SỞ GD & ĐT BẮC NINH
TRƯỜNG THPT HÀN THUYÊN
(Đề thi gồm 01 trang)
ĐỀ KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG KHỐI 11 – LẦN 1
NĂM HỌC 2022 – 2023
MÔN: NGỮ VĂN
Thời gian làm bài: 120 phút (Không kể thời gian giao đề)
I. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm)
Đọc đoạn trích:
Chuyện kể rằng
Có quả trứng đại bàng
Rơi vào ổ gà đang ấp
Khi nở ra cùng với bầy gà
Đại bàng con ngượng ngùng chiêm chiếp
Nhảy bay loạng choạng sân nhà.
Không ai nói với đại bàng về những chân trời xa
Về những đại ngàn bí mật
Nên nó vẫn hồn nhiên bới đất
Chỉ có khát vọng mơ hồ
Lâu lâu lại cồn cào trong ngực...
Làm sao mà ai biết
Mình đã bắt đầu từ quả trứng nào đây
Sao không thử một lần vỗ cánh tung bay?
(Khát vọng, Đặng Hồng Thiệp, Thơ Sông Lam, NXB Hội Nhà văn, 2017)
Thực hiện các yêu cầu sau:
Câu 1. Xác định thể thơ của văn bản?
Câu 2. Anh/chị hiểu như thế nào về ý nghĩa hình ảnh đại bàng trong văn bản?
Câu 3. Chỉ ra và nêu tác dụng của một biện pháp tu từ sử dụng trong câu thơ:
Sao không thử một lần vỗ cánh tung bay?
Câu 4. Anh/chị hãy rút ra một thông điệp được tác giả gửi gắm qua bài thơ trên.
II. LÀM VĂN (7,0 điểm)
Câu 1. (2,0 điểm)
Từ nội dung văn bản ở phần Đọc hiểu, anh/chị hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày
suy nghĩ về ý nghĩa của khát vọng sống đối với con người.
Câu 2. (5,0 điểm)
“Một người tù, cổ đeo gông, chân vướng xiềng, đang dậm tô nét chữ trên tấm lụa trắng tinh
căng
trên mảnh ván. Người tù viết xong một chữ, viên quản ngục lại vội khúm núm cất những đồng tiền kẽm
đánh dấu ô chữ đặt trên phiến lụa óng. Và cái thầy thơ lại gầy gò, thì run run bưng chậu mực. Thay
bút con, đề xong lạc khoản, ông Huấn Cao thở dài, buồn bã đỡ viên quản ngục đứng thẳng dậy và
đĩnh đạc bảo:
- Ở đây lẫn lộn. Ta khuyên thầy Quản nên thay chốn ở đi. Chỗ này không phải là nơi để treo một bức
lụa trắng với những nét chữ vuông tươi tắn nó nói lên những cái hoài bão tung hoành của một đời con
người. Thoi mực, thầy mua ở đâu mà tốt và thơm quá. Thầy có thấy mùi thơm ở chậu mực bốc lên
không?... Tôi bảo thực đấy, thầy Quản nên tìm về nhà quê mà ở, thầy hãy thoát khỏi cái nghề này đi
đã, rồi hãy nghĩ đến chuyện chơi chữ. Ở đây, khó giữ thiên lương cho lành vững và rồi cũng đến nhem
nhuốc mất cái đời lương thiện đi”.
(
Chữ người tử tù
, Nguyễn Tuân,
Ngữ văn 11
,
Tập một
, NXB Giáo dục Việt Nam 2016, tr.113-114)
Cảm nhận vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao trong đoạn trích trên, từ đó nhận xét về quan niệm
thẩm mĩ của nhà văn Nguyễn Tuân.
=====Hết=====
Họ và tên thí sinh: ....................................................... Số báo danh ..............................
SỞ GD & ĐT BẮC NINH
TRƯỜNG THPT HÀN THUYÊN
(Hướng dẫn chấm gồm 03 trang)
HƯỚNG DẪN CHẤM
ĐỀ KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG LẦN 1 - KHỐI 11
NĂM HỌC 2022 – 2023
Phần Câu Nội dung Điểm
I ĐỌC HIỂU 3,0
1
Th
ể th
ơ t
ự do
0,
7
5
2 Ý nghĩa hình ảnh đại bàng:
+ Con người có tài năng và khát vọng
+ Khát vọng vươn tới những điều lớn lao, cao đẹp….
Hướng dẫn chấm:
- HS trả lời được 01 ý: 0,5 điểm
HS tr
ả lời nh
ư đáp án: 0,75 đi
ểm
0,75
3 – Hai biện pháp tu từ:
+ Ẩn dụ: vỗ cánh tung bay - sự trưởng thành, vượt lên hoàn cảnh vươn tới tầm cao…
+ Câu hỏi tu từ Sao không thử một lần vỗ cánh tung bay?
– Tác dụng:
+ Khuyến khích con người sống có ước mơ, dám thử thách bản thân, vư
ợt qua giới
hạn bản thân để trưởng thành;
+ Tạo cho câu thơ giàu hình ảnh, giàu sắc thái biểu cảm.
Hướng dẫn chấm:
- HS nêu được đúng 01 trong 02 biện pháp: 0,5 điểm
HS
nêu và phân tích đúng tác d
ụng của 01 trong
0
2 bi
ện pháp
: 1,
0
đi
ểm
1,0
4 Thí sinh có thể rút ra thông điệp khác nhau từ văn bản nhưng cần lí giải phù h
ợp với
chuẩn mực đạo đức và pháp luật. Sau đây là một số thông điệp:
– Sống trong hoàn cảnh bó buộc, con người có thể trở nên tầm thư
ờng, thiển cận,
kém cỏi. Vì thế phải biết vượt lên hoàn cảnh để được là chính mình.
