Phải chăng chiều cao chỉ do
yếu tố di truyền quyết định?
Chưa bao giờ vấn đề
chiều cao lại được các
bạn trẻ và các bậc cha
mẹ quan tâm như hiện
nay. Không chỉ liên
quan trực tiếp đến sức
khỏe, chiều cao còn là
một trong những yêu
cầu cơ bản của nhiều
ngành nghề, đồng thời
cũng mang lại rất
nhiều lợi thế khác trong xã hội…
Vậy làm thế nào để cao lớn? Có phải chiều cao chỉ
do yếu tố di truyền quyết định?
Vai trò của yếu tố di truyền (gien) và môi trường
Khoa học đã chứng minh: Chiều cao của con người
được quyết định bởi sự kết hợp giữa yếu tố di truyền
và các yếu tố môi trường (dinh dưỡng, hoạt động thể
lực, kinh tế xã hội…). Tại các nước đang phát triển,
yếu tố môi trường quan trọng hơn yếu tố di truyền.
Sở dĩ người Nhật, người Âu - Mỹ có chiều cao tăng
nhanh trong mấy thập kỷ qua do điều kiện dinh
dưỡng, kinh tế ở các nước này được cải thiện tốt,
chiều cao trung bình tăng 1cm sau 10 năm.
Ở nước ta, chiều cao trung bình cũng có xu hướng
tăng, tuy nhiên tốc độ gia tăng còn rất chậm. Theo
điều tra năm 2006 của Viện Dinh dưỡng, chiều cao
của người Việt Nam còn rất khiêm tốn. Tại thành thị:
1m50 ở nữ, 1m63 ở nam; ở nông thôn: 1m49 ở nữ,
1m61 ở nam, chỉ tăng 1cm so với những năm 50 – 80
của thế kỷ 20. Vậy chiều cao tối đa mà người Việt
Nam có thể đạt tới là bao nhiêu? Liệu có đạt 1m70 ở
nam, 1m65 ở nữ hay không? Sau bao nhiêu năm nữa
sẽ đạt được? Chưa có câu trả lời chính xác!
Tuy nhiên, khoa học đã biết chính xác rằng: chế độ
dinh dưỡng trong thời kỳ bào thai và trong 3 năm đầu
đời là rất quan trọng, nó ảnh hưởng đến chiều cao và
sức khỏe sau này của con người. Trong đó, các vi
chất dinh dưỡng đóng vai trò đặc biệt quan trọng
trong quá trình tăng trưởng!
Vi chất dinh dưỡng và sự tăng trưởng
Vi chất dinh dưỡng bao gồm vitamin và chất khoáng
(canxi, sắt, kẽm, magiê, vitamin D, vitamin A, vitamin
nhóm B…), rất cần cho các giai đoạn phát triển của
cơ thể, đặc biệt là trẻ nhỏ và lứa tuổi vị thành niên.
Canxi, vitamin D giúp tạo xương, răng, các hoạt động
của cơ và thần kinh; sắt giúp tạo hồng cầu, huyết sắc
tố vận chuyển oxy cho cơ thể, các hoạt động chuyển
hóa khác; vitamin A giúp trẻ phát triển và biệt hóa tế
bào, quá trình nhìn, miễn dịch. Thiếu các vi chất này,
trẻ dễ bị còi xương, suy dinh dưỡng, thiếu máu, giảm
miễn dịch và hay bị các bệnh nhiễm trùng… và hậu
quả là trẻ có chiều cao hạn chế.
Ngoài các vi chất, phải kể đến các yếu tố khác giúp
phát triển chiều cao tối đa như protein, kẽm, lysine và
FOS. Lysine giúp trẻ ăn ngon miệng, hỗ trợ tăng
trưởng và phát triển nhanh. FOS/Inulin (còn gọi
Prebiotic) giúp bảo vệ hệ tiêu hóa và hấp thu tối đa
các chất dinh dưỡng.
Ảnh: Shutterstock
Kẽm và chiều cao
Kẽm là một vi khoáng được chứng minh có vai trò
quan trọng đặc biệt cho phát triển chiều cao, cơ bắp,
thần kinh và miễn dịch của trẻ những năm đầu đời. Vì
kẽm là thành phần và tác động vào hoạt tính của trên
300 enzym trong cơ thể, vào hầu hết các quá trình
chuyển hóa, đặc biệt sinh tổng hợp và phát triển tế
bào. Nếu thiếu kẽm, cơ thể sẽ chậm và ngừng phát
triển.
Bổ sung kẽm cho trẻ em Việt Nam bị suy dinh dưỡng
thấp còi (kém phát triển chiều cao) có tác dụng phục
hồi rõ rệt cả về tốc độ phát triển chiều cao và cân
nặng, làm tăng nồng độ hóc môn IGF – 1, một yếu tố
tăng trưởng quan trọng bậc nhất của cơ thể. Tuy
nhiên, cần phải tính toán liều lượng phù hợp với nhu
cầu của trẻ, cân đối và hợp lý với các vi chất để phát
huy tốt nhất tác động của kẽm.
Thực phẩm bổ sung vi chất
Cần có một chế độ ăn cân đối, hợp lý, có đủ các chất
dinh dưỡng cần thiết, phù hợp với nhu cầu từng lứa
tuổi, phối hợp với yếu tố di truyền nhằm phát triển tối
đa tiềm năng về chiều cao của người Việt Nam trong
những năm tới.
Để đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng, hàng ngày, chúng
ta phải ăn đa dạng các thực phẩm tự nhiên, với một
số lượng khá lớn. Điều này khó thực hiện được với
trẻ em. Do vậy, các thực phẩm cho trẻ hiện nay có xu
hướng bổ sung thêm những chất dinh dưỡng quan
trọng, phù hợp cho nhu cầu phát triển của trẻ từng
giai đoạn, trong đó các vitamin và chất khoáng rất
được chú ý.
Một tin vui là công thức dinh dưỡng cân đối này hiện
đã được áp dụng trong sản phẩm sữa dành cho trẻ
em. Các chất dinh dưỡng cần thiết và các tiền tố
DHA, ARA sẽ giúp trẻ tổng hợp yếu tố tăng trưởng
IGF – 1, giúp trẻ phát triển tối ưu chiều cao và trí tuệ.
