Trong suốt hai thế kỉ từ khỉa đời, tổ chức bộ máy nhà nước Mỹ luôn vững chắc và ổn định. Tuy còn một số điểm song có thể nói, tại Mỹ học thuyết phân chia quyền lực được áp dụng thành công nhất. Đề tài: Đánh giá việc áp dụng học thuyết Phân chia quyền lực trong bộ máy nhà nước Mỹ ở trung ương theo Hiến pháp 1788 sau đây sẽ tập trung làm rõ vấn đề này.
ướ ề ự ề ế ọ ộ ỹ M là n c đ ra h c thuy t phân chia quy n l c trong b máy nhà n ướ ừ ả c t ế b n Hi n
ậ ự ậ ụ ế ọ ộ ướ ư ế ỹ pháp năm 1787. V y s v n d ng h c thuy t này trong b máy nhà n c M nh th nào,
ự ề ọ ụ ệ ế ề ọ đánh giá vi c áp d ng h c thuy t phân chia quy n đó chính là lí do em l a ch n đ tài: “
ướ ỹ ở ươ ế ế ộ ự l c trong b máy nhà n c M trung ng theo Hi n pháp 1788”. Bài vi ề t còn nhi u
ế ể ầ ế ủ ơ ạ ệ thi ỏ t sót mong th y cô b qua và góp ý đ bài vi t c a em hoàn thi n h n .
ế ớ ế ế ầ ợ ố ỳ ả Hi n pháp h p chúng qu c Hoa K là b n Hi n pháp thành văn đ u tiên trên th gi i, ra
ư ạ ệ ự ử ế ấ ả ị ấ ờ ớ đ i s m nh t nh ng nó l i là b n Hi n pháp có hi u l c lâu dài nh t trong l ch s . cho t ớ i
ộ ả ỳ ượ ế ế ấ ỳ ả ừ ạ nay, Hoa K duy nh t m t b n Hi n pháp, Hi n pháp Hoa K đ c so n th o t năm
ả ồ ừ ề ậ ề ề ề ị 1787, g m kho ng 4.400 t ị , chia làm 7 đi u. đi u 1 quy đ nh v l p pháp, đi u 2 quy đ nh
ề ư ị ề ạ ề ề ị ề ề v hành pháp, đi u 3 quy đ nh v t pháp, 4 đi u còn l i quy đ nh v quy n và nghĩa v ụ
ệ ữ ự ả ủ ả ố ớ ứ ơ ả c b n c a công dân, m i quan h gi a liên bang v i các bang, s đ m b o hình th c
ể ộ ậ ự ủ ế ặ ấ ỗ chính th c ng hòa và an ninh, tr t t ả c a m i bang. M c dù b n Hi n pháp có c u trúc
ầ ủ ụ ư ử ệ ế ả ư ể ấ ơ r t đ n gi n, nh ng vi c áp d ng cũng nh đ hành x đúng tinh th n c a Hi n pháp vào
ặ ả ờ ố ắ ọ ộ ộ ộ ỳ ị ố m i m t c u đ i s ng chính tr , xã h i Hoa K là m t quá trình xung đ t gay g t su t
ử ủ ấ ướ ề ị ỳ ự ế ợ ố chi u dài l ch s c a đ t n c này. Hi n pháp H p Chúng qu c Hoa K t coi là “ Bộ
ậ ố ủ ấ ướ lu t t i cao c a đ t n c”.
ề ự ừ ế ế ả ờ ọ ưở T khi ra đ i cho đ n nay, h c thuy t phân chia quy n l c ngày càng có nh h ng sâu
ệ ượ ụ ộ ở ế ớ ề ố ộ r ng và hi n nay đang đ c áp d ng r ng rãi nhi u qu c gia trên th gi i theo hai xu
ướ ứ ề ắ ỳ ướ ụ ế h ẻ ng là “c ng r n” và m m d o”. trong đó, Hoa K là nhà n ọ c áp d ng h c thuy t này
ấ ủ ơ ả ứ ự ữ ế ắ ộ ộ ậ m t cách c ng r n. khi xây d ng nh ng n i dung c b n nh t c a Hi n pháp, các nhà l p
ệ ỳ pháp Hoa K đã quán tri t ba nguyên lý:
ơ ả ủ ứ ề ậ ấ ư Th nh t, ba ngành c b n c a chính quy n: l p pháp, hành pháp và t pháp hoàn toàn
ớ ộ ậ đ c l p v i nhau.
