc caùc nhaø khoa hoïc xaùc nhaän laø maãu caûnh quan töï nhieân duy nhaát coøn soùt laïi cuûa Ñoàng Thaùp Möôøi khi xöa. Ñaây laø moät ñaïi dieän ñieån hình veà moät ñòa maïo – caûnh quan sinh thaùi cuûa vuøng ñoàng baèng ngaäp luõ cuûa ÑBSCL cuõng nhö trong vuøng haï löu soâng Meâkoâng. Hieän nay trong heä thoáng caùc VQG cuûa nöôùc ta ñeàu ñaïi dieän cho caùc kieåu caûnh quan sinh thaùi ñoài, nuùi, cao nguyeân, hang ñoäng, chæ duy nhaát coù VQG Traøm Chim laø ñaïi dieän cho kieåu caûnh quan sinh thaùi ñoàng baèng ngaäp luõ.

- VQG Traøm Chim laø khu ñaát ngaäp nöôùc quan troïng ñoái vôùi vuøng ÑBSCL vaø ñoái vôùi quoác teá. Soâng Meâkoâng laø moät trong 10 con soâng lôùn nhaát theá giôùi khoâng nhöõng ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc chi phoái maïnh meõ caùc quaù trình ñòa maïo vaø sinh thaùi cuûa vuøng ÑBSCL maø coøn laø con ñöôøng giao löu cuûa caùc loaøi sinh vaät nöôùc, ñaëc bieät laø loaøi caù toâm nöôùc ngoït. Haøng naêm vaøo muøa nöôùc noåi, ôû ñaây nhö moät kho sinh thaùi khoång loà coù chöùc naêng tieáp nhaän caùc loaïi gioáng vaø caù non töø soâng Meâkoâng ñöa veà vaø taêng tröôûng nhanh khi nöôùc ruùt daàn, ñaëc bieät laø loaøi caù Linh.

- VQG Traøm Chim laø nôi cö truù cuûa 198 loaøi chim nöôùc, thuoäc 123 chi, 49 hoï, trong ñoù coù 88% ñöôïc tìm thaáy ôû VQG vaøo muøa khoâ, chieám ¼ toång soá loaøi tìm thaáy ôû Vieät Nam. Ñaëc bieät coù 16 loaøi chim ñang bò ñe doïa ôû qui moâ toaøn caàu (Collar vaø coäng söï, 1994) nhö seáu coå truïi (Grus antigome sharpii), giaø ñaåy lôùn, giaø ñaåy Java, coø quaém ñaàu ñen, coø thìa, ñaïi baøng ñen, tæa vaøng, choi choi löng ñen… Veà moâi tröôøng soáng coù 42% soá loaøi söû duïng ñaàm laày nöôùc ngoït, 10% söû duïng caùc ñoàng coû, 8% söû duïng röøng ngaäp nöôùc, 2% söû duïng caùc con kinh coù caây buïi, caây goã vaø 38% coøn laïi söû duïng toång hôïp caùc moâi tröôøng. Trong nhòp soáng haøng naêm cuûa nhieàu loaøi chim di cö, khi muøa ñoâng ñeán coù raát nhieàu loaøi phaûi ñeán nhöõng vuøng aám aùp cö truù vaø kieám aên. Nhieàu loaøi trong chuùng ñaõ söû duïng khu ñaát ngaäp nöôùc ôû VQG Traøm Chim laøm nôi cö truù vaø kieám aên quan troïng chaúng haïn nhö seáu coå truïi, coøn goïi laø seáu ñaàu ñoû. Loaøi seáu coå truïi ñaàu ñoû coå truïi Traøm Chim thuoäc doøng thöù 15 trong soá 15 loaøi seáùu coøn toàn taïi treân theá giôùi ñang coù nguy cô bò dieät chuûng. Khaùc vôùi caùc loaøi chim nöôùc

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh trong khu vöïc, loaøi seáu coå truïi chæ kieám aên treân maët ñaát neân phaûi di truù ñeán caùc nöôùc khaùc ñeå traùnh muøa nöôùc noåi Ñoàng Thaùp Möôøi. Seáùu coå truïi xuaát hieän trôû laïi Traøm Chim vaøo naêm 1989 vaø töø ñoù ñeán nay seâùu coå truïi veà töø thaùng 12 ñeán thaùng 8 naêm sau, taäp trung nhieàu nhaát vaøo thaùng 2, 3. Soá löôïng seáu coå truïi veà haøng naêm coù söï dao ñoäng, naêm nhieàu nhaát laø 1052 con (1985), naêm ít nhaát chæ coù 271 con (1994), vaø nhöõng naêm gaàn ñaây soá löôïng seáu coå truïi coå truïi giaûm ñeán möùc baùo ñoäng. Seáùu coå truïi laø bieåu töôïng cuûa söï caûnh giaùc, laø vò ñaïi söù cuûa moâi tröôøng moät loaøi chim bay coù chieàu cao lôùn nhaát vaø ñang bò ñe doïa dieät chuûng.

- VQG Traøm Chim ñaõ ñöôïc nhieàu toå chöùc BTTN quoác teá nhö Hoäi Baûo veä seùu quoác teá (ICP), Quyõ baûo veä ñoäng vaät hoang daõ theá giôùi (WF), Lieân ñoaøn baûo veä töï nhieân vaø taøi nguyeân thieân nhieân quoác teá, nhieàu cô quan khoa hoïc trong nöôùc quan taâm giuùp ñôõ vaø ñaùnh giaù raát cao nhöõng coá gaéng cuûa tænh Ñoàng Thaùp trong vieäc baûo veä vaø gìn giöõ khu cö truù cuûa caù loaøi chim di cö, ñaït ñöôïc muïc tieâu quan troïng cuûa Coâng öôùc RAMSAR maø Vieät Nam laø moät thaønh vieân.

- VQG Traøm Chim coù nguoàn taøi nguyeân sinh vaät phong phuù vaø ña daïng. Heä thöïc vaät ôû ñaây ñaëc tröng cho kieåu röøng kín laù roäng thöôøng xanh ngaäp nöôùc theo muøa treân ñaát pheøn vôùi hôn 130 loaøi thöïc vaät baûn ñòa baäc cao cuûa 6 kieåu quaàn xaõ (sen, luùa trôøi, coû oáng, naêng, moàm moác, röøng traøm), trong ñoù coù luùa ma vaø sen ñöôïc coi laø nhöõng loaøi ñaëc höõu cuûa Ñoàng Thaùp Möôøi. Ñaëc bieät coù moät loaøi ngoaïi lai coù theå trôû thaønh moät nguy cô cho VQG, ñoù laø loaøi mai döông (mimosa pigea) chæ môùi phaùt trieån töø naêm 1985. vaø caàn ñöôïc tieâu dieät sôùm. Thaønh phaàn loaøi caù ôû ñaây phaûn aùnh moät phaàn moâ hình thu nhoû cuûa caùc loaøi caù ôû vuøng ÑBSCL vôùi söï coù maët cuûa 55 loaøi caù thuoäc 37 gioáng, 15 hoï, trong ñoù coù 12 loaøi caù nöôùc tónh (caùc loaøi caù ñen) vaø hôn 40 loaøi caù nöôùc chaûy laø ñaïi dieän tieâu bieåu cho caùc thuûy vöïc ngaäp nöôùc ôû vuøng ÑBSCL. Ñoäng vaät ñaùy ñaõ xaùc ñònh ñöôïc 286 loaøi taûo, nguoàn thöùc aên cho 45 loaøi caù. Khu heä ñoäng vaät khoâng xöông soáng raát giaøu coù. EÁch nhaùi coù 6 loaøi, boø saùt coù 13 loaøi goàm traên, raén, kyø ñaø, ruøa... vaø 5 loaøi chuoät.

