Cảm xúc trong ca dao tình yêu được thể hiện qua các cung bậc khác nhau như: tỏ tình, tương tư, thề nguyền, đau khổ, hận tình,... Ở mỗi cung bậc tình yêu lứa đôi được khắc họa thật uyển chuyển, tế nhị nhưng cũng hết sức chân thành, mộc mạc. Hãy tham khảo tài liệu Ca dao về tình yêu lứa đôi mà TaiLieu.VN sưu tầm và biên soạn dưới đây để thấy được sự phát triển của các giai đoạn cảm xúc trong tình yêu.
ẫ ậ D n nh p
ậ ề ướ ượ ự ệ t đâu là m c th
ể ệ ườ ậ ặ Nói v ca dao, th t khó phân bi hay lu t m o nào c a thi ca, …th t khó mà xác đ nh đ
c, ho c, ca dao đ ượ ị ề ấ ả ầ ủ ế c sáng tác theo i ta khó c. Cho nên, ng t c các yêu c u c a ca dao. N u có
ẹ ộ ị ỉ ể ư ữ ậ ỏ ầ ể ượ ề ệ ằ ủ th l có th đ a ra m t đ nh nghĩa nào cho th a đáng v t đi n a, thì cũng ch nh m hi u đ c ph n nào v ca dao Vi t Nam.
ế ể ạ ừ ượ ư ể ơ "Ca dao là th th dân gian, đ t, thì:
ể ạ ụ ệ ắ
Trong Đ i T Đi n Ti ng Vi i d ng câu hát, có ý nghĩa sâu s c và là th lo i l c bát, có d ng ca dao" ư ượ ể ộ ạ ơ "Ca dao là m t lo i th dân gian có th ngâm đ ề c l u truy n [1].Còn theo ơ ạ c nh các lo i th
ạ ệ ự ể ướ ạ d ọ Vũ Ng c Phan thì: khác và có th xây d ng thành các đi u ca dao .[2]
ấ ữ ệ ơ Qua hai đ nh nghĩa trên, chúng ta th y, không có s khác bi
ớ ư ề ắ ằ
ườ ệ ờ i Vi
ự ẳ ể ọ ấ ố ườ ề ồ ị i Vi
t Nam đ ế ể ệ
ấ ữ m t cách rõ nét nh t. Trong các ch đ đ ễ ủ ề ượ ứ ộ ộ ề ả ư ứ ấ ộ ề ị t nhi u l m gi a th và ị ệ t Nam thì ta có th kh ng đ nh ngày r ng: ca dao là kho ca dao. Nh ng v i Ca dao Vi ọ ượ ủ c xem là viên ng c l p lánh, th i gian qua đi, viên ng c tàng văn hoá c a ng t, đ ượ ệ càng thêm to sáng. Qua ca dao, giá tr truy n th ng và tâm h n ng c ề ậ c ca dao đ c p đ n thì th hi n và l u gi tình yêu đôi l a là m t đ tài r t r ng và có nhi u hình th c di n bày.
ằ ữ ượ ự ạ ả B ng nh ng tình yêu lành m nh, tình c m t c miêu t
ệ
ả ộ ắ ủ ễ ầ ữ ế t Nam. Cũng qua đó đã cho ta th y s hà kh c c a l c đây. Không nh ng th , m t s bài ca dao đã ph n ánh tinh th n đ u tranh đ m t cách sinh giáo phong ể ấ
ộ ố ạ ờ ấ ủ nhiên đ ấ ự ộ đ ng trong ca dao Vi ả ướ ế ki n tr ệ ả b o v tình yêu chân chính c a các b n thanh niên th i b y gi ờ .
ộ ể ứ Đ làm rõ n i dung ca dao v tình yêu đôi l a, chúng ta s l n l
ư
ể ạ
ươ ậ ạ ộ qua các góc đ cũng nh giai đo n trong tình yêu. Theo Hoàng Ti n T u thì ca dao v ứ tình yêu đôi l a trong ca dao đ ỏ đo n trong tình yêu: ca dao t ẽ ầ ượ ể ề t tìm hi u thông ề ự ế ạ ố ư ỏ ể c trình bày qua b n th lo i nh bi u tr ng cho các giai ề ề ư , ca dao th nguy n, ca dao h n tình. ượ tình, ca dao t ng t
ộ N i dung
ữ ứ
ụ
ữ vì tình yêu đôi l a luôn là đ tài muôn th ượ ấ ưở ủ ể ể ệ ề ể ệ ệ
ộ
ị ạ ẹ ậ ộ ể ư ể
ể ấ ủ ữ ự
ạ ủ ề ượ ắ Tình yêu đôi l a tình yêu nam n là ch đ đ c th hi n sâu s c nh t và cũng rõ ứ ấ ế c a ki p nh t trong Ca dao T c Ng , ườ ể ữ Vi ụ t Nam, tình yêu đ c th hi n th t ý nh , uy n chuy n, i. Trong ca dao t c ng ng ư ứ ộ ạ ậ nh ng cũng có lúc th t chân thành m c m c; m t th tình yêu m c m c chân quê, pha ồ ư ồ ươ ộ ỏ ộ tr n h ng đ ng c n i, thênh thang nh đ ng lúa và uy n chuy n nh nhàng nh đòn ẹ ỡ ướ ữ nhè nh êm trôi c a nh ng dòng sông. Trong s phát tri n y, tình yêu c l ng l n ể ượ c phát tri n theo các giai đo n sau. đ
ỏ Ca dao t tình.