ứ ự ứ ệ ấ ộ ọ ủ Th hai, m t nguyên lý r t quan tr ng là trong quá trình th c hi n ch c năng riêng c a
ố ọ ụ ề ề ế ẫ ỗ m i nhánh quy n luôn áp d ng nguyên lí ki m ch đ i tr ng l n nhau.
ự ứ ữ ự ề ề ạ Th ba, trong quá trình th c thi quy n h n gi a các nhánh quy n này luôn có s giám sát
ị ự ủ ậ ượ ệ ượ ẫ l n nhau và ch u s giám sát c a pháp lu t. ba nguyên lí này luôn đ c quán tri t, đ c th ể
ệ ụ ể hi n c th là:
ộ ậ ụ ệ ề ượ ể ệ ừ Vi c áp d ng nguyên lý ba nhánh quy n hoàn toàn đ c l p đ c th hi n t ố ồ ngu n g c
ế ơ ế ạ ộ ủ ư ề ậ ỗ hình thành đ n c ch ho t đ ng c a m i nhánh quy n L p pháp, Hành pháp, T pháp. Ba
ộ ậ ủ ự ề ề ệ nhánh quy n này hoàn toàn đ c l p, không có s can thi p c a nhánh quy n này t ớ ự i s
ư ở ủ ề ị ệ ể ộ hình thành c a nhánh quy n khác nh ủ các chính th : Quân ch ngh vi n, C ng hòa ngh ị
ệ ưỡ ộ vi n, C ng hòa l ng tính sau này.
ộ ậ ủ ắ ướ ồ ố
Nguyên t c ba b ph n c a nhà n c có ngu n g c hình thành khác nhau.
(cid:0) ị ệ Ngh vi n
ố ạ ị ệ ể ể ầ ạ ơ H ngh vi n là c quan dân bi u, do dân chúng các ti u bang b u lên, s đ i bi u t l ể ỉ ệ
ủ ể ượ ị ệ ủ ệ ạ ơ ớ ố v i s dân c a ti u bang. Th ỗ ể ng ngh vi n là c quan đ i di n c a các bang. M i ti u
ượ ề ả ị ượ ộ ầ ị bang có hia th ng ngh sĩ. Theo kho n 3 Đi u 1 th ố ng ngh sĩ do qu c h i b u lên. Sau
ề ổ ượ ề ề ị ử ổ đó, theo b sung và s a đ i sau này (đi u 17), th ư ạ ng nghĩ sĩ đ u nh h ngh sĩ đ u do
ự ế ầ dân chúng tr c ti p b u ra.
ủ ệ ộ ị ượ ủ ệ ầ ị Khi là ngh sĩ c a m t vi n thì không đ c b u là ngh sĩ c a vi n kia và cũng không
ượ ủ ơ ơ ư đ c làm thành viên c a c quan hành pháp hay c quan t pháp.
(cid:0) ố ổ T ng th ng
ộ ưở ư ế ế ầ ầ ố ổ T ng th ng do toàn dân b u ra nh ng theo đ u phi u gián ti p. các b tr ổ ng do T ng
ứ ệ ể ố ổ ị th ng b nhi m, và các quan ch c này không th là ngh sĩ.
ộ ầ ử ầ ử ổ ị ệ ố ượ ế ồ ờ Các cu c b u c Ngh vi n và b u c T ng th ng không đ c ti n hành đ ng th i.
(cid:0) ệ ố Pháp vi n t i cao
ệ ố ự ấ ệ ẩ ồ ổ ổ Pháp vi n t ậ ủ ố i cao g m có 9 th m phán do T ng th ng b nhi m và s ch p thu n c a
ượ ị ệ Th ng ngh vi n.
