61
THÔNG TIN CẬP NHẬT
Cht béo thc vật nguy cơ gây đột qu thp
hơn chất béo đng vt
Phan Văn Quyền*
Tóm tt
Hinnaymiliênquangiacácloicht
béohpth c th nguy đtqu vn
chưa được kết lun. Các d liu tincu
kimtramiliênquancachtbéot các
ngunthc phm khác nhau với nguy
độtqu còn rtít.
Cáctácgi nhmmục đích điềutramiliên
quangiatổng lượngchtbéo,cácloicht
béo khác nhau và cht béo t các ngun
khác nhau và nguy cơ độtqu.
Tiến FengleiWang đã trình bày tạiPhiên
hpKhoahọc năm 2021 củaHip hiTim
mchHoaK (AmericanHeartAssociation
(AHA)2021ScientificSessions.Presented
November13,2021. PresentationRF160)
nhngkếtqu ănnhiuchtbéothcvtt
cácloithcphẩm như dầuôliuvàcácloi
hạt liên quan đến nguy độtqu thp
hơn, trong khi những người ăn nhiềucht
béo động vật, đặc bit là thịt đỏ, tht chế
biến,cóth nguy đtqu cao hơn, kết
qu quansátchothy.
D liu và Phương pháp nghiên cu
Cáctácgi đã thchin nghiêncu tincu
vi117.136 chuyêngiaytế đượctheodõi
trong 27 năm, bao gm 73.867 ph n
(NghiêncuSckheĐiều dưỡng,1984-
2016) và 43.269 nam gii (Nghiên cu
Theo dõi Chuyên gia Y tế, 1986-2016)
khôngmcbnhtimmạch ung thư tại
thời điểm ban đầu. Lượng cht béotrong
khuphần ăn đượcthuthpbngbng câu
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
*Bv,T , DĐ: 0908221454,
Email:quyenphvan@gmail.com
hi tnsut thc phm và phân loi theo
ngunvàloi.Cácmôhìnhnguy theo tỷ
l Cox đượcs dụng để đánh giá mốiliên
quangia lưngchất béo ăn vào nguy
độtqu.
Theo dõi nghiên cu.
Những người tham gia độ tuitrungbình
là50tui;63%làph n 97% người
Datrng.H tr libngcâuhiv tnsut
thcphẩm 4 năm mộtln.
Tngs thịt đỏ baogm tht bò, tht ln
hocthtcừu (như một món ăn chính hoc
trongbánhmìhoặc các món ăn hnhp)
cũng như các loạithịt đỏ đã chế biến (như
tht xông khói, xúc xích, tht ba ch, xúc
xíchvàxúcxíchÝ).
Ngunchất béo đngvtbaogmtht,m
bò,m lnvàcácsnphmt sa đầy đ
chtbéo,chnghạn như sữanguyêncht
béovàphomát.
T l phần trăm trung bình catổng lượng
calohàngngàyt cácngunchtbéokhác
nhaunmtrongkhongt 10% đến20%
62
THỜI SỰ Y HỌC, Chuyên đề SỨC KHỎE SINH SẢN, Tập 22, Số 1, Tháng 1 – 2022
đốivichtbéothcvật, 3% đến 10% đối
vichtbéot sa và 7% đến 17% đốivi
chất béo độngvtkhôngcóngungốc (đối
với ngũ phân vị (quintile)thpnht đếncao
nht).
T l phần trăm trung bình catổng lượng
calo hàng ngày t các loi cht béo khác
nhaunmtrongkhongt 5% đến 8% đối
vichtbéokhôngbãohòađa thể, 9% đến
15% đốivichất béo không bão hòa đơn,
8% đến 14% đốivichtbéobãohòavà
1% đến 2% đốivichtbéochuynhóa.
Kết qu
Trongsut27 năm theo dõi, cáctácgi ghi
nhận 6.189 trườnghợp độtqu xyra(bao
gm2.967thiếumáu cc b và814xut
huyết). Những người có chế độ ăn ung
thucnhómchtbéothcvtngũ phân v
caonhất nguy cơ đtqu thấp hơn 12%
sovinhững ngườitiêuth ítchtbéothc
vtnht.
Ngượclại, ăn nhiềuchất béo động vtt
cácngunkhôngphisanhtcóth làm
tăng 16% nguy cơ độtqu.
