215
XÂYDỰNGNGUỒNNHÂNLỰCCHẤTLƯNGCAO
PHỤCVỤNỀNKINHTẾSỐỞVIỆTNAMHIỆNNAY
NguyễnThịNgân
Email:ngancnxh57@gmail.com
Ngàytòasoạnnhậnđượcbàibáo:30/09/2025
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:30/10/2025
Ngàybàibáođượcduyệtđăng:17/11/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.945
Tómtắt:Chuyểnđổisốlàmộtxuthếtấtyếutrongtấtcảcáclĩnhvựccủađờisốngkinh
tế-xãhộitrênthếgiớihiệnnay.Cácquốcgiadântộcmuốnpháttriểnphảicóchiếnlược
đàotạo,bồidưỡngnguồnnhânlựcchấtlượngcaođểlàmchủcôngnghệmới.Bàiviếtgóp
phầnlàmrõcơsởlýluậnvềkinhtếsốvànguồnnhânlựcchấtngcaotrongnềnkinhtế
số.Phântíchtìnhhìnhthựchiệnkinhtếsốvàthựctrạngnguồnnhânlựcsố,phântíchđiểm
mạnh,điểmyếuvàđềxuấtbànluậngiảiphápxâydựngnguồnnhânlựcchấtlượngcaophục
vụnềnkinhtếsốtạiViệtNam.
Từkhóa:xâydựng,nguồnnhânlựcchấtlượngcao,nềnkinhtếsố,chuyểnđổisố
1TrườngĐạihọcMởHàNội
I.Đặtvấnđ
Trongbốicảnhkinhtếsốpháttriển
mạnhmẽdohệquảcủacôngnghiệp4.0,
nguồnnhânlựcchấtlượngcaotrởthành
yếutốthenchốtquyếtđịnhsứccạnhtranh
sự pháttriển bền vững của mỗiquốc
gia.Nềnkinhtếsố,vớiđặctrưngdựatrên
dữliệu,côngnghệvàkếtnối,đòihỏilực
lượng lao động không chỉ có kiến thức
chuyênmônvữngvàngmàcònphảilinh
hoạt, sáng tạo, và thành thạo công nghệ
thôngtin,cáckỹnăngsố.Vìvậy,việcxây
dựng và phát triển nguồn nhân lực chất
lượngcaokhôngchỉlànhiệmvụcủacác
quanquảnlýmàcònlàtráchnhiệmcủa
doanhnghiệp,hệthốnggiáodụcvàtoàn
hội,nhằmtạoralựclượnglaođộngcó
khả năng thích ứng, đổi mới vàdẫn dắt
quátrìnhchuyểnđổisố.Đâylĩnhvực
được nhiều nhà khoa học quan tâm nên
vớichủđềhộithảo,tácgiảbàiviếtchọn
chủđềtrên.
II.Cơsởlýluậnvềkinhtếsốvà
nguồnnhânlựcchấtlượngcao
2.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò
kinhtếsố
Kháiniệmkinhtếsố
Kinhtếsố(DigitalEconomy)làmột
hệthốngkinhtếduytrìvàpháttriểnkhông
ngừngdựatrênngnghệsốhiệnđại,đólà
mộtxuthếtấtyếucủacuộccáchmạng4.0.
216
Theoquanđiểmcủanhómcộngtáckinhtế
sốOxford,kinhtếsốđượchiểuđómột
nềnkinhtếvậnhànhchủyếudựatrêncông
nghệsố,đcbiệtlàcácgiaodịchđiệntử
tiếnhànhthôngquaInternet.Kinhtếsốthể
hiện trên tất cả các lĩnhvựcvà nềnkinh
tế(côngnghiệp,nôngnghiệp,dịchvụ;sản
xuất,phânphối,lưuthônghànghóa,giao
thôngvậntải,logistic,tàichínhngânhàng,
…)trêncơsởápdụngcôngnghệsố.ỞViệt
Nam,kinhtếsốđưchiểutoànbộhoạt
độngkinhtếdựatrênnềntảngsố,vàphát
triểnkinhtếsốlàsửdụngcôngnghệsốvà
dữliệuđểtạoranhữngmôhìnhkinhdoanh
mớimanglạirấtnhiềuưuthếchocáccông
ty,tậpđoànlớntronghợptácvàgiaou
kinhtếquốctế..
