Ch  đ  5

Ộ ủ ề : DÂN T C VI T NAM

Ụ Ầ A.M C ĐÍCH, YÊU C U

ườ ọ ữ ứ ế ề ề ị Trang b  cho ng ế i h c nh ng ki n th c câm thi t v  v  quá trình hình

ể ủ ộ ệ ủ ặ ộ thành và phát tri n c a Dân t c Vi ể t Nam, các đ c đi m c a Dân t c Vi ệ   t

ọ ậ ơ ở ứ ạ ườ ầ Nam, làm c  s  cho h c t p, nghiên c u t i tr ng, góp ph n nâng cao trình

ề ệ ộ ủ ự ệ ả ộ đ  tay ngh  trong quán tri t và th c hi n chính sách dân t c c a Đ ng, Nhà

ướ n ệ c ta hi n nay.

Ộ B. N I DUNG

Ự Ộ Ủ Ể Ệ I. S  HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRI N C A DÂN T C VI T NAM

Ể Ơ Ả Ộ Ặ Ệ Ủ II. Đ C ĐI M C  B N C A DÂN T C VI T NAM

Ờ ế C. TH I GIAN: 3 ti t

ƯƠ Ạ Ả D. PH NG PHÁP GI NG D Y

ụ ứ ế ễ ả ấ ­ Thuy t trình, nêu ví d  ch ng minh, di n gi i, pháp v n

ử ụ ươ ệ ế ế ­ S  d ng ph ng ti n trình chi u (n u có)

Ả Ệ E. TÀI LI U THAM KH O

ộ 1. Giáo trình Dân t c hoc, Nxb QĐND. H 2001

ộ ọ ạ ươ ụ 2. Dân t c h c đ i c ng, Nxb Giáo d c. H 1997

ộ ố ấ ụ ể ổ ộ ị ề 3. T ng c c chính tr , M t s  v n đ  dân t c và quan đi m, chính sách

ộ ủ ướ ả dân t c c a Đ ng và Nhà n c ta, Nxb QĐND. H 1995

ử ệ ị ậ 4. Phan Huy Lê, L ch s  Vi t Nam, t p 1, Nxb ĐH & THCN. H 1983

ủ ề ầ ố ộ ị ệ ầ 5. Tr n Văn Giàu, Giá tr  tinh th n truy n th ng c a Dân t c Vi t Nam,

Nxb ĐH&THCN. H 1983

1

N I DUNG

ệ ự ử ộ ị ị ề Do đi u ki n t nhiên, l ch s  quy đ nh nên các dân t c có quá trình hình

ử ự ể ặ ấ ị ướ thành và đ c đi m khác nhau. Trong m y ngàn năm l ch s  d ng n c và

ộ ệ ự ề ố gi ữ ướ  n c, dân t c Vi t Nam đã xây d ng nên truy n th ng ngàn năm văn

ở ậ ơ ở ứ ể ế ầ ắ ặ ộ ữ hi n. B i v y c n nghiên c u n m v ng đ c đi m dân t c làm c  s  khoa

ạ ị ệ ệ ố ế ượ ượ ọ ể h c đ  ho ch đ nh, quán tri ự t và th c hi n t t chi n l c và sách l c phát

ấ ướ ể ệ ầ ớ ỗ ế ể tri n đ t n c. V i m i quân nhân đây là vi c làm c n thi ự   t đ  xây d ng

ự ể ộ ệ ệ ố ự ứ ủ lòng t hào dân t c, và đ  quán tri t th c hi n t ỗ   t ch c trách c a m i

ườ ấ ậ ng i, nh t là trong công tác dân v n.

ứ ộ ộ ấ ự ề ề ớ Đây là m t v n đ  nghiên c u r ng l n trên nhi u lĩnh v c khác nhau c ả

ư ề ế ấ ờ ố ề v  không gian và th i gian và cũng có nhi u ý ki n ch a th ng nh t, nên trong

ỉ ề ậ ấ ề ữ ắ ờ ượ ấ th i gian ng n chúng ta ch  đ  c p nh ng v n đ  khái l ấ   c nh t mà thôi, v n

ượ ổ ợ ử ọ ư ị ở ọ ề đ  này còn đ c b  tr  thêm b i các môn h c khác nh  l ch s  h c, văn hóa

ả ổ ọ ế ụ ượ ỏ ơ ữ ọ h c, kh o c  h c…và nó còn ti p t c đ c làm sáng t h n n a trong quá trình

ỗ ự t ứ ủ  nghiên c u c a m i ng ườ i.

ề ộ ệ ấ Xung quanh v n đ  dân t c Vi t Nam hình thành khi nào, lâu nay có

ự ể ề ạ ể ạ nhi u quan đi m khác nhau. T u trung l ơ ả   i có hai lo i quan đi m c  b n

sau:

ộ ệ ế ỷ ả ộ ỉ 1. Dân t c Vi t Nam hình thành mu n, ch  vào kho ng th  k  XVIII khi

ướ ố ế ả ầ mà trong n ầ c đã có các m m m ng kinh t TBCN n y sinh ( Tr n Huy

ệ ạ Li u, Văn T o, Minh Trang)

ộ ệ ừ ớ ề ắ 2. Dân t c Vi t Nam hình thành t ự   ớ  s m g n li n v i quá trình d ng

ướ ờ ủ ớ ự ướ n c và gi ữ ướ  n c ( hình thành cùng v i s  ra đ i c a nhà n c Văn Lang,

ố ọ ệ ạ ả ả ướ ế Âu L c) Hi n nay đa s  h c gi ng  theo h ậ   ng này, chúng ta ti p c n

ướ theo h ng này.

Ể Ủ Ộ Ự Ệ I. S  HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRI N C A DÂN T C VI T NAM

ệ ị ử ộ ề ệ 1. Đi u ki n l ch s  hình thành dân t c Vi t Nam.

2

ứ ọ ộ ỉ ệ Nghiên c u khoa h c đã ch  ra: Dân t c Vi ữ   t Nam hình thành trong nh ng

ệ ị ử ề ạ ớ ộ ươ đi u ki n l ch s  khác v i lo i hình dân t c ph ng tây. Ở ươ  ph ng Tây dân

ủ ể ờ ỉ ư ả ế ộ t c ch  ra đ i và phát tri n cùng ch  nghĩa t b n do các hình thái kinh t ­ xã

ữ ẫ ộ ộ ề ư ả h i ti n t ố   ế  b n không nh ng không d n đ n hình thành dân t c mà còn đ i

ộ Ở ệ ệ ớ ặ ộ ơ ậ l p v i quan h  dân t c. Vi ể   ờ ớ t Nam dân t c ra đ i s m h n do đ c đi m

ế ộ ề ư ả ủ ặ ộ ủ c a hình thái kinh t ­ xã h i ti n t ư  b n mang đ c tr ng c a xã h i ph ươ   ng

ọ ươ ứ ả ệ ị ữ ề ấ đông ( Mác g i là ph ng th c s n xu t châu Á ) và do nh ng đi u ki n l ch

ử ụ ể s  c  th .

ể ặ ế ộ ề ư ả ở ệ a. Do đ c đi m hình thái kinh t xã h i ti n t b n Vi t Nam quy

đ nhị

ệ ế ộ ủ ả ạ ­ Vi t Nam tr i qua ch  đ  công xã nguyên th y hàng v n năm (t ừ

ạ ơ ỳ ồ ồ ỳ ồ ế ậ h u k  đ  đá cũ kéo dài cho đ n giai đo n s  k  đ  đ ng cách đây

ể ạ ả ư ấ ấ ộ ề kho ng 4000 năm) đ  l i nhi u tàn d  d u  n trong các xã h i sau, s ự

ủ ề ệ ạ ồ ạ ủ t n t ố ế ộ   i c a công xã nguyên th y cũng t o đi u ki n cho c  k t c ng

đ ng.ồ

ế ộ ị ộ ế ộ ị ộ ủ ủ Ch  đ  công xã nguyên th y (công xã th  t c, ch  đ  th  t c, ch  nghĩa

ả ế ộ ầ ị ủ ộ c ng s n nguyên th y ) là hình thái kinh t ­ xã h i đ u tiên trong l ch s ử

ườ ắ ầ ừ ờ ỳ ệ ườ loài ng i. B t đ u t ấ  th i k  xu t hi n ng i tinh khôn ( Homo sapiens )

ớ ự ế ệ ấ ấ ướ ộ và k t thúc v i s  hình thành xã h i có giai c p và xu t hi n nhà n c.

ệ ặ ọ ệ ổ ọ ứ ả Các tài li u khoa h c ( đ c bi t là kh o c  h c ) đã ch ng minh Vi ệ   t

ế ộ ủ ầ ả ạ nam đã tr i qua ch  đ  công xã nguyên th y hàng v n năm và mang đ y đ ủ

ớ ả ự ự ữ ủ ể ế ặ ặ ạ nh ng đ c đi m c a nó, v i c  hai m t tích c c và h n ch  ( tiêu c c)

ự ố ế ộ ớ ặ ẩ ể   M t tích c c: c  k t dân t c, thúc đ y quá trình s m hình thành DTVN bi u

ứ ộ ồ ộ ệ ườ ổ ế ở hi n thông qua hình th c c ng đ ng t c ng i ph  bi n công xã nguyên

ủ ị ộ th y là th  t c

ộ ậ ị ộ ề ể ế ố ấ ấ ơ + V  kinh t : ế  th  t c là m t t p th  kinh t th ng nh t. Đ t đai n i th ị

ư ệ ả ấ ủ ả ị ộ ơ ở ủ ệ ả ấ ộ ư t c c  trú là t li u s n xu t c a c  th  t c. C  s  c a quan h  s n xu t là

ề ư ệ ả ự ượ ấ ể ở ả ở ữ s  h u chung v  t li u s n xu t. L c l ấ ng s n xu t phát tri n trình đ ộ

3

ụ ả ụ ằ ấ ấ ơ ơ   ơ công c  b ng đá thô s  không cho phép đ n th p, công c  s n xu t thô s  (

ớ ự ượ ữ ể ộ ấ đ c đ u tranh v i l c l ng thiên nhiên và thú d  đ  sinh t n ồ ) nên lao đ ngộ

ả ậ ưở ủ ả ộ ợ ể ph i t p th  và do đó h ọ   ng chung thành qu  lao đ ng. L i ích c a m i

ị ộ ượ ư ề ệ ả ả ậ thành viên trong th  t c đ ấ   c b o đ m nh  nhau. Đây là đi u ki n v t ch t

ố ế ả ả ọ ộ ồ quan tr ng b o đ m c  k t các thành viên trong c ng đ ng

ế ộ ị ộ ủ ề ề ạ ẫ + V  xã h i: ộ  H t nhân c a ch  đ  CXNT là th  t c m u quy n và ch  đ ế ộ

ẫ ệ ượ ị ộ ụ ề ế ỗ m u h  (sau đó đ ị ộ ồ   ụ ệ c th  t c ph  quy n và ph  h  thay th ). M i th  t c g m

ố ượ ề ủ ấ nhi u gia đình, s  l ồ   ng thành viên c a gia đình này có khi r t đông, bao g m

ộ ườ ầ ề ế ế ố ố m t nhóm ng ế ệ   i g n gũi nhau v  huy t th ng, có khi đ n b n, năm th  h .

ổ ứ ẽ ớ ệ ề ạ ắ ặ Cách t ch c này t o đi u ki n cho các thành viên g n bó ch t ch  v i nhau,

ự ố ỡ ẫ ạ ấ ộ   quan tâm giúp đ  l n nhau. Do đó t o nên s  th ng nh t và mang tính xã h i

cao.

ạ ế ộ ủ ớ Tóm l i: ch  đ  công xã nguyên th y v i hình thái t ổ ứ ơ ả ủ    ch c c  b n c a

ộ ậ ị ộ ể ườ ệ ữ ằ ớ nó là th  t c – m t t p th  ng ắ i quan h  v ng ch c v i nhau b ng lao

ượ ủ ự ế ạ ố ố ộ đ ng chung và đ ơ ở c c ng c  xây d ng trên c  s  huy t th ng. Nó t o nên

ế ấ ẩ ộ ớ ơ ở ự ố s  th ng nh t, đoàn k t xã h i, là c  s  thúc đ y quá trình s m hình thành

DTVN

ệ ậ ự ộ ể ặ ầ M t tiêu c c: góp ph n  làm cho xã h i trì tr , ch m phát tri n

ề ế ề ậ ả ố ộ + V  kinh t ế ừ : phân ph i bình quân, k  th a tài s n thu c v  t p th ể

ượ ự ủ ộ ườ ự ộ không phát huy đ c đ ng l c c a ng ể   i lao đ ng, kìm hãm s  phát tri n

ộ ủ c a xã h i

ự ẫ ộ ạ ụ ộ ủ ề + V  xã h i: t o tâm lý th  đ ng d a d m vào nhau c a các thành viên

ượ ề ụ ộ trong gia đình, vai trò cá nhân không đ c đ  cao, t ư ưở  t ả   ng c c b  còn  nh

ưở ế ậ h ng đ n t n ngày nay.

ở ươ ả Tuy nhiên, ph ủ   ế ộ ng tây cũng tr i qua ch  đ  công xã nguyên th y

ớ ư ư ộ ồ ườ ủ ầ nh ng dân t c v i t ộ ộ  cách là m t c ng đ ng ng i hình thành đ y đ  cùng

ủ ủ ể ờ ư ả ở ươ ớ ự v i s  ra đ i và phát tri n c a ch  nghĩa t b n. Thì ph ng đông nói

4

ệ ộ ượ ạ ớ ơ chung và Vi t Nam nói riêng dân t c đ c hình thành s m h n. T i sao l ạ   i

ề ư ậ ả ờ ấ có v n đ  nh  v y. Câu tr  l i là:

ệ ế ộ ữ ế ả ­ Vi t Nam không tr i qua ch  đ  chi m h u nô l ệ ư ươ  nh  ph ng tây

ể ướ ứ ệ ưở ư ặ mà     phát   tri n   d i   hình   th c   nô   l gia   tr ủ   ng   và   đ c   tr ng   c a

ươ ứ ả ấ ph ng th c s n xu t châu Á.

ề ươ

ứ ả

ạ ủ

V  ph

ng th c s n xu t châu Á: m t trong nh ng phát minh vĩ đ i c a Mác là ch

ể ủ

ậ ị

ử ậ ộ nghĩa duy v t l ch s , qua đó ch  ra l ch s  v n đ ng và phát tri n c a xã h i là s  thay th

ế

ế

nhau c a các hình thái kinh t

­ xã h i ( CSNT, CHNL, PK, TBCN ). Tuy nhiên, khi nghiên

ườ

ể ấ

ứ c u các tr

ng h p

ợ ở ươ  ph

ng đông (  n Đ  ) thì Mác th y không th  l y các hình thái KT

ể ả

ứ ề Ấ

– XH trên đ  gi

ơ ả   i thích. Khi nghiên c u v   n Đ  Mác đã phát hi n nh ng đ c thù c  b n

ươ

ướ

ươ

ế ộ

ủ c a xã h i ph

ng đông, đó là nhà n

c chuyên chính ph

ng đông và ch  đ  công xã

ế

ệ ở ữ

ứ ổ nông thôn. Nghiên c u t ng th  các m t kinh t

( quan h  s  h u ), chính tr , xã h i Mác

ươ

ứ ả

ươ

ờ ấ

ươ

ọ g i ph

ng th c s n xu t bao trùm xã h i ph

ng đông th i b y gi

là ph

ứ ả   ng th c s n

ặ ư

ớ xu t châu Á v i các đ c tr ng:

ự ồ ạ ủ

ướ

ề ự ố

ế

ị: s  t n t i c a nhà n

ộ   c chuyên ch , quy n l c t i cao n m trong tay m t

V  chính tr

ng

iườ

ổ ế ủ ở ữ ậ

ể ề ộ

ấ ớ

ườ ứ

ế: s  ph  bi n c a s  h u t p th  v  ru ng đ t v i ng

i đ ng đ u là

V  kinh t

ế ộ ư ữ

ề ộ

vua, không có ch  đ  t

ệ    h u v  ru ng đ t. Phát tri n nông nghi p và th  công nghi p

ị ậ không tách r i nhau. Thành th  ch m phát tri n, hình th c bóc l

ể ố t theo ki u c ng n p.

ự ồ ạ

ự ắ

ệ ủ

ế ộ ẳ   ộ : s  t n t i dai gi ng c a công xã nông thôn và s  kh c nghi t c a ch  đ  đ ng

V  xã h i

c p.ấ

ưở

:  nh h

ề ở ng n ng n  b i tôn giáo.

