250
PHÁTTRIỂNNGUỒNNHÂNLỰCCHẤTLƯỢNGCAO
ỚNGĐẾNKINHTẾSỐTẠIMỘTSỐQUỐCGIAASEAN
VÀHÀMÝCHÍNHSÁCHCHOVIỆTNAM
NguyễnThịThuHường,TơngQuangHoàn,
NhTrọngBách,HoàngVănThọ
Email:huongntt.kt@hou.edu.vn
Ngàytòasoạnnhậnđượcbàibáo:30/09/2025
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:30/10/2025
Ngàybàibáođượcduyệtđăng:17/11/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.948
Tómtắt:Trongnhữngnămgầnđây,kinhtếsốngàycàngđóngvaitròquantrọngđối
vớisựpháttriểncủacácquốcgia,khuvực,baogồmHiệphộicácquốcgiaĐôngNamÁ
(ASEAN).Mộttrongnhữngyếutốquantrọnghàngđầucủanềnkinhtếsốlàviệchìnhthành
nguồnnhânlựcchấtlượngcao.Bàiviếttậptrungphântíchcácchínhsáchpháttriểnnguồn
nhânlựccao,ngđếnnềnkinhtếsốtạiMalaysiavàSingapore.Trêncơsởđó,bàiviết
rútramộtsốbàihọckinhnghiệmvàgợiýchínhsáchchoViệtNamtrongthúcđẩypháttriển
nguồnnhânlựcchấtlượngcaohướngđếnnềnkinhtếsốthờigiantới.Cáckiếnnghịchính
sáchbaogồm:điềuchỉnhchươngtrìnhgiáodụcphùhợpvớinhucầucủangànhvàcủngcố
cácchươngtrìnhđàotạokỹthuậtvànghềnghiệp;khuyếnkhíchtựđộnghóatrongcácngành
côngnghiệpvàưuđãichuyểngiaocôngnghệ;cảithiệnhiệuquảhoạtđộngcủathịtrường
laođộng;pháttriểnlựclượnglaođộngcôngnghệcao;vàtăngcườngkhungchínhsáchvà
hợptáctrongpháttriểnnguồnnhânlựckỹnăng.
Từkhóanhânlựcchấtlượngcao,kinhtếsố,pháttriển,ViệtNam,chínhsách
1KhoaKinhtế,TrườngĐạihọcMởHàNội
2ViệnNghiêncứuChâuÁ-TháiBìnhDương,ViệnHànlâmKhoahọcxãhộiViệtNam
3HọcviệnchínhsáchvàPháttriển
4NgânhàngPVCombank
I.Đặtvấnđ
Đàotạonguồnnhânlựccókỹnăng
mộtyêucầucấpthiếtđốivớiViệtNam
đểthúcđẩysựpháttriểncủanềnkinhtế
số,dựkiếnsẽtạoradoanhthuhơn74tỷ
đôlaMỹ(USD)vàonăm2030,đónggóp
đáng kể vào tăng trưởng kinh tếchung.
VitNamđặtmụctiêuđếnnăm2025,nền
kinhtếsốsẽchiếm20%GDPvàdựkiến
sẽ tăng lên khoảng 30% GDP vào năm
2030(HaiYen,2023).DữliệucủaNgân
ng Thế giới tại Việt Nam cho thấy,
nếulựcợnglaođộnglànhnghềkhông
nắmbắtđượcchuyểnđổisố,đấtnướccó
thểmấthaitriệuviệclàmvàonăm2045
(Bual,2025).Mặcdùchuyểnđổisốmang
251
lạisảnphẩmhoặcdịchvụchấtlượngcao
hơn,nângcaodịchvụkháchhàngvàtrải
nghiệm ngườidùng,giảmthiểulãngphí
đồngthờicảithiệnnăngsuất,ViệtNam
chỉ có 11,6% lao động có tay nghề cao
(Bual,2025).Vềmặtkỹnăng,ViệtNam
đượcđánhgiálàmcạnhtranhhơnso
với các nước láng giềng như Singapore,
TháiLanvàMalaysia.
Trong khu vực Đông Nam Á,
SingaporevàMalaysiađượcđánhgiálà
2quốcgiađạt đượcnhữngthànhtựurõ
ttrongpháttriểnnguồnnhânlựcchất
lượng cao ớng đến kinh tế số. Trong
bốicảnhđó,việcnghiêncứunhữngkinh
nghiệmtừSingaporevàMalaysiasẽcóý
nghĩathamkhảothiếtthựcchoViệtNam
trongnỗlựcpháttriểnnguồnnhânlựccao
ớngđếnnềnkinhtếthờigiantới.