-VQG Traøm Chim cuøng vôùi söï BTTN Laùng Sen (Long An), khu di tích lòch söû Goø Thaùp, Xeûo Quyùt (Ñoàng Thaùp) laø nhöõng caên cöù ñaïi caùch maïng trong cuoäc chieán tranh giaûi phoùng ñaát nöôùc. Chöùng tích lòch söû coøn in ñaäm nhöõng chieán coâng baát khuaát kieân cöôøng cuûa caùc chieán só caùch maïng vaø cuûa nhaân daân caùc tænh cuûa Ñoàng Thaùp Möôøi. Vì vaäy vieäc phaùt trieån VQG cuõng laø gìn giöõ moät di tích lòch söû quan troïng nhaèm giaùo duïc truyeàn thoáng yeâu nöôùc cho caùc theá heä mai sau.

(vi) Hieän traïng kinh teá - xaõ hoäi vuøng ñeäm cuûa VQG Traøm Chim

Vuøng ñeäm cuûa VQG Traøm Chim laø vuøng chuyeån tieáp giöõa VQG vaø vuøng kinh teá nhaèm giaûm nheï nhöõng aùp löïc kinh teá xaõ hoäi töø vuøng kinh teá vaøo VQG. Dieän tích cuûa vuøng ñeäm tröôùc ñaây roäng 229ha (1994), döï kieán seõ môû roäng khoaûng 20.500ha, thuoäc caùc xaõ Phuù Thoï, Phuù Ñöùc, Phuù Hieäp, Taân Coâng Sính vaø Phuù Thaønh, bao goàm 6.327 hoä daân, khoaûng 33.000 nhaân khaåu. Maät ñoä daân soá vuøng ñeäm raát cao 410 ngöôøi/km2. chu vi cuûa VQG daøi 53 km neân maät ñoä daân soá laø 600 ngöôøi/km, trong khi nhaân daân baûo veä cuûa VQG chæ coù 1 ngöôøi/km, daãn ñeán gaây aùp löïc raát lôùn ñoái vôùi VQG.

Veà kinh teá, haàu heát daân soáng trong vuøng ñeäm naøy hoaït ñoäng noâng nghieäp troàng luùa (49,34%), moïi thuyû saûn 21,16%, coøn laïi laø caùc hoaït ñoäng khaùc möùc thu nhaäp bình quaân coøn raát thaáp, vôùi 300.000 ñoàng/thaùng chieám 44,18%. Soá hoä ngheøo chieám 24,4%, soá hoä thieáu aên leân ñeán 43,58% (1997). Nhieàu hoä soáng baèng ngheà laøm thueâ hoaëc khoâng coù ngheà nghieäp vaø sinh soáng baèng caùch khai thaùc traùi pheùp nguoàn taøi nguyeân ôû VQG. Haøng ngaøy coù töø 100 – 150 ngöôøi, cao ñieåm leân tôùi 600 ngöôøi xaâm phaïm baát hôïp phaùp vaøo VQG ñeå ñaùnh baét caù saên baén chim thuù, chaët caây laáy cuûi

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh vaø thu haùi caùc saûn phaåm khaùc cuûa VQG. Ñieån hình tröôùc ñaây, laø 1995 coù 31 vuï ñoát chaùy röøng 305 ha ñaát röøng traøm, vi phaïm 207 vuï vôùi 513 löôït ngöôøi. Ñaây laø moät khoù khaên lôùn cho VQG trong vieäc naâng caáp baûo toàn.

Veà trình ñoä vaên hoùa coøn raát haïn cheá, soá ngöôøi khoâng bieát chöõ chieám 28,81%, caáp moät chieám 56,36%. Coøn trình ñoä chuyeân moân cuûa lao ñoäng khoâng ñaøo taïo chieám ñeán 98,62% (1999). Veà nhaø cöûa, loaïi nhaø taïm bôï chieám 65,39%, nhaø goã 31,08%, coøn caùc taøi saûn thieát yeáu söû duïng trong gia ñình thieáu raát nhieàu, 58,36% (1999). Neát ñaëc tröng vaên hoùa soâng nöôùc ôû ñaây laø kieåu nhaø saøn, ñi laïi baèng xuoàng ghe. Caùc cô sôû y teá, giaùo duïc, vaên hoùa ñeàu taäp trung ôû caùc khu vöïc chôï ñoâng daân nhöng raát ngheøo naøn, thieáu thoán, xuoáng caáp nghieâm troïng.

Nhìn chung, hieän traïng kinh teá, xaõ hoäi vuøng ñeäm cuûa VQG khoâng thuaän lôïi cho vieäc baûo veä

an toaøn VQG Traøm Chim.

(vii) Caùc chöông trình hoaït ñoäng, baûo veä, phaùt trieån vaø naâng caáp VQG Traøm Chim

Hieän nay VQG Traøm Chim ñaõ vaø ñang thöïc hieän 6 chöông trình hoaït ñoäng

- Chöông trình baûo toàn taøi nguyeân thöïc vaät: Chöông trình naøy nhaèm baûo toàn 9 kieåu quaàn xaõ thöïc vaät, trong ñoù coù 3018,9 ha quaàn xaõ röøng traøm. VQG Traøm Chim laïi thuoäc HST laïi ngaäp nöôùc neân caùc quaàn xaõ thöïc vaät ôû ñaây phuï thuoäc tính nhòp ñieäu muøa, cho neân yeáu toá nöôùc vaø löûa ñöôïc quan taâm nghieân cöùu, vì chuùng laø hai nhaân toá quan troïng trong vieäc baûo toàn söï ña daïng sinh hoïc cuûa HST ñaát ngaäp nöôùc. Sau khi ñaáp ñeâ bao vaøo caùc naêm 1985, 1986, do vieäc ñieàu tieát nöôùc chöa hôïp lí neân ñaát thöôøng bò ngaäp nuôùc quanh naêm laøm aûnh höôûng ñeán söï sinh tröôûng cuûa loaøi thöïc vaät. Vì vaäy, VQG ñaõ tieán haønh ñieàu chænh möùc ngaäp nöôùc cho phuø hôïp vôùi cheá ñoä thuûy phaân tröôùc ñaây. Ñoái vôùi ñoàng coû thì tieán haønh phöông phaùp ñoát coù kieåm soaùt vôùi chu kyø ñoát 3 naêm 1 laàn. Ñaëc bieät laø loaïi tröø caây mai döông baèng caùch chaët laøm cuûi vaø theo doõi söï taùi sinh cuûa noù. Ñoái vôùi vöôøn traøm, chöông trình taêng cöôøng hoaït ñoäng quaûn lí baûo veä. Phoøng choáng chaùy röøng, giao khoaùn cho daân theo nghò ñònh 02 cuûa chính phuû ôû caùc khu A3, A5 ven ñeâ Phuù Hieäp vaø phía baéc kinh Ñoàng Tieán. Ñoái vôùi caùc ñoàng coû vaø sen suùng thì cho daân khai thaùc nhö caét coû laøm kieäu, thu haùi sen suùng, öôùc tính thu ñöôïc 45 – 50 trieäu ñoàng. Ñaëc bieät coøn coù ñoàng luùa trôøi roäng 400 ha, neáu khai thaùc thu hoaïch seõ cho töø 10 – 15 taán luùa haøng naêm. ñaây laø moät saûn phaåm ñoäc ñaùo cuûa VQG ñang boû queân, caàn ñöôïc chuù yù ñeå phuïc vuï cho nhu caàu thöôûng thöùc ñaëc saûn cuûa VQG Traøm Chim ñoái vôùi khaùch DLST. Ngoaøi ra chöông trình naøy coøn toå chöùc troàng caây phaân taùn, caây phong caûnh cuûa Ñoàng Thaùp Möôøi nhö gaùo, traâm, oâ moâi, caø na, suùng raén (hieän chæ coù ôû raïch Naêm Hang huyeän Hoàng Ngöï)

- Chöông trình quaûn lí söû duïng beàn vöõng taøi nguyeân thuûy saûn: Theo öôùc tính, moãi ngaøy VQG Traøm Chim bò maát trung bình 0,5 taán caù. Vì vaäy chöông trình naøy ñang thöïc hieän phöông aùn quaûn lí vaø söû duïng beàn vöõng taøi nguyeân thuûy saûn nhaèm taùi taïo vaø baûo toàn laâu daøi tính ña daïng sinh hoïc cuûa khu heä thuûy sinh vaät vaø caù, xaõ hoäi hoùa vieäc baûo veä nguoàn lôïi thuûy saûn, taïo saûn phaåm DLST cho hoaït ñoäng khai thaùc DLST ôû VQG Traøm Chim. Hoaït ñoäng cuûa chöông trình bao goàm vieäc boå sung nguoàn gioáng töï nhieân, taïo nôi cö truù thích hôïp cho caùc loaøi caù ñoàng, khai thaùc hôïp lyù vaø khoa hoïc nguoàn lôïi thuûy saûn (vôùi saûn löôïng öôùc tính haøng naêm khoaûng 195 – 210 taán), baûo veä nguoàn lôïi thuûy saûn.