V  văn hóa

ệ ứ ượ ẫ ố ố ớ Đ i v i Vi t Nam, qua các công trình nghiên c u đ c công b , tuy v n còn

ể ẳ ế ồ ạ ư có ý ki n khác nhau nh ng có th  kh ng đ nh ị ở ướ  n ừ c ta đã t ng t n t i ph ươ   ng

ặ ư ứ ả ề ươ ế ấ ố ớ th c s n xu t châu Á. Tuy nhiên đ i chi u v i các đ c tr ng v  ph ứ   ng th c

ủ ấ ớ ả s n xu t châu Á c a Mác thì ở ệ  Vi t Nam hoàn toàn không trùng kh p. C  th ụ ể ở

ệ Vi t Nam:

ủ ể ầ + Công xã nguyên th y phát tri n d n lên công xã nông thôn. Công xã

ấ ờ ọ ẻ ạ ọ ờ nông thôn th i kì b y gi ề  g i là các k , ch , chi ng ( sau này g i là làng,

ệ ế ộ ố ề   ố xã). Trong xã h i công xã duy trì hai m i quan h  huy t th ng và láng gi ng

ắ ế ợ ộ ồ – là s i dây g n k t các thành viên thành c ng đ ng.

5

Ở ụ ệ ầ ố ủ ế ộ ủ ạ ầ    vào giai đo n cu i c a công xã nguyên th y, ch  đ  ph  h  d n d n

ể ậ ỏ ở ế ượ đ c xác l p. Và khi gia đình nh  phát tri n, tr  thành t ơ ị  bào – đ n v  kinh t ế ơ   c

ị ộ ầ ầ ộ ườ ỗ ả ủ b n c a xã h i, công xã th  t c d n d n tan rã và nh ng ch  cho công xã nông

ấ ệ ổ ế ủ ạ ộ ộ thôn – m t hình thái xã h i xu t hi n ph  bi n vào giai đo n tan rã c a ch  đ ế ộ

ủ ể ể ấ ộ ướ công xã nguyên th y đ  chuy n sang xã h i có giai c p. Và khi Nhà n ấ   c xu t

ườ ị ự ư ế ộ ứ ả ệ hi n ng ứ i ta căn c  vào đ a v c c  trú, ch  không ph i là huy t t c nh  tr ư ướ   c

ư ể đ  phân chia dân c .

ộ ố ầ ỗ ồ ố ộ   M i công xã nông thôn g m m t s  gia đình s ng quây qu n trong m t

ấ ị ự ị ệ khu v c đ a lí nh t đ nh. Công xã nông thôn ở ướ  n c ta, ngoài quan h  láng

ế ộ ượ ề ệ ị ả ồ ọ gi ng, đ a lý, quan h  huy t t c đ ấ   c b o t n. Trong làng còn có h  và r t

ư ề ặ ọ nhi u làng mang tên h  nh : Hoàng xá, Đ ng xá, Cao xá, Lê xá…Công xã

ự ế ợ ế ấ ừ ớ ừ ọ nông thôn có k t c u “ v a làng v a h ” đó là s  k t h p lâu dài v i công

ị ộ ồ ạ ệ ị ẳ xã gia đình ( công xã th  t c t n t ơ ở i dai d ng ) trên c  s  quan h  đ a lý và

ự ắ ệ ế ể ặ ố quan h  huy t th ng. Đ c đi m này làm cho s  g n bó bên trong công xã

ặ ơ ề ở càng tr  nên b n ch t h n.

ề ở ữ ấ ộ ộ ề + Quy n s  h u ru ng đ t thu c v  công xã, các gia đình trong công

ộ ầ ứ ậ ầ ấ ặ ộ ộ ỳ ị ộ   xã nh n m t ph n ru ng đ t theo hình th c đ nh k  ho c m t l n và n p

ầ ả ẩ ộ ướ ộ ề ơ ở ữ m t ph n s n ph m cho nhà n c. Đây là c  s  xã h i b n v ng và ph ổ

ế ế ợ ọ bi n, là s i dây quan tr ng liên k t các thành viên.

ề ở ữ ư ủ ặ ấ ộ Đ c tr ng c a công xã nông thôn là quy n s  h u ru ng đ t ( t ư ệ    li u

ấ ấ ờ ộ ề ộ ộ ọ ả s n xuât quan tr ng nh t lúc b y gi ấ    ) thu c v  công xã. Toàn b  ru ng đ t

ớ ừ ấ ạ ồ ề   cày c y cùng v i r ng núi, ao h , sông ngòi trong ph m vi công xã đ u

ề ở ữ ủ ế ộ ằ ộ ồ ổ thu c quy n s  h u c a công xã. Vùng đ ng b ng, ch  đ  công th , công

ẫ ồ ạ ề ủ ổ ế ế ỷ ế ấ ộ đi n c a làng v n t n t i ph  bi n mãi đ n th  k  XV. Ru ng đ t công xã

ượ ử ụ đ c phân chia cho các gia đình thành viên s  d ng, ngoài ra công xã có th ể

ữ ộ ộ ấ ể ử ụ ữ ậ ấ ằ ộ gi m t b  ph n ru ng đ t đ  cày c y chung nh m s  d ng cho nh ng chi

ủ ợ ộ ữ ộ ộ phí công c ng. Công cu c khai hoang, làm th y l i và nh ng lao đ ng công

ề ượ ủ ế ằ ộ ích khác đ u đ ọ   ợ c ti n hành b ng lao đ ng h p tác c a toàn công xã. M i

6

ử ụ ủ ủ ề ề ả ộ tài s n chung c a công xã đ u thu c quy n s  d ng c a các thành viên

công xã.

ấ ấ ự ệ ộ Cách phân chia ru ng đ t lúc b y gi ờ ượ  đ c th c hi n theo các t c l ụ ệ

ủ ủ ộ ự ẳ ồ mang tính bình đ ng, dân ch  c a c ng đ ng công xã. T u trung có hai cách

ủ ấ ộ ỳ ị phân chia ru ng đ t công c a làng xã: phân chia theo đ nh k  và phân chia

ộ ầ ệ ậ ờ ơ ộ ỳ ị m t l n. Cách phân chia đ nh k  ra đ i ch m h n và là m t bi n pháp đ ể

ế ộ ư ữ ấ ớ ố đ i phó v i ch  đ  t ộ  h u ru ng đ t.

ạ ở ữ ử ụ ả ộ Tóm l ộ   i, s  h u chung, lao đ ng chung và s  d ng thành qu  lao đ ng

ẽ ữ ự ắ ế ạ ặ chung t o nên s  g n bó, liên k t ch t ch  gi a các thành viên công xã v ề

ặ ế ộ m t kinh t ­ xã h i.

ễ ậ ầ ộ ộ ớ ộ + Phân hóa xã h i di n ra ch m, trong xã h i có 3 t ng l p: quý t c, nô

ự ễ ẫ ỳ t và nông dân công xã t ộ  do. Mâu thu n trong xã h i di n ra không quá sâu

s c.ắ

ế ự

ề ậ

ế ị

ể ủ   Ti n đ  v t ch t có ý nghĩa quy t đ nh đ n s  phân hóa xã h i là s  phát tri n c a

ứ ộ ạ

ấ ế

ư ủ

ứ ả s c s n xu t đ n m c đ  t o ra s n ph m th ng d  c a xã h i. Do v y khi k  thu t đ

ậ ồ

ồ ắ

ượ

ư

ể ồ đ ng và đ  s t phát tri n, năng su t lao đ ng đ

c nâng cao và s n ph m th ng d  tăng

ư ế ự

ộ ạ

ứ lên đ a đ n s  phân công lao đ ng l n th  nh t: các b  l c chăn nuôi tách kh i các b

ướ ạ

ạ l c tr ng tr t. Tuy nhiên ngh  chăn nuôi ch  phát tri n d

i d ng chăn nuôi gia súc nh

ẽ ớ ồ

ế ợ

ế

và k t h p ch t ch  v i tr ng tr t và các ngành kinh t

khác (ch  không tách r i phát

ệ ậ

ế ộ ậ

ộ ạ

ư

ể tri n bi

t l p thành m t lo i hình kinh t

đ c l p nh  các b  l c chăn nuôi du m c ),

ộ ố ả

ệ ạ

ụ bên c nh vi c t o ra m t s  s n ph m ph c v  nhu c u h ng ngày thì chăn nuôi còn

ph c vu cho tr ng tr t.

S  phân công lao đ ng l n th  hai di n ra khi th  công nghi p tách kh i nông

ệ Ở ướ

ướ

ờ ế

nghi p.

n

ề ồ c ta, ngh  tr ng lúa n

c ph i tôn tr ng th i ti

t theo đúng l ch nông

ộ ố

ỉ ậ

ư

nghi p, nên công vi c lao đ ng ch  t p trung vào m t s  tháng trong năm, do đó c  dân

ề ủ

nông nghi p có th i gian nông nhàn làm và phát tri n các ngh  th  công. S n ph m làm

ủ ế

ụ ả

ư

ầ ra ch  y u đ  ph c v  b n thân và nhu c u c a công xã ch  ch a tr  thành hàng hóa

ư

ề ừ

nh  sau này. Th  công nghi p ra đ i

ờ ở ướ  n

c ta v  ch ng m c nào đó không ph i là do

ự s  phát tri n c a n n s n xu t hàng hóa và chuyên môn hóa lao đ ng rõ r t ( nh

ư ở

ươ

ườ

ầ ố

ợ ủ

ph

ng tây ). Nh ng ng

ệ   i th  th  công ban đ u s ng trong các công xã nông nghi p

7

ườ

sau đó tách thành các công xã th  công nghi p và phát tri n thành ph

ủ ng th  công

nghi p sau này.

ễ ộ ư ế ậ ạ Quá trình phân hóa xã h i trên di n ra t ừ ừ  t và ch m ch p đ a đ n tình

ạ ệ ủ ả ậ ườ tr ng phân bi t c a c i và thân ph n con ng ộ ố i. M t s  ng ườ ị ụ i b  t ố   t xu ng

ộ ố ấ ủ ả ậ ị v  trí th p kém, m t s  ng ườ ươ i v ề ự   n lên trên t p trung c a c i và quy n l c

ọ ườ ẫ ữ ứ ố ườ ư ậ trong khi m i ng i v n gi m c s ng bình th ộ   ng. Nh  v y trong xã h i

ớ ồ ạ ầ ỳ ự có ba t ng l p t n t ộ i: quý t c, nô t và nông dân công xã t do.

ữ ộ ố ườ ộ ầ ự ớ ố ị ị Quý t c v n là nh ng ng i thu c t ng l p th ng tri, d a vào đ a v  và

ề ự ủ ạ ả ư ủ ể ế ẩ ặ ộ quy n l c c a mình đ  chi m đo t s n ph m th ng d  c a xã h i làm tài

ọ ế ứ ự ộ ồ ủ ả s n riêng, h  bi n s   đóng góp c a c ng đ ng thành hình th c bóc l ộ   t

ườ ả ơ ở ấ ộ ủ ế ủ ọ ng i s n xu t. C  s  bóc l t ch  y u c a h  là công xã nông thôn. H ọ

ữ ệ ạ ợ ừ ừ v a đ i di n cho công xã trên nh ng l i ích chung, v a xem công xã nh ư

ộ ơ ị ể ộ ề ự ả ầ ớ ọ m t đ n v  đ  bóc l t. V i tài s n và quy n l c trong tay h  có ph n tách

ỏ ộ ứ ư ư ư ồ ộ ố   kh i c ng đ ng nh ng m c đ  phân hóa ch a cao và ch a mang tính đ i

kháng gay g t.ắ

ỳ ể ầ ấ ấ ớ ộ ọ Nô t là t ng l p th p nh t trong xã h i, h  có th  là các thành viên

ụ ệ ạ ị ắ ỳ ổ công xã  nghèo kh  hay vi ph m t c l công xã nên b  b t làm nô t . Nô t ỳ

ụ ị ủ ế ư ả ấ cũng tham gia s n xu t nh ng ch  y u là ph c d ch trong các gia đình quý

ự ữ ệ ồ ạ ổ ế ở ấ ọ ộ t c. Th c ch t h  là nh ng nô l gia đình t n t i ph  bi n ộ  xã h i ph ươ   ng

ơ ở ủ ả ự ế ế ấ ọ ớ đông. H  không tr c ti p là c  s  c a s n xu t mà gián ti p v i tính cách là

ộ ố m t nhân t trong gia đình.

ự ự ượ ọ ị ầ ả ấ ớ Nông dân công xã t do là l c l ng s n xu t chính, h  b  t ng l p quý

ộ ể ạ ặ ố ị ộ t c   bóc   l ủ   t   thông   qua   c ng   n p   hay   lao   d ch.   Tuy   nhiên   đ c   đi m   c a

ươ ứ ả ề ộ ở ữ ấ ấ ẫ ộ ph ả   ng th c s n xu t châu Á ( s  h u công c ng v  ru ng đ t ) v n b o

ề ự ị ộ ớ ự ả đ m cho công xã có quy n t tr  r ng l n và các thành viên t ủ  do c a công

ộ ố ươ ố ổ ị ự ị ệ xã có cu c s ng t ng đ i  n đ nh, t do, không b  nô l ư  hóa ( nh  trong xã

ệ ị ụ ế ộ h i CHNL). Trong khi đó ở ươ  ph ng tây nô l b  xem là “công c  bi t nói”.

ễ ệ ẫ ắ ộ +  Mâu thu n trong xã h i di n ra không quá sâu s c, quan h  bóc l ộ   t

ộ ễ ướ ạ ệ ưở ị và b  bóc l t di n ra d i d ng nô l gia tr ng.

8

ệ ồ ạ ủ ớ ự ị ạ Vi c t n t i lâu dài c a công xã nông thôn v i tính t tr  cao đã h n ch ế

ướ ệ ộ ệ ứ xu h ng nô l hóa và nông nô hóa trong xã h i Vi t Nam. Hình th c bóc l ộ   t

ế ộ ứ ủ ạ ầ ố ị ị ự ố c ng n p hay lao d ch dù có ch a đ ng m m m ng c a ch  đ  nô d ch

ủ ữ ư ể ệ nh ng không th  coi nh ng thành viên c a công xã nông thôn là nô l hay

ớ ỳ ố ượ ế ụ ụ ỏ ầ nông nô. T ng l p nô t ỉ  ( gia nô ) ch  chi m s  l ng nh  và ph c v  trong

ứ ư ự ượ ộ ở ủ ả ấ các gia đình quý t c ch  ch a tr  thành l c l ộ   ng s n xu t chính c a xã h i,

ữ ẫ ộ ỳ ộ ỉ mâu thu n gi a quý t c và nô t ấ  không mang tính ch t xã h i mà ch  trong

ạ ph m vi gia đình.

ễ ạ ẫ ộ Tóm l ộ   i, ạ phân hóa xã h i di n ra ch m ch p, mâu thu n trong xã h i ậ

ồ ạ ệ ắ ớ ả không quá sâu s c cùng v i vi c công xã nông thôn t n t ả   i lâu dài đ m b o

ữ ự ệ ề ế ấ ố ộ ồ duy trì s  đoàn k t, th ng nh t trong c ng đ ng. Đó là nh ng đi u ki n c ơ

ẩ ớ ả b n thúc đ y quá trình s m hình thành DTVN

ể ừ ế ỉ ệ ướ ờ ỳ ế ­ K  t th  k  X Vi t Nam b c vào th i k  phong ki n hóa, ch  đ ế ộ

ế ủ ộ ươ ớ ươ phong ki n c a “xã h i ph ng Đông” khác v i ph ng Tây:

ừ ế ỷ ứ ắ ộ ệ T  th  k  th  X, sau ngót 1000 năm b c thu c, Vi ụ   t Nam khôi ph c

ề ộ ậ ự ủ ộ ướ ướ ờ ỳ ế quy n đ c l p t ch , xã h i n c ta b c vào th i k  phong ki n hóa v i s ớ ự

ướ ươ ứ ả ế ộ ấ ừ t ng b ậ c xác l p ph ế ng th c s n xu t phong ki n. Tuy nhiên ch  đ  phong

ế ệ ữ ể ệ ế ộ ể ế ớ ki n Vi t Nam có nh ng đi m khác bi t so v i ch  đ  phong ki n đi n hình

ươ ể ki u ph ụ ể ng Tây, c  th :

ồ ạ ổ ế ữ ề + Công xã nông thôn t n t i ph  bi n, b n v ng, có quy n t ề ự ị ấ    tr  r t

ở ữ ầ ấ ộ ậ   ế ớ l n; công xã nông thôn s  h u h u h t ru ng đ t, nông dân công xã nh n

ế ầ ấ ộ ộ ộ ướ m t ph n ru ng đ t công và n p tô thu  cho nhà n c.