Đặcđiểmkinhtếsố
Kinh tế số (Digital economy) sử
dụngthôngtinvàkiếnthứcsốlàmyếutố
đầuvào,làmôhìnhkinhtếdựatrênnền
tảngcôngnghệsố,dữliệuvàInternetđể
tạoragiátrị.Mộtsốđặcđiểmnổibậtcủa
kinhtếsốgồm:
Dựatrêncôngnghệsốvàdữliệu
Làquátrìnhdữliệuhóa,côngnghệ
số(AI,IoT,blockchain,cloud,bigdata…)
nềntảngvậnhành,thựcchấtlàquátrình
sửdụng,phântíchdữliệuvàthôngtinđể
dựđoánđưaracácquyếtđịnhtrongsản
xuất,kinhdoanh,quảntrịdoanhnghiệp.
Sảnphẩmvàdịchvụsốhóa
Tạo ra các sản phẩm/dịch vụ sáng
tạo,phầnmềm,ứngdụngsốđápứngnhu
cầu ngày càng cao của thị trường. Thực
hiệnsốhóa,tínhkếtnốicaocácquytrình
mua hàng, thanh toán, giao nhận, chăm
sóckháchhànggiúptiếtkiệmthờigianvà
côngsứcchokháchhàng.
Thươngmạiđiệntửvànềntảngsố
chiếmưuthế
Mô hình kinh doanh mới: thương
mạiđiệntửlàmộttrongnhữngtrụcộtcủa
chuyểnđổisố,tạorachợtrựctuyến,nơi
người mua và người bán giao dịch qua
mạng, kết nối người mua và người bán
thôngquaứngdụngcôngnghệsố,nâng
caonănglựccạnhtranhvàmởrộngviệc
tham gia thị trường khu vực và quốc tế
chodoanhnghiệp.
Tínhtoàncầuvàphibiêngiới
Toàncầuhóalàtấtyếukháchquan
củatrìnhđộpháttriểncaocủalựclượng
sảnxuấtmangtínhxãhộihóacao.Dẫntới
giaodịch,hợptácsảnxuấtsốdiễnraxuyên
biêngiới,ítphụthuộcvàokhoảngcáchđịa
lý.Mởrộngcơhộitiếpcậnthịtrườngquốc
tếchodoanhnghiệpvừavànhỏ.
Đổimiliêntụcvàtốcđộnhanh
Khoa học - công nghệ và đổi mới
ngtạolàcơsởquantrọnghàngđầucho
sựpháttriểnnhanhvàbềnvững.Dẫntới
vòngđờisảnphẩmngắn,cạnhtranhdựa
trêncôngnghệvàsángtạo.Điuđóđòi
hỏidoanhnghiệpvàngườilaođộngphải
thíchứnglinhhoạtđểtồntại.
Chiphíbiênthấp,hiệungmạngới
Chiphíthấptạoralợithếcạnhtranh
thông qua việc giảm thiểu tổng chi phí,
một sản phẩm số sau khi phát triển, chi
phícungcấpthêmcho1ngườidùngmới
gầnnhưbằng0.Giátrịtăngtheosốlượng
ngườidùngthamgia(networkeect).
Yêucầuvềnhânlựcsốvàhạtầngsố
Đòihỏilựcợnglaođộngcókỹng
côngnghệ,phânchdữliu,ngtạonội
dung.Cầncóhtầngviễnthôngvàinternet
tốcđộcao,thanhtoáns,anninhmạng.
Vai trò của công nghệ số và dữ
liệulớn
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0
đãvàđangmanglạinhiềusựthayđổicơ
217
bảnvềkinhtế,xãhộitrêntoàncầu.Phát
trinkinhtếsốđượcnhiềuquốcgiaxem
nhưlàmộtxuthếtấtyếucủatrìnhđộlực
lượng sản xuấttrong thời đại kinh tếtri
thức.Dữliệulớn(BigData)đóngvaitrò
quantrọng,thiếtyếu,cungcấpnềntảng
sức mạnhcho mọi hoạt độngchuyển
đổisốcủactổchứcvàdoanhnghiệp.
Trongnhữngnămgầnđây,môhìnhkinh
tếsốcũngđangrấtpháttriểntạiViệtNam,
đónggóprấtlớnvàotốcđộpháttriểnkinh
tếchungcủacảnước.