- Chöông trình qui hoaïch quaûn lí nöôùc trong VQG Traøm Chim: Chöông trình naøy nhaèm duy trì vaø taùi taïo nhöõng ñaëc ñieåm ñòa maïo thuûy phaân vaø caûnh quan thieân nhieân laøm cô sôû ñeå baûo toàn vaø taùi taïo nguoàn gen thöïc vaät, ñoäng vaät. Ñieàu tieát cheá ñoä thuûy phaân vaø chaát löôïng nöôùc cho phuø hôïp vôùi

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh ñieàu kieän soáng cuûa caùc quaàn xaõ thöïc vaät vaø chuûng quaàn chim nöôùc. Xaây döïng vaø töï nhieân boå caùc coâng trình quaûn lí ñieàu tieát nöôùc, laäp phöông aùn vaän haønh heä thoáng caùc coâng trình quaûn lí nöôùc vaø laäp keá hoaïch theo doõi cheá ñoä thuûy phaân vaø nhöõng ñieàu kieän khí töôïng ñeå phuïc vuï cho caùc muïc tieâu quaûn lí nöôùc.

- Chöông trình caûi taïo khoâng gian kieán truùc: nhaèm phaùt huy caùc giaù trò cuûa HST ñaát ngaäp nöôùc ñoái vôùi xaõ hoäi veà maët tham quan, du lòch, nghæ ngôi, giaûi trí thoâng qua vieäc hoaït ñoäng caûi taïo khoâng gian kieán truùc cuûa VQG. Theo döï aùn qui hoaïch, VQG Traøm Chim ñöôïc qui hoaïch thaønh 4 khu: khu trung taâm, caùc khu vöïc tham quan caùc khu thò töù môùi vaø khu daân cö ven ñeâ phuù hieäp (hình…)

+Khu trung taâm: giôùi haïn töø caùc khu C keùo daøi tôùi truï sôû hieän nay cuûa ban quaûn lí VQG Traøm Chim. ÔÛ ñaây seõ coù khu vöïc haønh chaùnh dòch vuï, khu vöïc baûo taøng vaø tröng baøy trieån laõm, khu vöïc nghieân cöùu khoa hoïc, ñaøo taïo vaø giaùo duïc. (trung taâm nghieân cöùu, trung taâm giaùo duïc coäng ñoàng, saân theå thao, coâng vieân, vöôøn daïo).

+ Caùc khu vöïc tham quan: khu vöïc coáng C4 (A1), coáng C2 (A1), kinh Baø Hoàng (A1),

kinh Caø Daêm (A2), khu vöïc giöõa khu A4.

+ Caùc khu vöïc thò töù môùi: döï kieán seõ hình thaønh hai khu thò töù môùi Caø Daêm vaø Phuù Thaønh ñöôïc thieát keá nhö nhöõng thaønh phoá noåi treân maët nöôùc theå hieän ñaäm neùt nhöõng saéc thaùi cuûa vuøng Ñoàng Thaùp Möôøi vaø phuø hôïp vôùi taäp quaùn cuûa daân cö trong vuøng.

+ Khu daân cö ven ñeâ Phuù Hieäp: ñaây laø khu daân cö laâu ñôøi, döï kieán seõ saép xeáp caùc hoä daân thaønh töøng cuïm 20 – 30 hoä, moãi cuïm ñeàu coù caùc coâng trình coâng coäng nhö saân chôi gieáng nöôùc. Moãi khu hoä roäng 300m2 ñeàu ñoàng boä veà kieåu daùng, vaät lieäu xaây döïng, maøu saéc laøm taêng tính thaåm myõ cuûa laøng DLST.

Ngoaøi yù nghóa veà kinh teá, VQG Traøm Chim khoâng nhöõng coù yù nghóa raát quan troïng veà giaù trò khoa hoïc, baûo veä taøi nguyeân thieân nhieân vaø moâi tröôøng, ñoàng thôøi laø moät TNDLTN coù giaù trò khai thaùc DLST, thu huùt khaùch du lòch quoác teá vaø noäi.

54. ÑIEÅM TNDLST VQG U MINH THÖÔÏNG (KIEÂN GIANG)

(i) Quaù trình hình thaønh.

Tröôùc naêm 1975, khu röøng traøm ôû U Minh Thöôïng coù teân laø “röøng caám 103”. Sau naêm 1975 thaønh laäp laâm tröôøng 103, sau ñoåi teân laø laâm tröôøng U Minh Thöôïng 1 (thuoäc huyeän An Minh) vaø laâm tröôøng U Minh Thöôïng 2 (thuoäc huyeän Vónh Thuaän). Qua nhieàu naêm khai thaùc röøng traøm treân, khu vöïc bò giaûm suùc nghieâm troïng. Ñeán naêm 1993, Boä Laâm Nghieäp pheâ duyeät luaän chöùng kinh teá – kyõ thuaät thaønh laäp BTTN vaø du lòch lòch söû U Minh Thöôïng nhaèm baûo veä, giöõ gìn taøi nguyeân thieân nhieân hieän coøn veà ñoäng thöïc vaät röøng, caùc nguoàn gen quí hieám phuïc vuï cho coâng taùc nghieân cöùu khoa hoïc vaø taïo nguoàn gioáng toát cho söï nghieäp troàng röøng cuûa tænh Kieân Giang, ngoaøi ra coøn nhaèm baûo veä vaø toân taïo caùc di tích lòch söû. Sau ñoù ñeán naêm 1998, Boä NN & PTNT pheâ duyeät “Döï aùn phaùt trieån coäng ñoàng vaø baûo veä taøi nguyeân thieân nhieân U Minh Thöôïng” do toå chöùc Baûo veä moâi tröôøng vaø giaûm nheï thieân tai (CARE) Ñan Maïch taøi trôï. Sau 3 naêm thöïc hieän döï aùn, ñaán naêm 2002,Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät chuyeån haïng khu BTTN U Minh Thöôïng thaønh VQG trong heä thoáng caùc khu röøng ñaëc duïng Vieät Nam (QÑ soá 11/2002/QÑ – TTg, 14/1/2002)

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh

(ii) Vò trí, toïa ñoä ñòa lí vaø qui moâ dieän tích.

a. Vò trí ñòa lí: VQG U Minh Thöôïng bao goàm phaïm vi ñaát ñai cuûa xaõ An Minh Baéc, thuoäc

huyeän An Minh vaø xaõ Minh Thuaän, thuoäc huyeän Vónh Thuaän, tænh Kieân Giang.

b.Toïa ñoä ñòa lí: töø 09031’ ñeán 09039’ vó ñoä Baéc vaø töø 105003’ ñeán 105007’ kinh ñoä Ñoâng.

c. Qui moâ dieän tích: roäng 8.053 ha, trong ñoù goàm phaân khu baûo veä nghieâm ngaët 7.838 ha, phaân khu phuïc hoài sinh thaùi keát hôïp baûo toàn di tích lòch söû 200 ha vaø phaân khu haønh chính, dòch vuï 15 ha. Vuøng ñeäm cuûa VQG U Minh Thöôïng coù dieän tích roäng 13.069 ha, bao boïc xung quanh phaïm vi cuûa VQG laø phaàn dieän tích naèm giöõa ñeâ bao trong (1991) vaø ñeâ bao ngoaøi (1978).