II.Cơsởlýthuyết
Phát triển kinh tế số là một trong
nhữngđịnhhướnglớnchochiếnợcphát
triểnkinhtế-xãhộimàhầuhếtcácquốc
giatrênthếgiớiđềuđangớngtới.Để
pháttriểnkinhtếsốvicchútrọngphát
triểnnguồnnhânlựcchấtlượngcaođược
coilànhântốtiênquyết.
Phát triển nguồn nhân lực là một
quátrìnhtoàndiệntừgiáodụcphổthông,
giáodụcnghềnghiệp,đàotạođạihọcvà
sau đạihọc;đàotạolại vàđào tạo nâng
cao.Quátrìnhnàycầncósựphốihợpgiữa
Nhànước,Nhàdoanhnghiệp,Nhàtrường
(cơsởđàotạo)vàngườilaođộng.Phát
triển nguồn nhân lực hướng đến kinh tế
sốlàsựpháttriểncủalựclượngsảnxuất
mới, với đặc trưng là công nghệ cao và
sựtựđộnghóamạnhmẽ,cónguồnnhân
lựckhôngchỉgiỏichuyênmônmàcòncó
khảnănglàmchủ,thíchứngvàpháttriển
côngnghệ.
III.Phươngphápnghiêncứu
Thu thập dữ liệu: tác giả đã chọn
cách tiếp cận quy nạp để xem xét các
i liệu về việc tăng cường phát triển
nguồnnhânlựctrêntấtcảcáclĩnhvựcở
Malaysia,SingaporevàViệtNam.
cnguồndữliệuđượcsửdụngcho
mụcđíchnghiêncứulàcáctạpchíkhoa
học, sách, báocáo từ cáccơ sở dữliệu
khácnhaucủaViệtNamvàthếgiới.
Phântíchdữliệu:phântíchdữliệu
vềthựctrạngpháttriểnnguồnnhânlực;
nguồnnhânlựcchấtlượngcaongđến
kinhtếsố;vaitròquantrọngđốivớisự
pháttriểncủacácquốcgia,khuvựcthông
quacácchỉtiêucụthể.Trêncơsởmộtsố
ihọckinhnghiệmtạimộtsốquốcgia
ASEANđểgợiýchínhsáchchoViệtNam
trongthúcđẩypháttriểnnguồnnhânlực
chấtlượngcaoớngđếnnềnkinhtếsố
thờigiantới.
IV.Kếtquảvàthảoluận
4.1. Thực trạng phát triểnnguồn
nhânlựcchấtlượngcaoớngđếnkinh
tếsốtạimộtsốquốcgiaASEAN
4.1.1. Phát triển nguồn nhân lực
chấtlượngcaotạiMalaysia
ĐượcsựhỗtrợliêntụccủaChính
phủtrongviệctăngờngpháttriểnnguồn
nhânlựctrêntấtcảcáclĩnhvực,Malaysia
sở hữu một trong những lực lượng lao
độngcótaynghềcaonhấttrongkhuvực.
NgườidânMalaysiađiểnhìnhthôngthạo
ítnhấthaihoặcbangônngữ,vớitrìnhđộ
tiếngAnhcao.TạiMalaysia,nhữngngười
thamgialựclượnglaođộngsaukhihoàn
thànhchươngtrìnhhọcthườngcóítnhất
11 năm học chính quy. Lực lượng lao
độngđadạng,đượcđàotạobàibản,đóng
vaitròlànềntảngchosựtăngtrưởngkinh
tếMalaysia.TrongChỉsốcạnhtranhnhân
252
itoàncầunăm2023,Malaysiaxếpthứ
42trongsố134quốcgia(điểm51,35),cao
hơnsovớimứctrungbìnhlà47,8.Trong
khuvực,thứhạngcủaMalaysiacaohơn
nhiềuTháiLan(vịtrí79),ViệtNam(vị
trí75),Indonesia(vịtrí80)vàPhilippines
(vịtrí84).Năm2022,lựclượnglaođộng
kỹ năng cao của Malaysia chiếm 29,6%
tổngsốviệclàm,cũng caohơnđángkể
cácquốcgiatrongkhuvựcnhưTháiLan
(14,2%), Philippines (14,2%), Indonesia
(10,9%)vàViệtNam(10,5%)(Lee,2024).
