Các hình th c vay n c a chính ph
ợ ủ
ứ
ủ
N công tính theo % GDP (2007). ợ
N công tính theo % GDP (2007) (2009/2010). ợ
c (s li u t và vàng tr n ngoài n CIA World ả ướ ướ ừ ợ ạ ệ ố ệ ừ c theo d tr ngo i t ự ữ
ế
ch c, cá nhân. các t Trái phi uế ổ ứ ừ c coi là không có r i ro ủ đ vay t ể ủ
ạ ệ ạ ầ ớ ậ ằ tín d ngụ vì Chính phủ có th tăng ể ủ phát ạ Trái phi u chính ph ế ơ ụ đ thanh toán và vì chính ph có th không có đ ngo i t ể ủ . B n đ các n ồ Factbook Phát hành trái phi u chính ph ủ Trái phi u chính ph Chính phủ có th phát hành ế ể chính phủ phát hành b ng n i t đ ằ ộ ệ ượ thuế th m chí in thêm ti nề đ thanh toán c g c l n lãi khi đáo h n. ả ố ẫ ể ng là các ngo i t m nh có c u l n) có r i ro tín d ng cao h n so (th hành b ng ngo i t ủ ạ ệ ườ v i khi phát hành b ng n i t ạ ệ ể ủ ộ ệ ằ ớ ề t ngoài ra còn có r i ro v ỷ giá h i đoái ố ủ
ự ế
ạ ng đ ố ng m i, các th ch siêu qu c ươ c c có các ngân hàng th ự ế ừ ố ế)... Hình th c này th ứ ườ ể ế ượ Chính phủ c a các n ướ ủ trái ề Qu c t ụ ợ ằ ứ ả
Vay tr c ti p Chính phủ cũng có th vay ti n tr c ti p t ể gia (ví d : ụ Qu Ti n t ỹ ề ệ đ tin c y tín d ng ấ ậ ộ phi u chính ph ủ ọ
ế ụ th p áp d ng vì khi đó kh năng vay n b ng hình th c phát hành ủ c a h không cao.
N công tính theo % GDP (2007). ợ
N công tính theo % GDP (2007) (2009/2010). ợ
và vàng tr n ngoài n c (s li u t CIA World ả ướ ạ ệ c theo d tr ngo i t ự ữ ừ ợ ướ ố ệ ừ
ế
các t ch c, cá nhân. ừ ổ ứ Trái phi uế c coi là không có r i ro B n đ các n ồ Factbook Phát hành trái phi u chính ph Chính phủ có th phát hành ể chính phủ phát hành b ng n i t
ủ Trái phi u chính ph ế đ ộ ệ ượ
ằ tín d ngụ vì Chính phủ có th tăng ể ủ đ vay t ể ủ
ể ủ phát ậ ằ ầ ớ ạ ệ ạ ạ Trái phi u chính ph ế ơ ụ đ thanh toán và ủ vì chính ph có th không có đ ngo i t ể ti nề đ thanh toán c g c l n lãi khi đáo h n. ả ố ẫ m nh có c u l n) có r i ro tín d ng cao h n so ủ ườ ạ ệ ể . ủ giá h i đoái ố
ự ế
ạ c có ng đ ươ c ố ng m i, các th ch siêu qu c ủ ướ ườ ể ế ượ Chính phủ c a các n các ngân hàng th ự ế ừ ố ế)... Hình th c này th ứ trái ả ứ ợ ằ ề Qu c t ụ ế
ả
ợ
ủ
ng c a l m phát vì ụ ườ ng không đi u ch nh nh h ề ủ ạ ưở ả
l lãi su t th c t ấ m c cao và n chính ph l n thì nh h ị ng c a y u t ỉ lãi su tấ i ta tính toán các kho n tr lãi vay theo ả ả ự ế. Do lãi su t danh lãi su t th c t ấ ấ , nên thâm h t ngân sách đã b phóng đ i. ạ ụ này ưở ủ ế ố ủ ớ ữ ả