ớ ắ ề ữ ệ ề ệ ể
ớ ượ ờ ố Đ i s ng đ ắ ở ả ữ ả ộ
ổ
ữ ệ ề
ơ ắ ở ề ả ẫ ề ể ở ề n trong gi
ộ ớ ế ề ộ ả ả ọ ạ ộ c g n li n v i nh ng ho t đ ng nông nghi p thì di u ki n đ tình ữ ồ ề yêu n y n và g n li n v i nh ng hình nh đ ng ru ng, cái cày, con trâu.v.v. Khi nh ng ử ớ ặ ờ bu i chi u tà, lúc m t tr i đã gác non đoài, v i nh ng đoàn trai gái trong làng vác cày r a ỏ hái đ tr v mái nhà tranh sau m t ngày làm vi c. Nh ng làn khói c m chi u lan t a ủ ươ i mây tím hòa l n v i ti ng hát c a tr m c đ ng đang d t trâu tr v , đã v phác h a cho chúng ta hình nh m t mi n quê êm ữ ẻ ụ ồ thanh bình.
ấ ờ ướ ướ ờ i n Trên tr i d
ề
ữ ợ ỏ
ấ ả ề ữ ư ư ể ẩ tình; có th là xa xôi, vòng vo, đ a đ y.v.v. nh ng t
ỏ ấ ạ ờ ấ ộ c, th p thoáng sau lũy tre xanh, quanh co bên b đê p yêu ru ng ữ ấ ả ế ồ t c nh ng đ ng, rì rào bên sóng lúa chín vàng, mênh mang trong ti ng sáo di u vi vu... t ơ ầ ẹ ả hình nh đ p đó đã g i nên nh ng v n th trao h i ý tình gi a trai gái trong làng. Có ể ệ ề t c đ u th hi n nhi u cách t ượ c tính ch t lãng m ng, yêu đ i. đ
ở ầ ỏ ườ ỏ ỡ ờ ợ ữ ằ ộ Hãy nghe chàng trai m đ u, h i ng i thôn n b ng m t câu h i m , g i ý xa
xôi:
ướ ầ Hôm qua tát n c đ u đình
ể ế Đ quên chi c áo trên cành hoa sen
ượ Em đ c thì cho anh xin
ể Hay là em đ làm tin trong nhà.
ườ ư ắ
Ng ữ ữ ủ ỏ
ậ ự ả ả ờ ộ ể ơ ậ ữ ế ỉ ễ
i con trai th t s ch a ch c đã đ quên cái áo, nh ng chàng c ý gài ng ý ng r ng nàng đã gi ạ ằ ể ượ ể ờ ằ ơ ư ề ả ờ ộ ọ ư ườ ố i i khi t thôn n vào th ph i tr l cái áo c a mình đ làm tin. ỏ Cũng có khi ch là m t câu h i bâng qu nh ng di n đ t b ng nh ng câu th th t tr tình ủ c a m t đêm trăng sáng, chàng trai có nhi u hi v ng đ đ ữ c cô gái tr l i:
ỡ ướ ầ H i cô tát n c đ u làng
Sao cô múc ánh trăng vàng đ điổ
ạ ặ ạ ơ Ho c có lúc chàng trai m nh d n h n:
ắ ỏ ộ Cô kia c t c m t mình
ắ ớ Cho tôi c t v i chung tình làm đôi
ắ ữ Cô còn c t n a hay thôi
ợ ồ ắ ớ Cho tôi c t v i làm đôi v ch ng.
ả ạ ỏ ộ Không ph i lúc nào các chàng trai t tình
ọ ỏ ữ ạ m t cách m nh b o nh v y, có nh ng ẹ ư ậ ẻ ơ ộ ơ ộ ơ ấ ỏ tình, d h i m t cách nh nhàng h n và có v th m ng h n: lúc các chàng trai y t
ỏ H i xa anh l ạ ỏ ầ i h i g n
ộ ươ ỏ ỏ ế H i em ph ng đ đ ng xuân th nào
ấ Th y em là gái má đào
ế ỉ ố Lòng anh ch mu n ra vào k t duyên
ườ ạ ơ Trong khi các chàng trai th ủ ộ ng m nh b o và ch đ ng h n trong vi c t
ạ ệ ặ ệ ỏ ấ ạ ả yên l ng, mà đôi khi cũng r t b o d n đ tình làm ể ạ
quen thì các cô gái không ph i lúc nào cũng e l ng l ỏ ờ ướ i tr c:
ỡ ườ H i anh đi đ ng cái quan
ừ ứ ạ ờ D ng chân đ ng l i em than vài l i.
