TÀI LI U ÔN THI VC 2011 BHXH TP. HCM
B O HI M XÃ H I VI T NAM C NG HÒA XÃ H I CH NGHĨA VI T NAM
B O HI M XÃ H I TP. H C HÍ MINH Đ c l p - T do - H nh phúc
ĐÁP ÁN CÂU H I ÔN THI
Ph n ki n th c chung (Qu n lý Nhà n c) ế ướ
Câu 1 : Trình bày b n ch t c a Nhà n c C ng hòa XHCH Vi t Nam? ướ
Tr l i:
Trong giai đo n hi n nay, t t ng H Chí Minh v xây d ng Nhà n c c a ư ưở ướ
dân, do dân dân ti p t c đ c Đ ng, Nhà n c ta kh ng đ nh trong Hi n phápế ượ ướ ế
và các văn ki n c a Đ ng.
T i Đi u 2 Hi n pháp n c C ng hoà h i ch nghĩa Vi t Nam năm 1992 ế ướ
vi t: ếNhà n c c ng hoà xã h i ch nghĩa Vi t Nam là Nhà n c c a dân, do dân vàướ ướ
vì dân. T t c quy n l c Nhà n c thu c v nhân dân mà n n t ng là liên minh gi a ướ
giai c p công nhân v i giai c p nông dân và đ i ngũ trí th c.
Văn ki n Đ i h i đ i bi u toàn qu c l n th VIII c a Đ ng ti p t c ch rõ: ế
"Nhà n c tr c t c a h th ng chính tr , công c th c hi n quy n l c c aướ
nhân dân. Đ ng ta ti p t c xây d ng hoàn thi n Nhà n c h i ch nghĩa c a ế ướ
dân, do dân dân; th c hi n nguyên t c t p trung dân ch trong t ch c ho t
đ ng c a Nhà n c. ướ Tăng c ng pháp ch , xây d ng Nhà n c pháp quy n h iườ ế ướ
ch nghĩa Vi t Nam. Qu n h i b ng pháp lu t, tăng c ng s lãnh đ o c aườ
Đ ng đ i v i Nhà n c". ướ
Trong l ch s hình thành nhà n c, quy n l c thu c v ai? Nhà n c l ướ ướ
quy n l c nhà n c thu c v giai c p ch nô. Nhà n c phong ki n quy n l c nhà ướ ướ ế
n c mang tính gia đình, cha truy n, con n i. Nhà n c t b n quy n l c nhà n cướ ướ ư ướ
thu c v giai c p t s n. Còn nhà n c Vi t Nam quy n l c nhà n c thu c v ư ướ ướ
nhân dân.
Trong xã h i ta quy n l c Nhà n c b t ngu n t nhân dân, nhân dân là ng i ướ ườ
ch th c s c a đ t n c. Trên c s đó Đ ng Nhà n c đã kh ng đ nh: Quy n ư ơ ướ
l c nhà n c là th ng nh t, có s phân công và ph i h p gi a các c quan nhà n c ướ ơ ướ
trong vi c th c hi n các quy n l p pháp, hành pháp, t pháp. Quy n l c nhà n c ư ướ
cao nh t t p trung Qu c h i, đó là c quan đ i di n cao nh t c a nhân dân. ơ
Nhà n c pháp quy n là Nhà n c đ c t ch c và ho t đ ng d a trên khungướ ướ ượ
pháp lu t. Trong Nhà n c pháp quy n thì pháp lu t t i cao, t i th ng, không ai ướ ượ
đ ng trên pháp lu t và cũng không có ai đ ng ngoài pháp lu t.
Trang 1
TÀI LI U ÔN THI VC 2011 BHXH TP. HCM
Nhà n c pháp quy n c a dânướ
Nhà n c c a dân nhà n c quy n l c thu c v nhân dân, m i ho tướ ướ
đ ng c a t t c các c quan Nhà n c đ u nh m th c hi n ch đ dân ch h i ơ ướ ế
ch nghĩa, b o đ m nh ng quy n dân ch c a nhân dân lao đ ng đ c Nhà n c ượ ướ
th ch hoá thành văn b n pháp lu t, t o m i đi u ki n đ nhân dân th c hi n th c ế
s các quy n công dân, cũng nh các nghĩa v đ i v i nhà n c nh Hi n pháp quy ư ướ ư ế
đ nh.