-Các chươngtrình,kếhoạchphát
triểnnhânlựccủaMalaysia:
Làmộtquốcgiathunhậptrung
bìnhcao,Malaysiachútrọngưutiênhàng
đầucholĩnhvựcgiáodục,thểhiệntrong
cáckếhoạchpháttriển5nămcủaớc
này.Malaysia có khoảng 20 trường đại
họccông lậpvà n 80 trường đại học
tư thục,ngvớihơn 1.400 trường cao
đẳnggiáodụcđàotạokỹthuậtvànghề
nghiệp (TVET) do các bộ ngành khác
nhauthànhlậpnhằmcủngcốnguồnnhân
lựccủaMalaysia(MalaysianInvestment
Development Authority, 2025). Các cơ
sởgiáodụcđạihọccônglậpdựkiếnsẽ
tuyển sinh n 500.000 sinh viên, với
trọng m ngày ng tăng các ngành
khoahọcvàkỹ.
Chínhsáchpháttriểnnhânlựcchất
lượngcaocủaMalaysiađượcthểhiệnrõ
t trong Kế hoạch giáo dục Malaysia
2015-2025,cómụctiêuthúcđẩysựhợp
cgiữacáctrườngđạihọcvàcácngành
côngnghiệp.Kếhoạchychophépcác
ngànhcôngnghiệpchủtrìthiếtkếchương
trìnhgiảngdạycũngnhưhợptácvớicác
chươngtrìnhnhưhọcnghề,đàotạothực
nh, mô phỏng thực tế và các chương
trìnhđào tạo chuyên biệt cho nhà tuyển
dụng (Ministry of Education Malaysia,
2015).Bêncạnhđó,Malaysiađẩymạnh
trang bị cho thế hệ tiếp theo những kỹ
ng thiếtyếuchoviệclàmtrongtương
lai.Malaysiatậptrungnângcaogiáodục
STEM(khoahọc,côngnghệ,kỹthuậtvà
toánhọc),giúphọcsinhtiếpcậnvớilập
trìnhvàcácmônhọclnquanđếnrobot,
trítuệnhântạo(AI)vàkhoahọcmáytính
(MinistryofEducationMalaysia,2024).
Việcnâng caotiêu chuẩn giáo dục
ưu tiên hàng đầu của Malaysia. Mục
tiêunàybaogồmcảithiệnchươngtrình
TVET,tăngcườnghọctậpsuốtđời(LLL)
nângcao hiệuquả của thịtrường lao
độngđểđápứngnhucầucủangành,vốn
trởlênđặcbiệtquantrọngtrongbốicảnh
chmạngCôngnghiệplầnthứtưđãtác
động đáng kể đến giáo dục và đào tạo.
Nhữngnỗlựctrêncũngđượcthểhiệnrõ
t trong Kế hoạch Malaysia lần thứ12
(12MP),vớiưutiêntáicấutrúcthịtrường
laođộngđểthúcđẩytăngtrưởngtoàndiện
bền vững, đồng thời bồi dưỡng nhân
i sẵn sàng cho tương lai của Malaysia
(MinistryofEconomyMalaysia,2021).
-Phát triển đào tạo kỹ năng công
nghiệp:
QuỹngtrưởngNguồnnhânlực
(HRDF) đượcthành lập m 2021 (sau
đóđưcđổitênthànhTổngngtyPhát
triểnNguồnnhânlực(HRDCorp)nhằm
thúcđẩyđàotạotrongkhuvctưnhân,
cungcấpcáckhoảntàitrợchocácdoanh
nghiệptrongngànhsảnxuấtvàdịchvụ
củaMalaysia.TheoĐạoluậtPSMBnăm
2001,cácnhàtuyểndụngcótừ10nhân
viên Malaysia trở lên phải đóng một
khoản thuế (thường là 1% bảng lương
hàngtháng)đểitrợchockhoảntrợ
cấpưuđãiđàotạolựclượnglaođộng.
Cácntuyểndụngđủđiềukiệnthể
yêu cầu hỗ trợ bằng cách đăng với
253
HRD Corp, lựa chọn các chương trình
đàotạođượcphêduyệtnộpđơnqua
cổngthôngtineTRiS,vớikhoảnhoàntrả
đượccấpsaukhihoànthànhvàcóhồsơ
chứngminh(Chua,2025).TrựcthuộcBộ
Nguồnnhânlực,quanHộiđồngĐào
tạo nghề quốc gia của Malaysia giám
sát việc lập kế hoạch phát triển các
chươngtrìnhđàotạonghềvàcôngnghiệp
chocnhàcungcấpđàotạo.Ngoàira,
hộiđồngliêntụccậpnhậtTiêuchuẩnkỹ
năng nghề quốc gia (NOSS), hiện bao
gồm hơn 2.000 bằng cấp, từ chứng chỉ
đếnbằngcaođẳngnângcao.