(iii) Muïc tieâu, nhieäm vuï

-Baûo toàn maãu chuaån Quoác Gia veà HST röøng traøm uùng pheøn treân ñaát than buøn. Ñaây laø nôi duy nhaát ôû Vieät Nam coù HST naøy, ñoàng thôøi laø moät vuøng ñaát ngaäp nöôùc quan troïng vaø coù giaù trò trong vuøng haï löu soâng Meâkoâng vaø Ñoâng Nam AÙ.

- Baûo toàn söï ña daïng sinh hoïc cuûa HST röøng ngaäp nöôùc, ñaëc bieät laø 8 loaøi chim nöôùc coù taàm

quan troïng toaøn caàu vaø caùc loaøi ñoäng thöïc vaät hoang daõ ñaëc höõu, quí hieám khaùc.

- Goùp phaàn duy trì söï caân baèng sinh thaùi vaø gia taêng ñoä che phuû röøng, ñaûm baûo an ninh moâi tröôøng vaø söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa ÑBSCL, ñoàng thôøi phaùt huy caùc giaù trò cuûa HST röøng traøm uùng pheøn phuïc vuï coâng taùc nghieân cöùu lhoa hoïc, tham quan vaø DLST.

- Goùp phaàn baûo toàn vaø toân taïo di tích lòch söû caáp quoác gia veà chieán khu caùch maïng U Minh

Thöôïng trong 2 thôøi kì choáng Phaùp vaø choáng Myõ.

(iv) Ñaëc ñieåm moâi tröôøng töï nhieân.

- Neàn ñòa chaát: thuoäc boài tích cuûa phuø sa coå vaø treû laán bieån cuûa heä thoáng soâng Cöûu Long.

- Thoå nhöôõng: goàm ñaát than buøn roäng 4.000 ha, daøy töø 1,0 – 1,5m vaø ñaát pheøn do canh taùc

noâng nghieäp vaø chaùy röøng, ôû daïng pheøn tieàm taøng.

- Ñòa hình: ñoàng baèng khaù phaúng, ñoä cao cheânh leäch khoâng quaù 1m, cao trung bình töø 1,5m –

2,0m, ôû khu vöïc ñoâng nam töø 0,8 – 1m.

- Ñòa maïo: thuoäc kieåu ñoàng luït kín, uùng nöôùc vaøo muøa möa, ngaäp saâu töø 0,6m ñeán 1,92m,

ngaäp töø thaùng 5 ñeán thaùng 12. Vaøo muøa khoâ phaàn lôùn dieän tích ñaát khoâ, nöùt neû.

- Khí haäu: muøa möa töø thaùng 5 ñeán thaùng 11 vôùi toång löôïng möa 1.881mmm, chieám 90% löôïng möa caû naêm; muøa khoâ töø thaùng 12 ñeán thaùng 4 naêm sau. Nhieät ñoä khoâng khí bình quaân naêm laø 27,50C, cao nhaát 31,10C, thaáp nhaát 24,40C. ñoä aåm khoâng khí bình quaân naêm 82,5%.

- Thuûy vaên: vuøng töï nhieân noái thoâng vôùi soâng Caùi Lôùn vaø thoâng ra bieån, chòu aûnh höôûng cuûa thuûy trieàu vònh Thaùi Lan vôùi cheá ñoä nhaät trieàu neân trong muøa möa thöôøng xuyeân ngaäp uùng, coøn vuøng ñeäm ñöôïc bao boïc bôûi ñeâ bao ngoaøi daøi 60km, coù 21 kinh ngang mang ñaëc ñieåm thuûy vaên hoà chöùa nöôùc ngoït. Khu vöïc VQG naèm goïn trong ñeâ bao trong, khoâng coù daân cö sinh soáng, toaøn boä dieän tích laø röøng vaø ñaát röøng neân nguoàn nöôùc cung caáp chính laø nöôùc möa vaø cheá ñoä thuûy vaên ñöôïc ñieàu tieát ôû caùc thôøi ñieåm baèng heä thoáng coáng, ñaäp treân ñeâ (daøi 38km).

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh - Thöïc vaät vaø thaûm thöïc vaät röøng: VQG U Minh Thöôïng thuoäc HST röøng uùng pheøn, coù thaønh phaàn sinh vaät soáng thích nghi vôùi nhòp ñieäu muøa khoâ vaø muøa möa luõ trong moâi tröôøng khoâng ñoàng nhaát vaø khoâng oån ñònh bôûi coù söï thay ñoåi cuûa caùc nhaân toá sinh thaùi theo muøa nöôùc (ñoä maën, ñoä pheøn…).

 Thöïc vaät röøng: coù 250 loaøi, trong ñoù coù 8 loaøi raát hieám (moáp, naêng coài, Laù U Minh, Beøo taûn nhoïn, Naép bình, Luaân lan, Maät caät, Bí kyø nam), 71 loaøi hieám, 3 loaøi khoâng coù lôïi cho BTTN vaø VQG (Luïc Bình, Beøo Caùi, gai Mai Söông (Mimosa pigra). Ñaëc bieät loaøi Daây choaïi nay coøn haàu nhö khoâng ñaùng keå so vôùi ngaøy tröôùc (9-10 trieäu Daây choaïi), caây Boàn boàn (Typha domingensis) coøn raát ít. Ñaùng quan taâm laø keát quaû hoaït ñoäng cuûa döï aùn Phaùt trieån coäng ñoàng vaø baûo veä khu BTTB U Minh Thöôïng (CARE) ñaõ ñònh danh ñöôïc 243 loaøi thöïc vaät coù maïch moïc töï nhieân thuoäc 84 hoï, trong ñoù coù khoaûng 36% loaøi quí hieám coù giaù trò veà maët khoa hoïc, y döôïc hay baûo toàn, ñaëc bieät coù 2 loaøi ñòa lan soáng treân than buøn trong.

 Thaûm thöïc vaäc vaät röøng: goàm 4 kieåu thöïc bì vaø 10 quaàn xaõ thöïc vaät röøng traøm hoãn giao treân ñaát than buøn, röøng traøm treân ñaát than buøn, röøng traøm treân ñaát pheøn, traûng Saäy, traûng Naêng, sinh caûnh Suùng ma, sinh caûnh Beøo caùi, Beøo tai chuoät, sinh caûnh Boàn boàn, sinh caûnh thöïc vaät treân caùc kinh, raïch; sinh caûnh caây hoa maøu, caây aên traùi treân caùc ñeâ. Nhìn chung, öu hôïp röøng traøm hoãn giao vaø röøng traøm töï nhieân coøn hôn 4.000 ha, coù nguoàn goác nguyeân sinh chæ coøn duy nhaát ôû VQG U Minh Thöôïng trong khi ôû vuøng ÑBSCL cuõng nhö caû nöôùc khoâng nôi naøo coøn neân chuùng vöøa mang giaù trò töï nhieân – lòch söû, vöøa mang giaù trò baûo toàn.

 Ñoäng vaät röøng: phong phuù, ña daïng vôùi 24 loaøi thuù, 185 loaøi chim, 16 loaøi boø saùt, 8 loaøi dôi vaø 208 loaøi coân truøng. Caùc loaøi ñoäng vaät soáng thích nghi vôùi caùc sinh caûnh, trong ñoù coù 8 loaøi chim coù taàm quan troïng cho baûo toàn ôû phaïm vi theá giôùi (Dieàu caù ñaàu xaùm, Ñaïi baøng ñen, Coå raén (Ñieân ñieån), Quaém traéng ñaàu ñen, Boà noâng chaân xaùm, Coø lao AÁn Ñoä, Giaø ñaåy Java vaø Gioàng ñoäc vaøng).

