
61
THÔNG TIN CẬP NHẬT
Chất béo thực vật có nguy cơ gây đột quỵ thấp
hơn chất béo động vật
Phan Văn Quyền*
Tóm tắt
Hiệnnaymốiliênquangiữacácloạichất
béohấpthụ cụ thể và nguy cơ độtquỵ vẫn
chưa được kết luận. Các dữ liệu tiềncứu
kiểmtramốiliênquancủachấtbéotừ các
nguồnthực phẩm khác nhau với nguy cơ
độtquỵ còn rấtít.
Cáctácgiả nhằmmục đích điềutramốiliên
quangiữatổng lượngchấtbéo,cácloạichất
béo khác nhau và chất béo từ các nguồn
khác nhau và nguy cơ độtquỵ.
Tiến sĩ FengleiWang đã trình bày tạiPhiên
họpKhoahọc năm 2021 củaHiệp hộiTim
mạchHoaKỳ (AmericanHeartAssociation
(AHA)2021ScientificSessions.Presented
November13,2021. PresentationRF160)
nhữngkếtquả ănnhiềuchấtbéothựcvậttừ
cácloạithựcphẩm như dầuôliuvàcácloại
hạt có liên quan đến nguy cơ độtquỵ thấp
hơn, trong khi những người ăn nhiềuchất
béo động vật, đặc biệt là thịt đỏ, thịt chế
biến,cóthể có nguy cơ độtquỵ cao hơn, kết
quả quansátchothấy.
Dữ liệu và Phương pháp nghiên cứu
Cáctácgiả đã thựchiện nghiêncứu tiềncứu
với117.136 chuyêngiaytế đượctheodõi
trong 27 năm, bao gồm 73.867 phụ nữ
(NghiêncứuSứckhỏeĐiều dưỡng,1984-
2016) và 43.269 nam giới (Nghiên cứu
Theo dõi Chuyên gia Y tế, 1986-2016)
khôngmắcbệnhtimmạch và ung thư tại
thời điểm ban đầu. Lượng chất béotrong
khẩuphần ăn đượcthuthậpbằngbảng câu
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
*Bv,Từ Dũ, DĐ: 0908221454,
Email:quyenphvan@gmail.com
hỏi tầnsuất thực phẩm và phân loại theo
nguồnvàloại.Cácmôhìnhnguy cơ theo tỷ
lệ Cox đượcsử dụng để đánh giá mốiliên
quangiữa lượngchất béo ăn vào và nguy cơ
độtquỵ.
Theo dõi nghiên cứu.
Những người tham gia có độ tuổitrungbình
là50tuổi;63%làphụ nữ và 97% là người
Datrắng.Họ trả lờibảngcâuhỏivề tầnsuất
thựcphẩm 4 năm mộtlần.
Tổngsố thịt đỏ baogồm thịt bò, thịt lợn
hoặcthịtcừu (như một món ăn chính hoặc
trongbánhmìhoặc các món ăn hỗnhợp)
cũng như các loạithịt đỏ đã chế biến (như
thịt xông khói, xúc xích, thịt ba chỉ, xúc
xíchvàxúcxíchÝ).
Nguồnchất béo độngvậtbaogồmthịt,mỡ
bò,mỡ lợnvàcácsảnphẩmtừ sữa đầy đủ
chấtbéo,chẳnghạn như sữanguyênchất
béovàphomát.
Tỷ lệ phần trăm trung bình củatổng lượng
calohàngngàytừ cácnguồnchấtbéokhác
nhaunằmtrongkhoảngtừ 10% đến20%

62
THỜI SỰ Y HỌC, Chuyên đề SỨC KHỎE SINH SẢN, Tập 22, Số 1, Tháng 1 – 2022
đốivớichấtbéothựcvật, 3% đến 10% đối
vớichấtbéotừ sữa và 7% đến 17% đốivới
chất béo độngvậtkhôngcónguồngốc (đối
với ngũ phân vị (quintile)thấpnhất đếncao
nhất).