Đểtạođiềukiệnthuậnlợichoviệc
raquyếtđịnhcủachínhphủ,doanhnghiệp
cá nhân trong lĩnhvực phát triển kỹ
ng, Malaysia đã giới thiệu MyMahir.
Nền tảngkỹthuậtsố quốcgianày cung
cấpthôngtinchitiếttheothờigianthực
vềxuhướngviệclàm,yêucầukỹnăngvà
hộiđàotạo.Malaysiacũngđãthànhlập
HộiđồngTàinăngKỹnăngơnglaiđể
ngờngquanhệđốitácgiữangànhvà
chínhphủ.Cáchộiđồngtheongànhvàdo
ngànhdẫndắtnàyđảmbảorằngcáctiêu
chuẩnkỹnăngđượcxâydựngdựatrêncác
chuyêngiatrongtừngngànhnghềcụthể.
Trongnămđầutiênthànhlậphộiđồng,lao
độngđượcđàotạotheocácchươngtrình
kỹnăngcủahộiđồngđãnhậnđượcmức
lươngtrungbìnhcaohơn12%sovớimức
trung bình toàn quốc (World Economic
Forum,2025).
NỗlựckháctrướcđócủaMalaysia
việcthànhlậpTrungtâmPháttriểnkỹ
ngPenang(PSDC)năm1989,saunày
đượcbiếtđếnnhưmộtcơsởđàotạonghề
truyền thống nổi tiếng, giúp giải quyết
những thiếu hụt kiến thức, giảm chi phí
thiếtbịvàđảmbảonguồncungứngnhân
iổnđịnh.PSDCchủyếuđượcthúcđẩy
bởikhuvựctưnhân,vớiviệccáccôngty
đaquốcgiathànhlậpmộtbanchỉđạovà
cungcấpquyềntiếpcậnthiếtbịvàgiảng
viên. Trong PSDC, Trung tâm Gia công
chínhxácvàcôngnghiệp4.0đóngvaitrò
nềntảngchoviệchọctập,đàotạovà
phát triển, chuẩnbị chocác ngành công
nghiệp tiếp cận các công nghệ mới nổi
nhưcôngnghệchípbándẫn,AI,vậtliệu
mới.ThôngquasựhợptácvớiViệnĐức-
Malaysia(GMI),PSDCcungcấpChương
trìnhĐàotạonghềképĐức(GDVT),tập
trungvàođàotạothựchànhtạiđểđàotạo
lựclượnglaođộngcótaynghềcaovàsẵn
nglàmviệctrongngành.
-Hỗ trợ mạnh mẽ củakhu vực tư
nhântronggiáodục:
Sựthànhcôngtronggiáodục,phát
trin nguồn lao động kỹ năng cao của
Malaysiacósựthamgia,đónggópquan
trọng của khu vực tư nhân. Khu vực tư
nhântạiMalaysiađãthànhlậpcáccơsở
giáodụcđểbổsungchonhữngnỗlựccủa
chính phủ nhằm tạo ra một nguồn nhân
lựcchuyênnghiệpvànchuyênnghiệp
lớnhơn.
Nhiu trường caođẳng tư thục tại
Malaysiacungcấpcácchươngtrìnhcấp
bằng trên cơ sở liên kết với các cơ sở
giáo dục đại học nước ngoài, trong khi
các trường đại học ớc ngoài như Đại
học Heriot-Watt, Đại học Southampton
Malaysia, Đại học Monash Malaysia,
Nottingham Malaysia, Đại học Y khoa
Newcastle Malaysia, Đại học Curtin
Sarawak, Đại học Reading Malaysia và
Đại học Hạ Môn Malaysia đã thành lập
cáccơsởchinhánhtạiMalaysia.Cáccơ
sởgiáodụctạiMalaysiatạoramộtnguồn
nhânlựcchuyênnghiệpcóbằngcấp,trình
độsauđạihọcvớisốlượngđángkể.Đáng
chúý,Malaysiađãchi10tỷRM(2,4tỷ
254
USD)hàngnămchogiáodụcvàđàotạo
liênquanđến kỹnăng,vớikhoảng30%
kinh phí đến từ khoản thuế theo luật
địnhđốivớicáctậpđoànnhânđểsử
dụngchoviệcđàotạocôngnhâncủahọ
(Malaysian Investment Development
Authority,2025).
