Béo phì và nguy cơ cho sức khoẻ
Bệnh béo phì đã và đang tăng lên đến mức báo động và nó trở thành
một vấn đề sức khỏe của thế giới, đặc biệt là những nước đã và đang phát
triển. Điều mà mọi người đang quan tâm nhất là tình trạng béo phì ở lứa tuổi
trẻ em, vì đó là mối đe dọa lâu dài đến sức khỏe, tuổi thọ nếu tình trạng này
kéo dài đến tuổi trưởng thành.
Tổ chức Y tế thế giới (WHO) định nghĩa béo phì là tình trạng tích lũy
mỡ quá mức và không bình thường tại một vùng cơ thể hay toàn thân đến
mức ảnh hưởng tới sức khỏe. Có thể đánh giá mức độ béo phì bằng chỉ số
khối cơ thể (BMI).
Năm 2006, theo điều tra mới nhất của Viện dinh dưỡng, tình trạng
thừa cân, béo phì ở người Việt Nam đang có gia tăng nhanh, đặc biệt tỷ lệ
này ở người trưởng thành (từ 25-64 tuổi) chiếm 16,8% số dân.sự và kết quả
điều tra năm 2008 về tình trạng dinh dưỡng trên 17.000 đối tượng từ 25- 64
tuổi sống tại 8 vùng sinh thái trong cả nước cho thấy, tỉ lệ thừa cân, béo phì
là 16,3%, trong số đó, tỷ lệ tiền béo phì chiếm khoảng 9,7%. Tỷ lệ thừa
cân/béo phì cũng đang gia tăng theo lứa tuổi, nữ giới cao hơn so với nam
giới và thành thị cao hơn so với nông thôn (32,5 và 13,8%).
Tình trạng thừa cân và béo phì ở trẻ em, nhất là lứa tuổi 6-11 đang có
xu hướng tăng lên cùng với sự phát triển kinh tế nhất là các thành phố lớn và
các đô thị. Ví dụ trong những năm 1995-1996 tỷ lệ trẻ em béo phì ở
TP.HCM, Nha Trang, Hà Nội, Hải Phòng rất thấp, khoảng 1-2%. Nhưng chỉ
3-4 năm sau đó thì tỷ lệ này đã tăng lên gấp 3 lần. Hiện nay, tỷ lệ béo phì ở
trẻ em từ 6-11 tuổi đã vượt qua ngưỡng 10% ở các thành phố trên.
Béo phì có liên quan mật thiết với bệnh đái tháo đường không phụ
thuộc vào insullin. Khi mà trẻ bị béo phì thì nguy cơ mắc phải bệnh này sẽ
tăng lên lúc trở thành người lớn. Béo phì còn làm tăng nguy cơ bị sỏi mật ở
mọi lứa tuổi, gấp tới 3-4 lần so với người không bị béo phì. Ngoài tác hại rất
lớn đến sức khỏe và cuộc sống của con người, bệnh béo phì còn ảnh hưởng
không nhỏ tới vấn đề kinh tế, y tế vì nó làm cho các chi phí sử dụng dịch vụ
y tế tăng lên theo.
Nguyên nhân: Nhiều chuyên gia y sinh học đã thống nhất với nhau
có một số nguyên nhân cơ bản dẫn tới bệnh xuất hiện và phát triển. Do tập
quán ăn uống, trong khẩu phần ăn hàng ngày, nếu chúng ta ăn quá nhiều chất
dầu lipid. Cơ thể chúng ta vốn sẵn quen với chế độ ăn thanh đạm từ khi còn
nhỏ và đã qua ít ra là từ hai đến ba thế hệ (ông, cha) bây giờ chuyển sang
một chế độ ăn giàu chất đạm, chất béo, cơ thể sẽ bị bất lực trong quá trình
thích nghi (mất cân bằng năng lượng) mà dẫn tới béo phì. Nhiều hoạt động
thể lực hàng ngày không được tiến hành đều đặn hoặc bỏ hẳn, trong lúc đó
chúng ta lại gia tăng các chế độ ăn và thành phần thực phẩm trong khẩu
phần ăn. Chính lối sống tĩnh tại thay dần cho các hoạt động thể lực sẽ là
những điều kiện thuận lợi cho béo phì tăng lên. Béo phì còn có mối liên
quan khăng khít đến tình hình kinh tế văn hóa của gia đình và xã hội. Cuộc
sống ngày càng no đủ thì những điều kiện sinh hoạt ăn uống trong gia đình
sẽ có nhiều yếu tố thuận lợi cho béo phì xuất hiện và phát triển. Nhiều người
cho rằng yếu tố di truyền cũng có vai trò trong béo phì. Yếu tố này đúng,
song tỷ lệ không cao.
Theo TS Allison và các cộng sự đã đưa ra 10 nguyên nhân khác có
thể dẫn tới béo phì và được đăng tải trên Tạp chí quốc tế về Béo phì:
1. Ngủ quá ít. Nếu bạn bị mất ngủ thường xuyên hoặc bận rộn đến
mức có rất ít thời gian để chợp mắt thì nguy cơ tăng cân trong tương lai là
điều khó tránh khỏi.
2. Ô nhiễm. Một số loại hormone kiểm soát trọng lượng cơ thể. Môi
trường ngày nay đang bị ô nhiễm bởi các chất thải từ xe cộ, động cơ… sẽ tác
động rất lớn tới những hormone này.
3. Điều hòa không khí. Bạn có thể đốt cháy một lượng calo nếu môi
trường quanh bạn quá nóng hay quá lạnh để điều hòa thân nhiệt. Tuy nhiên,
nhiều người ngày nay sống và làm việc trong những ngôi nhà hay văn
phòng mà nhiệt độ luôn được kiểm soát ở mức lý tưởng.
4. Bỏ thuốc lá. Hút thuốc cũng giúp giảm cân. Thế giới ngày càng có
nhiều người bỏ thuốc lá và vì thế cũng ngày càng có nhiều người béo phì?
5. Thuốc men. Rất nhiều loại thuốc khác nhau, bao gồm thuốc ngừa
thai, thuốc chứa hormone, thuốc tiểu đường, thuốc chống suy nhược và
thuốc áp huyết cao... Đây là nguyên nhân gây ra sự thay đổi về cân nặng. Sử
dụng những loại thuốc này sẽ khiến cân nặng của cơ thể có xu hướng đi lên.
6. Tuổi thọ và chủng tộc. Những người Trung Mỹ và những người
Mỹ gốc Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha thường có xu hướng bị béo phì hơn
những người Mỹ gốc Âu.