ế ộ ư ữ ố ớ ư ệ ả ổ ế ư ấ ộ Ch  đ  t h u đ i v i t ấ ẫ    li u s n xu t ch a ph  bi n, ru ng đ t v n

ộ ướ ở ữ ố ế là ru ng công, nhà n c có vai trò s  h u t i cao và gián ti p; làng xã s ở

ấ ươ ự ế ấ ị ệ ề ố ư ữ h u tr c ti p nh ng có tính ch t t ng đ i (trong đi u ki n nh t đ nh, nhà

ướ ề ấ ấ ủ ể ấ ộ ạ n c có quy n l y ru ng đ t c a làng xã đ  ban c p cho quan l i ). Làng

ế ộ ấ ướ ở xã phân cho dân đinh cày c y và thu tô thu  n p cho nhà n c ( đây làng

ườ ữ ế ỉ xã đóng vai trò trung gian ) ng ộ   ề i nông dân ch  có quy n chi m h u và m t

9

ạ ố ớ ề ử ụ ứ ề ầ ấ ộ ị ph n quy n s  d ng ch  không có quy n đ nh đo t đ i v i ru ng đ t. Bên

ồ ạ ộ ố ộ ạ c nh đó còn t n t ố i ru ng qu c kh , ru ng nhà chùa.

ừ ế ỷ

ơ

ươ

ế ớ

ứ ả

ờ T  th  k  XV ( th i Lê s  ) tr  đi, ph

ng th c s n xu t phong ki n v i m i quan h

ế ươ

ứ ả

ị đ a ch  ­ tá đi n  d n thay th  ph

ng th c s n xu t châu Á v i m i quan h  nhà n

ướ   c –

ề ộ

ấ ủ

ướ

nông dân công xã. Các chính sách v  ru ng đ t c a nhà n

ế ộ ở ữ   c đã kh ng đ nh ch  đ  s  h u

ấ ế ề ộ phong ki n v  ru ng đ t

ế ề ư ệ ấ ấ ỷ ọ ị + Kinh t đi n trang, thái  p có xu t hi n nh ng t ỏ  tr ng nh  và ch u

ẽ ủ ề ả ặ ự s  qu n lý, phân phong ch t ch  c a tri u đình; hoàn toàn không mang tính

ươ ứ ể cát c  ki u ph ng tây.

ở ữ ư ượ ướ ư ừ ậ S  h u t ề ấ  nhân v  đ t đai đ c nhà n c th a nh n nh ng quy n s ề ở

ở ữ ủ ế ề ề ạ ị ỉ ữ ư h u t ở ữ    nhân b  quy n s  h u c a nhà vua h n ch . Ch  có quy n s  h u

ệ ố ế ộ ấ ầ ớ ờ ụ ủ c a nhà vua m i là tuy t đ i. Ví d  ch  đ  thái  p th i Tr n, nhà n ướ   c

ạ ươ ư ề ẫ ầ ộ phong cho quan l i, v ng h u m t vài làng xã nh ng v n có quy n thu l ạ   i,

ấ ủ ủ ấ ỉ con cháu không đ ượ ưở c h ề   ng thái  p c a ông cha. Ch  thái  p ch  có quy n

ủ ấ ạ ộ ư ữ thu tô c a làng xã đó. Xét ch cùng thái  p không thu c ph m trù t ộ    h u m t

ướ ề ở ữ ố ẫ ề cách hoàn toàn, nhà n c v n có quy n s  h u t ấ i cao, khác r t nhi u so

ị ươ ệ ố ề ơ ớ v i các lãnh đ a ph ng tây, n i các lãnh chúa có quy n tuy t đ i trong lãnh

ị ủ đ a c a mình.

ướ ế ươ ờ ớ ề ậ + Nhà n c phong ki n trung ng t p quy n ra đ i s m, đ ượ ổ ứ    ch c c t

ộ ệ ố ẽ ừ ặ ươ ươ ề thành m t h  th ng ch t ch  t trung ế ị ng đ n đ a ph ạ   ng. Tri u đình mà đ i

ủ ở ữ ố ề ộ ế ệ ấ ằ ộ di n là vua là ch  s  h u t i cao v  ru ng đ t, bóc l t làng xã b ng tô thu  và

ị lao d ch.

ướ ế ươ ề ậ Nhà n c phong ki n trung ừ   ờ ớ ng t p quy n ra đ i s m (nhà Ngô ) t ng

ướ ượ ở ộ ủ ể ố ơ b c   đ c   c ng   c   và   phát   tri n,   hình   thành   và   m   r ng   các   c   quan

ể ả ộ ướ ượ ổ ứ ặ chuyên trách đ  qu n lý xã h i. ộ B  máy nhà n ch c ch t ch c đ c t ẽ

ấ ừ ố ươ ươ th ng nh t t trung ế ị ng đ n đ a ph ng.

ườ ắ ề ự ậ ọ ọ ư Vua là ng i n m tr n m i quy n l c ( l p pháp, hành pháp, t pháp)

ủ ở ữ ố ả ầ ề ấ ả ướ ộ và c  th n quy n. Là ch  s  h u t i cao ru ng đ t c  n c. Tuy nhiên tính

ư ở ề ấ ạ ướ ch t chuyên quy n không m nh nh các n ừ c khác, vua v a là hoàng đ ế

10

ướ ủ ừ ủ ộ ờ ồ ủ c a nhà n ủ ả ộ c quân ch , v a là th  lĩnh c a c  c ng đ ng dân t c ( th i Lý,

ệ ủ ừ ự ế ầ ậ ạ ấ ố ị ừ   Tr n vua còn tr c ti p ra tr n ), v a là đ i di n c a giai c p th ng tr  v a

ườ ủ ố là “ ng i cha c a s  đông công xã (Mác)”

ề ở ữ ố ề ộ ề ế ấ Vua có quy n s  h u t ặ   i cao v  ru ng đ t, có toàn quy n thu thu  ho c

ấ ấ ộ ề phong c p đ t đai (ru ng thác đao), ng ườ ượ i đ c phong không có quy n mua

ướ ộ ế ị ổ bán, trao đ i. Nhà n c bóc l t nông dân làng xã thông qua tô thu  và lao d ch.

ư ậ ế ộ ế ệ ể ặ ớ Nh  v y ch  đ  phong ki n Vi t Nam v i các đ c đi m trên đã không

ư ở ứ ươ ầ ườ ạ ư ế đ a đ n tình tr ng cát c  nh ph ng tây. Nó góp ph n tăng c ng tính

ổ ề ế ộ ố ế ộ ấ ề ế ằ ố ồ ộ   th ng nh t v  lãnh th , v  ch  đ  kinh t … nh m c  k t c ng đ ng dân t c

ặ ơ ề b n ch t h n.

ế ộ ướ ữ ế ả ệ và ch  đ ế ộ Tóm l iạ : N c ta không tr i qua ch  đ  chi m h u nô l

ể ươ ế ộ ề ư ả ế phong ki n ki u ph ng Tây, các hình thái kinh t ­ xã h i ti n t b n ch ủ

ở ệ ữ ể ặ ệ ữ nghĩa Vi t Nam có nh ng đ c đi m khác bi ả   t, không nh ng không c n

ệ ộ ở ạ ứ ự ệ ề tr  quan h  dân t c mà trái l ữ i còn ch a đ ng nh ng đi u ki n thu n l ậ ợ   i

ẩ ự ế ư ệ ộ ộ ồ ố   cho quan h  dân t c và thúc đ y s  liên k t c  dân trong c ng đ ng qu c

gia.

ầ ủ ộ ấ ụ ể b. Yêu c u c a cu c đ u tranh chinh ph c thiên nhiên, phát tri n nông

ệ ướ ồ nghi p tr ng lúa n c.

ậ ị ị ệ ớ ạ ­ V  trí đ a lí, khí h u nhi t đ i gió mùa, thiên nhiên đa d ng phong

ậ ợ ừ ừ ứ phú v a thu n l i, v a khó khăn thách th c.

ệ ự ằ ệ ớ ư ẩ Vi t nam n m trong khu v c nhi ề   t đ i gió mùa, nóng  m, m a nhi u

ậ ợ ệ ồ ướ thu n l i cho nông nghi p tr ng lúa n c.

ướ ề ằ ạ ụ ả N c ta n m trong vùng có nhi u thiên tai, h n hán, lũ l ằ   t x y ra h ng

năm.

ố ệ ớ ẩ ả Sinh s ng trên vùng nhi t đ i gió mùa nóng  m, hoàn c nh thiên nhiên

ắ ệ ườ ệ ừ ả ự ệ ự ứ kh c nghi t ng i Vi t v a ph i t rèn luy n, t ả ợ   ừ  thích  ng, v a ph i h p

ự ể ể ầ ả ấ ộ ố ệ   qu n, d a vào nhau đ  lao đ ng s n xu t, đ  ch ng thiên tai. Câu chuy n

ừ ể ạ ơ ố L c Long Quân và Âu C  cùng các con chia nhau xu ng bi n, lên r ng đ ể

11

ờ ố ẩ ờ ố ứ ộ ự khai kh n, xây d ng đ i s ng kinh t ế ổ , t ch c đ i s ng xã h i hình thành

ế ế ề ố ộ qu c gia dân t c. Truy n thuy t đó nói lên ý chí và quy t tâm chinh ph c t ụ ự

ủ ộ ồ ườ ệ ế ơ ủ ề nhiên c a c ng đ ng ng i Vi t. Truy n thuy t S n Tinh – Th y Tinh là

ị ủ ủ ể ằ ả ố ự s  phát tri n cao c a ý chí, b n lĩnh nh m tr  th y, ch ng thiên tai, phát

ể ế ệ tri n kinh t nông nghi p.

ể ồ ướ ả ợ ứ ố ụ ạ ­ Đ  tr ng lúa n c ph i h p s c ch ng l ỏ   t bão, h n hán đòi h i

ề ự ậ ệ ủ ự ủ ả ủ ph i có s  can thi p c a quy n l c t p trung c a chính ph .

ệ ằ ở ự ộ + Vi t Nam n m ể    khu v c Đông Nam Á, là m t trong cái nôi phát tri n

ệ ướ ớ ế ớ nông nghi p lúa n c s m trên th  gi i.

ữ ề ớ ộ Cùng v i mi n nam Trung Hoa, Đông Nam Á là m t trong nh ng cái

ệ ể ướ ớ ế ớ ở nôi phát tri n nông nghi p lúa n c s m trên th  gi i vì ữ    đây có nh ng

ệ ự ề ậ ợ ể ủ ự ướ đi u ki n t nhiên thu n l i cho s  phát tri n c a cây lúa n c

ượ

ư ằ

­ L

ớ ng m a h ng năm l n: 2000 – 2500 mm

ờ ỳ

ưở

­ Th i k  tăng tr

ng c n : 125mm/ tháng

ề ắ

ờ ỳ

ạ ­ Th i k  thu ho ch có nhi u n ng

ệ ộ

ườ

­ Nhi

t đ  môi tr

ợ ng thích h p: 21­ 27 oC

ề ồ

ư ự

ườ

­ Nhi u đ ng b ng r ng l n quanh l u v c các con sông l n ( sông H ng, Mê Kong, Tr ứ

ng Giang )… ướ

ổ ọ ệ ệ ả ồ Tài li u kh o c  h c đã ch ng minh: Nông nghi p tr ng lúa n c đã

ấ ấ ừ ờ ộ ạ ả th y có d u tích t th i văn hóa Hòa Bình cách đây kho ng m t v n năm,

ả ấ ổ ớ ướ ự ổ ấ các nhà kh o c  tìm th y trong l p đ t bên d ữ   ả i khu v c kh o c  nh ng

ệ ạ ả ạ ồ   ạ h t thóc hóa th ch có niên đ i kho ng 9260 – 7620 năm. Nông nghi p tr ng

ướ ế ế ủ ế ờ ồ ớ lúa n ị c chi m v  trí kinh t ả    ch  y u vào th i đ  đá m i cách đây kho ng

ạ 5­6 ngàn năm ( văn hóa H  Long, văn hóa Bàu Tró…).

ế ươ ệ ộ ề ế ờ ỳ + Đ n th i k  Hùng V ng Vi t Nam đã có m t n n kinh t nông

ệ ướ ể ồ nghi p tr ng lúa n c khá phát tri n.

ể ủ ề ự ế ệ ể ệ S  phát tri n c a n n kinh t nông nghi p lúa n ướ ượ c đ c th  hi n thông

ế ố ơ ả ụ ụ ụ ướ qua hai y u t c  b n đó là: nông c  ph c v  cho canh tác lúa n ệ ố   c và h  th ng

ủ ợ th y l i.

ờ ỳ

ươ

ế

ướ

Kh ng đ nh th i k  Hùng v

ộ ề ng có m t n n kinh t

nông nghi p tr ng lúa n

c phát

ể tri n vì:

12

ấ ố ượ

ưỡ

ả ổ ọ ụ: trong di ch  kh o c  h c đã tìm th y s  l

ng l n các l

ố   i cày, cu c,

V  nông c

ố ượ

ơ

ướ

li m thu c các n n văn hóa Đ ng Đ u, Gò Mun, Đông S n, s  l

ng trên d

i 200

ế ớ

chi c v i nhi u hình d ng khác nhau. Nh ng di c t hóa th ch trâu, bò nhà tìm th y trong

ặ ố

ơ

ỏ ư

ắ di tích văn hóa Đông S n, hình bò kh c h a trên m t tr ng đ ng ch ng t

ờ    c  dân th i

ươ

ử ụ

Hùng v

ng đã s  d ng trâu bò làm s c kéo trong nông nghi p.

ườ

ế ế

ủ ợ ố ớ

ề ủ ợ : ng

ờ ỳ i dân th i k  này đã bi

t đ n vai trò c a th y l

i đ i v i nông

V  th y l

i

ướ

ủ ợ

ả ủ ướ ể

ưở

ồ nghi p tr ng lúa n

c. Th y l

ể ả i chính là đ  đ m b o đ  n

c đ  cây lúa sinh tr

ng và

ủ ợ

ế

ư ạ ế ậ

không b  ng p úng. D u v t các công trình th y l

i còn l u l

i đ n t n ngày nay nh

ư

ủ ợ ằ

công trình th y l

i b ng đá

Do Linh, Qu ng Tr  và đ c bi

ủ   t là nh ng công trình th y

ế

ế

ế

ợ ậ l

i b c thang ( gi ng Kình, gi ng Bà, gi ng Ông )

ả    quanh núi C n Tiên, Vũng Đào, B o

ơ

ườ

S n thu c làng An Nha ( Gio An, Gio Linh, Qu ng Tr  ). Ban đ u ng

i ta tr ng lúa theo

ọ ế ắ

ế ỷ th y tri u lên xu ng (th  k  VII tr.CN ) sau đó h  bi

t đ p đê gi

ữ ướ  n

ộ   c trong ru ng

ế

ạ ủ

( b ng ch ng v t tích đo n đê còn sót l

i c a thành C  Loa có niên đ i kho ng 200

ộ ắ

ế ơ

ị ủ ủ   tr.CN). Truy n thuy t S n Tinh – Th y Tinh đã ph n ánh công cu c đ p đê tr  th y c a

ư c  dân Vi

ệ ổ t c .

ề ế ệ ồ ướ ế ự ể N n kinh t nông nghi p tr ng lúa n ờ   ư c phát tri n đ a đ n s  ra đ i

ộ ờ ố ổ ế ộ ề ồ ậ   ủ ề c a n n văn minh sông H ng n i ti ng. Toàn b  đ i s ng xã h i đ u v n

ề ả ệ ồ ưỡ hành trên n n t ng nông nghi p tr ng lúa n ướ ừ c t tôn giáo, tín ng ng,

ố ố ế ố ụ ậ phong t c t p quán, l ễ ế  t ộ t, h i hè, l i s ng, n p s ng.

ưỡ

ờ ầ

ư

Tôn giáo, tín ng

ng: th  th n đ t, th n tr i, mây, m a, s m, sét…các th n thiên

nhiên

ụ ậ

ư

ạ ộ Phong t c, t p quán: g n v i các ho t đ ng nông nghi p, bánh ch ng,bánh giày

ễ ế

ễ ị

L , t

t: vào th i gian nông nhàn, l

t ch đi n.