Nhà n c h i ch nghĩa nghĩa v b o đ m không ng ng c ng c hoànướ
thi n ch đ dân ch h i ch nghĩa c a ng i lao đ ng trên m i m t chính tr , ế ườ
kinh t , văn hoá, xã h i.ế
V chính tr : Nhân dân quy n l p ra các c quan nhà n c, nhân dân ơ ướ
quy n b u ra các ch c v đ ng đ u Nhà n c, quy n bãi mi n các ch c v ướ
đ ng đ u các CQNN n u h đi ng c l i v i HP, PL và l i ích c a nhân dân. ế ượ
Nhà n c t o ra m i đi u ki n nh m b o đ m dân ch th t s trong sinhướ
ho t xã h i, trong b u c , ng c , l a ch n cán b , nhân dân có quy n tham gia vào
vi c qu n công vi c Nhà n c, hi u bi t s d ng quy n l c chính tr c a ướ ế
mình. Đ ng th i Nhà n c cũng t o m i đi u ki n đ nhân dân th c hi n quy n t ướ
do và nghĩa v công dân theo quy đ nh c a pháp lu n Nhà n c. ướ
V kinh t : ế Nhà n c h i ch nghĩa b o đ m quy n làm ch c a nhânướ
dân v kinh t , c th quy n dân ch v s h u, v lao đ ng, v qu n ế
h ng th . Nhà n c ban hành các chính sách, ch đ thi hành nh ng bi n phápưở ướ ế
c n thi t b o đ m cho nhân dân lao đ ng th c s ng i ch n m các t li u s n ế ườ ư
xu t, làm ch quá trình s n xu t, phân ph i, l u thông và b o đ m đ i s ng. ư
V văn hoá: Phát huy tính tích c c sáng t o c a nhân dân lao đ ng, đ ng viên
khuy n khích t do nghiên c u, sáng ch , phát minh, sáng tác, phê bình, đi đôi v iế ế
nâng cao trách nhi m c a ng i công dân xây d ng ch nghĩa xã h i. ườ
V t t ng: ư ưở Th c hi n quy n t do t t ng, quy n nhân dân đ c nh n ư ưở ượ
thông tin m t cách dân ch công khai. Thông tin ph i chính xác, đ nh h ng ướ
xây d ng kh i đ i đoàn k t toàn dân, xây d ng ch nghĩa h i b o v m t ế
qu c gia.
N níc ph¸p quyÒn do d©n:
Theo Ch t ch H Chí Minh, Nhà n c là do nhân dân xây d ng nên thông qua ướ
b u c . Đ Nhà n c th c s c a dân, do dân và vì dân, Ng i còn yêu c u đ ng ướ ườ
bào giúp đ , đôn đ c, ki m tra phê bình đ Nhà n c làm tròn nhi m v c a ướ
mình ng i đ y t th t trung thành, t n t y c a nhân dân. ng c l i, Nhàườ ượ
n c mu n qu n lý, đi u hành h i hi u l c thì nh t thi t ph i d a vào dân,ướ ế
ph i đem tài dân, s c dân, c a dân làm l i cho dân.
Trang 2
TÀI LI U ÔN THI VC 2011 BHXH TP. HCM
Đi u 53, Hi n pháp năm 1992, đ c s a đ i, b sung năm 2001 ế ượ viÕt: Công
dân quy n tham gia qu n Nhà n c h i, tham gia th o lu n các v n đ ướ
chung c a n c đ a ph ng, ki n ngh v i c quan Nhà n c, bi u quy t khiướ ươ ế ơ ướ ế
Nhà n c t ch c tr ng c u ý dân.ướ ư
Phát huy h n n a quy n làm ch c a nhân dân b ng vi c th c hi n nh ngơ
quy ch c th , n n n p, theo đúng ph ng châm "dân bi t, dân bàn, dân làm, dânế ế ươ ế
ki m tra", nhanh chóng kh c ph c các bi u hi n dân ch hình th c; kiên quy t đ u ế
tranh ch ng t tham nhũng, phong cách làm vi c quan liêu, gi y t , hình th c, th
t c hành chính ph c t p, gây nhũng nhi u, phi n cho dân; tr ng tr nh ng k vi
ph m quy n làm ch c a dân.
Nhà n c pháp quy n vì dân: ướ
M c đích t n t i phát tri n c a Nhà n c dân th hi n qua pháp lu t, ướ
ch tr ng, chính sách. ươ
Đ xây d ng nhà n c th c s c a dân, do dân dân đi u quan trong ướ
ph i b o đ m cho nhân dân th c hi n đ y đ nh ng quy n nghĩa v c a mình,
phát huy dân ch h i ch nghĩa đ nhân dân th c s trên th c t bàn b c, ế
quy t đ nh nh ng v n đ c b n c a s nghi p phát tri n chính tr , kinh t - xã h i,ế ơ ế
văn hoá... c a đ t n c trong m i giai đo n c th , ph i làm cho b máy Nhà n c ư ướ
trong s ch nh Đi u 8 Hi n pháp năm 1992, đ c s a đ i, b sung năm 2001 vi t ư ế ượ ế
“Tôn tr ng nhân dân, t n tu ph c v nhân dân, kiên quy t đ u tranh ch ng m i ế
bi u hi n quan liêu, hách d ch, c a quy n, tham nhũng”.
