Chuyên đề 2: Auxin- thuốc kích thích tăng trưởng thực vật

TR

NG Đ I H C NÔNG LÂM TP H CHÍ MINH

ƯỜ

Ạ Ọ

Ộ

Ồ Ọ

B MÔN CÔNG NGH HÓA H C Ệ ***** ****

thích tăng tr

Chuyên đ 2ề : Auxin- thu c kích ưở

ố ng th c v t ự ậ

• TP HCM 4-2008

• Sinh viên th c hi n ệ Nguy n Th H ng Trâm • Gíao viên h Nguy n Ph ướ ễ ng d n ẫ ướ c Nhu n ậ ự ị ồ ễ

M C L C

Ụ

Ụ

ề

ự ậ

ọ

ng:

ưở

ế ớ

Vi

i s d ng do t n d l

ng thu c

ườ ử ụ

ồ ư ượ

ố

I.Khái quát v Hoocmôn th c v t: II. Auxin 1.C u ta hóa h c: ọ ấ 2.Phân b :ố 3.C ch tác đ ng kích thích sinh tr ộ ơ ế 4.Tình hình s d ng trên th gi i ử ụ 5.Tình hình s d ng t Nam ử ụ ở ệ 6. Tác h i đ i v i ng ạ ố ớ trong th c ph m : ẩ ự ử ụ

7.Khuy n cáo s d ng đ i v i các ch t kích thích sinh ố ớ

ấ

tr

ế ng: ưở

I.Khái quát v Hoocmôn th c v t:

ự ậ

ề

ự ậ

ượ ấ

ặ ể ậ ủ ớ ộ

 Hoocmôn th c v t (phitohoocmôn) là ch t h u c ấ ữ ơ c v n ng r t nh , đ có m t trong cây v i hàm l ỏ ượ ậ t và chuy n đ n các b ph n c a cây đ đi u ti ế ể ề đ m b o s hài hoà các ho t đ ng sinh tr ng. ả ưở ồ

 G m 2 nhóm:  Nhóm ch t kích thích sinh tr

ế ả ự ạ ộ

ấ ưở

 Auxin, gibêrelin : tác đ ng đ n s kéo dài, l n ộ

ớ ng: ế ự

 Xitôkinin: có vai trò trong phân chia t

lên c a t bào ủ ế

bàoế

 Nhóm các ch t c ch sinh tr

ng ấ ứ ế

ưở ế ự ụ

ủ

 Axit abxixic: tác đ ng đ n s r ng lá ộ  Êtilen tác đ ng đ n s chín c a qu ả ế ự  Ch t làm ch m sinh tr

ng và ch t di

t c

ộ ậ

ưở

ấ

ấ ệ ỏ

II. Auxin

ti ng Hy L p – auxein nghĩa ồ ừ ế ạ

“Auxin” b t ngu n t ắ là tăng tr ưở

ng.

Thông th ườ ng, các h p ch t đ ợ

ấ ượ ọ ế

ả ặ ả c g i là auxin n u ế bào th c v t ự ậ ng ươ

chúng có kh năng kích thích các t phát tri n, m t khác, b n ch t c a chúng t ấ ủ đ ng v i axít indoleacetic IAA ồ ể ớ

18

32

5

18

30

4

1.C u ta hóa h c: ọ

ọ

ấ

Có 3 d ng auxin chính:

ạ - Auxin a:

C H O

- Auxin b:

C H O

A):Auxin a B):Auxin b C):Heterôauxin(IAA)

2.Phân b :ố

ở

i c quan

mô phân sinh ch i, lá m m và r . ễ ầ ồ ể ớ ơ ậ ồ

ọ

• Auxin có • T đ nh ch i ng n, auxin v n chuy n t ừ ỉ khác.

c hình thành liên t c trong ượ ụ

ng c a thân và r cây...