2.2.Kháiniệmvàđặctrưngnguồn
nhânlựcchấtngcaotrongnềnkinh
tếsố
Khái niệm nguồn nhân lực chất
lượngcaotrongnềnkinhtếsố
Thờiđạikinhtếsốđòihỏimỗiquốc
giaphảicóchiếnợcvềnguồnnhânlực
chấtlượngcao.Đólàmộtbộphậnđặcbiệt
củalựclượnglaođộngcótrìnhđộchuyên
môn,kỹnăng,tưduyvàphẩmchấtvượt
trội,đápứngyêucầupháttriểnnhanh,đổi
mớisángtovàcókhảnăngđápứngnhu
cầucaocủathựctiễn.
Nguồn nhân lực chất ợng cao
đượchiểulànhữngngườilaođộngcóthể
lựckhỏemạnh,trìnhđộchuyênmôncao,
nglựcsángtạovàkhảnăngthíchnghi
với môi trường lao động, đáp ứng được
ucầupháttriểnkinhtế-xãhộihiệnđại,
đặcbiệtthíchngtrongbốicảnhkinhtế
sốvàhộinhậpquốctế.
Nguồn nhân lực chất ợng cao
trong nền kinh tế số baogồm những cá
nhân có trình độ chuyên môn cao, khả
ngsángtạothíchứngnhanh,vậndụng
kiến thức vào thực tế, làm việc có tính
hiệuquảcao.Đólàlựclượngđóngvaitrò
nguồnlựccủamọinguồnlực,giátrịsản
sinh ra mọi giá trị, không chỉ giúp tăng
cườngnăngsuấtmàcònlàmtănggiátrị
củatổchứctrongthịtrườnglaođộngcạnh
tranh.Nguồnnhânlực,đặcbiệtlànguồn
nhânlựcchấtlượngcaođóngvaitròquyết
địnhđốivớisựpháttriểnkinhtế-xãhội
củamỗiquốcgia.
Đặctrưngcủanguồnnhânlựccao
trongnềnkinhtếsố
- Trình độ tri thức và kỹ năng số
cao:côngnghệsốchínhlàlựclượngsản
xuấtmới,đòihỏingườilaođộngphảicó
đủnănglựcchuyênmônđểlàmchủcác
thiếtbị công nghệ số. Có năng lực khai
thác, phântíchvàngdụngdữliệuvào
quátrìnhsảnxuấtđểtạoragiátrịmới
.- Khả năng thích ng và đổi mới
sáng tạo: khả năng tạo ra ý ởng mới,
ng tạo giải quyết vấn đềvà tạo ra giá
trmới.Linhhoạttrưcsựthayđổinhanh
củacôngnghệ,thịtrườngmônhkinh
doanh.
- Kỹ năng mềm và hội nhập quốc
tế:Cókỹnănggiaotiếp,hợptácđavăn
hóa, trình độ ngoại ngữ cao để nắm bắt
khoahọcvàcôngnghệ;Nănglựchợptác
vềkhoahọcvàsảnxuấttrongmôitrường
toàncầuhóakinhtế.
- Phẩm chất nghề nghiệp và đạo
đứcsố:Ngườilaođộngphảicótrìnhđộ
chuyên môn cao, có ý thức trách nhiệm
caotrongxâydựngcôngty,cókhảnăng
sửdụngdữliệu,bảomậtthôngtin,tuân
thủphápluậtvàchuẩnmựcquốctế.
Nhưvậycóthểnóinguồnnhânlực
chấtlượngcaotrongthờiđạichuyểnđổi
sốvàhộinhậptoàncầu,phảicótrìnhđộ
chuyên môn cao, kỹ năng, trách nhiệm
caotrongngviệc.Cótưduyđổimới,
sángtạo,kỹ năng số khả ng thích
ứng linh hoạt ng dụng công nghệ, có
khảnăngsửdụngAI,dữliệulớn,tựđộng
hóaccôngcụsốđểtốiưucôngviệc.
Ngoàira,phảicókỹnăngphảnbiện,có
218
tínhtựchủcao,giaotiếpvàquảnlýcông
việchiệuquả.Đượcđàotạoliêntục
thíchnghinhanhvớisựthayđổi.Cókỹ
nănglàmviệctốt,cóýthứcbảovệmôi
trường, trách nhiệm với xã hội đạo
đứcnghềnghiệp.
