Ậ
Ể
TI U LU N
Ổ
ƯỚ
Ứ Ơ MÔN: T CH C C QUAN NHÀ N
C
Đ tàiề :
ổ ớ
ủ ị
ế ị “Đ i m i ch đ nh Ch t ch n
ướ ở ướ c n
c
ơ ế ệ ta trong c ch hi n nay”.
1
Ụ
Ụ
M C L C
Ế Ị
Ế Ị
Ự
Ố
Ủ
Ờ Ở Ầ L I M Đ U Ộ N I DUNG CHÍNH I. S HÌNH THÀNH CH Đ NH NGUYÊN TH QU C GIA, CH Đ NH
3 5 5
C
Ủ Ị Ủ
Ẩ
ƯỚ C ƯỚ C
ủ ố ướ c Ủ Ủ ụ
Ề ệ
ứ
ề
ế
ệ
ạ
ạ
ƯỚ Ủ Ị CH T CH N ế ị 1. Ch đ nh nguyên th qu c gia ế ị ủ ị 2. Ch đ nh ch t ch n Ị II. V TRÍ PHÁP LÝ C A CH T CH N III. TH M QUY N C A CH TICH N ặ 1. Nhóm các nhi m v , quy n h n liên quan đ n ch c năng đ i di n, thay m t
5 8 8 11 11
ạ c v đ i n i và đ i ngo i. ề ệ
ố ợ
ố ụ
ế
ệ
ạ
ế
ướ ề ố ộ n 2. Nhóm các nhi m v , quy n h n liên quan đ n vi c ph i h p các thi
t ch
ế
13
ệ
ư
pháp.
Ủ Ị
ƯỚ ướ
ƯỚ ườ
ủ ị
Ị ố
Ủ
ớ
ố
ế ố ợ có liên quan đ n vi c ph i h p trong các lĩnh v c l p pháp, hành pháp, t Ủ IV. V TRÍ C A CH T CH N ệ ữ 1. M i quan h gi a Ch t ch n
ự ậ Ộ C TRONG B MÁY NHÀ N ộ c v i Qu c h i và y ban th
C ố ụ ng v Qu c
15 16
ủ
ố
i cao
ố ố ố
ủ ị ủ ị ủ ị
ướ ớ ướ ớ ướ ớ
ố
i cao
Ủ Ị
ƯỚ
c v i Chính ph c v i Tòa án nhân dân t ể c v i Vi n ki m sát nhân dân t Ổ Ớ Ờ Ỳ Đ I M I
ệ C TRONG TH I K
ế ị
ủ ị
ướ
c trong th i k
ớ ờ ỳ đ i m i ổ
Ế
Ả
Ệ
17 17 18 19 19 21 23 24
h iộ ệ ữ 2. M i quan h gi a Ch t ch n ệ ữ 3. M i quan h gi a Ch t ch n ệ ữ 4. M i quan h gi a Ch t ch n Ế Ị V. CH Đ NH CH T CH N ạ ự 1. Th c tr ng ầ ủ 2. Yêu c u c a ch đ nh ch t ch n Ậ K T LU N TÀI LI U THAM KH O
Ờ Ở Ầ L I M Đ U
2
ừ ạ ượ T Cách m ng Tháng Tám năm 1945, nhân dân ta giành đ ề c chính quy n,
ướ ủ ị ướ ế ướ ệ n c ta đã có Ch t ch n c. Hi n pháp n c Vi ủ ộ t Nam dân ch c ng hòa năm
ạ ấ ộ ẻ ủ ụ ữ ề ệ ị ề 1946 đã quy đ nh nh ng nhi m v , quy n h n r t r ng rãi và m m d o c a Ch ủ
ướ ể ầ ặ ợ ớ ướ ớ ị ị t ch n c, phù h p v i yêu c u, đ c đi m tình hình n ấ ặ c ta, v i v trí r t đ c
ệ ủ bi ồ t c a Bác H .