ả ừ ủ ầ ề ằ ổ ị ủ ộ ả ủ ợ ư ề ả ơ ể ố ề ụ ể ạ ặ ả ấ ị ủ ươ ằ ng pháp này l ị ủ ả ủ ủ , kho vũ khí hay chi tiêu cho giáo d c... ng qu c l ụ
ả ợ ỏ ợ ề ả ả ủ ẽ ả ứ ả ả i có thu nh p th p mà trong t thuế th m chí in thêm ng là các ngo i t (th hành b ng ngo i t ạ ệ v i khi phát hành b ng n i t ủ ộ ệ ằ ớ ề t ngoài ra còn có r i ro v ỷ Vay tr c ti p Chính phủ cũng có th vay ti n tr c ti p t ể gia (ví d : ụ Qu Ti n t ỹ ề ệ ụ th p áp d ng vì khi đó kh năng vay n b ng hình th c phát hành đ tin c y tín d ng ấ ậ ộ ủ c a h không cao. phi u chính ph ủ ọ Các v n đ g p ph i khi tính toán n chính ph ề ặ ấ L m phát ạ Ch tiêu thâm h t ngân sách khi tính toán th ỉ trong tính toán chi tiêu c a ủ Chính phủ, ng ườ ch tiêu này ch nên tính theo danh nghĩa trong khi đáng l ỉ ẽ ỉ l m phát ự ế c ng v i nghĩa b ng ằ ớ t ỷ ệ ạ ộ Trong nh ng th i kỳ l m phát ợ ở ứ ạ ờ r t l n. ấ ớ Tài s n đ u t ả ầ ư Nhi u nhà kinh t ả cho r ng tính toán n chính ph c n ph i tr đi t ng giá tr c a tài s n ế chính ph . Đi u này cũng đ n gi n nh khi x lý tài s n c a cá nhân: khi m t cá nhân vay ử ủ ả ti n đ mua nhà thì không th tính anh ta đã thâm h t ngân sách b ng s ti n đã vay mà ph i ề i g p ph i v n đ tr đi giá tr c a căn nhà. Tuy nhiên khi tính toán theo ph ề ừ nh ng gì nên coi là tài s n c a chính ph và tính toán giá tr c a chúng nh th nào, ví d : ụ ư ế ữ đ ườ ố ộ Các kho n n ti m tàng ả ợ ề Nhi u nhà kinh t ề ậ ằ ế ậ nh ti n tr c p h u trí, các kho n ườ i ư ề ợ ấ ư lao đ ng hay các kho n mà chính ph s ph i chi tr khi đ ng ra b o đ m cho các kho n vay ộ c a ng ủ l p lu n r ng tính toán n chính ph đã b qua các kho n n ti m tàng ủ ộ mà chính ph s ph i chi tr cho ng ả b o hi m xã h i ể ả ả ng lai h không có kh năng thanh toán... 1565 ả ả ủ ẽ ươ ả ậ ườ ấ ọ
ộ
ề
ể ủ ế ộ ề c bù đ p b ng n chính ph ố ể hay không. ợ ằ ắ ự b n ng ủ t ng c u ầ ổ đ u tầ ư ắ ố ẫ ố ượ ơ ệ trong ng n h n nh ng d n đ n kh i l ư ố ố ậ ắ ấ ả ạ
c bù đ p b ng n chính ằ ế ượ ể ạ ả ắ ợ ườ ng ủ ậ hi n t i cho r ng bi n pháp c t gi m thu đ ắ ể ị ụ ệ
Tác đ ng c a n chính ph ủ ủ ợ V tính trung l p c a n chính ph ủ ậ ủ ợ Có hai quan đi m chính v vi c n chính ph có tác đ ng đ n n n kinh t ế ề ệ ợ Quan đi m truy n th ng cho r ng bi n pháp c t gi m thu đ ế ượ ả ệ ằ ề . S gia tăng tiêu dùng làm tăng t ki m qu c dân kích thích tiêu dùng và làm gi m ả ti ế và thu nh p qu c dân ư ả ít h n (do t ạ ế ậ gi m) và thu nh p qu c dân th p h n trong