- 24 -
1 2 3 4 5
1 Lớp học khoa học mang tính thách thức đối với bạn
2 Kỹ năng đọc là khó nhất
3 Tôi muốn tới trường học
4 Tôi thích làm các thí nghiệm khoa học.
5 Bài tập ở nhà rất khó đối với tôi
6 Lừa dối là không tốt
7 Học về các hình tròn và tam giác không có gì bổ ích
8 Tôi không thích làm việc với các nhóm nhỏ.
9 Học tốt các môn tại trường có ý nghĩa quan trọng
Tôi tin là những gì học được tại trường là vô cùng
quan trọng.
Câu hỏi phỏng vấn, bảng hỏi và các công cụ đánh giá khác, những
công cụ thường phụ thuộc vào người thông tin là những công cụ mang tính
gián tiếp. Giá trị của các kết quả phụ thuộc vào sự chính xác của người
thông tin. Trí nhớ kém đối với sự kiện đã diễn ra, việc chuyển tải không
chuẩn xác các nội dung quan sát hiện thời, đánh giá sai và thiếu tính chân
thực có thể mang lại kết quả là thông tin nghèo nàn. Giáo viên phải nhận
thức được các khả năng khi chuyển tải báo cáo của người thông tin.
Phỏng vấn lâm sàng
Phỏng vấn lâm sàng là một loại qui trình đánh giá đặc biệt. Đó là các
phép phỏng vấn trong đó học sinh đóng vai trò là người thông tin và các câu
hỏi phỏng vấn được thiết kế nhằm xác định các chiến lược mà học sinh đó
sử dụng khi tìm cách thực hiện nhiệm vụ. Ví dụ giáo viên có thể quan tâm
tới việc tìm hiểu nhiều hơn nữa về cách thức học sinh giải quyết những khó
khăn về mặt toán học, tổ chức viết các bài luận hoặc nghiên cứu các chương
trong sách giáo khoa. Phỏng vấn lâm sàng tập trung vào qui trình mà học
sinh tuân thủ để hoàn thành một nhiệm vụ. Sản phẩm của công cụ này có lợi
ích thứ cấp.
Một số chiến lược hoàn toàn có thể quan sát. Do đó trong quá trình
tthực hiện phỏng vấn lâm sàng, nhà chuyên môn cần cẩn thận lưu ý tới các
hành vi của học sinh. Tuy nhiên, các chiến lược mang tính nhận thức lại
không thể quan sát được và báo cáo của học sinh trở thành cơ sở thông tin
đối với khía cạnh thực hiện nhiệm vụ này. Giáo viên ghi lại lưu ý đối với
những gì mà học sinh làm, sau đó yêu cầu học sinh miêu tả qui trình tư duy
đi kèm với những hành động đó.
Phỏng vấn lâm sàng thường diễn ra trong lúc học sinh đang thực hiện
nhiệm vụ của mình. Ví dụ nếu yêu cầu của nhiệm vụ là giải quyết những khó
khăn đối với các từ về toán học, học sinh sẽ được cung cấp một số vấn đề ở
mức độ khó phù hợp. Sau đó để tìm ra những chiến lược không thể quan sát,
các nhà chuyên môn phải hướng dẫn học sinh phải “nghĩ ra trong lúc giải
quyết các vấn đề đó”. Sau đó nhà chuyên môn có thể quan sát, lắng nghe báo
- 25 -
cáo của học sinh và đặt ra những câu hỏi nhằm làm sáng tỏ ý nghĩa hoặc để
tìm hiểu những khía cạnh chưa được thảo luận.
Trong một số trường hợp, các nội dung phỏng vấn được tiến hành
ngay lập tức sau khi học sinh đã kết thúc nhiệm vụ của mình. Việc đánh giá
kỹ năng viết là một ví dụ. Hoàn toàn không can thiệp vào hành động tập
trung của học sinh. Buổi phỏng vấn cần diễn ra ngay sau khi học sinh đã kết
thúc kỹ năng viết. Không nên có sự chậm trễ giữa việc hoàn thành công việc
với việc tiến hành phỏng vấn, nếu không học sinh có thể không kể lại chính
xác một loạt các bước đã thực hiện đối với nhiệm vụ.
