240
ĐÀOTẠONGUỒNNHÂNLỰCSỐĐÁPỨNGYÊUCU
CANỀNKINHTẾSỐỞVITNAMHINNAY
NguyễnThịKimOanh
Email:suboy20092013@gmail.com
Ngàytòasoạnnhậnđượcbàibáo:30/09/2025
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:30/10/2025
Ngàybàibáođượcduyệtđăng:17/11/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.947
Tómtắt:Trongbốicảnhhiệnnay,kinhtếsốlàmôhìnhkinhtếhiệnđạimàhầuhết
cácquốcgiatrênthếgiớiđềuhướngtới.Pháttriểnkinhtếsốnằmtrongchiếnlượcphát
triểnkinhtế-xãhộiViệtNamgiaiđoạn2021-2030.Đểpháttriểnkinhtếsố,ngoàithểchế,
hạtầng,việcchútrọngđàotạopháttriểnnguồnnhânlựcsốlàyếutốthenchốtmởracánh
cửathànhcôngchonềnkinhtếsố.Phạmvibàiviếttácgiảchỉrõvaitròcủanguồnnhânlực
sốđốivớinềnkinhtếsố;chothấyđượcnhữngthuậnlợivàtháchthứctrongcôngtácđào
tạonguồnnhânlựcsố.Quađó,đềxuấtmộtsốgiảiphápnhằmnângcaochấtlượngđàotạo
nguồnnhânlựcsốđápứngyêucầuxâydựngnềnkinhtếsốởViệtNamhiệnnay.
Từkhoá:đàotạo,kinhtếsố,nguồnnhânlcsố,chấtlượngđàotạo
1KhoaLýluậnMác-Lênin,TrườngĐạihọcNguyễnHuệ
I.Đặtvấnđề
ch mạng công nghiệp 4.0 đang
thúc đẩy mạnh mẽquá trình chuyển đổi
nềnkinhtếtừdựavàotàinguyênlàchính
sang nền kinh tế dựa trên tài nguyên tri
thức,kinh tế số vàlao động có trìnhđộ
chuyênmônsâu,côngnghệcao.Đểthực
hiện thànhcông, nhanhchóng quátrình
chuyểnđổiđó,đòihỏiphảicónguồnnhân
lựcsố.Bởilẽ,từthờitriềuLê,ThânNhân
Trungđãtừngnói“Hiềntàilànguyênkhí
củaquốcgia,nguyênkhíthịnhthìthếớc
mạnhmàhưngthịnh,nguyênkhísuyyếu
thìthếnướcsuyyếumàthấphèn”.Điều
đócũngcónghĩa,sựtrườngtồncủamột
quốcgianằmởchínhnănglực,tàinăng,
trítuệcủamỗingườitrongquốcgiađó.
Trongbốicảnhhiệnnay,nguồnnhânlực
sốlà “chìakhoá” mở ra cánh cửathành
côngcủamộtnềnkinhtếhiệnđại-kinh
tếsố.Đánhgiáđượctầmquantrọngđó,
trongnhiềunămqua,cùngvớithểchế,hạ
tầngthìnguồnnhânlựcđượccoilàmột
trongbakhâuđộtphácủachiếnlượcphát
trinkinhtế-xãhộicủaĐảng.Đểthực
hiện chiếnợc,đào tạocó vaitrò quan
trọngtrongviệcđịnhhướng,hìnhthànhvà
pháttriểnđộiđộingũnhânlựcchấtlượng
cao,đápứngyêucầupháttriểnnhanhvà
bền vững củađất ớc.Tuy nhiên,hiện
241
nayviệcđàotạovàpháttriểnnguồnnhân
lựcchấtlượngcao(nhânlựcsố),đápứng
ucầunềnkinhtếsốlàvẫnđanglàthách
thứckhôngnhỏđốivớiđấtnước.
II.Cơsởlýthuyết
2.1.Kháinimkinhtếsốvànguồn
nhânlựcsố
Khái niệm kinh tế số (Digital
economy), còn được gọi là kinh tế mới,
kinhtếinternethoặckinhtếmạng,làkhái
niệm xuất hiện sau kinh tế nông nghiệp
kinhtếcôngnghiệp.Theonhómcộng
ckinhtếsốcủaOxford:“kinhtếsốlà
mộtnềnkinhtếvậnhànhchủyếudựatrên
công nghệ số, đặc biệt là các giao dịch
điệnttiếnhànhthôngquainternet”2.