ố ố

L i s ng: tr ng tĩnh, tr ng tình, tr ng hòa, c u mong s  yên  n…

ế

T c ng  ca dao: liên quan đ n nông nghi p.

ệ ề ắ ệ ả ườ Đi u ki n thiên nhiên kh c nghi t nên thiên tai x y ra th ng xuyên. Vì

ế ề ệ ướ ặ ị ủ ủ ợ ế ứ ầ th  n n nông nghi p lúa n c đ t ra yêu c u tr  th y và th y l i h t s c to

ằ ướ ụ ư ụ ệ ả ấ ớ l n nh m t i tiêu, ph c v  cho s n xu t nông nghi p ( nh  phân tích

ể ấ ư ầ ớ ố ả ợ trên ). C  dân Văn Lang s m  ph i h p qu n  đ  đ u tranh ch ng thiên

ắ ỳ nhiên. Cha ông ta đã làm nên k  tích trong đ p đê, ngăn lũ, khai hoang…

ế ụ ị ủ ể ấ ộ ướ ẩ Công cu c tr  th y và khai kh n đ t đai ti p t c phát tri n d ề   i các tri u

13

ư ế ạ ắ ề ạ đ i phong ki n sau này nh : Cao Bi n đ p đê quanh thành Đ i La dài 2125

ượ ể ướ tr ng đ  ngăn n c sông ( Đào Duy Anh ). 1209 Lý Thánh Tông cho đào

ở ở ị ượ ạ sông Nan Nhãi Thanh Hóa, Kinh thành sông Tô L ch đ ề   c n o vét nhi u

ể ư ướ ắ ầ ơ ầ l n đ  l u thông n c, Lý Nhân Tông đ p đê C  xá, Tr n Thái Tông cho

ứ ặ ờ ị ắ đ p hai b  đê sông Nh  Hà, Lê Thánh Tông đ t ch c quan hà đê chánh / phó

ề ứ ể s  đ  trông coi đê đi u.

ố ớ ồ ệ ể ả ấ Đ i v i đ ng bào vùng cao, đ  duy trì s n xu t nông nghi p, dù canh

ố ố ẫ ỏ ươ ậ tác theo l ủ i “ đao canh h a ch ng” (đ t r y làm n ủ ng) hay th y n u ( làm

ướ ả ợ ứ ữ ầ ằ ỏ ộ ru ng n ả   c b ng trâu qu n) cũng đòi h i ph i h p s c gi a các làng b n,

ươ ư ầ ồ ộ ẫ   các thành ph n dân c  trong khai phá đ ng ru ng, làm “ m ng phai” d n

n c.ướ

ể ế ị ủ ủ ợ ự ộ Đ  ti n hành công cu c tr  th y, xây d ng các công trình th y l ỏ   i đòi h i

ứ ề ạ ả ả ồ ộ ườ ế ph i có s c m nh c ng đ ng, ph i có nhi u ng ứ ồ   i đoàn k t chung s c đ ng

ứ ấ ạ ớ ớ ộ ồ ỉ ể ế   lòng đ u tranh v i thiên nhiên. Ch  có s c m nh c ng đ ng m i có th  ti n

ả ạ ụ ượ ự hành c i t o và chinh ph c đ ủ   c thiên nhiên, xây d ng các công trình th y

i…ợ l

ề ể ạ ộ ườ ổ ứ ạ ộ ể Bên c nh đó đ  có th  huy đ ng nhi u ng ch c các ho t đ ng tr i, t ị

ủ ợ ủ ề ự ậ ủ ự ệ ả ướ th y, th y l i ph i có s  can thi p quy n l c t p trung c a nhà n c, lúc

ướ ườ ứ ộ ổ ứ ế này nhà n c là ng i đ ng ra huy đ ng, t ch c nhân dân ti n hành công

ủ ợ ằ ặ ưỡ ệ ộ ộ ị ủ cu c tr  th y, th y l i b ng các bi n pháp đ ng viên ho c c ả   ế ng ch . Ph i

ự ộ ướ ậ ệ ượ ự ề ạ ớ ệ ủ có s  can thi p c a m t nhà n c t p quy n m nh thì m i th c hi n đ c.

ụ ấ ộ ư ậ : công cu c đ u tranh chinh ph c thiên nhiên, làm th y l ủ ợ   i, Nh  v y

ệ ể ướ ầ ố ề ặ ạ phát tri n nông nghi p lúa n ệ   c đã đ t ra yêu c u s ng còn t o đi u ki n

ể ố ế ư ề ầ khách quan đ  c  k t các làng xã, vùng mi n, các thành ph n dân c  trong

ấ ướ ự ủ ả ố ố ồ ộ c ng đ ng qu c gia th ng nh t d ề i s  qu n lý, đi u hành c a nhà n ướ   c

ươ ị ủ ủ ợ ề ậ ạ ầ trung ư ế ng t p quy n m nh. Và nh  th  yêu c u tr  th y và th y l ạ   i đã t o

ậ ợ ề ẩ ộ ệ ệ đi u ki n thu n l i thúc đ y quá trình hình thành dân t c Vi t Nam.

ả ệ ộ ậ ố ạ ầ ộ c. Yêu c u ch ng ngo i xâm b o v  đ c l p dân t c

14

ặ ể ủ ố ố ạ ả ­ Ch ng ngo i xâm không ph i là đ c đi m riêng c a qu c gia nào

ố ớ ư ệ ườ ơ nh ng đ i v i Vi t Nam nó mang tính th ấ ng xuyên và c p bách h n.

ặ ị ệ ế ượ ề ố ị ể + Do đ c đi m đ a lý, Vi t Nam là qu c gia có v  trí chi n l c v  kinh

ế ự ở ự ề ồ ờ t ị , chính tr , quân s khu v c Đông Nam Á, đ ng th i có nhi u tài nguyên

ừ ể ả ấ ườ khoáng s n phong phú, nh t là tài nguyên r ng và bi n. do đó th ng xuyên

ượ ị ẻ b  k  thù nhòm ngó và xâm l c.

ề ệ ằ ở ư ả ế: Vi t Nam n m ngã t hàng h i và hàng không qu c t ố ế V  kinh t

ố ế ế ả ọ ế ườ quan tr ng cùng các b n c ng và sân bay qu c t , các tuy n đ ộ ng b  và

ườ ậ ợ ắ ổ ươ đ ng s t xuyên Á thu n l i cho trao đ i hàng hóa, giao th ng buôn bán

ướ ớ v i các n c.

ề ị ệ ọ ị ượ ự: Vi ị t nam có v  trí đ a lý quan tr ng, đ c ví V  chính tr , Quân s

ư ể ể ằ ươ ư ừ ắ nh  ban công đ  nhìn ra bi n đông, n m trên đ ng giao l u t ố    b c xu ng

ừ ừ ấ ề ẻ ả ườ ệ nam, t đông sang tây, t ể  đ t li n ra bi n c . K  thù th ng coi Vi t Nam

ự ụ ự ụ ệ ế ạ ạ ằ là m c tiêu đánh chi m t o bàn đ p nh m th c hi n m c đích quân s  và ý

ị ồ đ  chính tr .

ỏ ẹ ư ệ ả ấ Tuy di n tích nh  h p nh ng tài nguyên khoáng s n phong phú, nh t là

ể . ừ tài nguyên r ng và bi n

ế ự ủ ụ ế ệ ậ ế   Do v y Vi t Nam luôn là m c tiêu xâm chi m c a các th  l c hi u

chi n.ế

ệ ạ ở ạ ế ổ ồ + Vi t Nam l ộ ế  c nh bên m t đ  ch  kh ng l i ạ , hùng m nh ( Trung

ướ ạ Hoa ) luôn có t ư ưở  t ng bành tr ố ng Đ i Hán xu ng Đông Nam Á.

ừ ế ờ ướ ườ ả ặ ố T  khi ra đ i cho đ n nay n c ta th ạ   ng xuyên ph i ch ng gi c ngo i

ả ươ ữ ẻ ầ ạ ạ ấ ớ ơ xâm, ph i đ ộ   ng đ u v i nh ng k  thù hung b o m nh h n mình g p b i.

ử ố ặ ạ ầ ổ ị ệ ủ L ch s  ch ng gi c ngo i xâm c a nhân dân ta đ y gian kh  và ác li t.

ờ ỳ ễ ặ ạ ấ ộ ố Th i k  các vua Hùng cu c đ u tranh ch ng gi c ngo i xâm đã di n ra

ệ ượ ề ề ả gay go ác li ề t. Đi u đó đ ạ   c ph n ánh qua các huy n tích, huy n tho i

ứ ặ ề ặ ặ ặ ặ ố ồ ỷ ch ng nh u th  gi c: gi c Ân, gi c Xích qu , gi c Man, gi c H  tôn. Qua

15

ả ổ ơ ố ế ế ạ ỉ các di ch  kh o c  giai đo n Gò Mun, Đông S n s  vũ khí chi m đ n 50% di

ượ ậ v t tìm đ c.

ế ỷ ừ ế ệ ả ươ T  179 tr.CN kéo dài đ n th  k  XVIII, Vi t Nam luôn ph i đ ầ   ng đ u

ữ ư ộ ượ ủ ề ạ ớ v i nh ng âm m u và hành đ ng xâm l ế   c c a các tri u đ i phong ki n

ộ ể Trung Hoa. Chúng ta có các cu c kháng gi ữ ướ  n ươ   ư c tiêu bi u nh : An D ng

ờ ề ươ ầ ặ ầ ố ố ố ố   V ng ch ng quân T n, ch ng gi c T ng th i ti n Lê, Lý; nhà Tr n ch ng

ặ Gi c Nguyên…

ả ấ ự ừ ế ế ố ộ T  1858 d n 1975 dân t c ta liên ti p ph i đ u tranh ch ng th c dân

ế ố ỹ ậ Pháp, phát xít Nh t, đ  qu c M .

ả ế ử ậ ộ ị ế ỷ L ch s  ghi nh n trong vòng 22 th  k  dân t c ta đã ph i ti n hành 15

ế ộ ộ ậ ộ ơ ở cu c kháng chi n gi ữ ướ  n ớ   c và h n 100 cu c kh i nghĩa dành đ c l p v i

ế ỷ ử ế ế ạ ố ờ ờ ị th i gian ch ng ngo i xâm lên đ n 12 th  k , chi m quá n a th i gian l ch

s .ử

ướ ậ ệ ợ ầ ­ Tr c v n m nh chung, l ộ   i ích chung, các thành ph n dân t c

ệ ả ệ ổ ố ớ ế ả ạ ặ Vi t Nam s m ph i đoàn k t ch ng gi c ngo i xâm, b o v  lãnh th …

ộ ạ ố ế ế ề ầ ặ ề   đi u đó đ t ra yêu c u khách quan c  k t và đoàn k t dân t c, t o đi u

ậ ợ ệ ộ ệ ể ki n thu n l i cho quan h  dân t c phát tri n.

ỉ ố ớ ấ ướ ứ ẻ ố ị K  thù áp b c th ng tr  không ch  đ i v i đ t n ồ   ả ộ c mà c  c ng đ ng

ộ ừ ỗ ườ ướ ấ các dân t c, t ng gia đình, m i cá nhân con ng i. N c m t thì nhà tan. Vì

ể ế ế ẻ ấ ắ ấ ạ ớ ộ ơ ộ   ậ v y đ  chi n đ u và chi n th ng k  thù l n m nh h n ta g p b i, dân t c

ủ ả ứ ứ ả ạ ạ ộ ổ ộ ợ ủ   ta ph i huy đ ng s c m nh c a c  dân t c. Đó là s c m nh t ng h p c a

ế ố ề ộ ố ơ ả nhi u y u t ế  trong đó đoàn k t là m t nhân t c  b n.

ướ ậ ệ ợ ầ ộ ệ Tr c v n m nh chung, l i ích chung các thành ph n dân t c Vi t Nam

ứ ẽ ế ả ặ ồ ươ ợ ớ s m ph i đoàn k t ch t ch , chung s c đ ng lòng, t ng tr nhau trong

ế ấ ặ ố ố ộ ộ ữ m t qu c gia th ng nh t. Qua các cu c kháng chi n đánh gi c, gi làng,

ế ề ố ộ ượ ế ừ gi ữ ướ  n c truy n th ng đoàn k t dân t c đ c hun đúc, k  th a và phát

ậ ợ ệ ể ạ ự ố ế ộ ữ ộ ề tri n, t o đi u ki n thu n l ồ i cho s  c  k t c ng đ ng, m t trong nh ng c ơ

ể ộ ở s  khách quan đ  hình thành dân t c.

16

ầ ộ ế ấ ườ ủ ộ ư ệ d. K t c u thành ph n t c ng ồ i c a c ng đ ng c  dân Vi t Nam

ị ệ ơ ụ ư ủ ị ­ Do v  trí đ a lý mà Vi t Nam là n i sinh thành, t ề ộ    c  c a nhi u t c

ng i.ườ

ố ệ ả ướ ố ệ ộ ườ Theo s  li u th ng kê, c  n c ta hi n nay có 54 t c ng i, trong s ố

ữ ể ả ấ ộ ố ệ đó có nh ng dân t c v n sinh ra và phat tri n trên m nh đ t Vi t Nam, có

ộ ừ ơ ầ ượ ữ ướ ị ướ nh ng dân t c t n i khác l n l ư ế t di c  đ n n c ta. Do v  trí n c ta dao

ế ứ ậ ợ ộ ở ướ ư l u h t s c thu n l ề i nên nhi u dân t c các n ề   c xung quanh vì nhi u

ư ừ ắ ố ừ ừ nguyên nhân đã di c  t b c xu ng, t nam lên, t tây sang.

ồ ố ử ờ ề ặ ả ị ­ M c dù khác nhau v  ngu n g c, hoàn c nh l ch s  và th i gian

ụ ở ệ ế ộ ư ử ộ ề ị sinh t Vi ệ   t Nam, nh ng do các bi n đ ng l ch s ­ xã h i, đi u ki n

ộ ư ẽ ố s ng nên các t c ng ườ ướ i n c ta không c  trú riêng r , không có lãnh th ổ

ườ ộ ư ẽ ầ ộ t c ng ộ ơ   i riêng. Các thành ph n dân t c c  trú xen k  trong cùng m t đ n

ị v  hành chính.

ộ ướ ẽ ố Nhìn chung, các dân t c n c ta s ng xen k  nhau, không có lãnh th ổ

ệ ư ộ ố ướ ế ớ ủ ị ườ riêng bi t nh  m t s  n c trên th  gi ư i. Đ a bàn c  trú c a ng i kinh

ủ ế ở ồ ằ ộ ườ ủ ế ư ch  y u đ ng b ng và trung du, các dân t c ít ng i ch  y u c  trú ở

ự ậ ể ề ố ộ mi n núi và vùng cao. Các dân t c thi u s  tuy có s  t p trung ở ộ ố   m t s

ữ ự ư ư ệ ẽ ớ vùng nh ng không c  trú thành nh ng khu v c riêng bi t mà xen k  v i các

ườ ệ ạ ả ộ ỉ dân t c khác trong ph m vi t nh, huy n, xã và b n, m ng.

ở ủ ạ ằ ố ơ ơ ườ VD: Cao B ng, L ng S n là n i sinh s ng c a ng i Tày, Thái, Nùng,

ế ả ị ườ ề ườ ơ ườ Mông, Qu ng Tr , Hu  có ng i Bru – Vân Ki u, ng i C  tu, ng i Tà Ôi sinh

s ngố

ộ ố ẽ ộ ư ự ờ ế ữ   ­ Cu c s ng xen k , c ng c  lâu đ i làm cho s  giao ti p ngôn ng ,

ố ề ẽ ạ ấ   giao thoa văn hóa m nh m , hình thành n n văn hóa chung th ng nh t

ậ ợ ể ớ ộ ề ệ là đi u ki n thu n l i đ  s m hình thành dân t c.