 Thuûy saûn: ñaõ xaùc ñònh ñöôïc 34 loaøi caù thuoäc 17 hoï, 7 boä, trong ñoù coù 8 loaøi caù kinh teá thuoäc lôùp coù xöông (Roâ ñoàng, Thaùt laùt, Saëc raèn, Saëc böôùm, Loùc, Daøy, Treâ vaøng, Treân traéng. Trong caùc loaøi caù coù 3 loaøi ñöôïc xeáp vaøo saùch ñoû Ñoäng vaät Vieät Nam, ñoù laø caù Daøy (Channa lucius), caù Treâ traéng (Clarias batraclus) vaø coù Coøm (Notepterux chilata). Ngoaøi ra thöïc vaät phuø du chieám öu theá laø caùc loaøi Periniopris sp, Epithemia turgida, trong khi ñoäng vaät ñaùy hoaøn toaøn khoâng phaùt hieän ñöôïc loaøi naøo khoâng ñaëc ñieåm nöôùc bò tuø vaø pheøn naëng laøm cho lôùp muøn höõu cô phaân huûy khoâng thuaän lôïi cho söï phaân boá cuûa ñoäng vaät ñaùy (Phaïm Vaên Mieân, 1999).

(v) Ñaëc ñieåm kinh teá – xaõ hoäi

- Daân cö : chæ phaân boá trong phaïm vi vuøng ñeäm goàm 12 aáp, thuoäc 2 xaõ Minh Thuaän vaø An Minh Baéc coù 3.022 hoä vôùi 16.227 ngöôøi (1999); bình quaân 5,37 ngöôøi/hoä. Nguoàn goác daân cö phaàn lôùn ñöa töø caùc huyeän An Bieân, Vónh Thuaän; chæ coù 220 hoä ñöôïc chuyeån ñeán töø tænh Caø Mau; goàm caùc hoä thuoäc dieän chính saùch, hoä khoâng coù ñaát, thieáu ñaát saûn xuaát. Ña soá caùc hoä laø daân toäc Kinh (94,6%) coøn laïi laø daân toäc Khmer (5,2%) vaø Hoa (0,1%).

- Ñôøi soáng-kinh teá : hoä laøm ngheà noâng 63,4% trong caùc ngheà chính cuûa chuû hoä, laøm thueâ 22,4%, buoân baùn 3,7%, caùc hoä höôûng löông 5,6%. Nhaø ôû chuû yeáu laø vaùch goã - maùi tole, vaùch goã - maùi laù, vaùch laù - maùi tole, vaùch laù - maùi laù chieám 96,3% soá hoä; coøn laïi loaïi nhaø tröôøng gaïch - maùi tole chæ coù 2,5% vaø loaïi nhaø tröôøng gaïch maùi laù 1,2%.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh - Vaên hoùa-xaõ hoäi : trong vuøng ñeäm coù 26 tröôøng caáp I, II; khoâng coù tröôøng caáp III nhöng soá treû em trong ñoä tuoåi ñi hoïc töø caáp I, II, III chæ coù 320 em. Nguyeân nhaân laø do tröôøng quaù xa khoâng coù phöông tieän ñi hoïc, khoâng ñuû tieàn ñeå ñi hoïc, phaûi ñi laøm ñeå kieám soáng.

- Veä sinh & nöôùc saïch : ngöôøi daân vuøng ñeäm U Minh Thöôïng söû duïng chuû yeáu nöôùc möa vaø nöôùc gieáng cho nhu caàu aên uoáng coøn taém giaët thì hôn moät nöûa soá hoä söû duïng nöôùc kinh. Nhôø thöïc hieän döï aùn CARE maø cô sôû haï taàng noâng thoân vuøng ñeäm ñöôïc caûi thieän nhö khoan môùi 69 gieáng, naâng caáp, xaây môùi 10 ñieåm tröôøng, xaây döïng 4 caàu kieân coá.

Nhìn chung sau 3 naêm hoaït ñoäng treân vuøng ñeäm ( 1993-2001 ) cuûa Vöôøn Quoác gia U Minh

Thöôïng ñaõ ñaït ñöôïc hieäu quaû veà kinh teá xaõ hoäi vaø khoa hoïc kyõ thuaät.

- Caùc noâng hoä ñeàu saûn xuaát theo phöông thöùc laáy ngaén nuoâi daøi, phuø hôïp vôùi ñieàu kieän ñaàu tö

vaø ñieàu kieän kinh teá cuûa ña soá ngöôøi coù thu nhaäp ôû möùc thaáp.

- Kinh teá hoä vuøng ñeäm ñaõ thu huùt haøng ngaøn lao ñoäng coù vieäc laøm oån ñònh, giaûm söùc eùp taøn

phaù röøng, thu huùt ngöôøi daân töï ngaäp trong vieäc baûo veä röøng.

- Thoâng qua hoäi thaûo, chöông trình khuyeán maõi noâng, caùc chuû hoä böôùc ñaàu tieáp nhaän ñöôïc nhöõng tieán boä khoa hoïc-kyõ thuaät, thöïc hieän bieän phaùp canh taùc beàn vöõng trong vieäc söû duïng ñaát, nöôùc, choáng nhieãm pheøn, choïn ñöôïc caùc moâ hình saûn xuaát hôïp lyù. Töøng böôùc chuyeån töø saûn xuaát löông thöïc töï cung, töï caáp sang troàng rau maøu, caây aên traùi, caây nguyeân lieäu mang tính chaát saûn xuaát haøng hoùa.

(vi) Caùc phaân khu chöùc naêng.

VQG U Minh Thöôïng ñöôïc qui hoaïch chia thaønh 3 phaân khu chöùc naêng.

a) Phaân khu baûo veä nghieâm ngaët : roäng 7.838ha chieám 97,3% dieän tích cuûa Vöôøn Quoác gia, goàm phaàn lôùn dieän tích khu BTTN vaø Di tích lòch söû U Minh Thöôïng thuoäc khu vöïc 1 (caùc tieåu khu 46A, 46B, 47, 48, 49, 50, 57, 58 vaø 60, töø 200ha khu trung taâm hoà Hoa Mai coù toång chu vi ñeâ bao daøi 38km. Phaân khu naøy coù chöùc naêng baûo toàn nguyeân veïn HST töï nhieân ñaëc tröng cuûa Vöôøn Quoác gia vaø vuøng ÑBSCL bao goàm :

- Ñaát than buøn vaø heä thöïc vaät treân ñaát than buøn coøn soùt laïi duy nhaát ôû ÑBSCL vaø Vieät Nam.

- Nôi phaân boá cuûa heä ñoäng vaät röøng U Minh Thöôïng goàm saân chim, caùc loaøi ñoäng vaät quyù

hieám nhö Maùng Dôi (tieåu khu 58), Maùng Dieäc (tieåu khu 46A, 46 B), Raùi Caù loâng muõi…

- Baûo veä moâi tröôøng, nguoàn nöôùc nhaát laø nöôùc ñoû U Minh.

- Baûo veä caûnh quan töï nhieân cuûa vuøng caên cöù Caùch maïng U Minh Thöôïng.