ự ạ ữ ệ ầ ấ ạ ấ ồ ơ S b o d n cũng xu t hi n n i các cô gái y nh ng đ y h n nhiên:
ườ Vào v ả n hái qu cau xanh
ơ ầ ổ ờ B ra làm sáu m i anh x i tr u
ử ỉ ờ ầ ỉ ứ ỏ ằ C ch m i tr u đó không có tính cách l r ng ng
ậ ớ , mà ch ch ng t ỉ ố ườ ẻ
ữ ạ ầ ọ ố
ơ ả i l ữ ữ ườ ể ầ ấ ộ ữ ữ ỉ ự i con trai ch c ch n không th nào không
ố ờ ở ắ ự ấ ắ ị ườ i thôn n ố ố mu n s ng thành th t v i chính mình. Hai ch “cau xanh” ch m i tình son tr , hai ch ầ ơ i thành hai ch “tr u cau” ch s “x i tr u” có ý nghĩa trân tr ng. Và b n ch ghép l ướ c cho m t m i duyên T n T n. Ng mong ầ ế ậ nh n mi ng tr u m i b i ng i con gái trong cái cung cách l ch s y.
ủ ề ỗ
tình c a các cô gái đôi khi cũng mang nhi u n i ni m, b i không bi ả ạ ượ ế ế ở ề t ủ ặ ợ i hay không, ho c s tình yêu c a c đáp tr l t có đ
ữ Nh ng l tình y c a mình không bi ế ờ ỏ i t ấ ủ ậ ướ ờ ỏ l i t mình đ n ch m chăng; nên đôi lúc các cô cũng quanh co rào tr c đón sau:
ư ợ Anh đà có v con ch a
ọ Mà anh ăn nói ng t ngào có duyên
ẹ ở ơ M già anh n i nao
ể ạ ầ Đ em tìm vào h u h thay anh.
ỏ ữ ườ ư ẻ ỉ tình nh đã k trên th
ể ấ ả ề ữ ộ ườ ạ ắ ng ch là nh ng câu mà trong lúc v ng v , hai ư ữ tình, nh ng không
ữ ạ Nh ng câu t ỏ i đã h i ý cùng nhau. T t c đ u là nh ng câu m c m c chân ng ẻ kém v lãng m n tr tình.
ế ậ ữ ộ ố ị
ư ẹ ấ ậ ữ Trong nh ng d p h i hè có hát đ i gi a hai nhóm trai gái c a hai làng k c n, nh ng ẩ ỏ tình đ ữ ủ ơ ượ ợ c g i ra th t nh nhàng bóng b y, nh có ch t th . câu t
Bên con trai h i:ỏ
ờ ậ ớ ỏ Bây gi m n m i h i đào
ườ ồ V ư n h ng đã có ai vào hay ch a
Bên con gái đáp:
ậ ỏ ư M n h i thì đào xin th a
ườ ồ ố ư ư V n h ng có l i nh ng ch a ai vào
ạ ơ Hay lãng m n h n:
ư ấ ụ Thân em nh t m l a đào
ơ ướ ấ ế Ph t ph tr c gió bi t vào tay ai
ố ậ ượ ỗ ị
ữ ế ứ ng bình dân, nh ng nhi u khi còn tr
ể ơ ộ ườ ề ớ ứ ổ ả ạ ả Th t là nh ng câu đ i đáp h t s c thi v , m n ngo i c nh đ nói lên n i lòng. B o tình và th m ng đâu kém văn ữ i thôn n , phong ẳ ng bác h c. Ch ng h n nh nói t
ữ i l a tu i đôi m i c a ng ủ ứ ư ư ượ ồ ướ ồ ộ ươ ủ c m ng vàng son c a l a đôi: ươ ằ r ng văn ch ọ ạ ươ ch ộ ữ ả c nh đ ng n i h u tình đã đ c l ng trong
ẩ ọ Ng c còn n bóng cây tùng
ề ợ Thuy n quyên còn đ i anh hùng sánh vai.
ụ ư ể ấ ắ ờ Ng ớ i con gái cũng nh bông hoa còn đang gi u nh y đ ch ngày khoe s c v i
ườ ướ chàng b m lang quân.
ươ ươ Ca dao t ng t ư yêu đ ng.
ạ ươ ư ờ tình là đ n giai đo n t
ng t ấ ử ươ ế – yêu; và, đây là quãng th i gian h t ớ ng, nào nh nhung, nào
Sau giai đo n t ơ ộ ờ ờ ế ạ ỏ ư ầ ứ ấ s c th m ng nh t cũng nh đ y th thách nh t. Nào yêu th ợ ậ gi n h n, nào xa cách, nào đ i ch ...
ủ ỉ ữ ờ ế Hãy nghe chàng và nàng th th bên nhau nh ng l i âu y m:
ươ ể ở Th ng anh, em đ đâu
ể ầ ể ố ơ Đ trong cu n sách đ đ u trang th
ươ ể ở Th ng em, anh đ đâu
ể ạ Đ trong tay áo lâu lâu l i dòm.
ả ạ ữ ế ế ậ ề Khi ph i t m xa nhau, chàng trai luy n ti c nh ng giây phút c n k :
ữ Còn đêm nay n a mai đi
ế ạ ồ ề ế L ng vàng không ti c, ti c khi ng i k .