Bảng1.Mốiquanhệnguồnnhânlựcchấtlượngcaovớinềnkinhtế
Yếutố Vaitròtrongkinhtếsố Tácđộngngượctrởlạinguồnnhân
lựcchấtlượngcao
1.Nguồnnhânlựcchất
lượngcao(NNLCLC) Yếutốthenchốt(Đầuvào)
Tạoranhucầutuyểndụngvàđàotạo
chuyênsâu(vídụ:KỹsưAI,Chuyên
giaDữliệu).
-Kiếnthức,kỹnăngsố
ThúcđẩyĐổimớiSángtạo
(R&D,sảnphẩmsốmới),Chuyển
đổisố(sốhóaquytrình)vàNâng
caoNăngsuấtlaođộngsố.
Buộcnguồnnhânlựcchấtlưngcao
phảilntụchọctậpvàcậpnhậtkỹ
ngsốmới(vídụ:Côngnghệmới,xu
hướngthịtrườngsố).
KhảnăngThíchứng&
Lãnhđạo
Pháttriểnhạtầngsố(Mạng5G,
Đintoánđámmây)vàXâydựng
Chínhsáchpháttriểnkinhtếsố.
Tạoracơhộinghềnghiệpđadạngvà
ucầutiêuchuẩncaohơnvềnănglực
giảiquyếtvấnđề.
2.Nềnkinhtếsố Môitrường&độnglực
Cungcấpnềntảngcôngnghệvàdữliệu
lớnđểnguồnnhânlựcchấtlượngcao
khaitcvàsángtạo.
-Côngnghệsố(AI,
IoT,BigData)
Tạoranhucầuvềnguồnnhânlực
chấtlượngcaođểvậnhành,phát
triểnvàtốiưuhóacáccôngnghệ.
Tạoralựcnglaođộngmới(Gig
Economy,làmviệctừxa)vàcácmô
hìnhđàotạolinhhoạt(E-learning,
MOOCs).
-MôitrườngSố
Thúcđẩysựcạnhtranhvàthu
hútđầutưvàocácngànhcông
nghiệpsố.
Đòihỏinguồnnhânlựcchấtlưngcao
phảicótưduykinhdoanhsốvàkỹ
nghợptáctrongmôitrườngtoàncầu.
Nguồn:Tácgiảtổnghợpxâydựng
III.Phươngphápnghiêncứu
Tácgiảđãnghiêncứucáccôngtrình
khoahọcđitrướcvềxâydựngnguồnnhân
lựcchấtlượngcao,vềkinhtếsốvàcác
côngtrìnhkhoahọckháccóliênquanđến
chủđềnày,trêncơsởđóTácgiảđánhgiá
kếtquảđạtđượcnhữngvấnđềchưađược
khaithác,tìmracáimớitrongbàiviếtcủa
mình.Phươngphápnghiêncứutrongbài
viếtđượctriểnkhainhưsau:
Thứ nhất: Tóm tắt các công trình
khoahọcđitrướcvềchủđề,kếthừacác
kếtquảnghiêncứuvàtìmrakhoảngtrống
chưađưcđềcậpnhiềuởcáccôngtrình
đềbàiviếtđisâunghiêncứu.
Nguồn nhân lực chất lượng cao
trong nền kinh tế số được giới học giả,
cácnhàquảnlýrấtquanm.Cóthểkể
đến một số công trình khoa học nghiên
cứuvềnguồnnhânlựcchấtlượngcaotại
Việt Nam, đượccông bố trong các năm
gầnđây:
Tácgiả,T.K.(2025,14tháng8)đã
đềcậpđếnviệcxâydựngchiếnlượcphát
trinnguồnnhânlựctoàndiện,chútrọng
đào tạovà phát triểnnhânlựctrong các
lĩnhvực côngnghệ thông tin vàchuyển
đổi số. Còn nhóm tác giả Phạm, Q. C.,
& Phạm, T. T. B. (2025, 9 tháng 4) đã
tậptrungvàoviệcđàotạobồidưỡng
nguồnnhânlựckhoahọc vàcôngnghệ,
219
nhằm đáp ng yêu cầu của cuộc cách
mạngcôngnghiệp4.0vàchuyểnđổisố.