ộ ố ẽ ộ ờ ạ ư ề ệ ể ộ ườ Cu c s ng xen k , c ng c  lâu đ i t o đi u ki n đ  các t c ng i tăng

ế ợ ạ ầ ư ế ườ c ể ng hi u bi t, hòa h p và xích l ự i g n nhau, s  giao l u kinh t ­ văn hóa

ư ự ỗ ợ ệ ế ỡ ẫ ầ ố ữ   cũng nh  s  h  tr  giúp đ  l n nhau. Do s ng g n nhau, vi c k t hôn gi a

17

ữ ộ ộ ườ ổ ế nam n  thanh niên thu c các t c ng ộ   i khác nhau ngày càng ph  bi n. Cu c

ẽ ạ ậ ợ ể ệ ệ ộ ồ ố s ng xen k  t o ra tính c ng đ ng cao, là đi u ki n thu n l ế   i đ  đoàn k t,

ữ ộ ợ hòa h p gi a các dân t c anh em

ộ ề ẽ ộ ư ư ố ờ ấ   C  trú xen k , c ng c  lâu đ i hình thành m t n n văn hóa th ng nh t

ườ

ư

Tuy thu c các t c ng

i khác nhau nh ng th ng nh t vì:

ườ

ệ ớ

Có chung môi tr

ng s ng ( đi u ki n đ a lý nhi

t đ i, nóng  m…)

Chung v n m nh l ch s  ( chinh ph c thiên nhiên, ch ng gi c ngo i xâm )

trong đa d ng.ạ

ơ ở ộ ề ệ ề ấ ố ọ   Trên c  s  m t n n văn hóa chung th ng nh t là đi u ki n quan tr ng

ầ ộ ệ ể đ  góp ph n hình thành dân t c Vi t Nam.

ế ể ặ ẩ ộ Các đ c đi m trên đây đã liên k t, tác đ ng và thúc đ y nhanh chóng

ể ủ ộ ệ quá trình hình thành và phát tri n c a dân t c Vi t Nam.

ộ ể ệ 2. Quá trình hình thành và phát tri n dân t c Vi t Nam.

ệ ằ ươ ủ ườ ­ Vi t Nam n m trong cái nôi quê h ng c a loài ng i

ẩ ẩ ở ạ ấ ơ Trong các hang Th m Khuyên, Th m Hai L ng S n đã tìm th y răng

ớ ượ ầ ạ ớ ố ng ườ ượ i v ỏ n trong l p tr m tích màu đ  có hình d ng gi ng v i v n ng ườ   i

ắ B c Kinh

Ở ụ ệ ạ ọ ộ núi Đ , Thanh Hóa phát hi n hàng v n công c  lao đ ng thu c s  k ộ ơ ỳ

ủ ạ ơ ồ đ  đá cũ c a ng ườ ượ i v n cách đây h n 30 v n năm…

ế ở ạ ơ Ti p theo, hang Hùm( Yên Bái), hang Kéo Lèng ( L ng S n ) đã tìm

ấ ố ườ ệ ạ Ở th y   di   c t   ng i   hi n   đ i   Homo   Sapiens. ườ   núi   đá   Ng m   (   Thái

ệ ượ ụ ạ ộ Nguyên ), hang Nà Ngùn phát hi n đ ộ   c hàng v n công c  lao đ ng thu c

ủ ỳ ườ ệ ạ ậ h u k  đá cũ c a ng i hi n đ i.

ể ẳ ư ậ ị ườ ệ ủ ể ố ờ Nh  v y có th  kh ng đ nh ng i Vi ồ   t đã là ch  th  lâu đ i sinh s ng, t n

ổ ệ ể ạ t i và phát tri n trên lãnh th  Vi t nam.

ệ ề ồ ữ ộ ­ Vi t Nam là m t trong nh ng trung tâm phát sinh ngh  tr ng lúa

c.ướ n

18

ậ ỳ ồ ắ ướ ớ ụ ư Vào h u k  đ  đá m i, trên kh p n c ta đã t ớ   ộ ạ ồ  c  các b  l c tr ng lúa v i

ộ ế ồ ố ả ắ ị ươ trình đ  ch  tác đá và làm đ  g m tinh x o mang các s c thái đ a ph ng khác

nhau.

ệ ữ ộ ớ ư ậ Nh  v y, Vi t Nam cùng v i Đông Nam Á không nh ng là m t trung

ủ ế ườ ộ tâm ti n hóa c a loài ng ữ i mà còn là m t trong nh ng trung tâm phát minh

ồ ướ ệ ẳ ị ừ ầ ư ệ ra nông nghi p tr ng lúa n c. Vi c này đã kh ng đ nh ngay t đ u c  dân

ườ ệ ạ ộ ả ạ ấ ộ ồ ng i Vi t đã có tính c ng đ ng trong các ho t đ ng s n xu t, sinh ho t…

ể ủ ộ ạ ệ * Các giai đo n hình thành và phát tri n c a dân t c Vi t Nam

ề ề ầ ờ ỳ ữ ệ ạ ố   ấ ­ Th i k  Văn Lang – Âu L c: xu t hi n nh ng ti n đ  m m m ng

ấ ự ờ ủ ộ ộ ệ ủ c a quá trình dân t c, đánh d u s  ra đ i c a dân t c Vi t Nam ( trên

ề ả ệ ả ắ n m t ng b n s c văn hóa Vi ụ ể t Nam ). C  th :

ờ ỳ ứ ệ ế ả ướ + Th i k  Văn Lang: theo k t qu  nghiên c u hi n nay, nhà n c Văn

ế ỷ ủ ờ ướ Lang c a các vua Hùng ra đ i vào th  k  VII tr ộ   c công nguyên. Đó là m t

ể ậ ợ ướ ộ ạ ồ quá trình t p h p các b  l c r i chuy n hóa thành nhà n c.

ướ ủ ề ế ả Nhà n ể c Văn Lang là k t qu  phát tri n hàng nghìn năm c a n n văn

ồ ờ ơ ồ ỉ minh sông H ng mà đ nh cao là văn hóa Đông S n. Đ ng th i đây cũng là

ầ ộ ế ườ ạ ộ quá trình liên k t các thành ph n t c ng ố ư i thu c kh i c  dân L c Vi ệ   t

ộ ộ ạ ộ ồ ệ thành c ng đ ng b  t c L c Vi t.

ề ộ ổ ắ ộ ắ V  lãnh th : B c b , B c Trung b .

ề ế ứ ệ ồ ớ ướ V  kinh t : nông nghi p v i hình th c canh tác tr ng lúa n c là ph ổ

ế ườ ổ ờ ươ ữ ư ệ bi n. Ng i c  th i Hùng v ng là nh ng c  dân nông nghi p dùng cày.

ủ ệ ầ ồ ướ ư ớ Do yêu c u c a nông nghi p tr ng lúa n ả   c, c  dân Văn Lang s m ph i

ủ ợ ế ơ ủ ề ợ ứ ạ ị ủ h p s c l i tr  th y và làm th y l i. Truy n thuy t S n Tinh – Th y Tinh

ả ạ ụ ả ầ ộ ph n ánh công cu c chinh ph c và c i t o thiên nhiên đ y gian kh  c a c ổ ủ ư

ệ ạ dân L c Vi t.

ươ ự ấ ộ ờ Xã h i th i Hùng V ng đã có s  phân hóa giai c p. Tuy nhiên đây là xã

ấ ơ ỳ ủ ể ặ ộ ươ ộ h i có giai c p s  k  mang các đ c đi m c a “ xã h i ph ng đông”, trong xã

19

ầ ộ ỳ ự ế ộ ệ ớ ộ h i có 3 t ng l p: quí t c, nô t và nông dân công xã t do ( ch  đ  nô l gia

ưở tr ng).

ờ ạ ươ ề ạ ồ Th i đ i Hùng v ự ỡ   ng đã sáng t o ra n n văn minh sông H ng r c r ,

ớ ộ ườ ả ắ ộ ề cung v i nó là m t n n văn hóa t c ng ự   i giàu b n s c trên các lĩnh v c.

ướ ộ ộ ạ ệ ự ầ ạ ố Nhà n c Văn Lang – b  t c L c Vi ữ t đã t o d ng nh ng m m m ng và

ề ủ ơ ở ữ ề ướ ộ ti n đ  c a quá trình dân t c, làm c  s  cho nh ng b ộ   ể c phát tri n dân t c

ế ti p theo.

ế ỷ ứ ờ ỳ ạ ế ộ + Th i k  Âu L c: vào th  k  th  III tr.CN, do kinh t ể    xã h i phát tri n

ạ ạ ậ ọ ộ ườ ạ ệ ệ ợ và n n ngo i xâm đe d a; hai b  ph n ng i L c Vi t và Âu Vi ấ   t h p nh t

ướ ạ thành n c Âu L c.

ộ ữ ố ư ữ ử ậ ị ẫ L ch s  ghi nh n đã có nh ng mâu thu n, xung đ t gi a hai kh i c  dân Âu

ứ ệ ệ ạ ướ ọ ủ ạ ự ạ Vi t và L c Vi t. Tuy nhiên đ ng tr c đe d a c a n n ngo i xâm đã có s  gác

ẫ ể ố ấ ạ ằ ườ ố ộ ủ ứ ạ ỏ b  mâu thu n đ  th ng nh t l i nh m tăng c ồ   ng s c m nh c a kh i c ng đ ng

ườ ự ệ ướ ng ấ i Vi t trong đ u tranh d ng n c và gi ữ ướ  n c

ướ ạ ế ừ ơ ướ ể Nhà n c Âu L c k  th a và phát tri n cao h n n ổ ứ   c Văn Lang. T  ch c

ướ ẽ ơ ứ ặ ầ ướ ươ ươ ạ nhà n c ch t ch  h n. Đ ng đ u n ấ   c Âu L c là An D ng V ng. Đ t

ạ ướ ộ ả ướ ộ ướ ượ n c đ c chia thành các b  do L c t ng cai qu n, d i b  là các công xã

nông thôn.

ế ấ ố ộ ồ K t c u xã h i g m các thành t ướ : Nhà – Làng – N c ngày càng phát

ể ướ ặ tri n theo h ẽ ế ng liên k t ch t ch .

ạ ở ề ủ ề ể ạ N n văn hóa Âu L c vào giai đo n phát tri n cao c a n n văn hóa Đông

S nơ

ờ ỳ ắ ờ ỳ ọ ộ ấ   ­ Th i k  b c thu c ( 179 tr.CN – 938): th i k  này quan tr ng nh t

ố ồ ị ế là ch ng đ ng hóa và ti p thu các giá tr  văn hóa.

ừ ệ ướ ờ ỳ ắ ộ T  năm 179 tr.CN Vi t Nam b c vào th i k  ngàn năm b c thu c. Các

ề ạ ươ ắ ế ế ị ướ ơ tri u đ i ph ng b c k  ti p nhau cai tr  n ờ   ế ỷ c ta h n 10 th  k . Đây là th i

ử ắ ệ ấ ố ớ ứ ố ế ế ộ ỳ ị k  l ch s  kh c nghi ủ t nh t đ i v i s c s ng c a dân t c. Các đ  ch  trung

ộ ừ ừ ự ệ ưỡ ứ ằ hoa v a đô h  v a   th c hi n chính sách Hán hóa c ế   ng b c nh m bi n

20

ướ ệ ậ ườ ệ n ủ c ta thành qu n huy n c a chúng, hòng làm cho ng i Vi t ta hòa tan

ư ư ộ ồ ệ vào trong c ng đ ng Trung Hoa nh  các c  dân Bách Vi ư   t khác. Nh ng

ữ ẳ ộ ạ ế ch ng nh ng dân t c ta còn, văn hóa ta còn mà trái l i đã ti p thu các y u t ế ố

ạ ố ộ tinh hoa văn hóa ngo i bang làm giàu v n văn hóa dân t c.

ấ ữ ả ồ ố Cha ông ta đã kiên trì bám đ t gi ả ắ    làng, b o t n nòi gi ng và b n s c

ụ ấ ố ộ ổ ậ văn hóa. Nhân dân ta liên t c n i d y đ u tranh ch ng ách đô h  ph ươ   ng

ể ệ ờ ỳ ạ ộ ở ứ ộ   ắ b c. Hàng lo t các cu c kh i nghĩa trong th i k  này đã th  hi n ý th c đ c

ệ ủ ở ộ ậ ự ủ l p t ch  mãnh li ộ t c a dân t c ta. Qua các cu c kh i nghĩa đó, tình đoàn

ữ ư ượ ườ ế k t gi a các c  dân ngày càng đ c tăng c ng.

ờ ỳ ­ Th i k  phong ki n đ c l p t ế ộ ậ ự ủ  ch :

ờ ỳ ứ ế ạ ắ ằ ấ ắ   Chi n th ng B ch Đ ng năm 938 đã ch m d t th i k  ngàn năm b c

ộ ậ ự ủ ủ ở ộ ộ ỷ thu c, m  ra k  nguyên đ c l p t ch  c a dân t c.

ế ộ ề ề ạ ả ầ ế   Tr i qua các tri u đ i Đinh, ti n Lê, Lý, Tr n…ch  đ  phong ki n

ươ ề ừ ậ ủ ệ ậ ố trung ng t p quy n t ng b ướ ượ c đ ứ ị   c xác l p và c ng c . Vi c cát c  đ a

ươ ấ ượ ề ố ị ph ẹ ng nhanh chóng b  đánh d p. Tri u đình th ng nh t đ c các vùng

ươ ổ ề ở ộ biên c ng xa xôi và m  r ng lãnh th  v  phía nam.

ộ ướ ượ ổ ứ ừ ướ ượ ủ ố B  máy nhà n ch c và t ng b c đ c t c c ng c  thành m t h ộ ệ c đ

ẽ ừ ố ươ ươ ề ể ặ th ng ch t ch  t trung ế ị ng đ n đ a ph ể   ở ng. Tri u đình m  khoa thi đ  tuy n

ế ặ ẽ ọ ị ướ ch n nhân tài, đ nh quan ch  ch t ch . Nhà n ộ ậ ể ả   c ban hành các b  lu t đ  qu n

lý xã h i.ộ

ổ ố ừ ấ ướ ượ ở ộ ự ệ Lãnh th  th ng nh t và t ng b c đ c m  r ng, có s  phân bi t rõ

ướ ứ ề ố ổ ớ ràng v i các n ố   ộ c xung quanh. Ý th c dân t c v  lãnh th  qu c gia th ng

ấ ượ ể ệ ệ ắ ạ ả ồ ị nh t đ c th  hi n sâu s c qua vi c biên so n b n đ  và sách đ a lý đ ươ   ng

ứ ả ồ ủ ồ ủ ắ ờ ồ ư ị   th i.( Nam B c phân đ  c a nhà Lý, H ng Đ c b n đ  c a nhà Lê, d  đ a

ủ ễ chí c a Nguy n Trãi)

ầ ộ ữ ủ ề ườ V  ngôn ng : ữ   ngôn ng  c a các thành ph n t c ng ự ầ i có s  g n gũi

ế ệ ừ ế ệ ế ỷ ườ ả nhau. Ti ng Vi t tách ra t ti ng Vi t – M ng chung kho ng th  k  XI đã

21

ủ ả ữ ế ở ộ ệ ữ ớ tr  thành ngôn ng  chung c a c  dân t c. Ti ng Vi t cùng v i ch  Nôm tr ở

ữ ọ ờ thành ngôn ng  văn h c vi ế ươ t đ ng th i.

ề ế ả ố ừ ờ V  văn hóa: ti p n i dòng ch y văn hóa t ạ    th i Văn Lang – Âu L c,

ượ ờ ỳ ắ ồ ắ ờ ỳ ộ đ ể ấ ự   c b i đ p qua th i k  B c thu c, văn hóa th i k  này phát tri n r t r c

ự ự ệ ề ậ ọ ỡ ạ ượ r , đ t đ ề   c nhi u thành t u trên các lĩnh v c văn h c, ngh  thu t…N n

ạ ệ ộ ề ấ ạ văn hóa Đ i Vi ố t là m t n n văn hóa th ng nh t trong đa d ng.