ữ ặ ỡ ờ ỉ Tr i đã sáng, nh ng g p g hàn huyên đêm qua gi
ộ ỷ ệ ờ ch còn là k ni m mong manh ấ ệ ứ ở ữ
ơ ể đ làm hành trang cho cu c đăng trình. Còn nàng thôn n thì cũng n c n trong ng n l ầ đ y v i:
ộ ơ ẩ Có đêm th th n m t mình
Ở ứ ả đây th c c năm canh rõ ràng
ạ Có đêm t c đá ghi vàng
ả ớ ơ Ngày nào em ch nh chàng, chàng i.
ấ ẳ ỗ ớ ươ ấ ắ Đi đâu, làm gì, nàng đ u c m th y n i nh đeo đ ng và v ơ ng d u tích kh p n i
ệ ế ả ề khi n xao lãng c công vi c th ả ườ ng ngày:
ề ỏ ề Chi u chi u mang gi hái dâu
ả ớ Hái dâu ch hái, nh câu ân tình
ặ ạ ể ầ ườ ộ ữ Nh ng nh nhung đó đã đong đ y thêm tình yêu, đ khi g p l i thì hai ng i v i vã
ộ ướ ướ ẹ ớ ữ c h n cho nh ng m ng c mai sau:
Nàng thì:
Ướ ầ ẹ c gì chung m chung th y
ể ữ ạ Đ em gi cái qu t này làm thân
ứ ơ ữ Và tình t h n n a:
ả ầ ượ Ch i đ u chung cái l c ngà
ươ ắ ầ Soi g ả ng chung c cành hoa gi t đ u
ạ ể ẻ ươ Còn chàng thì cũng dùng cái qu t đ x chia h ồ ng n ng:
ể ầ ạ Qu t này anh đ che đ u
ủ ạ Đêm đêm đi ng chung nhau qu t này
ữ ẽ ế ẽ ọ Hay v ra nh ng âu y m trang tr ng mà chàng s dành cho nàng:
Ướ ấ ượ c gì ta l y đ c nàng
ể ề ạ Đ ta mua g ch Bát Tràng v xây
ọ ồ ạ Xây d c r i l i xây ngang
ử ệ ồ Xây h bán nguy t cho nàng r a chân
ậ ả ầ ầ ố
ệ ồ Th t là cao sang, c u k và th m ng. R i thì cu i cùng c hai cùng c u nguy n ộ ơ ộ ườ ỳ ỏ ộ cho m t ngày vui mau pháo đ nhu m đ ng:
ệ ấ N u chè van vái Nguy t hà
ụ ệ ế ộ Khi n cho sum hi p m t nhà ph ng loan.
ề ề 3. Ca dao th nguy n
ồ Tình yêu v n có nhi u cung b c, có bu n vui, ng t bùi, đ ng cay…và cũng có s
ữ ề ồ ọ ố ầ ạ
ế ế ờ ỏ i t
ề ề i càng không th thi u đ c. Nó đ
ộ ự ẳ ượ ề ế ờ ằ
ạ ơ ạ ị ằ ị ự ủ ể ộ ự ắ ậ ố ườ ế ấ ạ i có bao nhiêu “n t nh c thăng tr m” thì tình yêu b t h nh n a. N u tâm h n con ng ữ ể ữ ư ậ tình, trao duyên không th thi u, thì nh ng cũng th ! Và nh v y, bên c nh nh ng l ấ ư ắ ờ ượ ể l c xem nh là ch t i th nguy n g n bó keo s n l ể ệ ề ấ ứ keo dính, là m t s kh ng đ nh cho tình yêu đôi l a. L i th nguy n y nh m th hi n ý ướ ử ự ượ c t qua chông gai th thách đ mong chí, ngh l c c a hai bên nh m làm đ ng l c v
ề ấ ứ ề ạ ớ ơ
ệ ướ ờ ưở ấ ằ ệ ả ượ ế đ ườ hai ng c đ n v i nhau. Nói khác h n, l ề ng v lý t i trong vi c h i th nguy n y có tính ch t l m tăng s c m nh cho ng c hai cùng đang thêu d t.
ầ ấ ữ ữ ỉ ờ ỏ i t
ừ ễ ươ tình v a d th ế ầ
ạ ậ ẹ ả
Sau nh ng l n “e p làm quen”; sau nh ng l c, thôn minh, tài tình, táo b o và cũng không kém ph n tha thi ề ộ ươ ng v m t t ố ố ề ữ ể ủ ủ ể ệ ấ ượ ờ ng, hóm h nh, hài ư ả t nh thì c hai cùng ứ ạ ng lai th t đ p. Đ c ng c ni m tinh và tăng thêm s c m nh, c hai ố c th t ra. ướ h ướ h cùng mu n th hi n t m chân tình c a mình; và nh ng l ề i th đã đ
ạ ẽ ộ Chàng trai nói m t cách m nh m :
ấ Yêu nhau m y núi cũng leo
ấ ộ ấ M y sông cũng l i m y đèo cũng qua
ạ ườ ẳ Yêu nhau ch ng ng i đ ng xa
ế ộ M t ngày không đ n thì 34 ngày”
ự ườ ữ ủ
ờ Tình yêu là tâm s muôn đ i và tâm lý chung c a nh ng ng ấ ử ư ầ cho tình yêu b t t
ữ ấ ể ệ ướ ệ ề
ữ ờ ế c a tình yêu chung thu ng t ắ i th nguy n h
c nguy n g n k t ề ế ề ướ ữ ữ
ơ ậ ươ ề i đang yêu, là ni m . Ca dao x a cũng mang trong mình tinh th n nhân khao khát gìn gi ỷ ủ ả ấ b n y, khi có r t nhi u câu, bài th hi n ộ ớ ấ ề ờ ố ọ i: y là khát khao m t tr n đ i. Và cái đích cu i cùng mà nh ng l ữ ộ ự ắ ỷ ắ tình yêu chung thu , g n bó keo s n, m t s g n k t b n v ng gi a nh ng trái tim yêu ấ ng. Nên câu ca dao sau mang đ m ý nghĩa y: th
ướ ướ ừ ơ N c non non n c kh i ch ng,
ừ ữ Ái ân đôi ch xin đ ng xa nhau
Hay:
ươ ữ ạ ộ Th ng nhau t c m t ch tình
ế ạ ề Trăm năm th quy t b n mình có nhau
Ho c:ặ
ề ắ ớ ừ Cũng li u c n t nhai g ng
ừ ặ ọ Chua cay m n ng t, ta đ ng quên nhau.