- Baûo veä ôû tieåu khu 49, 50, 58, 59 vaø moät phaàn tieåu khu 60 vì ôû ñaây coù gaàn 4.000ha ñaát than buøn vaø 4.000ha röøng traøm nguyeân sinh; nôi phaân boá cuûa nhieàu loaøi ñoäng vaät quyù hieám nhö Raùi Caù loâng muõi, giaø ñaåy, maùng, dôi, traên moác, ruøa, raén…

b) Phaân khu baûo toàn vaø toân taïo caùc di tích lòch söû, du lòch sinh thaùi : roäng 200ha ôû hoà Hoa Mai

(trung taâm cuûa VQG) coù chöùc naêng :

- Boá trí caùc coâng trình toân taïo di tích lòch söû U Minh Thöôïng keát hôïp vôùi caùc coâng trình thuoäc

Döï aùn baûo toàn vaø toân taïo khu di tích lòch söû vaên hoùa U Minh Thöôïng.

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh - Toå chöùc caùc hoaït ñoäng tham quan du lòch : xem HST röøng uùng pheøn, caùc maãu röøng töï

nhieân, caùc thaûm thöïc vaät röøng, quan saùt chim thuù, caâu caù …

c) Phaân khu haønh chính dòch vuï : roäng 15ha ôû khu vöïc vöôøn öôm coù chöùc naêng hoaït ñoäng quaûn lí haønh chính, toå chöùc, giao dòch vaø hôïp taùc, xaây döïng vöôøn thöïc vaät (5ha), khu nuoâi ñoäng vaät (1ha) …

(vii) Caùc chöông trình hoaït ñoäng :

VQG hoaït ñoäng theo caùc chöông trình : chöông trình baûo veä, chöông trình phuïc hoài sinh thaùi, chöông trình nghieân cöùu khoa hoïc (9 ñeà taøi), chöông trình ñaùnh giaù vaø giaùm saùt. chöông trình phoøng choáng chaùy röøng, chöông trình du lòch sinh thaùi, chöông trình ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng.

(viii) Ñònh höôùng khai thaùc DLST :

VQG U Minh Thöôïng laø moät taøi nguyeân DLST coù giaù trò da daïng sinh hoïc, haáp daãn khaùch du lòch, ñaït ñöôïc caùc chæ tieâu khaùc neân ñöôïc xeáp loaïi A nhöng cô sôû haï taàng coøn keùm yeáu, chöa ñaûm baûo tính an toaøn sinh thaùi gaây khoù khaên trong khaâu quaûn lí, ñaàu tö voán keùm. Vì vaäy VQG naøy chæ xeáp loaïi B trong 3 VQG cuûa vuøng ÑBSCL.

55. ÑIEÅM TNDLST XEÛO QUYÙT

Xeûo Quyùt laø khu röøng lòch söû vaên hoùa moâi tröôøng, moät Ñoàng Thaùp Möôøi thu nhoû chæ caùch TP.Hoà Chí Minh 110km. Khu ñòa danh lòch söû vaø du lòch Xeûo Quyùt thuoäc 2 xaõ Myõ Hieäp vaø Myõ Long, huyeän Cao Laõnh, caùch thò xaõ Cao Laõnh hôn 30km. Töø chôï Myõ Hieäp neáu ñi ñöôøng thuûy thì maát khoaûng 40 phuùt, neáu ñi ñöôøng boä töø quoác loä 30 ñoaïn xaõ Myõ Long, queïo traùi chöøng 7km baïn seõ gaëp khu röøng traøm ngaäp nöôùc nguyeân sinh xanh bieác, loäng gioù vôùi moät moâi tröôøng thieân nhieân tuyeät ñeïp vôùi dieän tích treân 20ha.

Naêm xöa, nôi naøy ñoàng khoâng moânh quaïnh, kinh xeûo, böng, traáp chaèng chòt, hieåm trôû nhöng loøng daân thì “Nhö nöôùc Thaùp Möôøi lai laùng” neân töø nhöõng ngaøy ñaàu choáng Myõ (cuoái 1959) Tænh uûy Kieán Phong (nay laø Ñoàng Thaùp) ñaõ choïn nôi naøy laøm caên cöù chieán löôïc ñeå laõnh ñaïo nhaân daân khaùng chieán. Theo chuû tröông cuûa tænh uûy, nhöõng veät traøm xanh baùm ñaát vöôn leân beân caïnh nhöõng coâng söï chieán ñaáu, haàm truù aån… taïo thaønh moät theá traän vöõng chaéc ñaày bí hieåm. Bieát bao laàn B52 raûi thaûm, phaùo baãy, bom doäi vaø nhöõng cuoäc caøn queùt vôùi qui moâ lôùn cuûa ñòch vaøo caên cöù. Vaäy maø trong suoát cuoäc khaùng chieán choáng Myõ cho ñeán ngaøy mieàn Nam hoaøn toaøn giaûi phoùng, Tænh uûy Kieán Phong vaãn laøm ñaát, baùm daân, baùm chieán tröôøng taïi Xeûo Quyùt vöõng chaéc nhö moät choát theùp vaø laø ñieåm töïa, nieàm tin cuûa caùn boä, nhaân daân Ñoàng Thaùp. Ngöôøi daân thöôøng goïi caên cöù Xeûo Quyùt “laø caên cöù cuûa loøng daân”.

Xeûo Quyùt ngaøy nay ñaõ trôû thaønh ñieåm DLST, moãi ngaøy ñoùn haøng traêm du khaùch trong vaø ngoaøi nöôùc vaøo saâu trong röøng traøm quaán quyùt nhöõng daây leo chaèng chòt laø nhöõng di tích ñöôïc phuïc cheá : coâng söï chieán ñaáu, haàm traùnh bom phaùo, haàm bí maät, nhöõng maùi nhaø nôi Tænh uûy hoïp vaø phaùt ra leänh tieán coâng… taát caû ñeàu nguyeân veïn nhö xöa. Ñoái dieän khu di tích laø nhaø thuûy taï, hoà sen roäng khoaûng 3000m2 vôùi caây caûnh ñaëc tröng vuøng queâ Thaùp Möôøi, nôi du khaùch döøng chaân tröôùc hoaëc töø khu caên cöù quay veà.

Di tích Xeûo Quyùt mang giaù trò lòch söû vaên hoùa to lôùn laø nôi lyù töôûng cho du khaùch, laø nieàm töï haøo cuûa Ñaûng boä vaø nhaân daân Ñoàng Thaùp. Naêm 1960, khi Tænh uûy tænh Kieán Phong choïn Xeûo Quyùt laøm caên cöù ñòa thì nôi ñoù coøn laø ngoïn cuûa moät con raïch heïp, caïn, heûo laùnh khoâng ngöôøi qua laïi, luïc

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh bình giaø bít chòt. Lô thô quanh raïch coù vaøi choøm caây gaùo, traâm baàu, oâ moâi ñöùng trô troïi giöõa caùnh ñoàng ñöng, naêng nguùt ngaøn. Naèm giöõa chieán tröôøng ñoàng baèng troáng traûi khoâng nuùi, khoâng röøng che chôû, heát saùu thaùng ngaäp nöôùc leâu beâu. Theá roài vöøa chieán ñaáu, vöøa xaây döïng thaønh moät “thò xaõ quaân söï” cô ñoäng toaøn dieän, nghóa laø laøm nhö theá naøo ñoù ñeå chæ taùi hieän ñieàu kieän sinh hoaït vaø coâng taùc vaøo ban ñeâm, coøn ban ngaøy, traûi laïi boä maët caùnh ñoàng hoang nguyeân sinh, khoâng veát tích. Ñaøo möông, troàng traøm ñeå che kín nôi ôû, ñaøo coâng söï, ñaøo nôi che daáu xuoàng… taát caû ñeàu nhôø nhaân daân tieáp teá. Thuoác men, löông thöïc, ñoà gia duïng ñeàu töø vuøng ñòch chieám ñöa vaøo.