 Hình nh 1 :Auxin đ ủ

ỉ ễ

ả đ nh sinh tr ưở (www.nsf.gov)

ơ ế

ng:

tr

3.C ch tác đ ng kích thích sinh ộ ưở

• Auxin có trách nhi m ch y u là t ng h p ổ ợ

ể ệ ỉ ủ ế ề

ủ ồ

ề ng c a cây xanh. Bao g m: tăng v t, ng, trái chín, ra hoa… protein và đi u ch nh nhi u quá trình phát tri n và tăng tr ọ r tăng tr ễ ưở ưở

ng theo ánh ể ướ

• IAA kích thích cây c i phát tri n h ể ố sáng và phát tri n b r . ộ ễ

ộ ng, làm tr ng dãn t ế

• Auxin có tác đ ng kích thích nhi u ho t đ ng ạ ộ ề bào đi u ch nh ỉ ề bào trong vùng sinh ọ ễ ồ

ng c a đ nh ,làm cho ch i ng n và r chính sinh tr ươ ưở t c đ m r ng c a t ủ ế ố ộ ở ộ tr ủ ỉ ưở ng m nh. sinh tr ạ ưở

 Kích thích s ra qu và t o qu không h t.

 Auxin kích thích sinh tr

ự ả ạ ả ạ

ưở ủ ố

ủ ẩ

ả

ng c a ng ph n và các ấ ng c a s n ph m c a nó trong quá trình sinh tr ủ ưở ả h t, kích thích phát tri n c a qu và v qu , th t ị ả ỏ ể ủ ạ qu . ả

Hình nh 2:Auxin kích thích thân cây phát ả

tri n theo h ướ Ngu n: ồ ng ánh sáng (

ể www.images.the-scientist.com )

Hình 3: Auxin kích thích sinh tr ng ưở ở ỉ

đ nh r ễ www.user.ugent.be/pdebergh/pri/pri4et07.htm

ả

nhiên Hình nh 4: So sánh qu trong t ả ự c x lý b ng ch t (bên trái) v i qu đ ấ ằ ớ ng (bên ph i). kích thích tăng tr ả ượ ử ưở

ả ( www.plant-hormones.info )

4.Tình hình s d ng trên th gi ử ụ

i ế ớ

• Ch t kích thích sinh tr ng đã đ ấ

ưở ố ơ ợ ừ khi ra đ i, ờ

c t ng h p t ượ ổ năm 1931. Trong su t h n 70 năm k t ể ừ c nông dân s d ng r ng rãi chúng đ ử ụ ượ ộ

• Auxin đ c s d ng r ng rãi: NAA (axit ộ

c dùng nh hocmon ra r và n y ượ ử ụ ượ ư ễ ả

naphtylaxetic) đ m m …ầ

• Auxin đ t ượ c dùng đ t ng h p các l ai thu c di ợ ọ ố ệ

c r t h u hi u. Ch ng h n nh : ỏ ấ ữ ư ệ ạ ể ổ ẳ

ượ ử ụ ợ

ố

ườ

ộ

ấ ỉ

 2,4,5-Trichlorophenoxyacetic a-xít (2,4,5-T)  2,4-D đ c s d ng trong nh ng h n h p pha tr n ộ ỗ ữ t c khác, có vai trò nh m t v i các lo i thu c di ư ộ ệ ỏ ạ ớ ng tác d ng, và thay đ i s phát tri n ch t tăng c ể ổ ự ụ ấ c s d ng r ng rãi trên kh p c a qu . Nó đang đ ượ ử ụ ắ ả ủ t c i M , 2,4-D là ch t di i. Ch tính riêng t th gi ệ ỏ ỹ ạ ế ớ thông d ng đ ng hàng th ba ứ ứ ụ

ự ậ

ằ

• Đ i v i th c v t, nhi u nhóm auxin đ ẩ ụ ấ ế ặ

c s ượ ử ề ố ớ d ng nh m thúc đ y trái cây chín mà không ụ c n quá trình th ph n, ho c khi n cho các ầ cành giâm ra r ễ

ả ắ

Hình nh 5 :Dùng auxin kích thích cây b p mau ra r và phát tri n nhanh ễ ể

5.Tình hình s d ng

Vi

t Nam

ử ụ ở ệ

Các ch t kích thích sinh tr ng th c v t đ

ưở ấ ấ ộ ể ệ ả

c s ự ậ ượ ử d ng r ng rãi trong s n xu t nông nghi p đ tăng ụ năng su t.ấ

ạ i nhu n mà d n đ n tình ẫ ế

Tuy nhiên do ch y theo l ứ ậ ấ ạ

ng đ n s c kh e ng ng gây nh h ế ứ ụ ả ưở ườ ỏ

ợ tr ng l m d ng quá m c các ch t kích thích sinh ạ tr i tiêu ưở dùng.