Tỷ lệ phần trăm trung bình củatổng lượng
calo hàng ngày từ các loại chất béo khác
nhaunằmtrongkhoảngtừ 5% đến 8% đối
vớichấtbéokhôngbãohòađa thể, 9% đến
15% đốivớichất béo không bão hòa đơn,
8% đến 14% đốivớichấtbéobãohòavà
1% đến 2% đốivớichấtbéochuyểnhóa.
Kết quả
Trongsuốt27 năm theo dõi, cáctácgiả ghi
nhận 6.189 trườnghợp độtquỵ xảyra(bao
gồm2.967thiếumáu cục bộ và814xuất
huyết). Những người có chế độ ăn uống
thuộcnhómchấtbéothựcvậtngũ phân vị
caonhất có nguy cơ độtquỵ thấp hơn 12%
sovớinhững ngườitiêuthụ ítchấtbéothực
vậtnhất.
Ngượclại, ăn nhiềuchất béo động vậttừ
cácnguồnkhôngphảisữanhấtcóthể làm
tăng 16% nguy cơ độtquỵ.
Ăn nhiềuchấtbéothựcvật(HRsovớicác
ngũ phân vị caonhất 0,88;KTC95%:0,81,
0,96;P<0,001)hoặcchấtbéokhôngbão
hòa đa thể (HR = 0,88; KTC 95%: 0,80,
0,96; P = 0,002) có liên quan đếntổngnguy
cơ đột quỵ thấp hơn, trong khi chất béo
độngvậtkhôngphảisữa có liên quan đến
tăng nguy cơ (HR = 1,16; KTC 95%: 1,05,
1,29;P<0,001).
Kết quả quan sát thấy các mối liên quan
tương tự đốivới độtquỵ dothiếumáucục
bộ, nhưng chỉ cómốiliênquantíchcựccủa
mỡ độngvậtkhôngphảisữa đượcquansát
đốivới độtquỵ xuấthuyết. Đốivớinhóm
thực phẩm góp phần vào lượngchất béo,
dầuthựcvật(HRtrên1khẩuphần/ngày=
0,91; KTC 95%: 0,84, 0,98) có liên quan
đếntổng nguy cơ độtquỵ thấp hơn sovới
nhóm tiêu thụ thịt đỏ (HR = 1,08; KTC
95%:1,02,1,13)vàthịt đỏ đã qua chế biến
(HR=1,12;KTC95%:1,03,1,23).
Bàn luận và Kết luận
Ăn nhiềuchấtbéothựcvật,chấtbéokhông
bão hòa đa thể vàdầuthựcvậtcóliênquan
đếnviệcgiảm nguy cơ độtquỵ, nhưng ăn
nhiều chất béo động vật không phải sữa,
toànbộ thịt đỏ vàthịt đỏ chế biếncóliên
quan đến tăng nguy cơ độtquỵ.Nhữngphát
hiệnnàychothấytầmquantrọngcủaviệc
xem xét cácnguồn chất béo khi kiểm tra
mốiliênquangiữachất béo và độtquỵ.