Khu röøng traøm roäng 20ha naøy môùi trôû thaønh khu du lòch töø naèm 1998. Con raïch Xeûo Quyùt chaïy ngang qua khu du lòch thaúng taép, môùi ñöôïc môû roäng, nöôùc trong xanh, trôøi trong maây traéng eâm ñeàm thô moäng vôùi bìa traøm nghieâng mình soi boùng. Döôùi nöôùc caù toâm, treân caây chim thuù, maáy neáp nhaø laù ñôn sô, maáy caây caàu khæ baéc ngang noái xoùm: Xeûo Quyùt laø moät laøng thoân bieåu tröng Nam Boä nhöõng naêm môùi khaån hoang. Ñoù chính laø söùc haáp daãn cuûa ñieåm taøi nguyeân DLST naøy.

Thuù vui chuû yeáu cuûa du khaùch laø cheøo xuoàng ba laù len loûi giöõa röøng caây ngaäp, trong moät thaûm thöïc vaät voâ cuøng phong phuù thaàn tieân. Giaù xuoàng ba laù chæ 3.000 ñoàng/ngöôøi ñi suoát buoåi. Döôùi nhöõng taùn traøm laø giaây leo boøng bong thaân ñen nhaùnh, laù xanh möôït baùm theo thaân traøm vöôn cao ñeán taän ngoïn. Loaøi sinh vaät noåi goïi laø “phieâu sinh vaät”, coù nôi coù ñeán 233.000 con/m2. caù ñoàng coù 116 loaøi, caù ñen 56 loaøi… Sinh thaùi cuûa Xeûo Quyùt veà thöïc vaät hoäi ñuû 32 hoï, moãi hoï coù ñeán 12 loaøi nhö luùa ma, coû moøm, ñöng, laùc, naêng… Nôi ñaây, nhaø thöïc vaät coù theå tìm thaáy nhieàu loaøi thöc vaät ñoàng coû nhö naêng ngoït, naêng kim, u ñu, coû côm, duøi troáng… hay caùc loaøi ñang coù nguy cô tuyeät chuûng nhö coû moàm moác, caây ba keï… Ñaët chaân xuoáng nöôùc, nhaø khoa hoïc coù theå caûm nhaän ñöôïc söùc phong phuù cuûa caùc traàm tích khoaùng, töø 6.000 naêm tröôùc, ñeå caùc loø nung doïc theo soâng Thoâng Löu (Vónh Long) cheá ra nhöõng saûn phaåm goám myõ ngheä xuaát khaåu ñi khaép theá giôùi.

Khu di tích chieán ñaáu goàm caùc loaïi coâng söï, haàm traùnh bom, haàm bí maät ñöôïc phuïc cheá. Ñoái dieän khu di tích laø nhaø thuûy taï vôùi hoà sen roäng 3.000m2 vaø caây caûnh ñaëc tröng cuûa Ñoàng Thaùp Möôøi.

Trong khu du lòch Xeûo Quyùt, buoåi tröa len loûi giöõa röøng caây ngaäp nöôùc thì thaáy maùt dòu, buoåi

toái qua ñeâm treân chieác voõng thaáy raát aám.

Ñi theo tour: Trong nhöõng coâng ty du lòch ñöa nhieàu ñoaøn khaùch nhaát coù Saigontourist, Coâng

ty Du lòch Bình Minh vaø Chi nhaùnh Coâng ty Du lòch Bình Ñònh. Tour thöôøng ñi 2 ngaøy 1 ñeâm.

Lòch trình: Khôûi haønh töø TP.HCM ñi Caùi Beø, qua ngaõ ba An Höõu ñeán caàu Long Hieäp, xuoáng taøu nhoû vaøo Xeûo Quyùt. Veä sinh caù nhaân xong, roài quay veà aên tröa taïi nhaø haøng Xeûo Quyùt. Nôi ñaây, khaùch seõ ñöôïc thöôûng thöùc caùc moùn “ñaëc saûn” daân daõ nhö laåu caù boàng keøo, caù roâ kho toä …

Sau 30 phuùt nghæ tröa treân voõng, ñoaøn ñöôïc höôùng daãn ñi xem di tích chieán tröôøng xöa vaø thö giaõn uoáng caø pheâ taïi nhaø thuûy taï, treân moät hoà sen xanh maùt. Ñôïi hoaøng hoân saép xuoáng, giôø chim bay veà toå, taøu nhoû ñöa khaùch len loûi vaøo thaêm vöôøn coø tö nhaân cuûa oâng Taùm Möôøi, caùch Xeûo Quyùt 60 phuùt ghe maùy. Trôû laïi Quoác loä 30, ñi xe vaøo thò xaõ Cao Laõnh, nghæ ñeâm taïi khaùch saïn Soâng Traø. Ngaøy thöù hai, tham quan khu du lòch xanh goàm nhaø Baûo taøng Hoà Chí Minh vaø laêng cuï Phoù baûng Nguyeãn Sinh Saéc, thaân sinh cuûa Hoà Chuû tòch. Qua phaø Cao Laõnh thaêm vöôøn hoàng Tö Toân vaø laøng hoa kieång Taân Quy Ñoâng beân soâng Thoâng Löu; gheù Sa Ñeùc thaêm di tích nhaø cuõ cuûa baø Marguerite Duras, nhaân vaät trong phim L’Armant. Chieàu tham quan chuøa Cao Ñaøi roài veà Tp.HCM. Treân ñöôøng veà, gheù chôï traùi caây ngaõ ba An Höõu mua quaø mieät vöôøn cho ngöôøi thaân.

Ñi töï do: Coù theå töï ñi baèng xe gaén maùy hay oâ toâ tuyeán caàu Myõ Thuaän, ñeán ngaõ ba An Höõu reõ phaûi vaøo Quoác loä 30, ñi 10km ñeán caàu Long Hieäp. Theo ñöôøng boä ñi tieáp hoaëc thueâ taéc-raùng moät

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh chuyeán möôøi khaùch giaù 75.000 ñoàng vaøo Xeûo Quyùt. Nhôù raèng böõa aên tröa taïi nhaø haøng Xeûo Quyùt ba moùn raát ngon chæ vôùi giaù 15.000 ñoàng.

Coù theå ñi veà trong ngaøy, neáu thong thaû thì neân ñi 2 ngaøy 1 ñeâm ñeå thaêm nhöõng ñieåm tham quan noùi treân. Nghæ ñeâm taïi khaùch saïn Soâng Traø, thò xaõ Cao Laõnh, giaù phoøng ñoâi töø 140.000 ñoàng ñeán 250.000 ñoàng bao aên saùng. 56. DIEÅM TNDLST KHU RÖØNG LSVHMT HOØN CHOÂNG

Hoøn Choâng thuoäc huyeän Kieân Löông tænh Kieân Giang, teân moät daõy nuùi ñaù voâi vì ñaù lôûm chôûm töø chaân nuùi ñeán ñænh nhö baøn choâng neân goïi laø Hoøn Choâng. Tröôùc ñaây daõy nuùi naøy naèm giöûa bieån, sau thôøi gian phuø sa boài ñaép nay nuùi ñaõ naèm trong ñaát lieàn, nhöng nhaân daân vaån quen goïi laø bieån. Daáu tích coøn thaáy chaân nuùi bò soùng baøo moøn vaø nöôùc möa taùc duïng vôùi ñaù voâi taïo thaønh nhöõng hang Karst vaø nhöõng khoái thaïch nhuõ. Xöa kia vuøng naøy laø nôi hoang vu, nhieàu ñaàm laày ñòa theá hieåm trôû, laø nôi truù aån cuûa vua Gia Long vaø sau naøy laø cuï Nguyeãn Trung Tröïc vaø nghóa quaân truù taïi ñaây moät thôøi gian tröôùc khi ra Phuù Quoác laäp caên cöù khaùng chieán. Khu baûo toàn vaên hoùa lòch söû vaên hoùa moâi tröôøng Kieân Löông roäng khoaûng 200.000 ha. Keát quaû khaûo saùt cuûa boä moân thöïc vaät sinh moâi cuûa tröôøng ÑHKHTN TP.HCM töø naêm 1997 ñeán 2001 ñaõ ghi nhaän ñöôïc 250 loaøi thöïc vaät baäc cao treân caùc vuøng ñaát ngaäp nöôùc bao goàm 10 loaøi khuyeát thöïc vaät, 121 loaøi song töû dieäp vaø 119 loaøi ñôn töû dieäp. Caùc loaøi naøy phaân boá trong 70 hoï thöïc vaät trong ñoù nhieàu nhaát laø hoï Cyperaceae (40 loaøi), Poaceae (56 loaøi). Söï hieän dieän cuûa caùc loaøi ñöôïc ghi nhaän treân 4 truù quaùn (habitat) chính : röøng traøm, ven soâng raïch, ñoàng coû ngaäp theo muøa vaø lung baøo ngaäp quanh naêm. Kieåu truù quaùn ñoàng coû coù nhieàu loaøi thöïc vaät hieän dieän nhaát trong khi kieåu röøng traøm coù ít loaøi nhaát. Kieåu thaûm thöïc vaät ôû ñaây goàm 5 kieåu : röøng ngaäp maën, ñaàm laày döøa nöôùc, thaûm thöïc vaät ven soâng raïch, röøng buïi raäm, ñoàng coû ngaäp theo muøa. So saùnh vôùi VQG Traøm Chim coù 130 loaøi thöïc vaät thì ôû khu baûo toàn naøy coù soá löôïng loaøi gaàn gaáp