Pháp lu t đ ph c v nhân dân, cái l i cho dân thì làm h i cho
dân thì h t s c tránh; m i ho t đ ng c a các CQNN CB-CC đ u nh m ph c vế
cho l i ích c a nhân dân, l i ích c a nhân dân làm vi c. Do đó, vi c xây d ng
Nhà n c pháp quy n Vi t Nam m t trong nh ng ph ng h ng quan tr ng c aướ ươ ướ
vi c tăng c ng hi u l c nhà n c c a nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân n c ư ướ ướ
ta hi n nay.
Câu 2: Trình bày m i quan h gi a Nhà n c C ng hòa XHCN Vi t Nam v i ướ
các t ch c trong h th ng chính tr Vi t Nam và nhân dân?
Tr l i:
1/ Quan ni m v h th ng chính tr :
H th ng chính tr theo nghĩa r ng khái ni m dùng đ ch toàn b lĩnh v c
chính tr c a đ i s ng h i v i t cách m t h th ng bao g m các t ch c, các ư
ch th chính tr , các quan đi m, quan h chính tr , h t t ng các chu n m c ư ưở
chính tr .
Theo nghĩa h p, h th ng chính tr khái ni m dùng đ ch h th ng các t
ch c, các c quan th c hi n ch c năng chính tr trong h i nh các đ ng chính tr , ơ ư
Trang 3
TÀI LI U ÔN THI VC 2011 BHXH TP. HCM
các c quan nhà n c, các t ch c chính tr - xã h i có m i liên h tr c ti p hay giánơ ướ ế
ti p v i quy n l c chính tr .ế
H th ng chính tr h i ch nghĩa xét v m t c c u bao g m ơ : Đ ng
C ng s n Vi t Nam; Nhà n c CHXHCN VN các t ch c chính tr - h i ho t ướ
đ ng theo 1 c ch nh t đ nh d i s lãnh đ o c a Đ ng C ng s n Vi t Nam, s ơ ế ướ
qu n lý c a nhà n c nh m th c hi n m c tiêu dân giàu n c m nh, công b ng dân ướ ướ
ch văn minh.
2/ M i quan h gi a Nhà n c C ng hoà XHCN Vi t Nam ướ v i các t
ch c trong h th ng chính tr Vi t Nam và nhân dân :
a) Quan h gi a Nhà n c v i Đ ng: ướ
Đ ng C ng s n Vi t Nam l c l ng lãnh đ o Nhà n c h i; ượ ướ
Đ ng c m quy n (Đi u 4,HP 1992): S lãnh đ o c a Đ ng C ng s n đ i v i h
th ng chính tr , đi u ki n c n thi t t t y u đ đ m b o cho h th ng chính tr ế ế
gi đ c b n ch t giai c p công nhân, đ m b o m i quy n l c thu c v nhân dân. ượ
Đ ng lãnh đ o Nhà n c thông qua đ nh ra đ ng l i, ch tr ng, chính sách ướ ườ ươ
th hi n qua các Ngh Quy t nh m đ nh h ng ho t đ ng c a Nhà n cqu n lý ế ướ ướ
Nhà n c; Đ ng lãnh đ o v t ch c, nhân s c a Nhà n c; lãnh đ o ho t đ ngướ ướ
c a các c quan Nhà n c đ th c hi n các ngh quy t cu Đ ng ki m tra vi c ơ ướ ế
th c hi n các Ngh quy t; m t khác, không đ c quan liêu, đ c đoán, bao bi n làm ế ượ
thay cho các c quan Nhà n c đ ng th i ph i trong khuôn kh pháp lu t hi n hành.ơ ướ
Nhà n c lướ à t ch c quy n l c th hi n th c hi n ý chí, quy n l c c a
nhân dân, thay m t nhân dân, ch u trách nhi m tr c nhân dân qu n toàn b ho t ướ
đ ng c a đ i s ng h i. M t khác, Nhà n c ch u s lãnh đ o chính tr c a giai ướ
c p công nhân, th c hi n đ ng l i chính tr c a giai c p công nhân, thông qua đ i ườ
ti n phong là Đ ng c ng s n.