ạ ằ Có quan ni m cho r ng, khi yêu ng i con gái th
ườ ặ ườ ầ ắ ố ộ
ệ ủ ả ng hay nh y c m, tình yêu c a ấ ế ệ ế t đ n vô cùng. Cho nên nhu c u g n k t ho c mong mu n m t tình yêu b t ườ ự ọ ng tr c trong h : ọ h mãnh li ệ t luôn th di
ờ Trót l i đã bén duyên chàng
ớ Dù cho nát đá phai vàng m i thôi
ế ổ Hòn đá cách Hàn x p đ lò nôi
ạ C n lòng con sông cái
ớ Thì tôi m i quên nghĩa chàng”
Hay:
ộ ờ ề ợ M t l i th không duyên thì n
ờ ề ồ ợ Hai l i th không v thì ch ng
ờ ề ơ ấ Ba l i th kh i núi l p sông
ế ạ ọ Em quy t theo anh đi cho tr n đ o
ẻ ố ờ K o lu ng công anh ch .
ế ệ ứ ư ộ ự ề ề ộ ị Có khi th nguy n m t cách quy t li t d t khoát nh m t s kiên đ nh v tình yêu
ề ỷ ố ờ ổ chung thu su t đ i không đ i thay.
ụ ế ừ Ch ng nào núi B t h t cây
ế ướ ạ ế ạ ươ L i Giang h t n c, d này h t th ng.
ể ể ị
ư ế ủ ề ề
ấ ủ ứ ả
ị ủ ườ ắ ờ
ế ổ ể ề ậ ị ế ướ ụ c sông Giang thì không th nào h t và không th xác đ nh hay cân, Cây núi B t, n ộ ả ượ ế c. Và nh th , đem tình c m c a chính mình ra mà th nguy n là m t đo, đong, đ m đ ắ ả ấ ứ ấ ứ minh ch ng rõ nh t, đáng quý nh t c a tình yêu đôi l a.Th tình c m y là tình c m g n ố ậ ổ c t ghi tâm, kh c sâu vào trong da th t c a ng i con gái. Dù cho v t đ i sao d i, dù cho ế ớ th gi i xoay chuy n, v n th đ i thay nó cũng không h xê d ch.
Vì th :ế
ạ ắ Trăm năm lòng g n d ghi
ạ ổ Dù ai đem b c đ i chì cũng không
ộ ồ ế Trăm năm quy t chí m t ch ng
ẽ ồ ụ ặ ầ D u ai thêu ph ng v r ng m c ai
ầ D u cho đá nát vàng phai
ợ ẳ Trăm năm duyên n ch ng phai chút nào
ỏ ườ Trăm năm không b ng ồ i ch ng
ư ấ ả ộ V i th a nhu m l y màu đen
ặ ả ư ả V i th a m c v i màu xinh khen màu
ữ ồ ạ ộ Trăm năm t c m t ch đ ng
ẽ ồ ụ ầ D u ai thêu ph ng v r ng cũng không
ổ ồ ộ Trăm năm trăm tu i m t ch ng
ẽ ồ ụ ặ ầ D u ai thêu ph ng v r ng m c ai…
ề ề ậ
ườ Ng ạ ế ằ ệ ẽ cũng m nh m không kém, dù bi i con gái th nguy n trong tình yêu là v y. Còn chàng trai thì sao? Chàng trai t r ng trong tình yêu không có khái ni m: ai yêu ai
ườ ủ ể ườ i con gái, chàng trai th ư ng đ a ra
ậ ứ ẹ ạ ộ ươ ề ố ơ ờ ề nhi u h n. Chính vì v y, đ đáp l ữ nh ng l i th th t, h a h n m t t i ân tình c a ng ủ ọ ố ng lai cho m i tình c a h .