Chiến lược quốc gia về phát triển
kinhtếsốvàxãhộisốđếnnăm2025,định
ớngđếnnăm2030,trongQuyếtđịnhsố
411/QĐ-TTg, ngày 31/3/2022 đã khẳng
định“Kinhtếsốlàhoạtđộngkinhtếsử
dụngcôngnghệsốvàdữliệusốlàmyếu
tốđầuvàochính,sửdụngmôitrườngsố
mkhônggianhoạtđộngchính,sửdụng
côngnghệthôngtin-viễnthôngđểtăng
ngsuấtlaođộng,đổimớimôhìnhkinh
doanhvềtốiưuhoácấutrúckinhtế”3.
Nhưng,dùtiếpcậnkháiniệmởgóc
độnào,vềbảnchất,kinhtếsốlàmộtnền
kinhtếđượcvậnhànhchủyếudựatrên
côngnghệsố,đặcbiệtđólàcácgiaodịch
điện tửtrên internet;đượcápdụng rộng
rãitrongrấtnhiềulĩnhvực:nôngnghiệp,
côngnghiệp,dịchvụ,giaothôngvậntải,
ichínhngânhàng,logistic…
2Kỷyếuhộithảoquốcgia,(2025),pháttriểnkinhtếsốbềnvững,Bộgiáodục-đàotạotrườngĐHmở
HàNội,tr.76.
3Quyếtđịnhsố411/QĐ-TTgngày31/3/2022củaThủtướngChínhphủ.
4Nghịquyếtsố52-NQ/TWngày27/9/2019củaBộchínhtrị.
5Nghịquyếtsố57-NQ/TWngày22/12/2024củaBộchínhtrị.
Kinhtếsốvớihiệusuấtkinhtếvượt
trộivà mô hìnhkinh tế mớiđangtạo ra
những biến đổicăn bản trong tất cảcác
lĩnhvựcvàngànhkinhtế,pháttriểnkinh
tếsốnhanh,mạnhvàhiệuquảgópphần
thúcđẩynềnkinhtếđấtcpháttriển
bềnvữngtrongtìnhhìnhmới.
Nguồn nhân lực số (Digital
Workforce): Nếu như bản chất của nền
kinh tế số là nền kinh tế dựa trên ứng
dụngccôngnghệsố,nềnkinhtếphát
triểndựatrênnềntảngtrithức,đóvai
tròcủatrithứcđượccoilànguồnlựcquý
báuchospháttriểncủanềnkinhtếthì
đòihỏinguồnnhânlựcsốphảilànguồn
nhânlựcđượcđàotạobàibản,vữngchắc
vềchuyênmôn,đạođứcnghềnghiệp;có
nănglcmchủcôngnghệ,cótínhsáng
tạovàkhảngthíchứngnhanhvớisự
biến đổi của công nghệ trong nền kinh
tếsố.
Trongthờigiangầnđây,kháiniệm
nguồnnhân lực sốđược Đảngtađề cập
nhiềulần,trongNghịquyếtsố52-NQ/TW
củaBộchínhtrịvề“mộtsốchủtrương,
chínhsáchchủđộngthamgiacuộccách
mạng công nghiệp lần thứ tư”4 đã nhấn
mạnhviệcpháttriểnnguồnnhânlựcchất
lượng cao, đặc biệt trong lĩnh vực công
nghệthôngtinvàtruyềnthông,nhằmđáp
ứngyêucầucủachuyểnđổisốvàkinhtế
số;haytrongNghịquyếtsố57-NQ/TWvề
“Độtphápháttriểnkhoahọc,côngnghệ,
đổimớingtạovàchuyểnđổisốquốc
gia5,đặcbiệtchútrọngđếnxâydựngvà
pháttriểnnguồnnhânlựcsố.
242
Theođó,cóthểhiểu:nguồnnhânlực
(trongnềnkinhtếsố)sốlàlựclượnglao
độngtrongnềnkinhtếkỹthuậtsố,quyết
địnhsựbềnvữngcủanềnkinhtếsố,với
nglựcsửdụngthànhthạocácthiếtbị
côngnghệsốvàkhảnăngvậnhànhchúng
trongsảnxuất,kinhdoanhcũngnhưcác
hoạtđộngkháctrongnềnkinhtế.