ủ ế ự ề ệ ẫ ồ ướ V  kinh t : ế   ch  y u v n d a trên nông nghi p tr ng lúa n c. Nhà

ề ộ ậ ự ư ữ ế ề ấ n ướ ở ữ ố c s  h u t ộ   i cao v  ru ng đ t nh ng quy n chi m h u th t s  thu c

ạ ộ ấ ấ ậ ộ ế ề ế ề v  làng xã. Ru ng đ t công chi m đ i b  ph n đ t đai. Kinh t đi n trang

ỉ ệ ế ấ ỏ ế ự ự ấ thái  p chi m t  l ề  nh . N n kinh t mang tính t cung t ư  c p nh ng đã có

ế ữ ị ườ ư ề ặ ư ự s  giao l u kinh t gi a các vùng mi n. M c dù ch a có th  tr ố   ng th ng

ư ế ấ ế ự ố ế ầ ạ ự nh t nh ng s  liên k t kinh t ộ    này đã góp ph n t o ra s  c  k t trong c ng

ố ộ ồ đ ng qu c gia dân t c

ớ ự ề ế ể Cùng v i s  phát tri n v  văn hóa, kinh t ồ   ứ ề ộ ộ  …ý th c v  m t c ng đ ng

ấ ắ ộ ố ố qu c gia dân t c th ng nh t ngày càng sâu s c trong nhân dân

ế ộ ệ ộ ộ ế ỷ ư ậ , đ n th  k  XV dân t c Vi t Nam đã là m t dân t c tr ưở   ng Nh  v y

ứ ố ứ ắ ộ ườ thành, có ý th c dân t c sâu s c và có s c s ng phi th ạ   ự ng, năng l c sáng t o

phong phú

ờ ỳ ế ệ ừ ế ỷ ­ Th i k  phong ki n phân li th  k  XVI  – XVIII  ch   đ ế ộ t:  t

ế ệ ỗ ờ ệ ộ ố ị phong ki n Vi t Nam l i th i, suy thoái, và phân li t. M t s  giá tr  văn

ươ ư ữ ậ ẫ hóa ph ố   ng tây thâm nh p vào văn hóa gi a hai vùng nh ng v n gi ng

ả ề ữ nhau c  v  ngôn ng .

ạ ự ế ộ ế ờ ị Sau khi đ t c c th nh vào th i Lê Thánh Tông, ch  đ  phong ki n Vi ệ   t

ắ ầ ướ ờ ỳ ứ ế ế ậ Nam b t đ u b c vào th i k  suy y u, các t p đoàn phong ki n cát c  đánh

ữ ư ề ộ ướ ặ nhau liên miên. Song do các đ c tr ng dân t c b n v ng tr ự ố   c đó, s  th ng

ẫ ượ ấ ố nh t qu c gia v n đ c duy trì.

22

ừ ầ ế ỷ ộ ệ ế ậ T  đ u th  k  XVIII, dân t c Vi ầ   t Nam ti p nh n thêm các thành ph n

ớ ở ạ ố ư c  dân m i phía nam, cùng chung s ng hòa bình trong đ i gia đình các dân

ệ ộ t c Vi t Nam.

ề ế ề ệ ệ ể ướ ự ầ V  kinh t : quan h  hàng hóa – ti n t phát tri n, b c đ u có s  giao

ươ ớ ướ ế ấ ự ế th ng v i n c ngoài. Kinh t hàng hóa làm suy y u tính ch t t nhiên

ế ữ ế ầ ố ế ư ả ề ủ c a n n kinh t phong ki n, nh ng m m m ng kinh t ủ  b n ch  nghĩa t

ả n y sinh.

ề ổ V  lãnh th :

ờ ỳ ộ ­ Th i k  Pháp thu c:

ướ ị ự ượ ự ệ Năm 1958 n c ta b  th c dân pháp xâm l ồ   c, chúng th c hi n chính sách đ ng

ế ướ ể ị ệ ấ ộ ẽ ự ố hóa, ngu dân, chia đ  tr  hòng chia r  s  th ng nh t dân t c Vi t Nam, bi n n c ta

ỏ ệ ế ớ ả ồ ế ớ thành đông Pháp, ti n t i xóa b  Vi t Nam trên b n đ  th  gi i.

ả ả ộ ệ ạ ờ Năm 1930, Đ ng C ng s n Vi ạ t Nam ra đ i lãnh đ o cách m ng dành

ượ ợ đ ắ c th ng l i.

ế ế ả ố ố   ­ Tr i qua 9 năm kháng chi n ch ng pháp, 20 năm kháng chi n ch ng

ỹ ế ấ ượ ắ ố ớ M , đ n năm 1975 chúng ta m i dành toàn th ng, th ng nh t đ ấ   c đ t

n c.ướ

ờ ỳ ắ ừ ủ ự ề ộ ­ Th i k  xây d ng ch  nghĩa xã h i: mi n B c t 1974, c  n ả ướ ừ c t

1975

ệ ướ ờ ỳ ổ ớ ườ ­ Hi n nay: chúng ta b c vào th i k  đ i m i theo con đ ọ   ng đã ch n

ướ ớ ự ộ ộ ằ nh m h ng t i xây d ng m t dân t c XHCN.

Ể Ơ Ả Ộ Ặ Ệ Ủ II. Đ C ĐI M C  B N C A DÂN T C VI T NAM

ệ ế ắ ộ ố ố ấ 1. Vi ộ t nam là m t qu c gia đa dân t c th ng nh t, đoàn k t g n bó

ự ờ ướ ớ v i nhau lâu đ i trong quá trình d ng n c và gi ữ ướ  n ề   c; có truy n

ố ướ ồ ườ ấ th ng yêu n c n ng nàn, kiên c ấ ng, b t khu t, nhân ái.

ườ ừ ớ ờ ệ ố ộ ­ Đa t c ng i: Ngay t khi m i ra đ i, Vi t Nam đã là qu c gia đa

ườ ế ắ ố ộ ệ ộ t c ng i. Hi n nay có 54 dân t c anh em sinh s ng đoàn k t, g n bó

ồ ộ ố ộ ệ trong c ng đ ng qu c gia dân t c Vi t Nam.

23

ể ệ ướ ơ ở ờ Th  hi n: nhà n c Văn Lang ra đ i trên c  s  liên minh 15 b  l c ộ ạ ở

ắ ộ ộ ư ắ ả ộ ồ ự B c b  và B c Trung b  thu c l u v c sông H ng, sông Mã, sông C . Nhà

ướ ố ư ự ợ ạ ệ ệ n ấ c Âu L c là s  h p nh t hai kh i c  dân Âu Vi ạ t và L c Vi t.

ử ướ ị ườ ế ậ Trong quá trình l ch s , n c ta th ộ ậ   ng xuyên ti p nh n thêm các b  ph n

ư ừ ơ ế ườ ư ừ ố dân c  t n i khác đ n: ng i Thái di c  t nam Trung Qu c sang t ừ ế ỷ   th  k

ườ ợ ầ ư ề ả ợ 13, ng i Mông di c  làm nhi u đ t, đ t đ u cách ngày nay kho ng 300

năm…

ệ ệ ạ ầ Hi n nay, Vi ộ t Nam có 54 thành ph n dân t c trong đ i gia đình các dân

ệ ữ ệ ậ ả ộ t c Vi t Nam t p trung vào 4 ng  h  chính là Nam Á, Nam Đ o, Thái, Hán

t ng.ạ

ộ ố ấ ườ ồ ố ị ử ­ Th ng nh t: Tuy các t c ng ờ   i có ngu n g c l ch s  khác nhau, th i

ề ầ ư ư ủ ề gian c  trú khác nhau nh ng đ u g n gũi nhau v  nhân ch ng và văn hóa,

ả ệ ổ ố ự ệ ậ ạ l i có chung v n m nh trong xây d ng và b o v  t ự ố    qu c nên có s  th ng

ấ nh t cao.

ữ ệ ữ ư ữ ề ộ + Ngôn ng : có 54 ngôn ng  nh ng đ u thu c 4 ng  h  chính là Nam

ả ạ ộ ườ ề ấ ế ệ Á, Nam đ o, Thái và Hán T ng. Các t c ng i đ u l y ti ng Vi ế   t làm ti ng

ế ổ ph  thông giao ti p chung.

ệ ườ ứ ổ Nam Á: Vi t, M ng, Th , Ch t…

ả Nam Đ o: gia – rai, Ê – đê, Chăm,

Thái: Tày, Thái, Nùng…

ủ ạ Hán t ng: Hoa, Sán Dìu, Hà Nhì, La H …

ườ ề ấ ư ữ ế ệ ộ Các t c ng i tuy có ngôn ng  khác nhau nh ng đ u l y ti ng Vi t làm

ế ế ổ ti ng ph  thông giao ti p chung.

ủ ả ộ ườ ủ ể ề ộ +   Nhân   ch ng:   c   54   t c   ng i   đ u   thu c   ti u   ch ng   Monggoloit

ươ ủ ạ ớ Ph ng Nam v i hai lo i hình nhân ch ng là Nam Á và Anhdonedieng.

ố ượ ế ệ ườ Nam  Á chi m s  l ủ ế ng  ch  y u: Vi t, M ng,  Tày, Thái, Hmông,

Dao.

24

ố ượ ể ố ậ ộ Anhđônêdiêng có s  l ng ít, t p trung vào các dân t c thi u s  vùng

ườ ơ Tr ng S n – Tây Nguyên: Ê­đê, Raglai…

ầ ổ ị ổ ư ấ ộ ổ ố ờ + Lãnh th : Có m t lãnh th  c  trú lâu đ i và d n  n đ nh, th ng nh t, quá

ế ở ộ ư ử ề ộ ị ổ ố   trình l ch s  có xu th  m  r ng v  phía nam nh ng luôn là m t lãnh th  th ng

nh t.ấ

ờ ỳ ươ ướ ộ ướ Th i k  Hùng v ng nhà n c Văn Lang đã là m t nhà n ố   c th ng

ấ ủ ộ ạ ự ớ ồ ư nh t c a 15 b  l c hình thành trên l u v c các con sông l n ( sông H ng,

ờ ỳ ế ạ ả ổ C , Mã ). Th i k  Âu L c lãnh th  kéo dài đ n Hà Tĩnh ngày nay.

ờ ỳ ế ự ủ ự ố ấ ổ ượ Th i k  phong ki n t ch  (939): s  th ng nh t lãnh th  luôn đ c duy

ấ ủ ự ố ệ ể ệ ấ ổ trì, bi u hi n cao nh t c a s  th ng nh t lãnh th  là vi c Đinh Tiên Hoàng

ở ạ ệ ố ạ ồ ệ ặ đ t qu c hi u tr  l i sau 400 năm là Đ i C  Vi t (968), sau đó Lý Thánh

ạ ổ ệ ằ ổ ồ ồ Tông đ i tên là Đ i Vi ắ   t (1054), lãnh th  lúc này bao g m đ ng b ng b c

ệ ỉ ộ b  và 3 t nh Thanh hóa, Ngh  An và Hà Tĩnh.

1014 Lý Thái T  sát nh p Hà Giang

1159 Lý Anh Tông sát nh p Lào Cai, Yên Bái…

ắ ượ

ế ủ

ể ượ

1069 Lý Thánh Tông đánh chiêm thành b t đ

c Ch  c  (vua chiêm), đ  đ

ắ   c tha vua chiêm c t

vùng đ t phía b c chiêm thành g m 3 châu B  Chinh, Ma Linh, Đ a Lý cho Đ i Vi

t (nay là Qu ng Bình,

ị ả ắ b c Qu ng Tr )

ế

1306 vua Ch  mân c t 2 châu Ô và Rý cho vua Tr n Anh Tông làm sĩnh l

ễ ướ  c

ề   i công chúa Huy n

ổ ế

ế

Trân ( nam Qu ng Tr  và Th a thiên Hu ), lãnh th  đ n đèo H i Vân

ế

1471 Lê Thánh Tông đem 20 v n quân đánh Chiêm thành, chi m kinh đô vijaya (Bình Đ nh) và sát

ộ ắ

ổ ế

nh p toàn b  b c Chiêm thành vào Đ i Vi

t (Qu ng nam, Qu ng Ngãi, Bình Đ nh), lãnh th  đ n đèo Cù

Mông (ranh gi

i Bình đ nh – Phú Yên)

ổ ượ

ế ự

ở ộ

c m  r ng đ n c c nam t

Th i nhà Nguy n lãnh th  đ ự

ụ ượ ổ ở ộ ề ắ Lãnh th  liên t c đ c m  r ng v  phía tây b c và phía nam:

qu c ngày nay. ứ

ổ ề ạ ắ ắ ị Tuy lãnh th  có s  chia c t (lo n 12 s  quân, nam b c tri u, tr nh –

ư ề ễ ắ nguy n, 2 mi n nam b c sau này) nh ng không kéo dài và có tính xuyên

ộ ự ố ả ủ ị ấ ả ổ ẫ ử ố su t, trong dòng ch y c a l ch s  dân t c s  th ng nh t l nh th  v n là ch ủ

y u.ế

ề ị ừ ớ ộ ờ + V  chính tr : ngay t ộ  khi m i ra đ i dân t c ta đã có m t nhà n ướ   c

ế ậ ấ ừ ề ố ươ ơ ở ế phong ki n t p quy n th ng nh t t trung ự   ng đ n c  s , quá trình d ng

ướ ự ố ụ ấ ấ n c cũng là quá trình đ u tranh liên t c cho s  th ng nh t đó.

25

ừ ờ ạ ộ Ngay t th i Văn Lang – Âu L c đã hình thành b  máy nhà n ướ ể ề   c đ  đi u

ầ ộ ướ ạ ướ ả ướ ứ hành xã h i. Đ ng đ u là vua, d ạ ầ i vua có l c h u, l c t ng; c  n c chia

ộ ướ ộ ả ồ thành các b , d i b  là các xóm làng (công xã nông thôn) do b  chính cai qu n.

ố ộ ụ ự ủ ế ề ạ Các tri u đ i phong ki n liên t c xây d ng và c ng c  b  máy nhà n ướ   c

ướ ươ ề ể ậ ả theo h ng trung ệ ự ng t p quy n đ  duy trì hi u l c trong qu n lý xã h i, c ộ ụ

ề ơ ở ộ ự ể ậ ề   th : m  r ng nhi u c  quan chuyên trách, ban hành pháp lu t, th c thi nhi u

ườ ướ ươ chính sách tăng c ề ự ủ ng quy n l c c a nhà n c trung ng.

ự ấ ấ ướ ậ Ngày nay chúng ta đang ph n đ u xây d ng nhà n ộ   ề c t p quy n xã h i

ề ự ủ ướ ấ ố ấ ả ề ch  nghĩa, quy n l c nhà n c là th ng nh t và t ề   t c  các quy n đó đ u

ộ ề thu c v  nhân dân.

ề ế ề ế ế ộ ộ ệ ớ + V  kinh t : là n n kinh t nông nghi p v i ch  đ  ru ng công, kinh

ế ậ ướ t t p trung trong tay nhà n c.

ề ế ệ ồ ướ ổ ế ậ N n kinh t nông nghi p tr ng lúa n ợ   c ph  bi n, vì v y tính h p

ạ ộ ư ầ ấ ộ ầ   ả qu n trong các ho t đ ng lao đ ng s n xu t cũng nh  văn hóa tinh th n

ượ ế ộ ộ ể ệ ượ đ ớ c th  hi n rõ. Cùng v i ch  đ  ru ng công đ c duy trì lâu dài trong

ứ ử ặ ạ ả ấ ế ị l ch s  đã ngăn ch n tình tr ng cát c , phân ly trong s n xu t kinh t . Bên

ự ệ ộ ế ố ấ ấ ộ ạ c nh đó vi c th c thi m t chính sách kinh t ế  th ng nh t (thu , ru ng đ t) là

ấ ộ ự ố ơ ở ể ạ c  s  đ  t o ra s  th ng nh t xã h i.

ự ệ ề ệ ấ Hi n nay chúng ta th c hi n nh t quán n n kinh t ế ị ườ  th  tr ng có s ự

ả ướ ị ướ ủ qu n lý c a nhà n c theo đ nh h ự ố   ơ ở ể ạ ng XHCN là c  s  đ  t o nên s  th ng

ộ ề ấ ế nh t toàn dân t c v  kinh t .

ừ ề ề ấ ạ ố + V  văn hóa: có n n văn hóa th ng nh t trong đa d ng, v a mang cái

ủ ộ ệ ủ ộ ừ ặ ườ chung c a dân t c Vi t Nam, v a có nét đ c thù c a t c ng i.

ề ả ủ ề ệ ồ ướ Trên n n t ng c a n n nông nghi p tr ng lúa n ề   c đã hình thành n n

ủ ộ ộ ệ ấ ả ữ ồ văn hóa c a c ng đ ng các dân t c Vi t Nam. Đó là t ị ậ   t c  nh ng giá tr  v t

ữ ế ế ầ ấ ồ ệ ậ ọ ch t và tinh th n bao g m ti ng nói, ch  vi ế   t, văn h c, ngh  thu t, ki n

ụ ụ ậ ượ ả trúc, y ph c, tâm lý, tình c m, phong t c, t p quán đ c nhân dân ta sáng

ể ủ ị ố ử ạ t o ra trong su t quá trình phát tri n c a l ch s

26

ỗ ộ ạ ườ ữ ả Bên c nh đó, m i t c ng i cũng có nh ng nét văn hóa riêng ph n ánh

ủ ộ ố ị ử ề ồ ố ườ ể ả ắ ự ngu n g c, l ch s , truy n th ng c a t c ng i đó. S  phát tri n b n s c văn

ỗ ộ ủ ườ ủ ộ ề ồ hóa c a m i t c ng i càng làm phong phú n n văn hóa c a c ng đ ng các dân

ệ ộ t c Vi t Nam.