ñoâi vaø hôn VQG U Minh Thöôïng ñeán 20 loaøi.

Ñaëc bieät ôû vuøng ñaù voâi Kieân Löông raát ña daïng sinh hoïc nhöng söï taùc ñoäng cuûa con ngöôøi ôû ñaây chæ coøn laïi caùc nuùi ñaù voâi, chuøa hang, Moso nhoû, Moso lôùn, Nhaø Boà, Con Nai, Nuùi nhoû, hang Tieàn, baø Toaøi laø coøn töông ñoái nguyeân veïn. Keát quaû khaûo saùt ban ñaàu do Vieän Sinh hoïc nhieät ñôùi tieán haønh cuoái naêm 2000 ghi nhaän ñöôïc ôû ñaây coù 155 loaøi ñoäng vaät coù xöông soáng ñöôïc ghi nhaän; trong ñoù thuù coù 21 loaøi, chim 101 loaøi, boø saùt 17 loaøi, löôõng theâ 6 loaøi. So saùnh vôùi VQG Traøm Chim thì soá loaøi chim chæ keùm hôn 77 loaøi nhöng hôn caû VQG U Minh Thöôïng veà soá loaøi thuù thì ôû ñaây hôn khu döï tröõ sinh quyeån Caàn Giôø laø 2 loaøi. Trong caùc loaøi ñoäng vaät, coù 16 loaøi bò ñe doïa goàm vooïc maøu (Presbytis cristala), soùc ñoû (Callociurus finlaysoni), raùi caù loâng möôït (Lutra perpicillata), meøo caù, cheo cheo, taéc keø, traên gaám, traên moác, kyø ñaø hoa, raén hoå chuùa, seáu ñaàu ñoû, chaøng beø, haïc coå traéng, coø quaém caùnh xanh, giang sen, oâ taùc. Trong soá ñoù coù 4 loaøi quí hieám (seáu ñaàu ñoû, chaøng beø, soùc ñoû, giang sen ).

Ngaøy nay, nôi naøy con ngöôøi ñang caûi taïo troàng röøng, phuïc hoâi heä sinh thaùi ñaát ngaäp nöôùc, taïo choã cö truù cho caùc loaøi ñoäng vaät hoang daõ, goùp phaàn taïo laïi caûnh quan töï nhieân voán ngaøy tröôùc raát ña daïng sinh hoïc thu huùt du khaùch ñeán tham quan, hoïc taäp vaø nghieân cöu khoa hoïc..coù theå xem ñaây laø moät ñieåm DLST ñoäc ñaùo vuøng Ñ BSCL.

57. ÑIEÅM DLSTTN VAØM KHAÂU BAÊNG (BEÁN TRE)

Baùo caùo khoa hoïc Chuû nhieäm ñeà taøi: Ths. GVC. Traàn Vaên Thaønh Ñieåm naøy laø moät HST röøng ngaäp maën roäng haøng ngaøn ha, goàm nhieàu dieän sinh thaùi coàn soâng (coàn Böõng, coàn Lôïi, coàn Lôùn) tieáp giaùp vôùi bieån Ñoâng, hieän ñang boài tuï daàn; thuoäc xaõ Thaïnh Phong, Thaïnh Haûi thuoäc huyeän Thaïnh Phuù cuûa tænh Beán Tre, caùch thò traán Thaïnh Phuù 25 km vaø thò xaõ Beán Tre 70 km. Ngaøy tröôùc, nôi ñaây laø khu caên cöù caùch maïng trong hai thôøi kyø khaùng chieán choáng Phaùp, choáng Myõ; nôi tieáp nhaän vuõ khí cuûa mieàn Baéc chi vieän cho chieán tröôøng mieàn Nam. Töø ñaây vuõ khí ñöôïc phaân phoái cho tænh Beán Tre vaø caùc tænh khaùc cuûa vuøng ÑBSCL vaø Saøi Goøn - Gia Ñònh. Dö luaän theá giôùi ñaõ baøng hoaøng veà vieäc cöïu thöôïng nghò só Myõ Bob Kerry thuù nhaän ñaõ taøn saùt 21 thöôøng daân, trong ñoù coù 2 phuï nöõ ñang mang thai taïi Thaïnh Phong naêm 1969. Vaøm Khaâu Baêng ñöôïc xem laø ñieåm ñeán cuoái cuøng cuûa ñöôøng moøn Hoà Chí Minh treân bieån. Trong thaäp nieân 50 – 60, HST röøng ngaäp maën ôû ñaây chuû yeáu phaùt trieån röøng döøa nöôùc. Do taùc ñoäng cuûa chieán tranh vaø nhaân daân khai phaù ñaép ñaäp nuoâi toâm daãn ñeán maát caân baèng sinh thaùi cuûa moâi tröôøng töï nhieân.

Hieän nay, heä thoáng giao thoâng ñöôøng boä coøn nhieàu yeáu keùm, ñi laïi gaëp khoù khaên vaø ñieàu kieän KT – XH coøn ngheøo naøn, laïc haäu. CSHT & VCKT phuïc vuï du lòch chöa coù gì. Theo qui hoaïch phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa tænh Beán Tre, töø naêm 2000 – 2010 seõ xaây döïng hoaøn chænh tuyeán ñöôøng 888 vaø heä thoáng ñieän, höôùng daãn nhaân daân troàng caây xanh, troàng röøng ngaäp maën nhaèm phuïc hoài tính ña daïng sinh hoïc, phuïc vuï khai thaùc DLST. Caùc saûn phaåm DLST caàn phaûi ña daïng nhö daïo chôi trong röøng ngaäp maën, tham quan baõi ngheâu vaø ñaàm toâm, taém bieån, hoïc taäp vaø nghieân cöùu khoa hoïc, du thuyeàn löôùt vaùn. Ñaëc bieät laø caàn taïo ra saân chim ôû dieän sinh thaùi coàn Lôïi, caùc dieän sinh thaùi Coàn Böõng, Coàn Lôùn coù theå qui hoaïch thaønh caùc khu vui chôi, giaûi trí. Ngoaøi ra, caàn xaây döïng töôïng ñaøi, bia löu nieäm, nhaø truyeàn thoáng, baûo taøng lòch söû nhaèm keát hôïp khai thaùc loaïi hình DLSTNV, vöøa giaùo duïc truyeàn thoáng, vöøa giaùo duïc moâi tröôøng cho du khaùch noäi ñòa. Neáu phöông tieän ñi laïi nhanh choùng, ñieåm DLSTTN Vaøm Khaâu Baêng seõ thu huùt khaùch DLST quoác teá.