2.2.Vaitròcủanguồnnhânlựcsố
trongnềnkinhtếsố
Để bước vào kỷ nguyên mới - kỷ
nguyênơnmìnhcủadântộc.ViệtNam
phảicóđủthếvàlực,trongđó“kinhtếsố”
đangngàycàngtrởthànhđộnglựcquan
trọng, không thể thiếu trong tiến trình
pháttriểnđó.Trongnềnkinhtếsố,nguồn
nhânlựcsốkhôngnhữnglàbộphậncấu
thành nguồnnhân lựccủa quốcgia, còn
yếutốnộisinhcốtlõicủanềnkinhtế
số,quyếtđịnhsựthànhcôngcủaquátrình
chuyểnđổisố,thúcđẩyđổimới,sángtạo,
ngnăngsuấtvànănglựccạnhtranhcủa
nền kinh tế quốc gia. Để hiện thực hoá
nềnkinhtếsố,độingũnàyphảicónăng
lực,tưduysángtạo,làmchủcácthiếtbị
côngnghệsố,cókhảnăngthíchứngvới
sựthay đổicủa khoahọc, công nghệvà
biếtvậnhànhnótrongquátrìnhsảnxuất,
kinhdoanhvàcáchoạtđộngkháccủanền
kinhtếsố.Vaitròcủanguồnnhânlựcsố
đốivớinềnkinhtếsốbiểuhiện:
Nguồnnhânlựcsốcungcấpsựhiểu
biết,kỹnăngvàkhảnăngngdụngcông
nghệsốvàotrongcáclĩnhvựckinhdoanh.
Nhânlựcsốcókhảnăngtưduyđộclập,
ng tạo,phân tích dữliệu vàngdụng
cáccôngnghệmới,hiệnđạinhằmtốiưu
hoáquytrìnhvàtạoracácgiátrịkinhtế.
6Quyếtđịnhsố749-QĐ/TTgngày03/6/2020củaThủtướngChínhphủ.
7ĐảngCộngsảnViệtNam(2021),VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứXIII,NxbChínhtrịquốc
gia,tr.232.
Vớiưuthếlànguồnlựcchấtlượngcao,
giàu trítuệkỹ năngsố caosẽtạolợi
thế cạnh tranh hấp dẫn trong các doanh
nghiệp.Làlựcợngcơbảnlàmchủtrong
hoạtđộngcủacácthiếtbịcôngnghệsố,
phântích,xửlýdữliệu,đưarachiếnlược,
hỗtrợquátrìnhkinhdoanhcủacácdoanh
nghiệp,lựclượngquyếtđịnhthànhcông
củanềnkinhtếsố…
Xác định rõ tầm quan trọng của
nguồnnhânlựcsốtrongđápngyêucầu
pháttriểnnềnkinhsố,trongnhiềunămtrở
lạiđây,Đảngtađãđềranhiềuchủtrương,
chínhsáchđặcbiệtquantâmđếnpháttriển
nguồn nhân lực số.Trong Quyết định số
749-QĐ/TTgcủaThủtướngChínhphủvề
“Chươngtrìnhchuyểnđổisốquốcgiađến
năm2025,địnhngđếnnăm2030”đã
xácđịnh:“pháttriểnnguồnnhânlựcsốlà
mộtnhiệmvụtrọngtâm.Cáccấptừtrung
ươngđếnđịaphươngđềuởngng,triển
khai các chương trình riêng về chuyển
đổisốtronggiaiđoạn2021-2025.Đâylà
ớcđệmquantrọnggiúpViệtNamnhanh
chóngthíchnghivớinềnkinhtếsốvàng
caotốcđộcạnhtranhtoàncầu”6.
Tại Đại hội XIII, Đảng ta khẳng
định: “Nâng cao tiềm lực khoa học và
côngnghệ,chấtlượngnguồnnhânlựccủa
đấtnước,tạocơsởđẩymạnhchuyểnđổi
sốnềnkinhtếquốcgiavàpháttriểnkinh
tế số”7;hay Quyết định số 146-QĐ/TTg
củaThủớngChínhphủphêduyệtĐềán
“Nângcaonhậnthức,phổcậpkỹnăngvà
pháttriểnnguồnnhânlựcchuyểnđổisố
quốcgiađếnnăm2025,địnhớngđến
m 2030”, với quan điểm: “Phát triển
nguồnnhânlựclàthenchốtđểthựchiện
243
chuyểnđổisốhiệuquảvàbềnvững,giúp
thựchiệnthànhcôngcácmụctiêutrong
Chươngtrìnhchuyểnđổisốquốcgiađến
m 2025, định ớng đến m 2030”,
nhằmớngđếnmụctiêu“tạosựchuyển
biếnmạnhmẽtrongnhậnthức,hànhđộng
củalãnhđạovàcánbộcủacáccơquan,
tổ chức, doanh nghiệp để thúc đẩy thực
hiện chuyểnđổi số;phổ cập kỹ năngsố
chocácđốitượngthamgiavàoquátrình
chuyển đổi số quốc gia, đồng thời nâng
caochấtợng,hiệuquảđàotạovàphát
trinnguồnnhânlựcchuyểnđổisốtrong
từngngành,lĩnhvực,địaphương”8.