– Con người cần khám phá, phát hiện những năng lực sở trư
ờng của bản thân để
vươn tới tầm cao.
– Phải có ước mơ, khát vọng, dũng cảm vươn lên để sống ý nghĩa.
Hướng dẫn chấm:
- Học sinh trình bày thuyết phục: 0,5 điểm.
H
ọc sinh tr
ình bày ch
ưa thuy
ết phục: 0,
2
5 đi
ểm.
0,5
II LÀM VĂN 7,0
1 Từ nội dung văn bản ở phần Đọc hiểu, anh/chị hãy vi
ết một đoạn văn
(khoảng 200 chữ) trình bày suy ngh
ĩ về ý nghĩa của khát vọng sống đối với con
người.
2,0
a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức đoạn văn
Học sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng - phân - h
ợp,
móc xích ho
ặc song h
ành.
0,25
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Ý ngh
ĩa của khát vọng sống đối với con
ngư
ời.
0,25
c. Triển khai vấn đề nghị luận: Học sinh có thể lựa chọn các thao tác lập luận ph
ù
hợp để triển khai vấn đề nghị luận theo nhiều cách. Học sinh có thể làm theo hư
ớng
sau:
– Có khát vọng con người sẽ phát huy hết khả năng bản thân để vư
ợt qua khó khăn,
th
ử thách.
1,0
– Có khát vọng con người sẽ luôn tìm thấy niềm đam mê, có mục tiêu đ
ể nỗ lực
vươn lên đạt những thành công.
– Khát vọng chính đáng là kim chỉ nam thôi thúc con người hành động mãnh li
ệt để
hướng tới lẽ sống cao đẹp.
– Cần phân biệt khát vọng khác với dục vọng. Khát vọng phải gắn với hành đ
ộng,
d
ựa tr
ên cơ s
ở thực tiễn…
d. Chính tả, ngữ pháp
Đ
ảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.
0,25
e. Sáng tạo
Th
ể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.
0,25
2 Cảm nhận vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao trong đoạn trích trên, t
ừ đó
nhận xét về quan niệm thẩm mĩ của nhà văn Nguyễn Tuân.
5,0
a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận
Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái quát đư
ợc
v
ấn đề.
0,25
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận:
V
ẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao trong đoạn trích, từ đó nhận xét về quan niệm thẩm
m
ĩ của nh
à văn Nguy
ễn Tuân.
0,5
c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm
Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng c
ần vận dụng tốt các thao tác lập
lu
ận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ v
à d
ẫn chứng; đảm bảo các y
êu c
ầu sau:
* Giới thiệu khái quát tác giả Nguyễn Tuân, tác phẩm Chữ người tử tù và v
ẻ đẹp
nhâ
n v
ật Huấn Cao trong đoạn
trích.
0,5
* Cảm nhận vẻ đẹp nhân vật Huấn Cao trong đoạn trích:
Vẻ đẹp của Huấn Cao trong đoạn trích là sự hội tụ của t
ài hoa, khí phách và thiên
lương cao đẹp:
- Tài hoa: thể hiện trực tiếp qua những nét chữ vuông tươi tắn, gián ti
ếp qua thái độ
khúm núm và ngưỡng vọng, tôn kính của viên quản ngục.
- Khí phách:
+ Thể hiện ở cách cho chữ, dẫu hoàn cảnh người tù cổ đeo gông, chân vư
ớng xiềng,
lại là đêm cuối của một tử tù, Huấn Cao vẫn lẫm liệt đường hoàng đậm tô nét ch
ữ
trên tấm lụa trắng tinh căng trên mảnh ván chữ nói lên những cái hoài bão t
ung
hoành của một đời con người;
+ Sự rung động tinh tế trước cái đẹp dù bị đặt vào hoàn cảnh trớ trêu Th
ầy có thấy
mùi thơm ở chậu mực bốc lên không?;
+ Sự đĩnh đạc trong cách ứng xử của một tử tù với viên quản ngục.
- Thiên lương:
+ Thể hiện ở hành động cho chữ để không phụ một tấm lòng trong thiên hạ;
+ Thái độ buồn bã nuối tiếc khi thấy kẻ tri âm đã chọn nhầm nghề thở dài, buồn b
ã
đỡ viên quản ngục đứng thẳng dậy;
+ Lời khuyên dành cho quản ngục, mong muốn quản ngục thoát kh
ỏi cái nghề hiện
tại để giữ thiên lương cho lành vững, không nhem nhuốc mất cái đời lương thiện đi
.
Đó là niềm âu lo và xót xa cho cái đẹp và người yêu cái đẹp.
- Vẻ đẹp của Huấn Cao được thể hiện qua nghệ thuật xây dựng tình hu
ống độc đáo,
bút pháp tương phản đối lập, ngôn ngữ cổ kính và hiện đại, giàu tính tạo h
ình, chi
ti
ết độc đáo, mang tín
h bi
ểu t
ư
ợng.
2,0
0,5
* Quan niệm thẩm mĩ của Nguyễn Tuân:
Qua vẻ đẹp của Huấn Cao, nhà văn th
ể hiện niềm tin cái đẹp, cái thiện, cái cao cả
có khả năng chiến thắng bạo lực, cảm hóa và cứu vớt những người lầm đư
ờng, lạc
l
ối
.
0,5
d. Chính tả, ngữ pháp
Đ
ảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.
0,25
e. Sáng tạo
Th
ể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.
0,5
Tổng điểm 10,0