Tình tr ng s d ng thu c nh p l u t ậ ậ ừ ử ụ ố

ố

ố và thu c không rõ ngu n g c ,không n m trong ồ danh m c cho phép c a b y t ủ ộ Trung Qu c ằ còn ph bi n. ổ ế ạ ố ụ ế

Không s d ng theo đúng h ng d n và theo ướ ẫ

ử ụ khuy n cáo. ế

Hình 6: các thu c kích thích sinh tr ng th c v t ự ậ ưở

trên th tr ố ng (http://vietbao.vn/Khoa-hoc/) ị ườ

ơ ứ

ứ ộ

ộ các n i s n xu t rau. ơ ả ề ư ượ ể ể ấ ng thu c kích ố

Các c quan có ch c năng đã vào cu c đ ki m tra m c đ an tòan th c ph m ẩ ở ự Cũng nh ti n hành đi u tra v d l ề ư ế thích trên các nông s n .ả

ả

ki m tra d l Hình 7:Kh o nghi m phun thu c trên rau đ ể ố ệ ng (www.laodong.com.vn) ư ượ ể

i quy t

* H ng gi ướ

ả

ế

• Chúng ta đang phát tri n các vùng tr ng rau ể ồ

ẽ ồ ố

• Ki m sóat ch t ch các ngu n thu c trên th ị i đa vi c s d ng các thu c ể ườ ệ ử ụ ố

ố

ng pháp s d ng ử ụ

s ch, an tòan. ạ ặ ng.G am t tr ố ỉ không rõ ngu n g c. ồ • H ng d n cho nông dân ph ươ ẫ hi u qu nh t và an tòan nh t. ấ ấ ướ ệ ả

• Tăng c ể ườ

ệ ử ụ ệ ố ồ

ng ki m tra giám sát vi c s d ng các thu c không rõ ngu n g c.Và có bi n pháp x ử ố lý thích đáng.

Hình 8: Rau s ch c ạ ở

ượ i tiêu ồ xã Tân Phú Trung, C Chi đ ả ả

ủ tr ng, chăm sóc đ m b o an toàn cho ng ườ dùng (www.sggp.org.vn/xahoi/2008/1/141981/)

ạ ố ớ

i s d ng do ng thu c trong th c ph m

ườ ử ụ ự

ố

ẩ

6. Tác h i đ i v i ng t n d l ồ ư ượ : • Theo thông tin trên m ng vi n thông qu c gia v ề

ễ ạ ố

ố ừ

ộ ườ ệ ả

ữ ổ ộ ợ

thu c tr sâu (National Pesticide Telecommunication NetWork) thu c C quan B o v Môi tr ng M ỹ ơ (US Environmental Protection Agency - EPA), m i ỗ lo i auxin t ng h p mang nh ng đ c tính khác ạ nhau.

ng s d ng trên rau c , ấ ử ụ ưở

ộ ạ ố

ừ bào ế ạ

• Các ch t kích thích tăng tr ủ cây ăn trái đ u đ c h i không thua thu c tr sâu vì ề lo i này ng m sâu vào bên trong các mô, t ấ không th nào x lý tri c . t đ đ ệ ể ượ ử ể

t lâu ư ượ ụ

• Các d l ẽ ừ ừ ngày s gây r i l an và d n đ n ung th . ư đi vào c th , tích t ơ ể ẫ ng s t ố ọ ẽ ế

ng quá cao s d n đ n ng đ c th c ộ ộ ự ế

ph m, n ng s gây ra t • N u d l ế ư ượ ặ ẩ ẽ ẽ ẫ vong. ử

• Khi s n xu t thu c kích thích tăng tr ố ả ấ ng t c thì ứ

ẽ ưở ẽ

ứ ắ ỏ

ạ i s d ng nh phù m t, ăn ư ế ử ụ ề

mà pha thêm u-rê, kali, đ ng, k m... S gây h i ồ cho s c kh e ng ườ ử ụ tay, cay v giác, gây ng đ c. N u s d ng nhi u ộ ộ còn gây b nh ung th ... ị ệ ư