ủ ố ố ớ ồ ạ ướ ủ ị ồ ủ ị Đ i v i H Ch t ch, nguyên th qu c gia t n t i d ứ i hình th c Ch t ch
ướ ế ị ộ ấ ế ể ộ ủ ở n c là m t ch đ nh t t y u trong chính th c ng hòa Dân ch nhân dân Vi ệ t
ế ị ủ ị ướ ể ộ ủ Nam. Ch đ nh Ch t ch n ả c theo chính th c ng hòa Dân ch nhân dân là s n
ể ủ ủ ự ẩ ạ ệ ủ ề ắ ớ ph m c a s phát tri n c a Cách m ng Vi t Nam g n li n v i vai trò c a H ồ
ườ ậ ướ ệ ủ ộ Chí Minh, ng i sáng l p n c Vi t Nam dân ch c ng hòa.
ự ế ừ ế ế Hi n pháp 1959 và hi n pháp 1980 cũng có s k th a và phát tri n t ể ừ
ế ế ị ủ ị ư ế ế ướ Hi n pháp 1946. Nh ng đ n Hi n pháp 1992, ch đ nh Ch t ch n ề c có nhi u
ể ệ ở ọ ớ ủ ị ị ướ ổ đ i m i quan tr ng, th hi n ề ị các quy đ nh v v trí Ch t ch n c trong b ộ
ướ ủ ị ẩ ướ ủ ị ố máy nhà n ề ủ c, th m quy n c a Ch t ch n ệ ữ c, m i quan h gi a Ch t ch n ướ c
ơ ướ ở ươ ị ươ và các c quan nhà n c khác Trung ng và đ a ph ng…
ế ị ủ ị ướ ệ ậ Ch đ nh Ch t ch n ộ c theo pháp lu t hi n hành đang đóng góp m t
ầ ấ ọ ộ ị ế ộ ố ạ ph n r t quan tr ng vào Chính tr , xã h i, Kinh t , ngo i giao, cu c s ng nhân
ư ờ ủ ủ ị ướ ễ ế ẽ “Tôi s cùng dân… Theo nh l i c a Ch t ch n c Nguy n Minh Tri t đã nói:
ủ ớ ọ ườ ữ ồ ờ ỗ ồ vui v i cái vui c a m i ng ữ ẻ i, đ ng th i cũng chia s nh ng n i bu n, nh ng
ủ ườ ế ứ ể ơ ẽ ỗ ỗ n i đau c a ng i dân. Tôi s làm h t s c mình đ v i đi n i đau đó” .
ế ị ủ ị ướ ề ặ ấ ờ Ch đ nh Ch t ch n ề ầ c trong th i gian qua cũng đ t ra nhi u v n đ c n
ơ ế ệ ứ ầ ộ ớ nghiên c u và s a đ i. ổ ử ổ Đó là m t yêu c u đ i m i trong c ch hi n nay.
ề ậ ọ ổ ớ ủ ị Vì v y, em đã ch n đ tài ế ị “Đ i m i ch đ nh Ch t ch n ướ c ở ướ n c ta
ậ ể cho bài ti u lu n này. ơ ế ệ trong c ch hi n nay”
3
ở ầ ế ộ ủ ể Ngoài ph n ầ M đ u và K t lu n ậ , n i dung chính c a bài ti u lu n ồ ậ g m có
5 ph n:ầ
ủ ố ế ị ế ị ủ ị ự ướ c. I. S hình thành ch đ nh nguyên th qu c gia, ch đ nh ch t ch n
ủ ị ị ướ c. II. V trí pháp lý Ch t ch n
ủ ị ẩ ướ c. ề ủ III. Th m quy n c a Ch t ch n
ủ ị ị ướ ướ ộ c trong b máy nhà n c. ủ IV. V trí c a Ch t ch n
ế ị ủ ị ướ ớ c trong th i k ổ ờ ỳ đ i m i. V. Ch đ nh Ch t ch n
ủ ề ờ ỗ ể Bài ti u lu n ệ ậ c a em còn nhi u ch sai sót, do th i gian và kinh nghi m
ủ ấ ầ ự làm bài. Em r t mong s đóng góp c a th y cô.