Phỏng vấn lâm sàng là một kỹ thuật đánh giá tinh vi. Nó đòi hỏi phải
có chuyên môn trong quá trình quan sát và sử dụng kỹ thuật phỏng vấn, đòi
hỏi kiến thức đối với khía cạnh giáo trình đang được đánh giá và kiến thức
đối với những kiểu chiến lược nhận thức khác nhau mà học sinh có thể áp
dụng để hoàn thành một loạt công việc khác nhau. Kết quả dữ liệu mang tính
chủ quan ở chỗ dữ liệu đó là báo cáo về những hành vi không thể quan sát
được của người thông tin. Tuy nhiên, phỏng vấn lâm sàng là phương thức
trực tiếp nhất để thu thập dữ liệu liên quan tới các chiến lược nhận thức và
có thể cung cấp những hướng dẫn quan trọng để xây dựng cấu trúc của quá
trình giảng dạy.
4.4. Nhóm đánh giá (Các thành viên tham gia chẩn đoán và đánh giá):
c
Các thành viên của nhà trường:
Các giáo viên phổ thông và giáo viên chuyên biệt, những người trực
tiếp làm việc hàng ngày với trẻ khuyết tật, là các thành viên không thể thiếu
của nhóm. Các giáo viên có thể cung cấp thông tin trên mọi khía cạnh của sự
phát triển của học sinh, đặc biệt là sự thể hiện khả năng học tập, tình trạnh
về xã hội và tình cảm.
Các giáo viên phổ thông đóng góp các thông tin có giá trị về các kỹ
năng xã hội của học sinh trong tiếp xúc với bạn bè của chúng. Họ cũng
mang đến những thông tin chính xác về qui trình và chương trình dạy học
trên lớp và có được những hiểu biết trực tiếp về sự đáp ứng của học sinh đối
với các qui trình cà chương trình đó. Các thủ tục đánh giá của họ thường bao
gồm các trắc nghiệm nhóm về kết quả học tập, các phép đo không chính
thức và những kiểm tra, quan sát lớp học và các hồ sơ. Họ có thể mô tả sự
tiến bộ của học sinh khuyết tật theo chương trình giáo dục phổ thông, so
sánh với các học sinh khác trong lớp. Những loại thông tin này có tác dụng
riêng trong việc xác định những sự thích ứng và điều chỉnh mà học sinh cần
có để có thể học được trong mục tiêu lớp học hoà nhập.
Các nhà giáo dục đặc biệt cung cấp những thông tin về sự thể hiện khả
năng của học sinh từ một góc nhìn khác hơn. Các thủ tục giáo dục của họ
nhìn chung được cá nhân hoá hơn; họ tập hợp những dữ liệu chính thức và
không chính thức không chỉ về kỹ năng học vấn mà cả những biểu hiện trên
- 26 -
các lĩnh vực như ngôn ngữ và hành vi. Thông tin này cùng với những thông
tin có được từ giáo viên phổ thông sẽ giúp nhóm ra được các quyết định về
các loại dịch vụ cần thiết đối với học sinh khuyết tật.
Các giáo viên giáo dục đặc biệt thường là các thành viên của các
nhóm theo trường nhằm hợp tác và tư vấn cho các giáo viên đứng lớp. Ở vai
trò này, các nhà giáo dục đặc biệt có thể trình bày các quan sát lớp học và
làm việc với nhóm nhằm phát triển các chiến lược khả thi, nhằm giải quyết
các vấn đề về hành vi và học tập của trẻ trong trường phổ thông. Khi học
sinh cần đến các dịch vụ giáo dục đặc biệt, các nhà giáo dục đặc biệt đóng
vai trò chính yếu trong quá trình đánh giá, với trách nhiệm tập hợp những
thông tin về mức độ hiện thời của trẻ trong một số các lĩnh vực khác.
Ban giám hiệu chỉ đạo giáo dục trong nhóm ra quyết định có thể bao
gồm hiệu trưởng, giám đốc phụ trách giáo dục đặc biệt khu vực và những
thành viên khác có chức năng giám sát. Các hiệu trưởng hoặc hiệu phó
thường được ghi danh vào nhóm nhằm chia sẻ trách nhiệm hợp tác trong
giáo dục trẻ khuyết tật, khuyến khích họ ủng hộ các chương trình giáo dục
hoà nhập và giáo dục đặc biệt. Ban chỉ đạo giáo dục đặc biệt và những người
giám sát khác có thể chia sẻ những hiểu biết của họ về sự lựa chọn chương
trình giáo dục đặc biệt phù hợp ở cấp huyện hoặc xã.
d
Phụ huynh và học sinh.
Cha mẹ học sinh và các thành viên khác trong gia đình có rất nhiều
đóng góp cho nhóm vì họ hiểu về hành vi của con em họ và hành động như
là thầy giáo của trẻ trong thời gian chăm sóc - giáo dục tại gia đình.