ừ ỏ Ch ng nào cho sóng b gành
ỏ ể ỏ Cù lao b bi n, anh đành b em
ờ ạ ạ ồ Bao gi c n l ch Đ ng Nai
ụ ớ ờ Nát chùa Thiên M m i phai l ề i nguy n
ể ợ Bi n đông sóng g n cát đùa
ặ Sánh đôi không đ ng lên chùa anh tu
Hay:
ữ ể ư ừ Ch ng nào hòn ch b t
ạ ướ ử ớ ừ C a Nha Trang c n n c, anh m i t nghĩa em
ư ườ ủ ể ả ạ Và cũng nh ng i con gái, chàng trai đem c tính m ng c a mình ra đ th ề
nguy n.ề
ộ ấ ề Cùng nguy n m t t m lòng son
ẫ ơ ồ ụ Anh d u có ph keo s n có h i
ươ ứ ố S ng d ơ ng gian hai đ a hai n i
ủ ố ờ Thác xu ng âm ph cũng l ề ư i th x a
ỉ
ề ủ ườ ở ế ứ ạ ứ ủ i con gái ki p này, mà s c m nh c a tình yêu nó làm cho l
ề ấ ề ố ớ ng ứ ả ế ả ế
ề
ườ ư
ữ ệ t rõ ràng ai th v i ai, b i lúc này c hai ng ộ ở ọ ỉ ề ớ ỗ ộ ế ế ỷ ủ ờ L i th nguy n c a chàng trai không ch là minh ch ng cho tình yêu chung thu c a ờ chàng trai đ i v i i ậ ể ắ ề th nguy n y có s c lan to đ n c ki p sau và mãi mãi. Chính vì v y mà ta có th b t ể ườ ờ ủ ề ể ệ ự ề ặ i th đó không th i; l g p nh ng câu ca dao th hi n s th nguy n chung c a hai ng ườ con gái nh hoà ả ở tách bi i i con trai và ng ủ làm m t, h ch còn ch cho m t ti ng nói chung. Đó là ti ng nói c a tình yêu.
ươ ề Th ắ ng nhau c t tóc mà th
ớ ề ỏ ị Khó nghèo cũng ch u ch h b nhau
ươ ữ ạ ộ Th ng nhau t c m t ch tình
ề ạ ế Trăm năm th quy t, b n mình có nhau.
ờ ủ ủ ứ ắ Đó là l i nh n nh c a đôi l a yêu nhau.
ướ ướ ừ ơ N c non non n c kh i ch ng
ừ ữ Ái ân đôi ch xin đ ng xa nhau
ạ ắ Trăm năm lòng g n d ghi
ặ ầ ạ ổ D u ai đem b c đ i chì m c ai
ớ ỏ Trăm năm ai ch b ai
ắ ấ ỉ Ch thêu nên g m, s t mài nên kim
ờ ề ấ ở ừ ộ ự ừ ầ ắ
ử ế ế i th nguy n y, v a là m t s nh c nh , v a có ph n khuyên răn, ư ộ ứ ầ mà chàng trai và cô gái th m g i đ n nhau. Nó nh m t b c
ế ứ ệ ứ ậ ề Có khi trong l ị song h t s c ý nh , tinh t ỏ ề thông đi p nh v tình yêu đôi l a v y:
ơ ầ ừ ư ế Gi ng kh i g u múc l ng ch ng
ụ ừ ệ ế N u mà v ng li u xin đ ng trách đây
ầ ỏ C m đàn mà b quên dây
ỏ ướ ướ B công ao ỏ c, b ngày c ao
ẽ ắ Sông sâu em s c m sào
ế ắ ẽ Mi u thiêng em s tìm vào c m nhang
ấ ượ Vì dù không l y đ c này
ố ố Mang thân đi xu ng su i vàng cho xong
ữ ọ Yêu nhau cho tr n ch tròn
ẹ ớ ướ ẻ K o mai th n v i n c non ở ờ đ i
ế ằ ố ơ Thà r ng thác xu ng gi ng kh i
ơ ố ở ờ Còn h n s ng trên đ i xa nhau…
ậ
Ta nh n th y trong ca dao tình yêu y u t ướ ặ ằ
ọ ẻ ắ ỗ ố ưở ư ạ ộ ầ ủ ế ố vĩnh c u c a tình yêu là nhu c u c a ữ ứ ư ọ ắ ủ ng nh khô c n, c ng ể ề ưở ng nh không th nó cũng đã đi t bao, và m t đi u t
ề ề ờ ử ủ ấ ươ m i k yêu đ ng. D i c p m t c a h , nh ng con s t ở ế nh c b ng tr nên m m m i xi ề ữ i th nguy n. vào trong nh ng l
ộ ế ề ộ ộ M t thuy n, m t b n, m t dây
ọ ưở ắ ị Ng t bùi ta h ng, đ ng cay ch u cùng
ủ ỉ ủ Bài ca dao nghe nh m t khúc tâm tình. Ph i chăng đó là l
ư ộ ệ ề ộ ả ỷ ề ề ờ ờ i th th ân tình c a đôi ặ i th nguy n v m t tình yêu thu chung, b n ch t ứ l a đang yêu, l
ậ 4. Ca dao h n tình
ộ ướ ế ượ ớ Khi bao nhiêu m ng
ậ ặ
ế ư ớ ộ c th t đ p mà hai ng
ờ ố ậ ướ ờ ơ
ơ ướ ố ườ ứ ấ ộ ị ứ ộ c v i nha thì m t trong ượ ấ c v i nhau nh ng không tìm th y đ c ườ ướ c i tr ệ c. H n trách đó, có khi trách móc Ông tr i, trách móc ông T bà Nguy t, ế i…trách ai… ti c
c không thành, đôi l a không đ n đ ư ượ hai trách móc, h n thù nhau;ho c đã đ n đ ậ ẹ ữ ạ h nh phúc trong đ i s ng hôn nhân nh nh ng m ng ằ kia h ng m ộ ông mai bà m i và luôn có m t m t th c nh t đ nh: trách ng công..v.v.