4
Ộ
N I DUNG CHÍNH
Ế Ị Ố Ự Ủ I. S HÌNH THÀNH CH Đ NH NGUYÊN TH QU C GIA, CH Ế
Ủ Ị Ị ƯỚ Đ NH CH T CH N C
ủ ố ế ị 1. Ch đ nh Nguyên th qu c gia
ế ị ủ ố ộ ố Nguyên th qu c gia v n là m t ch đ nh có đ ượ ừ c t nhà n ướ ư ả s n. c t
ụ ủ ệ ạ ộ ư ả ậ ổ ề ấ Nhi m v c a cu c Cách m ng t s n là l ị ủ t đ n n cai tr c a giai c p phong
ế ế ậ ề ư ả ki n, thi t l p n n chuyên chính t s n.
ạ ư ả ư ế ề Nhà t ư ưở t ng cách m ng t ả s n đ a lý thuy t phân quy n không ph i
ố ậ ổ ề ự ị ủ ự ế ạ ỉ mu n l t đ hoàn toàn s cai tr c a nhà vua mà ch là h n ch quy n l c nhà
ự ề ế ậ ơ ự vua. Nó d a trên thuy t tam quy n phân l p do L.Môngtexki xây d ng vào th ế
ở ớ ươ ề ự ướ ể ạ ế ỉ k XVIII Pháp, v i ph ng châm: dùng quy n l c nhà n ề c đ h n ch quy n
ướ ề ự ề ự ắ ự l c nhà n c. Theo nguyên t c phân chia quy n l c, thì quy n l c Nhà n ướ ư c t
ượ ề ư ả s n đ ậ c chia thành ba quy n: l p pháp, hành pháp và t pháp (không nh ư chế
ề ế ắ ả ắ ọ ề ộ đ phong ki n, nhà vua n m m i quy n hành, n m trong tay c ba quy n). Ba
ộ ậ ị ệ ủ ự ệ ề ớ ơ c quan th c hi n ba quy n đó là Ngh vi n, Chính ph , Tòa án đ c l p v i
ề ề ế ể ắ ọ ộ ơ nhau, ki m ch nhau đ không m t c quan nào n m m i quy n hành.
ạ ư ả ế ộ ạ ị ượ Cho nên, khi Cách m ng t s n thành công, ch đ đ i ngh đã đ c xác
ị ệ ứ ề ắ ầ ướ ấ ư ả ư ậ l p, thì v nguyên t c, Ngh vi n đ ng đ u nhà n c, nh ng giai c p t s n đã
ế ặ ậ ữ ế ế ế ươ ự ể ự ả ư b o l u thi t ch nhà vua ho c l p ra nh ng thi t ch t ng t ệ đ th c hi n
5
ị ủ ụ ế ị ế ệ ẫ m c đích chính tr c a mình. Đi ều đó d n đ n vi c hình thành ch đ nh nguyên
ủ ố ế ư ả th qu c gia trong Hi n pháp t s n.
ế ị ủ ặ ố ộ Trong nhà n ướ ư ả c t s n, Nguyên th qu c gia là m t ch đ nh đ c bi ệ t.
ọ ế ứ ủ ụ ể ố ộ Nguyên th qu c gia, ph thu c vào chính th , có tên g i h t s c khác nhau:
ữ ở ướ ị ổ ể ế Vua, hoàng đ , N hoàng ữ nh ng n ố ủ c chính th quân ch ; Các v t ng th ng
ướ ể ộ ủ c a nhà n c theo chính th c ng hòa.