ể ễ ế ặ ạ Cho nên qua cách ăn m c, giao ti p, sinh ho t chúng ta có th  d  dàng

ậ ườ ệ ẽ ể ậ ế ọ nh n ra ai là ng i Vi t Nam, cũng s  không khó đ  nh n bi t h  là ng ườ   i

kinh, tày hay thái, m ng…ườ

ứ ộ ượ ặ ệ + Ý th c dân t c: luôn đ c nêu cao đ c bi ẻ t khi có k  thù xâm l ượ   c,

ự ố ẽ ữ ứ ộ ặ ấ ườ ứ ố có s  th ng nh t ch t ch  gi a ý th c t c ng i và ý th c qu c gia dân

t c.ộ

ế

ế

ườ

Nói đ n ý th c dân t c là nói đ n m i con ng

ằ i, m i cá nhân b ng m t cách r t t

ấ ự

ề ả

ấ ấ

ả ể

ườ ủ

nhiên đ u c m th y r t rõ trong c  th  xác và tâm h n mình là ng

ấ   i c a m t dân t c nh t

đ nhị

ướ

ứ ề ộ

ệ Ý th c dân t c bi u hi n trên các khía c nh:tr

ế c h t là

ý th c v  c i ngu n dân

ườ

ả ờ

ế

ứ ề

i (tr  l

ỏ i câu h i mình t

đâu đ n); sau đó là

ỗ t cộ  c a m i con ng

ề   ý th c v  quy n

ủ ờ ố

ộ   dân t cộ  (quy n làm ch  lãnh th , làm ch  đ i s ng c a dân t c mình, là tinh th n đ c

ề ự

ậ ự ủ ủ l p t

ch  c a m i dân t c, là quy n t

ủ  nhiên, m i thành viên c a dân t c đ u th y có

ứ ề

nghĩa v  thiêng liêng ph i gi

ệ  gìn và b o v ); sau đó là

ộ   ẩ ý th c v  ph m giá dân t c

ệ ự ồ ạ

ả ủ ứ

ể ủ

( chính là vi c s  t n t

i và phát tri n c a dân t c mình là thành qu  c a s c lao đ ng và

ế ệ ề

ướ

ấ đ u tranh sáng t o c a nhi u th  h  ti n b i đi tr

ề   c, m i dân t c dù l n hay bé đ u

ộ ừ

ị ậ

ả   ợ ạ t o ra nh ng giá tr  v t ch t và tinh th n h p thành n n văn hóa dân t c v a mang b n

ủ ề

ắ s c riêng, v a là b  ph n h p thành c a n n văn hóa nhân lo i, là ni m t

ỗ   ủ  hào c a m i

ộ thành viên trong c ng đ ng dân t c đó)

ệ ấ ớ ứ ộ ộ Dân t c Vi t Nam hình thành r t s m nên ý th c dân t c cũng hình

ấ ớ ệ ể ộ ườ ấ ướ ệ ệ thành r t s m. Bi u hi n qua vi c các t c ng i trên đ t n c Vi t Nam

ứ ề ẹ ề ậ ồ ề ự đ u t ộ    nh n mình là dòng dõi cha r ng m  tiên. Ý th c v  quy n dân t c

ấ ả ắ ấ ắ ộ cũng r t rõ ràng (1000 năm b c thu c không đánh m t b n s c văn hóa, Lý

ế ậ ướ ạ ỗ ơ Nam Đ  l p n ỗ ộ   ầ c V n Xuân, th  văn Lý, Tr n...). M i thành viên, m i t c

ườ ề ả ấ ự ườ ệ ng i đ u c m th y t hào mình là ng i Vi t Nam.

27

ượ ứ ộ ượ ề ẻ Khi có k  thù xâm l c, ý th c dân t c luôn đ ợ   ở c đ  cao, tr  thành s i

ệ ộ ậ ứ ế ả ồ dây liên k t các thành viên cùng chung s c đ ng lòng b o v  đ c l p dân

t c.ộ

ố ề ướ ườ ấ ấ ị ­ Có truy n th ng yêu n c kiên c ng, b t khu t, nhân ái, v  tha:

ớ ạ ả ố ứ ệ ậ ạ ộ + Do luôn ph i đ i di n v i n n ngo i xâm vì v y ý th c dân t c và

ướ ượ ầ ặ ượ ồ ưỡ ầ tinh th n yêu n c luôn đ c đ t lên hàng đ u, đ c b i d ở ng tr  thành

ề ố ộ ệ ộ truy n th ng. Dân t c Vi t Nam luôn yêu chu ng và khát khao hòa bình.

ả ế ế ộ ừ ạ Do luôn ph i ti n hành các cu c chi n tranh gi ữ ướ  n c nên t ộ    đó t o nên m t

ổ ậ ướ ấ ặ ư đ c tr ng văn hóa n i b t, đó là t ư ưở  t ng yêu n ọ   c th m sâu và bao trùm m i

ự ướ ẫ ố ủ lĩnh v c. Ch  nghĩa yêu n ể ố ế c là m u s  chung đ  c  k t các thành viên trong

ồ ộ c ng đ ng.

ướ

ườ

ể ệ ở

ố Truy n th ng yêu n

c kiên c

ấ ng b t khu t th  hi n

ậ     ý chí đ u tranh qu t

ủ ả

ờ ỳ

ườ c

ng c a c  dân t c ch ng l

ộ   i áp b c và đ ng hóa trong th i k  1000 năm b c thu c.

ư ố

ế

ữ   Trong các cu c kháng chi n v  sau (nh  ch ng nguyên mông, gi c minh, thanh là nh ng

ơ

ướ

ộ ẻ k  thù có ti m l c m nh h n ta g p b i) đã ch ng minh cho tinh thâng yêu n

c đó

ệ ấ ộ ộ Dân t c Vi ả ế   t Nam cũng r t yêu chu ng và khát khao hòa bình, ph i ti n

ả ệ ộ ố ế ể ộ ả ệ ộ ậ   hành chi n tranh là đ  dành và b o v  đ c l p dân t c, b o v  cu c s ng hòa

ượ ề ờ ắ ở bình cho nhân dân. Hình t ng thánh gióng bay c i áo giáp s t bay v  tr i là

ứ ệ ế ể ấ ọ ố ộ ố   bi u hi n cao cho khát v ng ch m d t chi n tranh, mong mu n có cu c s ng

hòa bình.

ộ ệ ầ + Dân t c Vi ả t Nam còn có tinh th n nhân ái nhân văn cao c .

ầ ơ

ươ

ư

B u

i th

ng l y bí cùng, tuy r ng khác gi ng nh ng chung m t dàn

Lá lành đùm lá rách

ể ệ ở ế ươ ầ ợ ẫ Th  hi n tinh th n đoàn k t t ng tr  l n nhau:

ộ ượ ố ớ ẻ ế ộ Lòng khoan dung đ  l ng đ i v i k  thù: hi m có dân t c nào trên th ế

ớ ư ở ệ ữ ế ặ gi i nh Vi ấ ạ t Nam ta, khi quân gi c th t b i không nh ng tha ch t còn

ế ấ ươ

Tha ch t, c p l

ề ng th o, xe, ng a cho v .

ể ở ề ướ ề ệ ạ t o đi u ki n đ  tr  v  n c.

ộ ườ ư ổ 2. Các t c ng ồ   i c  trú đan xen, không có lãnh th  riêng, không đ ng

ề ề ố ượ đ u v  s  l ư ng dân c .

28

ử ệ ư ị ữ ộ ế ­ C  trú đan xen: Do l ch s  Vi t Nam luôn có nh ng bi n đ ng,

ề ộ ậ ố ở ư ề ơ ư ị nhi u b  ph n dân c  b  phân tán di c  đi s ng ộ    nhi u n i nên các t c

ườ ổ ố ượ ớ ng i không có lãnh th  riêng mà s ng đan xen cài răng l c v i nhau.

ả ướ ư ớ + C  n c chia thành 5 vùng c  trú l n:

ằ ồ ồ ơ Đ ng b ng trung du g m có Kinh, Hoa, Chăm, Kh me

ắ Đông b c: Tày, Nùng, Dao

ườ ắ Tây b c: Thái, Mông, M ng

ườ ủ ế ơ ộ Vùng Tr ng S n Tây Nguyên ch  y u là các t c ng ườ ở i nhóm ngôn

ữ ả ư ng  Nam đ o nh  Êđê, Chu Ru…

ơ ờ ộ Vùng Tây nam b : X  đăng, C  ho

ệ ị ử ướ ề ộ ế ả ộ Do đi u ki n l ch s  n ị c ta, có dân t c b n đ a, có dân t c đ n tr ướ   c,

ộ ế ố ạ ự ể ể ị có dân t c đ n sau. Quá trình sinh s ng l i có s  di chuy n có th  là do l ch

ế ế ử ể ạ s  đ  l i (chi n tranh, thiên di), do chính sách kinh t ộ ủ  ­ xã h i c a nhà n ướ   c

ư ậ ơ ị ườ ề ề (nh p tách đ n v  hành chính, đ a ng ậ   i mi n xuôi lên mi n núi, thành l p

ườ ộ ố ế ầ ộ ệ các nông tr ng), do y u c u cu c s ng cho nên các dân t c Vi t Nam c ư

ổ trú đan xen không có lãnh th  riêng.

ườ ư ở ố ỉ ở Ng i Tày c  trú ắ  6 t nh vùng đông b c, ngoài ra còn s ng ả    Qu ng

ườ ư ở ắ ỉ Ninh, Yên Bái, Lào Cai. Ng i Thái c  trú 3 t nh tây b c, ngoài ra còn

ở ườ ườ ư ố s ng ệ  Thanh Hóa, Ngh  An, Hòa Bình. Ng i Dao, Mèo, M ng c  trú

ở ố ệ ệ ế ề ắ ấ ố phân tán mi n b c cho đ n tây Ngh  An. S  li u th ng kê cho th y có xã

ệ ế ộ ớ ộ Ở ề ơ ườ có đ n 6 – 7 dân t c, huy n có t i 14 – 15 dân t c. nhi u n i ng i kinh

ẽ ộ ườ ư c  trú xen k  trong các vùng dân t c ít ng i.

Ở ủ ạ ằ ơ ố ơ ườ Cao B ng, L ng S n là n i sinh s ng c a ng i Tày, Thái, Nùng, Mông,

ế ả ườ ề ườ ơ ườ ố ị Qu ng Tr , Hu  có ng i Bru – Vân Ki u, ng i C  tu, ng i Tà Ôi sinh s ng

ố ộ ổ ườ + S ng đan xen không có lãnh th  riêng cho t c ng ả ư   i nên luôn b o l u

ượ ổ ủ ứ ẹ ố đ c ý th c toàn v n lãnh th  c a qu c gia.

ư ậ ổ ộ ứ ề ố ườ ầ Do s ng đan xen nh  v y nên ý th c v  lãnh th  t c ng i g n nh ư

ồ ạ ỗ ộ ứ ủ ườ ổ ộ ỉ không t n t i. Trong ý th c c a m i t c ng i ch  có m t lãnh th  duy

29

ổ ủ ấ ộ ố ệ ớ nh t, đó là lãnh th  c a qu c gia – dân t c Vi t Nam. Nó khác v i các dân

ế ớ ề ự ổ ủ ứ ề ị ộ t c khác trên th  gi i đ u t ư    ý th c và xác đ nh v  lãnh th  c a mình nh :

Anbani, Israel…

ạ ự ố ề ấ ặ ố + S ng đan xen t o s  th ng nh t trên nhi u m t.

ẽ ữ ư ộ ể ệ ề ạ C  trú phân tán, xen k  gi a các t c ng ườ ướ i n c ta t o đi u ki n đ  tăng

ế ợ ạ ầ ỗ ợ ỡ ẫ ư ườ c ể ng hi u bi t, hòa h p và xích l i g n nhau, h  tr  giúp đ  l n nhau; c  trú

ẫ ớ ự ư ế ộ ườ đan xen d n t i s  giao l u kinh t ữ  ­ văn hóa gi a các t c ng ệ ế i, vi c k t hôn

ữ ữ ộ ườ ổ ế ạ ự gi a thanh niên nam n  các t c ng ế   i ngày càng ph  bi n t o nên s  đoàn k t

ố ấ th ng nh t.

ư ể ể ầ ậ ặ ố Tuy nhiên chung s ng g n nhau, có th  do ch a th t hi u nhau, ho c khác

ặ ị ẻ ụ ậ ề ợ ụ nhau v  phong t c t p quán, ho c b  k  thù l ấ   ể i d ng mà có th  có tranh ch p,

ề ợ ặ ả ấ ạ va ch m v  l ộ i ích trong quá trình lao đ ng s n xu t ho c trong t ổ ứ ờ    ch c đ i

s ng.ố

ộ ườ ố ượ ố ề ườ ệ ­ Các t c ng i có s  l ng dân s  không đ u: ng i Vi t (Kinh)

ố ộ ế ườ ể ố ố chi m 85,72% dân s , 53 t c ng ế i thi u s  chi m 14,28% dân s

ả ướ ườ C   n c   có   85.846.997   trong     đó   ng i   Kinh   có   73.594.427   ng ườ   i

ế ộ ườ ể ố ườ ế chi m 85,72%. Các t c ng i thi u s  có 12.252.570 ng i chi m 14,28%

ườ ố ướ ườ ệ ộ 7 t c ng i  có dân s  trên d i 1 tri u: Tày, Thái, M ng,  Mông,

Khme, Nùng, Hoa

ườ ố ấ ạ ạ ỉ ộ 11 t c ng ế i có dân s  x p x  10 v n đ n 50 v n: Gia Rai, Ê Đê, Ba

ơ ơ Na, Sán Chay, Chăm, C  Ho, X  Đăng, Sán Dìu, Hrê, Raglay, Mnông.

ườ ố ừ ế ạ ướ ạ ộ 18 t c ng i có dân s  t 1 v n đ n d ổ i 10 v n: Th , Xtiêng, Kh ơ

ề ạ ơ ẻ ơ Mú, Bru – Vân Ki u, C  Tu, Giáng, Tà Ôi, M , Gi ­ Triêng, Co, Ch  Ro,

Xinh Mun, Hà Nhì, Chu Ru, Lào, La Chí, Kháng, Phù Lá.

ườ ố ừ ơ ủ ế ầ ạ ộ 11 t c ng i có dân s  t h n 1000 đ n g n 1 v n: La H , La Ha, Pà

ứ ự ẻ ả ố ơ ố Th n, L , Ngái, Ch t, Lô Lô, M ng, C  Lao, B  Y, C ng.

ườ ố ừ ườ ơ ộ 5 t c ng i có dân s  t ế  300 đ n 500 ng i: Si La, Pu Péo, S  Măm, Brâu, Ơ

Đu

30

ủ ế ở ồ ư ậ ư ố ề ­ Phân b  dân c  không đ u: dân c  t p trung ch  y u ằ  đ ng b ng và đô

ố ư ớ ở ề ậ ộ ị th  (¼ S, ¾ dân s ) th a th t mi n núi và vùng sâu, vùng xa làm cho m t đ  dân

ề ố s  không đ u.

ữ ư ề ề ằ ố ị ồ   ồ Phân b  dân c  không đ u gi a đ ng b ng, đô th  và mi n núi: đ ng

ự ồ ậ ộ ế ằ ồ ấ   ằ b ng ¼ S chi m ¾ DS, khu v c đ ng b ng sông h ng có m t đ  cao nh t

ườ ố ả ướ ậ ộ ấ ầ 1225 ng i/km2, g p 5 l n m t đ  dân s  c  n c (254/km2)

ề ắ Mi n núi ¾ S, ¼ DS, Tây Nguyên 89/km2, Tây b c 69/km2

ề ố ị ữ Phân b  không đ u gi a nông thôn và thành th

ướ ả Nông thôn 71,4% (60.410.101) , có xu h ng gi m

ị ướ Thành th  29,6 % (25.436.896), có xu h ng tăng.

ệ ự ề ế ộ ị Nguyên nhân: đi u ki n t nhiên, kinh t ử  xã h i, l ch s  khai thác lãnh

thổ.