ộ ớ ẹ ườ ướ ễ
ế ạ ng đ n t ế i đang h ộ ả ớ ở ờ
M t tình yêu đ p v i bao vi n c nh nên th c hai ng ế ộ ố ấ ả
ậ ố ắ ậ ẹ ủ ơ ả ư ậ ộ ợ ồ ạ ộ ố ữ ả i sao ế ế đ n đây tr nên h n trách, h n thù v i nhau nh v y? N u là m t tình yêu đi đ n k t ự thúc hôn nhân; c hai cùng c g ng xây d ng m t cu c s ng gia đình m no h nh phúc. ộ Hãy nhìn nh ng hình nh th t đ p c a m t đôi v ch ng luôn có nhau trong cu c s ng:
ạ ướ ồ ồ Trên đ ng c n d i đ ng sâu
ợ ấ ừ ồ Ch ng cày v c y con trâu đi b a.
ả ả ả ờ ứ ẹ ẩ ộ ị Hình nh đó đã ph n nh l i cùng nhau h a h n khi đang chu n b cho cu c hôn
nhân
Làm sao nên nghĩa phu thê
ề ồ ợ Đó ch ng đây v ra v có đôi.
ặ ự ẻ ặ ậ ườ ờ Ho c s hòa thu n x chia gánh n ng đ ng đ i:
ậ ợ ậ ồ Thu n v thu n ch ng
ể ạ Tát b đông cũng c n.
ả ươ ư ể ề ế ả ạ ồ ợ ậ ấ Nh ng đ đi đ n h nh phúc y, c hai v ch ng đ u ph i n ng c y và nh ườ ng
ị ẫ nh n l n nhau:
ừ ư ấ ố Tay b ng dĩa mu i ch m g ng
ừ ừ ỏ ố ặ G ng cay mu i m n xin đ ng b nhau.
ấ ườ ợ ớ ả ưở ủ ề ạ ổ Nh t là ng i v , v i nh h ạ ng c a n n luân lý đ o Nho, đ o Kh ng:
ồ ươ Ch ng ta áo rách ta th ng
ồ ườ ấ ươ ườ Ch ng ng i áo g m xông h ặ ng m c ng i.
ứ ồ
ố Chi u ch ng và lo l ng món ăn th c u ng cho ch ng cũng là đ c tính c a ng ề ắ ọ ả ậ ự ươ ệ ấ ổ ng. H c m th y đó là ni m vui, là b n ph n t ườ ủ ứ i ơ nguy n và xa h n
ồ ề ụ ữ ph n Đông ph ạ ữ n a, là h nh phúc:
ố ướ Đ t than n ng cá cho vàng
ượ ơ ố ề Đem ti n mua r u cho chàng u ng ch i.
Ho c:ặ
ẫ D u cho đá nát vàng phai
ợ ẳ Trăm năm duyên n ch ng phai chút nào.
ộ ủ ặ ấ
ự ụ ể ẹ ượ ị ề ế giáo phong ki n; c th là con cái không có đ
ỡ ẫ ế ị ủ ẹ ậ ộ ề ở N u m t tình yêu mà do s ngăn c m c a cha m hay b chèn ép n ng n b i ệ ế ị c quy n quy t đ nh trong vi c ế ướ c v d n đ n
ế ễ ữ nh ng l hôn nhân mà tùy vào quy t đ nh c a các b c làm cha làm m thì m ng ậ trách h n nhau:
ẹ ề M em ham thúng xôi d n
ư ề ả ợ Tham con l n béo tham ti n C nh H ng
ờ ẻ ấ ườ Bây gi k th p ng i cao
ư ệ ằ Nh đôi đũa l ch so sao cho b ng.
ự ủ ể ộ ặ S ph b c là m t đ c tính luôn t n t
ườ ằ ỗ ộ
ể ạ i m t trong hai ng ư ố ờ ặ ồ ạ i trong tình yêu, nó có th là ch quan ho c ữ i thì đã thành mây
ắ ả ữ ệ ưở ụ ạ ư ự ế ườ ọ khách quan. Nh ng b ng cách nào đi chăng n a thì n i đau đ l ớ vô cùng l n. S ti c nu i cho nh ng gì c hai cùng vun đ p, nh ng bây gi ặ khói, ho c có ng ả ng tr n thành qu đó. ấ i khác xu t hi n, h
ế ậ ắ ờ Ti c công anh đ p đ p be b
ể ậ ờ ế ơ Đ ai qu y đó mang l đ n đ m
Ho cặ
ế ỏ ỏ Ti c công đan gi b cà
ỏ ư ọ ổ Gi th a cà l t công đà u ng công
ầ ộ C m vàng mà l i qua sông
ế ế ầ ơ Vàng r i không ti c ti c công c m vàng
ợ ồ ườ ồ ỗ i ch ng b ng sinh thói ‘trăng hoa’, b ỏ
Hay, sau khi đã thành v thành ch ng thì ng ợ ơ ờ ỗ bê v con trong n i cô đ n mong ch :
ư ụ ố Gió đ a b i chu i sau hè
ợ ỏ ơ Anh mê v bé b bè con th .