ề ự ủ ủ ậ ứ ủ ể ố ế Hình th c chính th quân ch l p hi n, quy n l c c a nguyên th qu c
ố ươ ượ ề ạ ườ ế ị ấ ư ả gia (qu c v ng, vua…) đ c truy n l i cho ng i k v . Giai c p t ế s n ti n
ế ự ư ư ể ẹ ạ ạ ế hành Cách m ng tuy m nh nh ng ch a th đè b p hoàn toàn th l c phong ki n
ỗ ồ ạ ư ẫ ờ ể ộ tuy đã l i th i nh ng v n còn t n t ơ ở i trên c s kính t ỏ ế xã h i ch a th xóa b . ư
ự ố ị ủ ữ ế ơ ố ườ H n n a, s th ng tr c a ngai vàng phong ki n trong su t đêm tr ng trung c ổ
ứ ệ ề ả ọ ỏ đã ăn sâu vào ti m th c nhân dân. H đành ph i th a hi p và sau đó thì quay ra
ộ ố ể ế ế ử ụ s d ng m t s th ch phong ki n đ ph c v l ể ụ ụ ợ ích cho mình. i
ứ ứ ể ộ ứ ỉ ề ự “Quy n l c Hình th th hai là hình th chính th c ng hòa. Lê Nin ch rõ:
ủ ở ủ ự ạ ở ế ộ ộ vô h n” c a “s giàu có” trong ch đ c ng hòa dân ch s dĩ đã tr thành
ắ ắ ơ ệ ộ ố ơ ấ ủ ộ ch c ch n h n là vì nó không l ế thu c vào m t s thi u sót c a c c u chính
ị ị ấ ủ ủ ỏ ư ả ế ộ ộ tr ,vào cá i v chính tr x u xa c a ch nghĩa t b n. Ch đ c ng hòa dân ch ủ
ị ố ể ấ ượ ủ ư ả ứ là hình th c chính tr t t nh t có th có đ ủ c c a ch nghĩa t b n cho nên khi
ượ ứ ố ấ ư ả ự ắ n m đ c hình th c t t nh t ấ ấy thì giai c p t ề ể s n nâng nó đ xây d ng quy n
ậ ự ủ l c c a mình. ậ (V.I.Lênin, Toàn t p, t p 33, Nxb Ti n ế b )ộ
ể ộ ế ạ ộ ổ ố ộ Chính th c ng hòa có hai bi n d ng là c ng hòa t ng th ng và c ng hòa
ị ạ đ i ngh :
ể ộ ủ ủ ổ ố ố Trong chính th c ng hòa t ng th ng, vai trò c a nguyên th qu c gia
ọ ổ ố ượ ừ ầ ổ ố ấ r t quan tr ng. T ng th ng đ c nhân dân b u ra. T ng th ng v a là nguyên th ủ
ừ ứ ủ ổ ớ ộ ề ầ ắ ố ố qu c gia, v a đ ng đ u Chính ph . T ng th ng g n li n v i b máy hành pháp,
ủ ố ủ ầ ộ ị ượ ậ ứ đ ng đ u b máy hành pháp. Vì v y, v trí c a Nguyên th qu c gia đ ề c nhi u
ả ệ ữ ậ ắ ườ ọ tác gi ví là m t xích liên h gi a l p pháp và hành pháp, là ng ủ i tr ng tài c a
6
ướ ệ ườ ủ ố ạ ủ ề Nhà n c. Vi c tăng c ể ằ ng quy n h n c a nguyên th qu c gia không th b ng
ộ ự ế ề ế ả ạ ẩ ơ ủ cách nào khác h n n u không ph i là m t s xâm ph m đ n th m quy n c a
ặ ủ ậ l p pháp ho c c a hành pháp.
ứ ộ ự ỉ ổ ả ậ ề ậ ế Nghiêng v l p pháp đ n m c đ c c đ nh là thay đ i c l p pháp, đó là
ự ủ ế ộ ế ị ượ ề ạ các v Vua đích th c c a ch đ phong ki n, đ ậ c quy n ban hành các đ o lu t
ạ ụ là các đ o d .
ứ ề ế ả ỉ ộ ự Nghiêng v hành pháp đ n m c đ c c đ nh là thay c hành pháp, đó là
ế ộ ộ ị ổ ố ổ ố ở ế các v T ng th ng trong ch đ c ng hòa T ng th ng, đó trong thi ế t ch Nhà
ướ ồ ạ ủ ướ ườ ứ ầ n c không t n t ủ i Chính ph và Th t ng, ng ủ i đ ng đ u Chính ph .
Trong chính th c ng hòa đ i ngh , thì v nguyên t c, ngh vi n là c
ể ộ ị ệ ề ạ ắ ị ơ
ề ự ắ ướ ồ ờ ườ quan n m quy n l c nhà n c cũng đ ng th i là ng ặ i “thay m t nhà n ướ c”,
ứ ướ ủ ố ủ ứ ổ ố ầ “đ ng đ u nhà n ị ạ c”, t c “nguyên th qu c gia”. Vai trò c a T ng th ng b h n
ỉ ự ị ệ ủ ệ ế ầ ố ộ ch do chính Ngh vi n b u ra. Nguyên th qu c gia ch th c hi n đ ng tác
ầ ủ ế ị ứ ậ ồ ơ ặ chính th c hóa các quy t đ nh đã r i ho c theo yêu c u c a các c quan l p pháp
ủ ố ậ ượ ấ ở ư và nh t là hành pháp. Nguyên th qu c gia tr thành nhân v t t ng tr ng cho s ự
ủ ệ ằ ộ ị ượ ọ vĩnh h ng và hi n thân c a dân t c. V trí này đ ạ ằ c minh h a b ng câu ng n
ữ ư ị ị ng : “Nhà vua tr vì nh ng không cai tr .”