Ăn nhiềuchtbéothcvt(HRsovicác
ngũ phân v caonht 0,88;KTC95%:0,81,
0,96;P<0,001)hocchtbéokhôngbão
hòa đa thể (HR = 0,88; KTC 95%: 0,80,
0,96; P = 0,002) liên quan đếntngnguy
đt qu thấp hơn, trong khi cht béo
độngvtkhôngphisữa liên quan đến
tăng nguy (HR = 1,16; KTC 95%: 1,05,
1,29;P<0,001).
Kết qu quan sát thy các mi liên quan
tương tự đốivới độtqu dothiếumáucc
bộ, nhưng chỉ cómiliênquantíchccca
m độngvtkhôngphisa đưcquansát
đốivới độtqu xuthuyết. Đốivinhóm
thc phm góp phần vào lượngcht béo,
duthcvt(HRtrên1khuphn/ngày=
0,91; KTC 95%: 0,84, 0,98) có liên quan
đếntổng nguy độtqu thấp hơn sovi
nhóm tiêu th thịt đỏ (HR = 1,08; KTC
95%:1,02,1,13)vàtht đ đã qua chế biến
(HR=1,12;KTC95%:1,03,1,23).
Bàn lun và Kết lun
Ăn nhiềuchtbéothcvt,chtbéokhông
bão hòa đa th vàduthcvtcóliênquan
đếnvicgiảm nguy đtquỵ, nhưng ăn
nhiu chất béo động vt không phi sa,
toànb thịt đỏ vàthịt đỏ chế biếncóliên
quan đến tăng nguy độtqu.Nhngphát
hinnàychothytmquantrngcavic
xem xét cácngun cht béo khi kim tra
miliênquangiachất béo và độtqu.
Tiến Wangtại Khoa Dinh dưỡngca Đi
hcHarvard,T.H.ChanSchoolofPublic
Health Boston, Massachusetts, đã công
nhn vicpháthincacácnhànghiêncu
đã ngh ngdnchế độ ăn ungcho
ngườiM vàcáckhuyếnngh v chế độ ăn
ungcaAHA,
Wang lưu ý các ngun cht béo thc vt
chính có s trùng lp ln vi cht béo
khôngbãohòađa thể,chnghạn như dầu
thcvt,cácloiht,qu óc chó và bơ đậu
phộng, cá, đặcbitlàcábéo,lànguncht
béo không o hòa đa th chính được
khuyếnkhích.chosc khetimmch. Tiến
Wang cũng khuyênmọi ngườinêngim
tiêuth tht đ vàtht đã qua chế biến,gim
thiu các phn m ca thịt chưa qua chế
biếnnếutiêuth vàthaythế m lnhoc
m độngvt(m bò)bngcácloiduthc
vtkhôngnhiệt đới,chnghạn như dầuô
liu,ngôhocdu đunànhtrongnấu ăn, để
giảm nguy cơ độtqu cah,
Wang cũng cho rằng mc dù kết qu t
nghiên cu v cht béo trong chế độ ăn
ungnàymangtínhthôngtin,vncòncó
cácyếut chế độ ăn ungkhác(tráicây,
rau,muối, rượu, )vàcácyếut lisng
(hot đngth cht,hútthuc,vânvân),có
liên quan đến nguy độtqu cũng đáng
đượcquantâm.
63
THÔNG TIN CẬP NHẬT
Theo Tuyênb khoahọc năm 2021, Hướng
dnChế độ ăn uống để CithinSckhe
Timmch, Lichtenstein, giáo sư chính sách
và khoa học dinh dưỡng Stanley N.
Gershofftại ĐạihcTufts Boston,cũng
cho rng nhiu loi tht chế biến sn có
nhiumuivàchtbéobãohòa,vàítcht
béothcvt,nghiêncuchothyvicthay
thế tht chế biến bng các ngun protein
khác, đặc bit là ngun thc vt, có liên
quan đếnt l t vongthấp hơn.
Bàtóm tt: “Các đc đim chính camô
hình ăn kiêng tốtchotimmchlàcânbng
ngcalonpvàovinhucu calo đ đạt
đượcvàduytrìcânnnghplý,chọn ngũ
ccnguyênht,proteinítbéo vàthcvt
cùngnhiuloitráicâyvàrauqu;hnchế
muối, đường,m độngvt,thcphmchế
biếnsẵn rượu;vàápdụng hướngdnnày
btk thcphẩm đượcchế biếnhoctiêu
th đâu. "
Mente, phó giáo sư, các phương pháp
nghiên cu sc khe, bng chng và tác
động,KhoaKhoa hc Sckhe, Đihc
McMaster , Hamilton, Ontario, Canada,
chobiết:
"Nhìnchung,giátr manglit nghiêncu
làvicthaythế thtchế biếnbngcácngun
proteinthcvttrongchế độ ăn ungcóth
có li cho tim mch, vic phát hin rng
những người ăn nhiều cht béo thc vt
nhất nguy độtqu thấp hơn 12% so
vi những người ăn ít cht béo thc vt
nht."