Tiến sĩ Wangtại Khoa Dinh dưỡngcủa Đại
họcHarvard,T.H.ChanSchoolofPublic
Health ở Boston, Massachusetts, đã công
nhận việcpháthiệncủacácnhànghiêncứu
đã ủnghộ Hướngdẫnchế độ ăn uốngcho
ngườiMỹ vàcáckhuyếnnghị về chế độ ăn
uốngcủaAHA,
Wang lưu ý các nguồn chất béo thực vật
chính có sự trùng lặp lớn với chất béo
khôngbãohòađa thể,chẳnghạn như dầu
thựcvật,cácloạihạt,quả óc chó và bơ đậu
phộng, cá, đặcbiệtlàcábéo,lànguồnchất
béo không bão hòa đa thể chính và được
khuyếnkhích.chosức khỏetimmạch. Tiến
sĩ Wang cũng khuyênmọi ngườinêngiảm
tiêuthụ thịt đỏ vàthịt đã qua chế biến,giảm
thiểu các phần mỡ của thịt chưa qua chế
biếnnếutiêuthụ vàthaythế mỡ lợnhoặc
mỡ độngvật(mỡ bò)bằngcácloạidầuthực
vậtkhôngnhiệt đới,chẳnghạn như dầuô
liu,ngôhoặcdầu đậunànhtrongnấu ăn, để
giảm nguy cơ độtquỵ củahọ,
Wang cũng cho rằng mặc dù kết quả từ
nghiên cứu về chất béo trong chế độ ăn
uốngnàymangtínhthôngtin,vẫncòncó
cácyếutố chế độ ăn uốngkhác(tráicây,
rau,muối, rượu, …)vàcácyếutố lốisống
(hoạt độngthể chất,hútthuốc,vânvân),có
liên quan đến nguy cơ độtquỵ và cũng đáng
đượcquantâm.

63
THÔNG TIN CẬP NHẬT
Theo Tuyênbố khoahọc năm 2021, Hướng
dẫnChế độ ăn uống để CảithiệnSứckhỏe
Timmạch, Lichtenstein, giáo sư chính sách
và khoa học dinh dưỡng Stanley N.
Gershofftại ĐạihọcTuftsở Boston,cũng
cho rằng nhiều loại thịt chế biến sẵn có
nhiềumuốivàchấtbéobãohòa,vàítchất
béothựcvật,nghiêncứuchothấyviệcthay
thế thịt chế biến bằng các nguồn protein
khác, đặc biệt là nguồn thực vật, có liên
quan đếntỷ lệ tử vongthấp hơn.
Bàtóm tắt: “Các đặc điểm chính củamô
hình ăn kiêng tốtchotimmạchlàcânbằng
lượngcalonạpvàovớinhucầu calo để đạt
đượcvàduytrìcânnặnghợplý,chọn ngũ
cốcnguyênhạt,proteinítbéo vàthựcvật
cùngnhiềuloạitráicâyvàrauquả;hạnchế
muối, đường,mỡ độngvật,thựcphẩmchế
biếnsẵn và rượu;vàápdụng hướngdẫnnày
bấtkể thựcphẩm đượcchế biếnhoặctiêu
thụ ở đâu. "
Mente, phó giáo sư, các phương pháp
nghiên cứu sức khỏe, bằng chứng và tác
động,KhoaKhoa học Sứckhỏe, Đạihọc
McMaster , Hamilton, Ontario, Canada,
chobiết:
"Nhìnchung,giátrị manglạitừ nghiêncứu
làviệcthaythế thịtchế biếnbằngcácnguồn
proteinthựcvậttrongchế độ ăn uốngcóthể
có lợi cho tim mạch, việc phát hiện rằng
những người ăn nhiều chất béo thực vật
nhất có nguy cơ độtquỵ thấp hơn 12% so
với những người ăn ít chất béo thực vật
nhất."
Nhóm ngũ phân vị caonhấtcủatổng lượng
thịt đỏ có liên quan đến nguy cơ độtquỵ cao
hơn 8%, nhưng điềunàychủ yếulàdothịt
đỏ đã qua chế biến (có liên quan đếnnguy
cơ độtquỵ cao hơn 12%). Nhữngpháthiện
này "nhìn chung phù hợp với các nghiên
cứuthuầntậpchothấythịtchế biến, cũng
như hầuhếtcácloạithựcphẩmchế biếncao
chovấn đề đó, có liên quan đếnviệc tăng
nguy cơ biếncố timmạch", Mente lưu ý.