Đặc biệt, trong Nghị quyết số 57-
NQ/TWcủaBộchínhtrịvề:độtpháphát
trinkhoahọc,côngnghệ,đổimớisángtạo
chuyểnđổisốquốcgiađãđưaraquan
điểm“Chútrọngbảođảmnguồnnhânlực
trìnhđộcaochopháttriểnkhoahọc,công
nghệ,đổimớingtạovàchuyểnđổisố
quốc gia, có cơ chế chính sách đặc biệt
vềnhântài”9.Trêncơsởnguồnlựcnhư
vậy,Đảngđãcđịnhmụctiêuđếnnăm
2030 quy mô kinh tế số đạt 30% GDP;
tầmnhìnđếnnăm2045quymôkinhtếsố
đạt50%GDP,làmộttrongcáctrungtâm
côngnghiệpcôngnghệsốcủakhuvựcvà
thếgiới,thuộc30nướcdẫnđầuthếgiớivề
đổimớisángtạo,chuyểnđổisố.Nhưvậy,
trongcácquanđiểmcủaĐảng,đềukhẳng
địnhvaitròhếtsứctolớncủanguồnnhân
lựcsốtrongpháttriểnnềnkinhtếsố.
Điềunàyđểthấyrằng,trongsựvận
nh, pháttriển nềnkinh tế sốtạo động
lựcchopháttriểnbềnvữngcủakinhtếđất
ớc hiện nay, nguồnnhân lựcsốchính
lựclượngchủyếuđểtriểnkhaivàhiện
thựchoánềnkinhtếsố,quyếtđịnhsựvận
8Quyếtđịnhsố146-QĐ/TTgngày28/01/2022củaThủtướngChínhphủ.
9Nghịquyếtsố57-NQ/TWngày22/12/2024củaBộchínhtrị.
nh,pháttriểncủanềnkinhtếsố.Vìvậy,
ngcaochấtlượngnguồnnhânlựcsốđể
đápứngyêucầupháttriểnnềnkinhtếsố
nhucầucấpthiếtởViệtNamtrongbối
cảnhhiệnnay.
III.Phươngphápnghiêncứu
iviếtnày,tácgiảchủyếusửdụng
phươngphápnghiêncứutàiliệutừmộtsố
côngtrìnhkhoahọcđãcôngbốởViệtNam
về pháttriển kinhtếsố; nguồnnhân lực
số;vănkiệnĐảngvàvănbảnquyphạm
phápluậtliênquanđếnpháttriểnkinhtế
số,đàotạonguồnnhânlựcsố.Cùngvới
đó,tácgiảsửdụngphươngphápphântích
-tổnghợp,quynạp,diễndịch,sosánh,…
nhằmnhậnthứcrõtầmquantrọngnguồn
nhânlựcsốtrongkinhtếsố,từđólàmcăn
cứđánhgiánhữngthuậnlợivàtháchthức
trong đàotạo nguồn nhânlực sốvà giải
phápnângcaochấtlượngđàotạonguồn
nhânlựcsốởViệtNam.
IV.Kếtquảnghiêncứu
4.1.Nhữngthuậnlợivàtháchthức
trongđàotạonguồnnhânlựcsốđápứng
yêucầucủannkinhtếsốởViệtNam
Nhữngnămqua,côngtácpháttriển
nhân lực số luôn được Đảng, Nhà nước
đặcbiệtquantâm,cùngvớiviệcbanhành
các văn bản: quyết định, chỉ thị, đề án,
chínhsách…đểpháttriểnnguồnnhânlực
số; công tác đào tạo nhân lực số ởViệt
Namcũngcónhiềulợithế.
ViệtNamcólợithếvềnsốtrẻnhu
cầuđượcđàotạocao,quaviệctăngcường
đầutưvàogiáodụcđàotạochuyênmônkỹ
thuật,cóthểxâydngnđộingũnhânlực
sốchấtlượngcaođápứngnhucầuchoc
ngành,nghềtrongnềnkinhtếsố.
244
Sốlượngcáctrườngđạihọcvàcác
trường đào tạo chuyên ngành kỹ thuật
ngàycàngtăngcao:trongđócókhoảng
264cơsởgiáodụcđạihọcvàcácchuyên
ngànhkỹthuậtnhư:côngnghệthôngtin,
điệntử-viễnthông,antoànthôngtin....