Nhóm ngũ phân vị caonhtcatổng lượng
tht đ liên quan đến nguy độtqu cao
hơn 8%, nhưng điunàych yếulàdotht
đỏ đã qua chế biến (có liên quan đếnnguy
cơ độtqu cao hơn 12%). Nhữngpháthin
này "nhìn chung phù hp vi các nghiên
cuthuntpchothythtchế biến, cũng
như hầuhếtcloithcphmchế biếncao
chovn đ đó, liên quan đếnviệc tăng
nguy cơ biếnc timmạch", Mente lưu ý.
Ông nói thêm: “Đáng ngạcnhiênlàcácsn
phm t sữa (như pho mát, hoặc sa)
trongnghiêncứu không liên quan đếnnguy
đtqu.Pháthinnàykhácvikếtqu
phântích tng hp ca nhiunghiên cu
thuntpv ngsa và đtqu vànghiên
cuPUREquctế ln gần đây, cho thy
rằng lượngsữa có liên quan đếngimnguy
cơ độtqu.
"Điềucnthiết để thúc đẩy nh vựcnày",
theoMente,"làs dụng các phương pháp
mis dngcôngngh tiêntiến để nghiên
cucácdunsinhhọc dinh dưỡngvàkết
qu sckhe."
Ông nói thêm: “Khi giảiquyếtcácmiliên
quankhiêmtốn như thườnggptrongdinh
dưỡng, đó mộttháchthc đ toracác
miliênh nhânqu datrênbngcâuhi
v chế độ ăn ung,vncha đysais đo
ờng”. "Việc s dụng các phương pháp
mới là nơi dẫn đầu lĩnh vựcnày."
Tng cht béo trong khu phn ăn, các
loi khác nhau các ngun thc phm
khác nhau
Wang các đngnghiệp đã điềutraxem
tngchtbéotrongchế đ ăn ung,cácloi
chtbéokhácnhauvàchtbéot cácloi
thcphẩm khác nhau liên quan như thế
nàovitaibiếnđộtqu tn 73.867ph
n trongNghiêncu Sc khỏe Y năm
1984-2016và43.269namgiithamgiacác
ChuyêngiaYtế 1986-2016
Cácnhànghiêncupháthinrarằng lượng
chtbéothcvtcaonhất có liên quan đến
nguy cơ độtqu toànphnthấp hơn so với
nhómthpnht(t l nguy [HR], 0,88;
KTC95%,0,81- 0,96;P<0,001).
Tương tự, lượngchtbéokhôngbãohòađa
th hpth caonhất cũng liên quan đến
tổng đột qu thấp hơn (HR, 0,88; KTC
95%,0,80- 0,96;P=0,002).
Tuy nhiên, lượngm độngvtkhông cha
dầu ăn cao nhất liên quan đếnviệc tăng
64
THỜI SỰ Y HỌC, Chuyên đề SỨC KHỎE SINH SẢN, Tập 22, Số 1, Tháng 1 – 2022
nguy độtqu toànb (HR,1,16;KTC
95%,1,05- 1,29;P<0,001).H đã quan sát
thymối liên quan tương tự đốivi đtqu
dothiếumáuccbộ, nhưng miliênquan
tích cc duy nhất đối vi m động vt
không có ngun gc là với đột qu xut
huyết. Nguy độtqu thấp hơn 9% trên
mikhuphnmỗi ngày đốividuthc
vật nhưng tăng lần lưt8%và12%trênmi
khuphncatngs thịt đỏ hocthịt đỏ
đã qua chế biến.
Mối liên quan đốividuthcvtb suy
giảm sau khi điều chỉnh đối vichtbéo
thcvthocchtbéokhôngbãohòađa
th,trongkhivic điu chnh đốivim
độngvtkhôngcóngungclàmchomi
liên quan đốivitngs thịt đỏ vàtht đỏ
đã qua chế biến là không đáng kể.
Tham khảo
1. Fenglei Wang, et al, RF160 - Dietary Fat
Intake and the Risk of Stroke: Results from
Two Prospective Cohort Studies.
https://www.abstractsonline.com/pp8/?_ga
=2.3593904.1274536733.1633317524-
37078804.1596946634#!/9349/presentatio
n/7889