• Nhi u tr ợ ề ố

c ng h p thu c kích thích dùng xong không ồ ướ ễ

ộ ng đ n môi tr ng . thu gom v t ra ru ng ,ao h làm ô nhi m ngu n n và nh h ả ườ ứ ưở ồ ườ ế

Hình 9 : Các ch t kích thích sau khi s d ng v t b a ử ụ ấ

bãi trên ru ng.( http://vietbao.vn/Khoa-hoc/ ứ ừ ) ộ

ế

ố ớ

ấ

7.Khuy n cáo s d ng đ i v i các ch t kích thích sinh tr

ử ụ ng:

ưở

ồ ả

ộ ế ầ ẩ ợ ụ

ế ấ ộ ồ

ả ấ ỷ ế ậ

bào sinh v t. • C n chú ý n ng đ thích h p(in trên bao bì s n ph m) (vài ppm đ n vài ch c, vài trăm ppm). N u ế n ng đ quá th p thì hi u qu th p, n u n ng đ ộ ệ ồ cao quá th m chí còn phá hu hay gây ch t mô và t ế ậ

ụ

ấ ấ

ạ

ụ ằ i ta dùng 2, 4 n ng ở ồ ư

i là ch t di t c . • Ví d : Dùng gibêrelin 5 – 40 ppm làm tăng năng su t nho g p đôi. Đ d a ra qu trái v nh m ả ể ứ tăng thêm m t v thu ho ch, ng ườ ộ ụ D ộ ở ồ đ cao l ộ ấ ạ n ng đ 5 – 10 ppm. Nh ng 2, 4 D ệ ỏ

ỗ ợ ữ ấ ố

• Chú ý tính ch t đ i kháng, h tr gi a các hoocmôn th c v t. ự ậ

ọ ồ ự ố ợ

ả ự ậ ớ ả ầ

ưỡ

ế

• Trong tr ng tr t ph i quan tâm s ph i h p các hoocmôn th c v t v i vi c tho mãn nhu c u ệ ng cho cây, ví d : x lí auxin làm cho dinh d ụ ử cà chua tăng đ u qu , nh ng n u thi u n c s ế ướ ẽ ư ả làm cho qu r ng . ậ ả ụ

ọ

ố c khi thu ho ch (t 1 tu n đ n n a • Tùy t ng l ai thu c mà th i gian cách ly thích ạ ế ử ờ ừ ầ

ừ h p tr ướ ợ tháng ).

• Ch n lo i thu c có trong danh m c thu c kích ố ọ ạ

ượ

t ố ng đ ưở ộ ụ c phép s d ng trên ử ụ ố ả

ấ ứ

ủ ệ ể ộ

thích sinh tr nông s n c a B NN&PTNT, thu c ph i bi ế ả ủ rõ ngu n g c, xu t x (ban hành theo quy t ế ố ồ đ nh 19/2005/NĐ-BNN ngày 24 tháng 3 năm ị 2005 c a B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn).

Tài li u tham kh o ệ ả

c Nhu n-Phan Th Đ ng-Lê Th ị ế ồ ậ

• Nguy n Ph ướ ồ ươ ỗ ọ

ọ

ễ Ph ng H ng- Đ Hi u Liêm- Đinh Ng c ế Loan(2008),Giáo trình sinh hóa h c,NXB Nông Nghi p.ệ

• http://www.vntrades.com/tintuc/modules.php?

name=news&filearticle&sid=2182)

• http://vietbao.vn/Khoa-hoc/ • www.dlarborist.com • www.the-scientist.com • http://dantri.com.vn/suckhoe/Hoat-chat-trong-thuoc-

kich-thich-tang-truong-o-muc-cho- phep/2008/3/225141.vip