ậ ủ ộ ắ ướ ự ộ ậ ế ẫ ề
c có s đ c l p và ki m ch l n nhau,
ọ ạ ừ ặ ế ề ả ả đ m b o cho chúng không b lo i tr ho c ti m quy n
(cid:0) ị ệ Ngh vi n
ế ỳ ị ấ ả ề ậ ị ệ ề ộ Hi n pháp Hoa K quy đ nh t ồ t c các quy n l p pháp thu c v ngh vi n, bao g m
ượ ị ệ ị ệ ệ ế ậ ệ ế th ạ ng ngh vi n và h ngh vi n. vi c thi ữ ớ ơ ế ề t l p hai vi n v i c ch ki m ch nhau gi a
ế ủ ơ ớ ộ ớ ư ẽ ể ậ ằ ả chúng s làm gi m b t u th c a c quan l p pháp đ nó cân b ng v i b máy hành
ừ ử ệ ề ầ ả pháp. T năm 1913 c bai vi n đ u do c tri b u ra.
ị ệ ư ề ề ề ả ẩ ấ ả C hai ngh vi n đ u có th m quy n chung nh sau: có quy n thông qua t ạ t c các đ o
ượ ế ượ ự ế ể ề ẩ ậ lu t; đ c xây d ng chính sách bi u thu và giám sát thu thu ; đ c quy n phê chu n d ự
ủ ổ ủ ề ẩ ố ề án ngân sách c a chính quy n liên bang do Chính ph , T ng th ng phê chu n; có quy n
ế ố ố ố tuyên b chi n tranh và phân b chính sách qu c phòng.
ấ ừ ế ố ọ ề ự ề ắ ằ Tuy nhiên, xu t phát t nguyên t c ki m ch đ i tr ng và cân b ng quy n l c nên hai
ứ ữ ệ ề ạ vi n cũng có nh ng ch c năng và quy n h n khác nhau.
ạ ề ủ ố ộ ỹ ượ ẩ ướ ả ả Tóm l i, th m quy n c a Qu c h i M đ ị c quy đ nh theo h ừ ng đ m b o cho nó v a
ự ừ ứ ủ ủ ừ ề ệ ả ề ộ ậ đ c l p, v a toàn quy n khi th c hi n các ch c năng c a mình. V a đ kh năng ki m
ế ố ọ ớ ổ ố ch đ i tr ng v i t ng th ng.
(cid:0) ố ổ T ng th ng
ủ ố ừ ế ổ ố ườ ứ ầ ừ Theo Hi n pháp 1787, t ng th ng v a là nguyên th qu c gia v a là ng i đ ng đ u b ộ
ề ề ổ ố ố ợ máy hành pháp. Đi u 2 “trao quy n hành pháp” cho T ng th ng h p chúng qu c.
ệ ố ứ ề ả ả ố ộ ổ ổ ố T ng th ng cũng đ m b o m t ch c năng tuy t đ i là có quy n hành pháp, t ng th ng
ứ ầ ướ ừ ứ ừ ự ứ ệ ầ ộ ừ v a đ ng đ u nhà n ủ c v a đ ng đ u b máy hành pháp, v a th c hi n ch c năng c a
ủ ướ ủ ừ ứ ủ ệ ố ủ ạ ầ ự nguyên th qu c gia, v a th c hi n ch c năng c a th t ng chính ph , l ư ộ i g n nh đ c
ố ộ ớ ậ l p v i qu c h i.
ộ ưở ệ ố ổ ổ ủ ơ ỉ ư ấ ố T ng th ng b nhi m các b tr ng. chính ph ch là c quan t ổ v n cho t ng th ng.
ộ ưở ườ ệ ệ ổ ố các b tr ỉ ng ch là ng ủ ổ ự i giúp vi c cho t ng th ng, th c hi n các chính sách c a t ng
ẫ ớ ố ườ ố ủ ổ ố ố th ng, và không mâu thu n v i chính sách, đ ng l ổ ổ i c a t ng th ng. t ng th ng là t ng
ự ượ ấ ề ệ ố ị ư ệ t l nh các l c l ng vũ trang và ch u trách nhi m cao nh t v qu c phòng c a đ t n ủ ấ ướ c;
ị ệ ự ự ậ ậ ố ổ ố ổ t ng th ng trình các d án lu t và d án lu t lên Ngh vi n; t ng th ng kí các đi u ề ướ c
ố ế ử ủ ệ ệ ẩ ạ ạ ổ ổ qu c t ố và c các đ i di n ngo i giao; t ng th ng b nhi m th m phán c a pháp vi n t ệ ố i
ậ ủ ị ệ ủ ế ạ ặ ố ổ ổ cao; t ng th ng ban b ho c ph quy t các đ o lu t c a Ngh vi n.