ườ ữ ả ạ ồ ỗ ư ậ ấ t x u nh c ư ờ
Cũng đôi khi do t ế i ng ạ ượ ả ỉ i ch ng b ng nhiên va ph i nh ng thói h t u chè khi n h nh phúc gia đình ch còn là hình nh đã phôi pha: ạ b c hay r
ẳ ồ Ch ng em nó ch ng ra gì
ổ ố ơ T tôm x c đĩa nó thì ch i hoang.
ữ ữ ẹ ề ậ ở Và, nh ng l
ộ ờ i th than, h n trách v nh ng cu c hôn nhân không đ p mà hi n t ả ủ ặ ấ ả ờ ộ ộ ỉ
ộ ố ạ ấ ệ ạ i ch là m t gánh n ng. L i than trách y không ph i c a m t riêng ai, mà là c hai cùng than trách khi không tìm th y h nh phúc trong cu c s ng hôn nhân:
ư ồ ổ Gái có ch ng nh gông đeo c
ộ ợ ư ợ Trai có v nh nh bu c chân
Hay:
ồ ợ Ch ng gì anh, v gì tôi
ợ ờ ẳ Ch ng qua lá cái n đ i chi đây
ậ ế III. K t lu n.
ư ấ ả Tình yêu và hôn nhân cũng nh t
ỉ
ố ắ ủ t c các hi n t ả ắ ộ ờ ề ng trong cu c đ i đ u có tính hai ầ ộ ỏ ộ t c , mà ch là m t ph n nh . Cu c ỗ ự ấ ệ t qua nó. Chính vi c n l c y
ộ ố ố ẹ ẹ ặ m t. Tuy nhiên, cái không đ p đó không ph i là t ự ỗ ự ố s ng c a chúng ta là s n l c, c g ng kh c ph c v càng làm cho cu c s ng chúng ta có ý nghĩa và t ệ ượ ấ ả ụ ượ ơ t đ p h n.
ể ệ ượ ữ ữ ạ ờ ở i t tình
Qua ca dao, tình yêu đ ị ư ộ ầ ạ ậ ễ ươ c th hi n m t cách lãng m n và tr tình, nh ng l ẽ ng và ý v nh ng không kém ph n m nh m . th t d th
ấ ẹ Th y em đ p nói đ p c ẹ ườ i
ẹ ườ ẹ ế Đ p ng i đ p n t ra vào đoan trang
ư ử ậ V y nên anh g i th sang
ế ấ Dù sao anh quy t l y nàng mà thôi.
ườ ứ ủ ồ
ướ ắ ằ ở ậ ị ng nh n, hòa thu n và th y chung ộ ế ộ ố ng đ n m t ng xuyên nh c nh nhau trong cu c s ng; nh m h
Khi đã thành v thành ch ng thì các đ c tính nh c đ cao và th ấ ợ ườ ạ ượ ề đ ộ ố cu c s ng m no h nh phúc.
ơ ừ Em ọ i chua ng t đã t ng
ướ ạ ừ Non xanh n c b c ta đ ng quên nhau
hay:
ắ ạ Trăm năm lòng g n d ghi
ạ ổ ẫ D u ai đem b c đ i chì cũng không.
ố ả ậ ế ư
ấ ề ườ
ộ ộ ố ể t qua và h
ự ế ồ ố ả ướ ế c b
ề ả ấ
ộ ướ ườ ượ i v ứ ẽ i đi s không ý th c đ ể ừ nhi u chông gai đ t ắ ườ ượ ướ đó phát huy đ ở ờ ầ ầ
ủ ạ
ườ ừ ư i t ữ ấ ộ
ủ ộ ế ượ ườ ẫ ề ấ ứ ậ ẹ ả ế Tuy không ph i m i tình nào cũng k t thúc có h u, nh ng không ph i vì th mà con ơ ươ ậ ẹ c th t đ p n i t ng i m t ni m tin vào cu c s ng. Chính tình yêu và bao m ng ẹ ấ ng đ n cái đ p y. Và, con ủ c chân c a mình ượ ự ỗ c s n ế i. Cho nên, dù có tr c tr , h n trách nhau th ế ọ x a cho đ n ể ệ c ông cha ta th hi n m t cách rõ nh t qua nh ng câu ca dao i. ng lai là đ ng l c, là ngu n s ng đ con ng ườ ườ ỏ ng đi n u toàn là th m đ thì ng đ ườ ư ế ng đi y ph i có nh th nào; con đ ỗ ế ự l c, tinh th n c u ti n c a m i con ng nào thì tình yêu v n là m t ti ng nói khát v ng h nh phúc c a con ng ngàn sau, mà đi u y đã đ th t đ p chan ch a tình ng