dài h n. ơ Quan đi m Barro-Ricardo l ắ ệ ằ ph không kích thích chi tiêu ngay c trong ng n h n vì không làm tăng thu nh p th ạ ả ng lai. Các cá nhân xuyên c a các cá nhân mà nó ch làm d ch chuy n thu t ủ ế d tính r ng, hi n gi chính ph gi m thu và phát hành trái phi u bù đ p thâm h t, thì đ n ờ ằ ự ể ả m t th i đi m trong t i tăng thu đ có ti n tr n ho c in ti n đ tr ế ể ươ ể ộ
i sang t ươ ế ừ ệ ạ ắ ế ả ợ ề ỉ ế ủ ả ng lai chính ph s l ủ ẽ ạ ề ặ ờ
t ki m hi n t ố ợ ạ ả ệ ế ườ ệ ạ ể i đ có ti n đóng thu ề ặ i ta ti ế ậ ng lai ho c mua hàng hóa và d ch v s lên giá. ươ i tiêu dùng và hành vi c a ng ể ủ ừ ườ ị ư ậ ứ ụ
i tăng tr
ế
ưở
ủ ừ ợ
ầ ề ự ưở
ộ ế ớ
ng kinh t đ u cho r ng trong dài h n m t kho n n ợ ạ ộ ả ng ti m năng ng c a s n l ủ ả ượ
• M t kho n n công c ng l n gây ra hi u ng th ch cho v n t
c ngoài l n thì qu c gia đó bu c ph i tăng c ố ớ ườ ợ ướ ấ ng xu t ộ ả
ớ ộ ế ỗ n (mà h u qu là l m phát tăng t c); do đó, ng trong t ụ ẽ Hai quan đi m nói trên tuy khác nhau nh ng cùng xu t phát t ấ i tiêu dùng. do v y khi áp d ng c n nghiên c u hành vi c a ng ườ ầ n chính ph t [s aử ] V hi u su t c a tác đ ng t ủ ớ ấ ủ Trong nh ng năm g n đây, h u h t các nhà kinh t ầ ằ ế ề chính ph l n (t c a nó so v i GDP cao) làm cho s tăng tr ỷ ệ ủ ch m l ữ ạ ậ ộ ố kh u đ tr n n ể ả ợ ướ ợ ả ả c ngoài và do đó kh năng tiêu dùng gi m sút. ố ư ế ế ủ ể ệ ề ủ ạ ề ố ạ ấ ế c tuy đ ộ ủ ẫ ướ ế ủ c coi là ít tác đ ng h n vì trên góc đ n n kinh t ế ợ ướ ả ề c mình, tuy v y n u n trong n ợ
ề ệ ữ l ủ ớ i vì nh ng lý do sau: • N u m t qu c gia có n n ế ả ẩ ở ữ nhân: thay vì s h u ệ ứ ộ ủ c phi u, trái phi u công ty, dân chúng s h u n chính ph (trái phi u chính ph ). ở ữ ợ ế ổ t ki m c a dân c đã chuy n thành n Đi u này làm cho cung v v n c n ki ợ t vì ti ệ ư ế . chính ph d n đ n lãi su t tăng và các doanh nghi p h n ch đ u t ế ầ ư ệ ộ ề ậ ế
• N trong n ộ ổ là m t t ng ợ ơ ượ th thì chính ch ch n công dân c a chính n ướ c ủ ỉ ợ ể l n thì chính ph bu c ph i tăng thu đ tr lãi n vay. Thu làm méo mó n n kinh t ế ể ả ủ ộ ớ gây ra t n th t vô ích v phúc l
ế , ợ ổ
ề ể ấ ộ ố ụ ợ ể ề ủ ử ụ ng crowding out (đ u t ấ ẽ ế vĩ mô s không có hi u su t cao vì có hi n t ệ i xã h i. ệ ằ ệ ượ ầ ư ủ
• Chính ph mu n tăng chi tiêu công c ng đ kích c u thì phát hành trái phi u chính ủ