ể ấ ổ ỹ ự ụ ệ ệ ề ố ộ ộ ậ ọ Có th th y t ng th ng M th c hi n m i nhi m v quy n hành m t cách đ c l p.
ủ ệ ố ị ướ ộ ậ ị ệ ớ ổ t ng th ng và chính ph không ch u trách nhi m tr c ngh vi n, cũng đ c l p v i các
ế ị ủ ủ ủ ề ờ thành viên khác c a chính ph nh quy n hoàn toàn quy t đ nh các chính sách c a chính
ủ ề ề ắ ả ầ ộ ổ ố ọ ph không c n qua n i các. T ng th ng hoàn toàn n m quy n đi u hành và qu n lý m i
ướ ự ủ lĩnh v c c a nhà n c.
(cid:0) ệ ố Pháp vi n t i cao
ề ư ư ỳ ượ ế ị Cũng nh các ngành khác, quy n t pháp Hoa K đ c quy đ n trong Hi n pháp. Ch ủ
ể ủ ề ư ệ ố ấ ướ ệ ố th c a quy n t pháp là pháp vi n t i cao và các tòa án c p d i, h th ng tòa án M ỹ
ượ ộ ậ ữ ề ậ ậ ớ đ c pháp lu t tro cho nh ng quy n năng hoàn toàn đ c l p v i hành pháp và l p pháp,
ộ ậ ớ ả ế ượ ầ ả ơ h n th còn đ c l p v i c dân chúng. Vì nó không đ ị c nhân dân b u, không ph i ch u
ướ ệ trách nhi m gì tr c nhân dân.
ế ố ọ ự ề ề ề ự ủ S ki m ch đ i tr ng quy n l c c a ba nhành quy n th hi n ể ệ ở ỗ ch :
ữ ậ ề ế ớ ộ
ề ử ổ ổ
ủ ổ ự ự ề ậ ố sung d án lu t và d án ngân sách c a t ng th ng, quy n tán thành hay không tán thành
ứ ấ ệ ề ặ ẩ ổ ố ổ ỏ các quan ch c c p cao do t ng th ng b nhi m, quy n phê chu n ho c bác các đi u ề ướ c
ố ế ế ủ ổ ạ ộ ủ ổ ố ổ ố qu c t ố do t ng th ng ký. T ng th ng thì thông qua ho t đ ng ph quy t c a t ng th ng
ể ủ ị ệ ế ậ ạ đ ph quy t các đ o lu t cua ngh vi n.
ớ ư ữ ệ ố ầ ẩ ổ ố
pháp. T ng th ng b u ra các th m phán pháp vi n t i cao và
ướ ứ ấ ử ổ ề ố các tòa án d i. ng ượ ạ c l i, tòa án có quy n xét x t ng th ng và các quan ch c c p cao.
ữ ư ớ ậ ệ ố ề ế ạ
pháp v i l p pháp. Pháp vi n t ậ i cao có quy n phán quy t các đ o lu t
ị ệ ủ ế ệ ẩ ợ ổ ố ộ ủ c a ngh vi n có h p hi n hay không, và qu c h i thì b nhi m ra các th m phán c a pháp
ệ ố vi n t i cao.
ề ự ụ ệ ế ọ ộ ươ ỹ ở Vi c áp d ng h c thuy t phân chia quy n l c trong b máy nhà n c M Trung ươ ng
ư ệ ấ ị ư ư ế ể ồ ố theo Hi n pháp 1787 là có nh ng u đi m nh t đ nh nh vi c ngu n g c hình thành ba
ộ ậ ề ệ ặ ớ ệ ự ề nhánh quy n là đ c l p v i nhau; nhi m kì khác nhau và đ c bi ế ố t là có s ki m ch đ i
ữ ề ọ ượ ự ế ề ủ ơ ớ tr ng gi a các nhánh quy n, tránh đ c s ti m quy n c a các c quan v i nhau.