Phụ huynh đã cung cấp những thông tin về nhiều khía cạnh về khả
năng hiện thời của trẻ. Tuy nhiên, cha mẹ trẻ và các thành viên khác trong
gia đình có một góc nhìn khác vì sự quan sát của họ diễn ra ở nhà, xóm
giềng và cộng đồng. Sự đóng góp quan trọng khác của phụ huynh là thông
tin về những trải nghiệm giáo dục trong quá khứ của trẻ, tiền sử về sức khoẻ
và những tiến bộ qua các giai đoạn phát triển. Phụ huynh cóa thể hoàn thành
các bảng hỏi về con em họ hoặc được các cán bộ giáo dục phỏng vấn. Họ có
thể quan sát khi tiếp xúc với trẻ ở nhà hoặc họ có thể được hỏi để tập hợp
những dữ liệu quan sát không chính thức về đứa trẻ trong môi trường gia
đình. Khi cha mẹ tham gia đầy đủ trong quá trình nhóm xử lý thông tin của
nhóm, họ đóng góp cho các quyết định giáo dục trở nên tốt hơn và có tinh
thần ủng hộ nhiều hơn đối với chương trình giáo dục trẻ.
Bản thân học sinh của một số nhóm giáo dục, đặc biệt là ở các lớp
trên. Học sinh có thể đóng góp thông tin về các khía cạnh thể hiện khả năng
học tập ở trường cũng như những cảm nhận, thái độ, mục đich và nguyện
vọng tương lai. Học sinh hợp tác trong quá trình thu thập dữ liệu bằng nhiều
cách. Cùng với việc tham gia vào các thủ tục đánh giá như trắc nghiệm
chính thức và kiểm tra không chính thức, các em có thể trả lời các câu hỏi
- 27 -
phỏng vấn, hoàn thành các thang đo, hoặc trả lời những câu hỏi trong bảng
hỏi.
e
Những người hỗ trợ học đường
Các nhà tâm lí học, tật học, ngôn ngữ - lời nói và các chuyên gia về
các phương tiện trợ giúp đặc biệt thường hỗ trợ các giáo viên phổ thông và
các nhà giáo dục đặc biệt. Họ thường xuyên là các thành viên của các nhóm
đánh giá. Trong quá trình đánh giá, các nhà tâm lí giáo dục tập hợp các dữ
liệu giúp cho việc xác định một học sinh có đủ điều kiện thụ hưởng các dịch
vụ đặc biệt hay không. Trong vai trò này, các nhà tâm lí giáo dục luôn là nhà
chuyên môn có trách nhiệm đối với quá trình tổ chức đánh giá chính thức và
giải thích kết quả đánh giá đó nhằm xác định mức độ trí tuệ chung.
Báo cáo đánh giá từ phía nhà tâm lí cho biết mức độ trí tuệ của đứa
trẻ, hiện trạng các kỹ năng cần cho việc học và về hành vi cũng như xúc
cảm. Khi kết hợp với báo cáo của giáo viên về kết quả học tập của trẻ, các
báo cáo tâm lí học cho phép nhóm đánh giá so sánh mức độ thể hiện khả
năng học tập ở lớp của một học sinh với kết quả học tập mong đợi. Trong
việc lập kế hoạch thực hiện chương trình giáo dục, các nhà tâm lí có thể trợ
giúp xây dựng các mục tiêu hợp lí và cung cấp các thông tin về những khả
năng học tập riêng của học sinh đó.
Các nhà tật học, ngôn ngữ tham gia trong quá trình đánh giá và dạy
học đối với những học sinh có rối loạn về ngôn ngữ và hoạt động lời nói. Họ
có trách nhiệm giáo dục các kỹ năng giao tiếp của trẻ, giới thiệu học sinh
đến các chuyên gia khác nếu cần thiết, cung cấp các dịch vụ hướng dẫn trực
tiếp, và tư vấn cho các nhà chuyên môn khác khi làm việc với những trẻ này.
Các thủ tục đánh giá được các nhà tật học ngôn ngữ sử dụng gồm cả
chính thức và không chính thức; họ thường lấy thông tin ban đầu tà các nhà
giáo dục về khả năng ngôn ngữ và hoạt động lời nói ở lớp của học sinh. Các
nhà giáo dục đặc biệt cũng có thể sàng lọc các học sinh có vấn đề về ngôn
ngữ và hoạt động lời nói, sau đó giới thiệu các học sinh này đễn các nhà tật
học ngôn ngữ để có sự đánh giá sâu hơn. Hơn nữa thức trạng về giao tiếp và
hiểu biết của mỗi học sinh giúp nhóm đánh giá hiểu các vấn đề về hành vi
và học tập trong đó ngôn ngữ và hoạt động lời nói là một phần. Trong kế
hoạch giáo dục cá nhân, các nhà tật học ngôn ngữ đặt ra các mục tiêu riêng
đối với học sinh và chỉ ra cách để người khác có thể hỗ trợ cho việc đạt được
mục tiêu này. Đối với một số học sinh khuyết tật, việc dạy ngôn ngữ nói là
một dịch vụ đặc biệt duy nhất mà trẻ nhận được; đối với những trẻ khác, đó
chỉ là một trong một số cácdịch vụ đặc biệt cần cho trẻ mà thôi.