4.1.2. Phát triển nguồn nhân lực
chấtlượngcaotạiSingapore
Ngay khi có chiến ợc trở thành
nướccôngnghiệp,sảnxuấtcôngnghệcao,
từthậpniên70củathếkỷ20,Singapore
đãchútrọngvàocácmônSTEMtừcác
cấp. Singapore sở hữu nguồn nhân lực
có tay nghề cao và cạnh tranh. Cụ thể,
Singapore được xếp hạng thứ hai toàn
cầuthứnhấttạikhuvựcChâuÁ-Thái
Bìnhơngvềnănglựccạnhtranhnhân
i.Tính đến giữanăm 2024,43,3% lực
lượnglaođộngthườngtrúcủaSingapore
có bằng đại học, so với mức 32,0%
o năm 2014 (Manpower Research &
StatisticsDepartment,2025).Trongbảng
xếp hạng năng suất lao động toàn cầu
2022củaEskimoz,Singaporenằmtrong
top5thế giớivề GDP trên mỗi giờlàm
việc (Chisom, 2025). Những thành tựu
trênxuấtpháttừviệcSingapoređưaravà
thực thicó hiệu quả cácsáng kiếnquốc
gialiênquantớipháttriểnnguồnnhânlực
kỹnănghướngđếnkinhtếsốquađóthúc
đẩypháttriểnkinhtế,xãhội.
-Các chươngtrình,kếhoạchphát
triểnnguồnnhânlựccủaSingapore:
Một trong những sáng kiến đáng
chú ý nhất là SkillsFuture Singapore
(SSG).SSGđượctriểnkhaitừnăm2015
nhằmthúcđẩyvănhóahọctậpsuốtđời
nângcaokỹnăngcũngnhưkhảng
thíchnghichongườilaođộngSingapore
ởmọiđộtuổi,đặcbiệttrongcáclĩnhvực
côngnghệcao,chuyểnđổisố,vàngành
côngnghiệp4.0,giúphọduytrìtínhcạnh
tranhvàđónggópvàosựpháttriểnkinh
tếcủađấtnước(ĐỗVân,TấtĐạtvàNgọc
Khương,2025).SSGcũnghợptácvớicác
nhàtuyểndụngđểthúcđẩypháttriểnlực
lượnglaođộng.Đángchúý,Singaporeáp
dụngThuế phát triển kỹnăng (SDL), là
khoảnđónggópbắtbuộchàngtngcủa
ngườisửdụnglaođộngđểtàitrợchoQuỹ
Pháttriển kỹnăng (SDF).SDF, doSSG
quảnlý,hỗtrợnângcaonănglựclaođộng
thôngqua cáckhoản tàitrợđào tạocho
nhânviênthamgiacáckhóahọcthuộchệ
thốngGiáodụcvàđàotạothườngxuyên
quốcgia.
Năm 2003, Singapore thành lập
WorkforceSingapore(WSG).Làmộthội
đồngtheo luật định thuộc Bộ Nhân lực,
WSG có nhiệm vụ phát triển lực lượng
lao động Singapore có tính cạnh tranh,
toàndiệnvàcókhảnăngtuyểndụng.Đối
vớicánhân,WSGcungcấpcáccơng
trìnhnhưChươngtrìnhchuyểnđổinghề
nghiệp(CCP)đểgiúpngườilaođộnggiữa
sựnghiệpnângcaokỹnăngvàchuyểnđổi
sangvaitròmới,cungcấpdịchvụtưvấn
nghềnghiệpvàhỗtrợtàichínhtạmthời
thông qua các chương trình như Hỗ trợ
ngườitìmviệcSkillsFuture.Đốivớinhà
tuyểndụng,WSGhỗtrợcácdoanhnghiệp
trongquátrìnhchuyểnđổilựclượnglao
động bằng cách hỗ trợ thiết kế lại việc
m,pháttriểnnguồnnhânlựcchosựphát
triểncủangànhvàkếtnốidoanhnghiệp
vớinhântàiđịaphươngcótrìnhđộ.WSG
cũngtíchcựcnỗlựcchuyểnđổilựclượng
lao động và các ngành công nghiệp địa
phương để đáp ứng những thách thức
kinhtếđangthayđổi,đảmbảongườidân
Singapoređượctrangbịkỹnăngchocác
hộiviệclàmtrongtươnglai,nhấtlànền
kinhtếsố(WorkforceSingapore,2025).