Đến nay Bộ giáo dục và Đào tạo đã bổ
sungthêm 5 mãngành mới vào chương
trìnhđàotạođạihọc,sauđạihọc(Nguyễn
Nhâm, 2023). Số lượng tuyển sinh đào
tạokỹsư,cửnhânmáytínhvàcôngnghệ
thôngtinhàngnămđềung.Đãcótrường
đại học tiên phong đào tạo nhân lực số
trình độ cao như: Học viện Công nghệ
BưuchínhViễnthôngvớimôhìnhđạihọc
sốPTIT-Slink,ĐạihọcFPTtậptrungvào
chuyênngànhcôngnghệthôngtinvàliên
kếtdoanhnghiệp,ĐạihọcLạcHồng,Đại
họcSưphạmKỹthuậtcũngthamgiavào
các hoạt động hợp tác đào tạo nhân lực
côngnghệsố…Điềunàytạoranhiềucơ
hộichocácdoanhnghiệpcóthểtậndụng
sựpháttriểnnàyđểthuhútvàpháttriển
nhânlựcsố.
Mộtsốtrườngđạihọclớnđãđầutư
ydựngcơsởvậtchất,thiếtbịđàotạo
hiệnđạinhư:phòngthínghiệmcôngnghệ,
hệthốngmáytính,phầnmềmhỗtrợhọc
tập… Cùng với đó là đội ngũ giáo viên
giảng dạy có kinh nghiệm, chuyên sâu,
cónhiềuchuyêngiacôngnghệgiỏi.Đây
chínhlàthếmạnhđểđàotạonguồnlcsố
pháttriểnnhanh,mạnhđápứngmụctiêu
đếnnăm2025,ViệtNamđàotạotốithiểu
1000chuyêngiachuyểnđổisốtrongcác
ngành,lĩnhvực,địaphương.
Trong nhữngm gầnđây,một số
nền tảng hỗ trợ phát triển và nâng cao
chất lượng đào tạo nhânlựcsố đã được
ứngdụng,tạođiềukiệnchocácnhàtuyển
dụngcóthểđiềuchỉnhvàsửdụngnguồn
lao động một cách hiệu quả thông qua
nềntảngsố.Năm2024,BộThôngtinvà
Truyềnthôngđãxâydựng“nềntảnghọc
trựctuyếnmởđạitrà”,đểphổcậpkỹnăng
sốchomọiđốitượng,chẳnghạn:từngày
1/1/2023đếnngày19/10/2024đãtổchức
10khóabồidưỡngvềchuyểnđổisốmiễn
phítrênnềntảnghọctrựctuyếnmởcho
hơn101.000,cánbộ,côngchức,viênchức
ngườilaođộngtrongcácbộ,ngành,địa
phươngvàcáctậpđoàn,tổngcôngtynhà
ớc (NguyễnThịThu Phương, Kỷyếu
hội thảo, 2025); đến nay số ợng khóa
học vàđốitượngđượcphổcập kỹnăng
sốđãtănglênđángkể.Nhucầucủanhiều
doanh nghiệp đòi hỏi tuyển dụng nguồn
nhân lực số có trình độ cao, đặc biệt là
có khả năng làm việc trong môi trường
số,cóchínhsáchđãingộthoảđáng.Điều
ymanglạicơhộichonhiềukỹtrẻ,
inăng,cácchuyêngiathamgiavàoquá
trìnhkhởinghiệp
Tuynhiênquátrìnhđàotạonguồn
nhânlựcsốvàđặcbiệtlànguồnnhânlực
sốchấtlượngcaotrongthờiđại“xãhội
số”,cũngđứngtrướcnhữngtháchthức:
Tháchthứctừyêucầucủanềnkinh
tếsố.Kinhtếsốyêucầungườilaođộng
phảicókỹnăngsốvàcôngnghệ(sửdụng
thành thạo các công cụ và nền tảng số:
trítuệnhântạo,bigdata,blockchain),có
khảnăngthíchngvàlinhhoạtvớimôi
trườngsố…Nghĩalà,phảicónguồnnhân
lựcpháttriểnơngxứngđểđápngyêu
cầunềnkinhtếsố:nhucầunăm2025cần
tới700.000nhânlựccôngnghệthôngtin,
nhưngtheokếtquảtừcácnguồnthôngtin
chothấyhiệntạimớichỉcókhoảnghơn
500.000người (BộThông tin vàTruyền
thông,2022).Điunàychothấy,chúngta
vẫnđang“khiêmtốn”vềsốlượngnguồn
nhânlựcsố.Bêncạnhđó,chấtlượngcủa
mộtbộphậnnhânlựcsốvẫnchưađápứng