Các chuyên gia về công nghệ trợ giúp là những thành viên mới trong
nhóm đánh giá. Vai trò của họ bao gồm việc sử dụng các công nghệ trợ giúp
nhằm làm tăng khả năng tham gia của học sinh vào chương trình học.
f
Các chuyên gia y tế
- 28 -
Thông tin y tế về học sinh do các chuyên gia sinh lí học, y tế học
đường và các chuyên gia y tế khác thu thập. Loại thông tin này có thể bao
gồm các kết quả khám sàng lọc về thị lực, thính lực, tiền sử về sức khoẻ
cũng như trạng thái cơ thể hiện tại của trẻ.
Tất cả học sinh cần được kiểm tra thính lực và thị lực. Việc khám
sang lọc có thể do y tá trong trường thực hiện, và những người này sẽ giới
thiệu trẻ đến các chuyên gia phù hợp. Các kết quả khám sang lọc và bất cứ
đánh giá nào sau đó đều được y tế học đường chuyển đến nhóm đánh giá.
Trong đó đặc biệt chú ý với nhóm đánh giá về vấn đề nghe nhìn ảnh hưởng
đến kết quả đánh giá khả năng của trẻ và những chương trình sau đó.
Các nhà sinh lí và y tế học đường cũng có thể thông báo về bất cứ
thông tin gì có liên quan đến các vấn đề, điều kiện sức khoẻ hay bệnh tật.
Các bác sĩ nhi khoa, nhà thần kinh học,nhà tâm bệnh học và các nhà sinh lí
học khác cũng cần tham gia vào. Cần chú ý xem trẻ có cần phải điều trị bằng
thuốc hay không. Mọi thông tin về mặt y tế cần được thông báo với dụng ý
giáo dục rõ rang. Các dữ kiện từ đánh giá khả năng thể hiện trên lớp và các
lĩnh vực chức năng khác phải được nhóm đánh giá quan tâm đến trong mối
liên quan với đánh giá y tế.
g
Cán bộ làm công tác xã hội và các nhà tư vấn.
Các cán bộ xã hội và các nhà tư vấn học đường cung cấp các thông tin
về hiện trạng mặt xã hội và xúc cảm của trẻ. Trong các nhà trường, cán bộ
xã hội hỗ trợ bằng cách chuẩn bị các thông tin về tiểu sử sự phát triển về mặt
xã hội cua học sinh, thực hiện sự tư vấn nhóm hoặc cá nhân cho trẻ và gia
đình trẻ, giải quyết các vấn đề trong hoàn cảnh sống của trẻ có ảnh hưởng
đến việc điều chỉnh dạy học và huy động các nguồn lực trong nhà trường và
cộng đồng.
Các thủ tục đánh giá được các cán bộ xã hội sử dụng bao gồm các
phỏng vấn và gặp gỡ gia đình. Các dữ liệu được thu thập lien quan đến nền
tảng của trẻ và môi trường gia đình có thể giúp nhóm đánh giá giải thích các
dữ liệu đánh giá khác. Các cán bộ xã hội cũng có thể hỗ trợ các thành viên
nhóm, đặc biệt là phụ huynh trong việc xác định các mục tiêu và chiến lược
hành động ở gia đình và cộng đồng.
Các nhà tư vấn giúp sử dụng cả các thủ tục đánh giá chính thức và
không chính thức để tập hợp thông tin về sự phát triển xã hội và cảm xúc của
học sinh, đôi khi cả những vấn đề đó ở các thành viên trong gia đình trẻ. Các
nhà tư vấn bổ sung các thông tin quan trọng vào hồ sơ học sinh. Chẳng hạn
các dữ liệu từ quá trình tư vấn có thể chỉ ra nhu cầu về các mục tiêu riêng
hoặc định hướng các quyết định về chiến lược và môi trường giáo dục và
chăm sóc.
h
Các chuyên gia về phát triển kỹ năng vận động.
Có thể thu được những thông tin về sự phát triển vận động của học
sinh nhờ các giáo viên thể dục thích nghi, các nhà vật lí trị liệu và các nhà