ộ Ngoài ra, còn có m t s quan đi m cho r ng vi c chính ph s d ng công c n đ đi u ti ế t kinh t cho chi tiêu c a chính ph tăng lên). ủ ố ủ ế ầ ộ ủ ế ế ủ ả ượ ủ ả ườ ấ ộ ế ủ ề ế ế c a khu v c t ệ ấ ự ế ơ ầ ư ủ ộ
ỷ i ẫ ớ ả giá h i đoái tăng làm gi m i, phát hành trái phi u tuy có làm tăng t ng c u, song m c tăng ồ ấ ứ ạ ầ ụ ầ trái phi u chính ph là m t hình th c n m gi ứ ắ ệ ắ ổ ộ ữ ủ ế ế ể ph . Phát hành thêm trái phi u chính ph thì giá trái phi u chính ph gi m, th hi n ể ệ c ng qua vi c chính ph ph i nâng lãi su t trái phi u thì m i huy đ ng đ i mua. ớ ộ cũng tăng. Đi u này tác đ ng Lãi su t trái phi u tăng thì lãi su t chung c a n n kinh t ề ấ nhân, khi n h gi m đ u t tiêu c c đ n đ ng c đ u t . Nó còn tác ự ư ầ ư ọ ả ế ộ t ki m c a ng i gi m tiêu dùng. Nó i tiêu dùng, d n t đ ng tích c c đ n đ ng c ti ẫ ớ ườ ủ ệ ơ ế ả ự ế ộ ng đ i so v i lãi su t n còn làm cho lãi su t trong n c tăng t c ngoài, d n t ấ ấ ướ ớ ố ươ ướ c khi n cho t c ngoài đ vào trong n n lu ng ti n t ố ế ướ ổ ề ừ ướ xu t kh u ròng. Tóm l ế ẩ ổ không l n vì có nh ng tác đ ng ph làm gi m t ng c u. ả ộ ữ ớ • N u coi vi c n m gi ủ ấ ờ ữ tài ế ẽ ồ ơ ậ ượ ả ề ầ ơ ổ c tác ự ừ ệ ng c u ti n. Đi u này gây ra ượ ở vi c tăng chi tiêu chính ph (nh phát hành công trái) và tăng tiêu ờ i tăng l i t c đ tăng tr ầ ng th c (b ng t c đ tăng ưở ố ộ ề ự ề ằ
tài s n thì khi ả ữ i n m gi chính ph tăng phát hành trái phi u s đ ng th i ph i tăng lãi su t, ng ườ ắ s n th y mình tr nên giàu có h n và tiêu dùng nhi u h n. T ng c u nh n đ ấ ả đ ng tích c c t ủ ộ dùng nói trên. Tuy nhiên, tăng tiêu dùng d n t ẫ ớ áp l c l m phát, vì th tác đ ng tiêu c c t ế ộ ự ạ ự ớ ố ộ l m phát). l ng danh nghĩa tr t tr ừ ỷ ệ ạ ế ả ủ ườ ế ng phát hành trái phi u làm cho giá c c a các trái phi u đó gi m ả vi c chi phí v n vay tăng lên t c chính ph c n tăng lãi su t huy đ ng. ứ ộ ề ề ả ưở ạ ệ ố ấ ng tiêu c c đ n n n kinh ệ ự ế ộ vì chính ph có th tăng thu đ bù đ p. Nh ng n u xét m t cách dài h n thì đây là m t ư ủ ế ắ ạ ộ ề ẽ ế khi lãi su t tăng quá cao s khi n chính ph g p nhi u khó ng pháp cu i cùng là in ti n và vi c này s gây ưở Vi c chính ph tăng c ủ xu ng th hi n ủ ầ ố ế ệ ở ệ VI c tăng lãi su t này xét trong ng n h n không gây nhi u nh h ắ ấ t ể ế ể ế cách ti m tàng nhi u r i ro b i l ề ủ khăn trong vi c tr n và ph i dùng đ n ph ả ợ ở ẽ ả ủ ặ ệ ấ ươ ề ẽ ệ ế ề ố
ng l m phát vì v y ng i ta nói r ng phát hành trái phi u là ph ệ ượ ậ ườ ế ằ ươ ng th c vay n ứ ợ ra hi n t ti m n nguy c l m phát ề ẩ ạ ơ ạ