Ông nói thêm: “Đáng ngạcnhiênlàcácsản
phẩm từ sữa (như pho mát, bơ hoặc sữa)
trongnghiêncứu không liên quan đếnnguy
cơ độtquỵ.Pháthiệnnàykhácvớikếtquả
phântích tổng hợp của nhiềunghiên cứu
thuầntậpvề lượngsữa và độtquỵ vànghiên
cứuPUREquốctế lớn gần đây, cho thấy
rằng lượngsữa có liên quan đếngiảmnguy
cơ độtquỵ.
"Điềucầnthiết để thúc đẩy lĩnh vựcnày",
theoMente,"làsử dụng các phương pháp
mớisử dụngcôngnghệ tiêntiến để nghiên
cứucácdấuấnsinhhọc dinh dưỡngvàkết
quả sứckhỏe."
Ông nói thêm: “Khi giảiquyếtcácmốiliên
quankhiêmtốn như thườnggặptrongdinh
dưỡng, đó là mộttháchthức để tạoracác
mốiliênhệ nhânquả dựatrênbảngcâuhỏi
về chế độ ăn uống,vốnchứa đầysaisố đo
lường”. "Việc sử dụng các phương pháp
mới là nơi dẫn đầu lĩnh vựcnày."
Tổng chất béo trong khẩu phần ăn, các
loại khác nhau và các nguồn thực phẩm
khác nhau
Wang và các đồngnghiệp đã điềutraxem
tổngchấtbéotrongchế độ ăn uống,cácloại
chấtbéokhácnhauvàchấtbéotừ cácloại
thựcphẩm khác nhau có liên quan như thế
nàovớitaibiếnđộtquỵ trên ở 73.867phụ
nữ trongNghiêncứu Sức khỏe Y tá năm
1984-2016và43.269namgiớithamgiacác
ChuyêngiaYtế 1986-2016
Cácnhànghiêncứupháthiệnrarằng lượng
chấtbéothựcvậtcaonhất có liên quan đến
nguy cơ độtquỵ toànphầnthấp hơn so với
nhómthấpnhất(tỷ lệ nguy cơ [HR], 0,88;
KTC95%,0,81- 0,96;P<0,001).
Tương tự, lượngchấtbéokhôngbãohòađa
thể hấpthụ caonhất cũng có liên quan đến
tổng đột quỵ thấp hơn (HR, 0,88; KTC
95%,0,80- 0,96;P=0,002).
Tuy nhiên, lượngmỡ độngvậtkhông chứa
dầu ăn cao nhất có liên quan đếnviệc tăng

64
THỜI SỰ Y HỌC, Chuyên đề SỨC KHỎE SINH SẢN, Tập 22, Số 1, Tháng 1 – 2022
nguy cơ độtquỵ toànbộ (HR,1,16;KTC
95%,1,05- 1,29;P<0,001).Họ đã quan sát
thấymối liên quan tương tự đốivới độtquỵ
dothiếumáucụcbộ, nhưng mốiliênquan
tích cực duy nhất đối với mỡ động vật
không có nguồn gốc là với đột quỵ xuất
huyết. Nguy cơ độtquỵ thấp hơn 9% trên
mỗikhẩuphầnmỗi ngày đốivớidầuthực
vật nhưng tăng lần lượt8%và12%trênmỗi
khẩuphầncủatổngsố thịt đỏ hoặcthịt đỏ
đã qua chế biến.
Mối liên quan đốivớidầuthựcvậtbị suy
giảm sau khi điều chỉnh đối vớichấtbéo
thựcvậthoặcchấtbéokhôngbãohòađa
thể,trongkhiviệc điều chỉnh đốivớimỡ
độngvậtkhôngcónguồngốclàmchomối
liên quan đốivớitổngsố thịt đỏ vàthịt đỏ
đã qua chế biến là không đáng kể.
Tham khảo
1. Fenglei Wang, et al, RF160 - Dietary Fat
Intake and the Risk of Stroke: Results from
Two Prospective Cohort Studies.
https://www.abstractsonline.com/pp8/?_ga
=2.3593904.1274536733.1633317524-
37078804.1596946634#!/9349/presentatio
n/7889