ị ượ ư ở ướ ị V trí t ng tr ng này ề nhi u n ế c còn quy đ nh thành văn trong hi n
ể ượ ế ể ượ ủ ệ ố pháp: “Hoàng đ là bi u t ng hi n thân c a Qu c gia, là bi u t ố ng th ng nhát
ủ ệ ể ể ậ ả ạ ủ c a toàn th nhân dân Nh t B n, đ i di n cho ý chí c a đoàn th nhân dân gi ữ
ề ự ế ủ ấ ướ ậ ả ủ ế quy n t quy t c a đ t n c.” (Đi ều 1 c a Hi n pháp Nh t B n).
ủ ư ố ướ ế ể ủ Nh ng nguyên th qu c gia c a các n ấ ầ c này r t c n thi t, đ duy trì s ự
ổ ộ ư ả ỗ ự ề ặ ầ ộ ị ị n đ nh chính tr cho xã h i t b n, làm ch d a v m t tinh th n cho b máy
ướ ả ậ ủ ố ẫ ậ ổ nhà n ư c c l p pháp, l n hành pháp. Vì v y, nguyên th qu c gia n i lên nh là
ạ ộ ữ ậ ậ ộ ọ ư m t nhân v t tr ng tàI gi a ho t đ ng l p pháp, hành pháp và t pháp. Trong
ờ ỳ ấ ổ ể ứ ố ị ị ữ ủ th i k b t n đ nh chính tr , nguyên th qu c gia có th đ ng ra dùng nh ng
ệ ặ ệ ạ ự ể ể ớ ộ bi n pháp đ c bi t có th là b o l c, v i quân đ i trong tay đ duy trì l ạ ự ổ i s n
7
ạ ộ ủ ủ ọ ị ị đ nh chính tr cho đ t n ấ ướ Ở ờ c. ố th i bình, m i ho t đ ng c a Nguyên th qu c
ề ặ ị ậ ứ ề ề ấ gia đ u theo đ ngh l p pháp, hành pháp, có tính ch t hình th c hóa v m t Nhà
ướ ạ ộ ơ ướ ự n ủ c các ho t đ ng c a các c quan Nhà n ế ị c khác theo ch đ nh “phó th ”.
ư ệ ể ọ ướ ề ị “Nh ng không phân bi t chính th , m i Nhà n c đ u quy đ nh trong
ủ ố ủ ế ườ ứ ầ Hi n pháp c a mình: nguyên th qu c gia là ng ộ i đ ng đ u b máy nhà n ướ c,
ướ ề ố ộ ạ ố ặ thay m t nhà n c v đ i n i, đ i ngo i.”