Nhà n c h i ch nghĩa Vi t Namướ t ch c trung tâm th c hi n quy n
l c chính tr , tr c t c a h th ng chính tr , b máy t ch c qu n kinh t , ế
văn hoá, h i. Th c hi n ch c năng đ i n i đ i ngo i. Nhà n c trong m i ướ
quan h v i Đ ng là công c ch y u thông qua đó Đ ng th c hi n vai trò lãnh đ o, ế
vai trò c m quy n đ i v i toàn h i. S lãnh đ o cu Đ ng đ i v i toàn h i
trong đi u ki n xây d ng NN pháp quy n XHCN n c ta đang t ng b c đ c ướ ư ượ
th ch hoá thành các lu t (Nhà n c qu n h i ch y u b ng pháp lu t, nhà ế ướ ế
n c ph iđ quy n l c, đ năng l c đ nh ra pháp lu tnăng l c t ch c qu nướ
lý các m t c a đ i s ng xã h i b ng pháp lu t ).
Quan h gi a Đ ng v i Nhà n c và các c quan Nhà n c v a th hi n tr c ướ ơ ướ
ti p, v a th hi n gián ti p thông qua các đoàn th và nhân dân.ế ế
b) Quan h gi a Nhà N c v i các đoàn th nhân dân: ướ
Trang 4
TÀI LI U ÔN THI VC 2011 BHXH TP. HCM
Trong h th ng chính tr n c ta, M t tr n T qu c t ch c liên minh ướ
chính tr , liên hi p t nguy n c a t ch c chính tr , các t ch c chính tr - h i,
các cá nhân tiêu bi u trong các giai c p, các t ng l p xã h i, các dân t c, các tôn giáo
và ng i Vi t Nam đ nh c n c ngoài.ườ ư ướ
MTTQ các t ch c thành viên c s chính tr cu chính quy n nhân dân, ơ
tham gia xây d ng c ng c chính quy n nhân dân; cùng NN chăm lo l i ích chính
đáng cu nhân dân, đ ng viên nhân dân phát huy quy n làm ch , nghiêm ch nh thi
hành pháp lu t cu NN; đ ng th i giám sát ho t đ ng c a các c quan NN, đ i bi u ơ
dân c và cán b công ch c, viên ch c nhà n c. ướ
Nhà n c t o di u ki n đ MTTQ Vi t Nam các đoàn th nhân dân ho tướ
đ ng hi u qu trong khuôn kh pháp lu t đi u l c a các t ch c đoàn th
(Đi u 9, HP 1992). M i quan h gi a Nhà n c v i các đoàn th v a th hi n tr c ướ
ti p, v a th hi n gián ti p thông qua t ch c Đ ng.ế ế
Trong quá trình th c hi n đ i m i t ch c, ph ng th c ho t đ ng cu các ươ
đoàn th nhân dân hi n nay, đang t ng b c phát huy tính tích c c, ch đ ng cu ướ
các đoàn th , h n ch khuynh h ng hành chính hoá, quan liêu, trông ch vào s bao ế ướ
c p c a Nhà n c v kinh phí và ph ng th c ho t đ ng. ướ ươ
c) Quan h gi a NN và nhân dân
Nhà n c CHXHCN Vi t Nam là Nhà n c cu dân, do dân và dân. T t cướ ướ
quy n l c NN thu c v nhân dân. Nhân dân th c hi n quy n l c c a mình trong
quan h v i NN v a tr c ti p, v a gián ti p. ế ế
Nhà n c đ m b o không ng ng phát huy quy n làm ch v m i m t c aướ
nhân dân; xây d ng đ t n c giàu m nh, th c hi n công b ng h i, m i ng i ướ ườ
cu c s ng m no, t do h nh phúc, có đi u ki n phát tri n toàn di n.
Nhân dân s d ng quy n l c NN thông qua Qu c H i, HĐND các c p,
nh ng c quan đ i di n cho ý chí nguy n v ng cu nhân dân, do dân b u ra ơ
chi trách nhi m tr c nhân dân. ướ
C quan Nhà n c, CB-CC, VC Nhà n c ph i tôn tr ng nhân dân, t p trungơ ướ ướ
ph c v nhân dân, l ng nghe ý ki n nhân dân và ch u s giám sát cu nhân dân. ế
Nhà n c qu n b ng pháp lu t, không ng ng tăng c ng pháp ch XHCN.ướ ườ ế
M i hành vi xâm ph m quy n l i ích h p pháp cu công dân đ u b x theo
pháp lu t.
Trong Nhà n c CHXHCN Vi t nam các quy n v con ng i đ c tôn tr ngướ ư ượ
th a nh n. Quy n cu công dân không tách r i nghĩa v đ c Nhà n c quy ượ ướ
đ nh trong HP Lu t. Công dân quy n tham gia qu n nhà n c h i, ướ
tham gia th o lu n v nh ng v n đ chung c a c n c, ki n ngh v i c quan NN, ướ ế ơ
bi u quy t khi Nhà n c tr ng c u dân ý. ế ướ ư
Trang 5