TácgiảCao,T.D.(2025,14tháng8)đã
phântíchvaitròcủanguồnnhânlựcchất
lượngcaotrongviệcxâydựnglựclượng
sảnxuấtmớivàpháttriểnkinhtế-xãhội
ởViệtNam.NhómtácgiảĐào,T.H.L.,
&Nguyễn,Q.N.(2012)lạiđưarađềxuất
cácgiảiphápnângcaochấtlượngnguồn
nhânlựcđểđápứngucầuhộinhậpkinh
tếquốctế.
ccôngtrìnhkhoahọcđãđềcập
đến khía cạnh nhất định về lý thuyết
nguồnnhânlựcchấtợngcao,đềcậpđến
chiếclượcpháttriểnnguồnnhânlựcchất
lượngcaođưaracácgiảiphápnângcao
nguồn nhân lực trong hội nhập quốc tế.
Tuynhiênviệcnghiêncứutrựcdiệnxây
dựngnguồnnhânlựcchấtcaotrongnền
kinhtếsốhiệnnaychưađượckhaithác.
Đâychínhlàkhíacạnhbàiviếtsẽđisâu
nghiêncứu.
Thứ hai, Tác gi i viết sử dụng
phươngphápthuthậpthôngtintrênnền
tảng công nghệ dữ liệu; quan báo cáo
củaTổngcụcThốngKê,báocáoỦyban
ChuyểnđổisốQuốcgia,phântích;sosánh
tổnghợpvàkháiquát,đưaraquanđiểm
củatácgiảvềđánhgiáthựctrạng,kếtquả,
tháchthứcđưaracbànluậnvềgiải
phápxâydựngnguồnnhânlựcchấtlượng
caophụcvụnềnkinhtếsố.
IV.Kếtquảvàthảoluận
4.1.Thựctrạngpháttriểnkinhtế
sốởViệtNam
4.1.1. Chủ trương, chính sách của
ĐảngvàNhànước
Chủ trương, chính ch của Đảng
vàNhàớcViệtNamvềkinhtếsốđược
hìnhthànhcụthểhóatrongnhiềuvăn
kiệnquantrọng,thểhiệnquyếttâmxây
dựng nền kinh tế hiện đại, dựa trêndữ
liệu và công nghệ số. thể khái quát
nhưsau:
Văn kiện Đại hội XIII của Đảng
(2021-2025):Xácđịnhcơcấulạinềnkinh
tế,pháttriểnkinhtếsốlàmộttrongnhững
độnglựcngtrưởngmới;Nhấnmạnhđẩy
mạnhchuyểnđổisốquốcgia,gắnvớiđổi
mới sáng tạo, khoa học- công nghệ, đổi
mớimôhìnhtăngtrưởng;Phấnđấuđến
m2030,kinhtếsốchiếm30%GDP.
Các Nghị quyết quan trọng: Nghị
quyết số 52-NQ/TW (2019); Nghịquyết
số29-NQ/TW(2022)vàNghịquyết71-
NQ/TW (2025), đây các Nghị quyết
đặt trực diện về chủ trương, chính sách
chủđộngthamgiacuộcCáchmạngcông
nghiệp lần thứ , phát triểnmạnhkinh
tếsố,xãhộisố.Đặcbiệtđềcậpđổimới
cănbản,toàndiệngiáodục-đàotạo,nhấn
mạnhnângcaonguồnnhânlựcchấtlượng
caophụcvụnềnkinhtếsố.
Chínhsách,chiếnlượccủaNhànước
Quyếtđịnh411/QĐ-TTg(2022)phê
duyệtChiếnlượcquốcgiapháttriểnkinh
tếsố,xãhộisốđến2025,địnhhướngđến
2030.Phát triển kinhtế số nền tảngvới
trọngtâmlàcácnềntảngsốquốcgia,mục
tiêu: đến năm 2025: kinh tế số đạt 20%
GDP, tỷ trọng thương mại điện tử trong
nlẻđạt10%.Đếnnăm2030:kinhtếsố
chiếm30%GDP.
Chương trình Chuyển đổi số quốc
gia (QĐ 749/QĐ-TTg, 2020): Xác định
trụcộtgồmchínhphủsố-kinhtếsố-xã
hộisố,kếthợpvớihìnhthànhcácdoanh
nghiệpcôngnghệsốViệtNam.Mụctiêu:
ViệtNamthuộcnhóm50nướcdẫnđầuvề
chínhphủđiệntửvàđổimớingtạotoàn
cầu.Chínhsáchhỗtrdoanhnghiệp:Hỗ
trdoanhnghiệpnhỏvàvừachuyểnđổisố
(theoNghịđịnh80/2021/NĐ-CP.Khuyến