ộ ố ạ ế ư ẫ Tuy nhiên, nó v n có m t s h n ch nh sau:
ẫ ố ổ ượ ủ ị ự ọ ố ộ Các t ng th ng đôi khi v n đ ế c g i là “ch t ch qu c h i” do s quan tâm sát sao đ n
ế ị ủ ữ ữ ủ ề ế ế ố ộ ơ ổ nh ng quy t đ nh c a qu c h i. h n n a, quy n ph quy t mà hi n pháp trao cho t ng
ả ằ ả ượ ắ ủ ể ắ ả ố th ng đ m b o r ng các quan đi m c a Nhà Tr ng ph i đ ố ế c l ng nghe, n n không mu n
ắ ồ nói là luôn luôn l ng nghe trên Đ i Capitol.
ề ậ ượ ữ ế ố ộ ướ Quy n l p pháp đ c Hi n pháp trao cho Qu c h i. nh ng năm tr ố ậ c 1900 đa s lu t
ộ ư ề ố ỗ ượ ự ả ạ ị thông qua m i năm đ u do Qu c h i đ a ra, các Th ng, H ngh sĩ d th o, thông qua
ổ ớ ế ỷ ư ấ ậ ỗ ờ ổ lu t. nh ng sang th k XX, vai trò này đã đ i ch . Thay đ i l n nh t là vào th i kì Chính
ẽ ệ ậ ừ ể ặ ổ ố ớ ư sách m i khi T ng th ng ki m soát ch t ch vi c làm lu t. t ị ọ đó nh nhà chính tr h c
ộ ườ ố ị ư ườ ủ ộ ề ọ ậ James Robonson nh n đ nh: Qu c h i d ng nh nh ng m i quy n ch đ ng cho ngành
ậ ượ ừ ầ ậ ề Hành pháp. Trong hai th p niên v a qua, g n 80% lu t đ c thông qua đ u do ngành hành
pháp.
ư ộ ộ ậ ấ ấ ẫ ứ ư ự T pháp ở ỹ ượ M đ c đánh giá là có m c đ đ c l p r t cao, nh ng th c ch t v n can
ị ả ệ ậ ồ ờ ưở ừ ề ự thi p vào l p pháp, hành pháp đ ng th i cũng ch u nh h ng t các nhánh quy n l c đó.
ế ủ ế ề ề ể ợ ỹ ị ạ Hi n pháp M không h quy đ nh cho tòa án có quy n ki m tra tính h p hi n c a các đ o
ố ộ ậ ủ ả ỹ ưở ố ộ ằ ề ế ả ư lu t c a Qu c h i. nh ng tòa án M đã nh h ng đ n Qu c h i b ng quy n b o hi n t ế ự
nhân.
ế ỉ ừ ư ậ ố ờ ổ ỉ ứ ộ ướ ỹ Nh v y, trong su t hai th k t kh a đ i, t ch c b máy nhà n ữ c M luôn v ng
ộ ố ể ể ắ ổ ị ạ ỹ ọ ế ch c và n đ nh. Tuy còn m t s đi m song có th nói, t ề i M h c thuy t phân chia quy n
ụ ấ ự ượ l c đ c áp d ng thành công nh t.
Ụ Ả Ệ DANH M C TÀI LI U THAM KH O
ườ ạ ọ ậ ộ ử ướ ậ ị giáo trình l ch s nhà n c và pháp lu t th ế Tr
ng Đ i h c Lu t Hà N i, “ ộ
i”, ớ NXB Công an Nhân dân, Hà N i, 2003.
ề ự ủ ổ ủ ố ỹ ị quy n l c c a t ng th ng M theo quy đ nh c a Khóa lu n t
ế ấ ộ
ệ t nghi p, “ ự ế Hoàng Văn Hu n, Hà N i – 2012
http://ebook.ringring.vn/xemtailieu/danhgiaviecapdungcacnguyentac