ề ả ư ố ưở ấ ớ ế ể Phân b  dân c  không đ u  nh h ng r t l n đ n phát tri n kinh t ế    ­

ư ử ụ ộ ố ộ xã   h i   và   an   ninh   –   qu c   phòng   nh   s   d ng   lao   đ ng,   khai   thác   tài

nguyên…

ố ạ ầ ấ ế ư ạ ằ Phân b  l i dân c  là yêu c u t t y u, b ng các chính sách, quy ho ch,

ự ư ạ ế ớ ầ ư ơ ở ạ ầ ế k  ho ch nh  di dân xây d ng vùng kinh t m i, đ u t c  s  h  t ng phát

ể ế ự ề ể ộ ố tri n kinh t ­ xã h i khu v c nông thôn mi n núi…đ  tái phân b  dân c ư

ợ h p lý.

ộ ườ ề ữ 3. Các t c ng ạ   ả ắ i đ u có ngôn ng  và b n s c văn hóa riêng cùng t o

ự ệ ố ạ ấ ộ ề d ng nên m t n n văn hóa Vi t Nam th ng nh t trong đa d ng, phong

ả ắ ộ ậ phú và đ m đà b n s c dân t c.

ữ ề ạ a. Đa d ng v  ngôn ng  và văn hóa

ỗ ộ ữ ườ ề ữ ế * Ngôn ng : m i t c ng i đ u có ngôn ng  riêng, đó là ti ng nói

ữ ế ể và có th  có ch  vi t riêng.

ẽ ặ ữ ề ệ ề ộ ỗ ố M i dân t c đ u có ngôn ng  riêng, do đi u ki n s ng xen k  đ t ra

ộ ố ế ề ầ ộ ử ụ   ằ nhu c u giao ti p trong cu c s ng h ng ngày nên có nhi u dân t c s  d ng

31

ữ ữ ườ ế song ng  hay đa ng .(ng ố i Xinh mun, Kháng, C ng nói ti ng Thái, ng ườ   i

ờ ườ ử ụ ữ ế C  lao nói ti ng Nùng, ng i Pu péo cũng s  d ng ngôn ng  Hmông)

ề ữ ế ố ộ ườ ữ ế V  ch  vi ệ t, theo th ng kê hi n nay có 26 t c ng i có ch  vi t riêng,

ươ ế ệ ộ làm ph ng ti n giao ti p trong dân t c mình.

ữ ế ể ế ư Tuy có ti ng nói và có th  có ch  vi ộ ề ọ ế   t riêng nh ng các dân t c đ u h c ti ng

ệ ữ ố ầ ể ể ủ ữ ể ế ố Vi ố   t và ch  qu c ng , đó là nhu c u đ  phát tri n, đ  c ng c  đoàn k t th ng

ấ ộ ộ ệ ế ệ ồ nh t trong c ng đ ng các dân t c Vi t Nam. Ti ng Vi ữ ố t và ch  qu c ng  đ ữ ượ   c

ữ ổ ượ ế ủ ụ ể ậ coi là ngôn ng  ph  thông, đ c lu t hóa đ  làm công c  giao ti p c a ng ườ   i

ệ Vi t Nam.

* Văn hóa:

ề ặ ư ạ ạ ­ Đa d ng v  đ c tr ng sinh ho t văn hóa

ườ ể ặ ạ ỗ ộ + M i t c ng ả ắ   i có đ c đi m văn hóa riêng và cùng t o thành b n s c

văn hóa chung phong phú đa d ngạ

ệ ị ử ề ế ườ ự ộ ủ + Do đi u ki n l ch s , kinh t , văn hóa, môi tr ng t nhiên và xã h i c a các

ườ ỗ ộ ủ ể ườ ộ t c ng ặ i khác nhau nên hình thành các đ c đi m văn hóa c a m i t c ng i khác

nhau.

ộ ườ ị ậ ể ầ ấ ổ Văn hóa t c ng ộ   i là t ng th  các giá tr  v t ch t và tinh th n mà t c

ườ ạ ị ng ử i đó sáng t o ra trong quá trình l ch s .

ầ ủ ề ả ề ả ộ Vì văn hóa là n n t ng tinh th n c a xã h i, mà n n t ng tinh th n l ầ ạ   i

ụ ệ ề ộ ế ị ử ư ườ ự ph  thu c vào đi u ki n kinh t , l ch s  cũng nh  môi tr ng t nhiên và

ỗ ộ ộ ườ ế xã h i, cho nên m i t c ng ả i có hoàn c nh kinh t khác nhau, môi tr ườ   ng

ể ặ ố s ng khác nhau nên có đ c đi m văn hóa khác nhau.

ự ộ ườ ự ệ ể ề + S  khác nhau v  văn hóa t c ng i bi u hi n trên các lĩnh v c (văn

ờ ố ứ ả ấ ả ậ ả ế   hóa s n xu t, văn hóa đ m b o đ i s ng, văn hóa nh n th c, văn hóa n p

ộ ố s ng gia đình, xã h i )

ể ệ ế ạ ụ ệ ấ ả ộ Văn hóa s n xu t: th  hi n trong vi c ch  t o công c  lao đ ng nh ư

ự ề ố ỡ cày, cu c… có s  khác nhau v  hình dáng, kích c .

ờ ố ặ ở ự ả ả Văn hóa đ m b o đ i s ng: có s  khác nhau trong ăn, m c, .

32

ề ự ứ ậ ậ ả ộ ứ Văn hóa nh n th c: nh n th c v  t nhiên, xã h i và b n thân con

ườ ể ệ ự ưỡ ờ ng i có s  khác nhau th  hi n trong tín ng ng, tôn giáo, cách th  cúng,

ọ trong kho tàng văn h c dân gian….

ể ệ ự ế ố ộ Văn hóa n p s ng gia đình, xã h i: s  khác nhau th  hi n trong các

ẻ ệ ệ ướ ỏ quan ni m, vi c làm trong sinh, đ , tang ma, c i h i…

ề ả ồ ề ạ ằ ­ Đa d ng v  c nh quan văn hóa: đ ng b ng, trung du, mi n núi.

ể ệ ề ề ạ ắ ­ Đa d ng v  văn hóa vùng mi n: th  hi n qua các s c thái văn hóa

ươ ọ ị đ a ph ng hay còn g i là văn hóa vùng

ể ặ ị ữ ự ủ Do đ c đi m c a đ a hình nên ở ướ  n c ta có nh ng khu v c mang tính

ủ ừ ấ ị ậ ấ ặ ớ ch t khí h u riêng c a t ng vùng v i các đ c tính sinh thái riêng nh t đ nh

ộ ố ở ạ ị nên các dân t c s ng ừ    vùng đó sáng t o nên các giá tr  văn hóa vùng v a

ắ ộ ả ườ ừ ủ ề ố mang b n s c t c ng i v a mang thông s  chung c a vùng mi n. Vi ệ   t

ượ ệ ắ ắ Nam đ c chia thành 7 vùng văn hóa: Vi ồ   t B c, Tây B c, trung du và đ ng

ộ ắ ắ ộ ộ ườ ơ ằ b ng B c b , B c Trung b , Nam trung b , Tr ng S n – Tây Nguyên, và

ằ ắ ổ ộ ỗ ồ đ ng b ng châu th  Nam b . M i vùng có s c thái văn hóa riêng.

ố ấ b. Th ng nh t

ố ấ ấ ả ữ ậ ặ ­ Th ng nh t trên t ả ắ   t c  các m t: ngôn ng , văn hóa đ m đà b n s c

dân t cộ

ố ấ ­ Th ng nh t là do:

ư ậ ố ộ ộ ệ + Cùng c  trú và có cùng v n m nh trong m t qu c gia dân t c

ố ả + Cùng có chung b i c nh văn hóa Đông Nam Á

ề ệ ề ể ị + N n văn hóa Vi ả t Nam là n n văn hóa b n đ a phát tri n liên t c t ụ ừ

ờ ạ ờ ồ ờ ồ ớ th i đ  đá cũ sang th i đ  đá m i và th i đ i kim khí

ề ệ ườ ế ế ớ + N n văn hóa Vi t Nam th ng xuyên giao thoa và ti p bi n v i các

ộ ề n n văn hóa khác làm giàu văn hóa dân t c

ộ ườ ề ả ề ồ ộ ế ể 4. Các t c ng i có trình đ  phát tri n không đ ng đ u c  v  kinh t , văn

ự ả ư ọ ố ộ ậ ỹ ấ ủ   hóa, xã h i, khoa h c – k  thu t nh ng có s  qu n lý chung th ng nh t c a

33

ướ ư ự ươ ữ ồ ộ ườ Nhà n c và có s  giao l u thông th ng, hòa đ ng gi a các t c ng i, các

khu v c.ự

ướ a. Tr c 1945

ộ ề ườ ở ệ ứ ể ộ ­ V  xã h i các t c ng Vi i ể   t Nam có th  chia thành 3 m c phát tri n

sau.

ộ ườ ư ở ồ ự ằ + Các t c ng i c  trú đ ng b ng và trung du đã có s  phân hóa giai

ế ộ ộ ế ể ắ ấ c p sâu s c. Các thi t ch  xã h i t c ng ườ ở i ộ  vào trình đ  phát tri n nh ư

ườ ệ ng i Vi t, Chăm, Hoa, Khme

ộ ườ ườ ở + Các t c ng i M ng, Tày, Thái, Hmông ạ  vào giai đo n phân hóa

ấ ơ ỳ ế ơ ỳ ộ giai c p s  k  ( xã h i phong ki n s  k )

ư ở ứ ộ ấ ơ ư ự ấ Lúc này đã có s  phân hóa giai c p nh ng m c đ  th p h n nh : ch  đ ế ộ

ườ ủ ườ ế ộ ạ ủ phìa th o c a ng ế ộ ổ i Thái, ch  đ  th  ty c a ng ạ ủ   i Tày, ch  đ  lang t o c a

ườ ườ ng i m ng.

ườ ạ ộ ộ ộ ố ộ + M t s  t c ng ấ   i đang trong giai đo n quá đ  sang xã h i có giai c p,

ả ư ư ư ề ộ ộ phân hóa xã h i ch a rõ ràng. Trong xã h i còn b o l u nhi u tàn d  nguyên

th y.ủ

ư ộ ườ ở ườ ơ ở ề Nh  các t c ng Tr i ng S n – Tây Nguyên, ộ    mi n núi Trung b ,

ữ ư ế ắ ạ ả Tây B c, nhóm c  dân nói ngôn ng  Môn – Khme, T ng – Mi n, Nam đ o.

ườ ư ơ ơ ộ ố ộ M t s  t c ng i nh  Kh ­mú, X  đăng, Kháng, Xinh mun đang ở ờ    th i

ứ ấ ả ầ ưở ả ỳ k  manh nha có giai c p, đ ng đ u b n làng là già làng, tr ng b n. Làng ở

ộ ở ữ ậ ề ấ ể đây là các công xã láng gi ng, đ t đai thu c s  h u t p th .

ư ậ ở ộ ố ộ ườ ẳ ủ Tàn d  nguyên th y còn khá đ m nét m t s  t c ng ạ   i, ch ng h n

ờ ỳ ẫ ề ấ d u tích th i k  m u quy n còn th y ấ ở ườ  ng i Ê­đê, Raglai

ề ặ ế ườ ứ ể ­ V  m t kinh t ộ  các t c ng i có các m c phát tri n khác nhau

ộ ố ộ ườ ế ạ ự ế ữ + Có m t s  t c ng i kinh t chi m đo t t nhiên còn gi ấ    vai trò nh t

ủ ụ ư ứ ế ầ ơ ư ị đ nh nh  La H , R c; m c ít h n nh  Ba Na, Mnông, Kháng. H u h t các

ườ ế ặ ự ự ấ ộ t c ng ể ố i thi u s  kinh t còn mang n ng tính t cung t c p.

34

ố ớ ộ ườ ư ở ế ế ợ + Đ i v i các t c ng i c  trú vùng thung lũng đã bi ữ   t k t h p gi a

ướ ươ ộ ả ể ẫ canh tác lúa n c và n ấ ng r y trình đ  s n xu t phát tri n khá cao.

ườ ư ạ ồ ọ ồ Nh  Tày, Thái, M ng, ngoài tr ng lúa h  còn tr ng các lo i cây công

ư ồ ể ế ệ ậ ộ ườ nghi p nh  h i, qu , m n, đào và phát tri n chăn nuôi. T c ng i Thái đã

ề ố ướ ắ ủ ợ ề ể ớ có truy n th ng canh tác lúa n c g n li n v i phát tri n th y l i.

ố ớ ộ ườ ư ở ồ ư ệ ằ + Đ i v i các t c ng i c  trú ữ    đ ng b ng nh  Vi t, Chăm, Khme là nh ng

ủ ợ ấ ệ ố ấ ấ ộ ả ệ ờ ư c  dân nông nghi p lâu đ i trình đ  s n xu t r t cao, h  th ng th y l i r t phát

tri n.ể

ừ ế b.T  1945 đ n nay

ườ ế ộ ể ườ ườ ­ Ng i Kinh, kinh t ấ  phát tri n nh t; các t c ng i Tày, M ng,

ộ ố ộ ườ ộ ườ ể Thái khá phát tri n, m t s  t c ng ể i kém phát tri n, có t c ng i suy

ư ụ Ơ thoái nh  R c, ơ  đu, R  măm.

ớ ể ị ­   V i   chính   sách   phát   tri n   kinh   t ế ị ườ   th   tr ng   theo   đ nh   h ướ   ng

ả XHCN, chính sách xóa đói gi m nghèo, quan tâm vùng sâu vùng xa…s ẽ

ướ ộ ể ẹ ả ế ừ t ng b ề c thu h p kho ng cách v  trình đ  phát tri n kinh t ộ    ­ xã h i

ữ ộ ườ ề gi a các t c ng i, các vùng mi n.

ướ ự ạ ủ ự ủ ả ả ướ D i s  lãnh đ o c a Đ ng và s  qu n lý c a Nhà n ộ   c, các dân t c

ệ ể Vi ớ ự t Nam đã có s  phát tri n m i

ế ầ ượ ữ ộ ộ ộ Trình đ  kinh t ề  xã h i gi a các vùng, mi n, các dân t c đã d n đ c thu

h pẹ

ờ ố ề ồ ượ ả ệ ấ ớ Đ i s ng đ ng bào mi n núi, vùng cao đã đ c c i thi n r t l n.

ướ ư ể ề Nhà n c có nhi u chính sách  u tiên phát tri n vùng sâu, vùng xa, vùng

ộ ồ đ ng bào dân t c

35

Ậ Ế K T LU N

ệ ị ử ự ề ị Do đi u ki n l ch s  ­ t nhiên quy đ nh mà quá trình hình thành và phát

ể ủ ộ ệ ể ặ tri n c a dân t c Vi ủ   ạ t Nam có nét riêng và đã t o nên đ c đi m riêng c a

ự ố ổ ậ ạ ấ ạ ự ố   DTVN. N i b t là s  th ng nh t trong đa d ng, đa d ng trong s  th ng

ứ ứ ệ ệ ấ ậ ộ ớ nh t. Chúng tác đ ng bi n ch ng v i nhau. Do v y vi c nghiên c u và xác

ể ắ ộ ữ   ị đ nh đúng đ n quá trình hình thành và phát tri n DTVN là m t trong nh ng

ự ễ ề ọ ớ ả ề ấ v n đ  có ý nghĩa to l n c  v  khoa h c và th c ti n

ứ ể ở ớ ư ộ ồ Nghiên c u và tìm hi u DTVN đây v i t ộ    cách là c ng đ ng t c

ườ ạ ộ ộ ộ ồ ố ng i DT, m t lo i hình c ng đ ng t c ng ườ ưở i tr ả ề ng thành c  v  qu c gia

ả ề ộ ộ ườ ơ ở ự ể ả ễ ọ dân t c, c  v  t c ng i. Đây là c  s  th c ti n quan tr ng đ  Đ ng và

ướ ề ể ấ Nhà n ộ   c đ  ra quan đi m, chính sách KT – XH, nh t là chính sách dân t c

ắ ộ ế ự ườ ọ ứ ệ m t cách đúng đ n, thi t th c. Là ng ắ   i h c viên, vi c nghiên c u n m

ủ ữ ể ặ ầ ớ ậ   ữ v ng nh ng đ c đi m c a DTVN có ý nghĩa l n góp ph n nâng cao nh n

ủ ứ ự ỗ ườ ấ ậ th c và năng l c công tác c a m i ng i, nh t là trong công tác dân v n.

36