ự ệ ủ ố ở ệ ủ Nhìn chung s hi n di n c a nguyên th qu c gia các n ướ ư ả c t ớ b n v i
ấ ị ệ ổ ẻ ề ộ nhi u v khác nhau song cũng đóng m t vai trò nh t đ nh trong vi c t ứ ch c
ề ự ướ ệ ể ượ ế ộ quy n l c nhà n ặ c. Đ c bi t là vai trò bi u t ố ng cho dân t c, liên k t ph i
ề ự ể ệ ấ ở ệ ỏ ợ h p các nhánh quy n l c th hi n quan điÓm th a hi p giai c p các n ướ ư c t
b n.ả
ế ị ủ ị 2. Ch đ nh Ch t ch n ướ c
ế ướ ủ ộ ộ ướ ượ ổ ứ Đ n nhà n c xã h i ch nghĩa, b máy nhà n ch c theo ch c đ c t ế
ề ự ề ướ ệ ấ ạ ố ơ ọ ộ ậ đ t p quy n, m i quy n l c nhà n ề c th ng nh t vào c quan đ i di n quy n
ướ ấ ủ ề ố ộ ự l c nhà n c cao nh t c a nhân dân (Xô Vi ế ố t t i cao, Qu c h i) thì v nguyên
ế ủ ế ầ ố ế ế ố ắ t c thi t ch nguyên th qu c gia riêng là không c n thi t, n u không mu n nói
ấ ớ ủ ứ ợ ố ố ứ là không dung h p. Ch c năng nguyên th qu c gia lúc này th ng nh t v i ch c
ủ ộ ự ề ệ ơ ố năng c a Qu c h i, Xô Vi ế ố t t i cao, đ u do c quan này th c hi n (nh ư thành
ố ộ ế ị ủ ạ ố ậ l p chính ph , quy t đ nh các chính sách đ i n i, đ i ngo i…). Tuy nhiên, do
ề ố ờ ị ệ ố ế ệ ệ ử truy n th ng l ch s lâu đ i, do thông l qu c t ự trong vi c th c hi n m t s ộ ố
ạ ộ ướ ọ ướ ố ợ ố ho t đ ng Nhà n c mang tính long tr ng trong xu h ấ ng ph i h p th ng nh t
ề ự ướ ướ ấ ầ ế ị ủ ẫ ộ quy n l c nhà n c, các nhà n c Xã h i ch nghĩa v n r t c n ch đ nh
ủ ố ủ ố ướ ộ nguyên th qu c gia. Nguyên th qu c gia trong nhà n ủ c Xã h i ch nghĩa cũng
ủ ị ề ạ ướ ứ ấ r t đa d ng v hình th c: Đoàn Ch t ch Xô vi ế ố t t ộ ồ i cao, H i đ ng nhà n c (Ba
ộ ồ ủ ướ ủ ị Lan, Bungari, Cuba, Rumani), H i đ ng ch tich n c (Hungari), Đoàn Ch t ch
ố ộ Qu c h i Anbani…
Ủ Ị Ủ Ị ƯỚ II. V TRÍ PHÁP LÝ C A CH T CH N C:
8
ộ ướ ế ị ủ ị ướ ữ ộ Trong b máy nhà n c, ch đ nh Ch t ch n c gi m t vai trò quan
tr ng.ọ
ế ị ủ ị ướ ế ả ướ ự Ch đ nh Ch t ch n c qua các b n Hi n pháp n c ta có s khác nhau.
ế ị ừ ữ ế ế Ch đ nh này đã có ngay t ế nh ng Hi n pháp 1946 và Hi n pháp 1959 và Hi n
ớ ư ư ế ế ộ ớ pháp 1992 v i t cách là m t cá nhân. Nh ng đ n Hi n pháp 1980, v i quan
ủ ố ủ ậ ứ ể ậ điÓm làm ch t p th , đã nh p hai ch c năng: nguyên th qu c gia ng ườ ứ i đ ng
ộ ướ ớ ơ ườ ự ủ ặ ộ ố ầ đ u b máy nhà n c, v i c quan th ố ng th c c a Qu c h i thay m t Qu c
ộ ơ ụ ủ ỳ ọ ữ ự ệ ệ ố ộ ộ h i th c hi n các nhi m v c a Qu c h i gi a hai k h p, vào m t c quan,
ượ ọ ướ đ ộ ồ c g i là H i đ ng Nhà n c.
ự ế ừ ữ ừ ể ế ắ Trong t ng hi n pháp có s k th a và phát tri n nh ng nguyên t c căn
ủ ổ ứ ộ ướ ế ị ủ ộ ả b n c a t ch c b máy nhà n c xã h i ch nghĩa nói chung và ch đ nh
ủ ố nguyên th qu c gia nói riêng.
ế ế ị ủ ị ề ị ị Hi n pháp 1946 , không quy đ nh đ nh nghĩa v ch đ nh Ch t ch n ướ c.
ừ ủ ị ứ ề ề ẩ ậ ị ướ Song t các quy đ nh v cách th c thành l p và th m quy n thì Ch t ch n c là
ườ ừ ứ ầ ướ ứ ủ ừ ề ầ ượ ng i v a đ ng đ u Nhà n c, v a đ ng đ u Chính ph . Đi u đó đ c th ể
ệ ở ỗ ủ ị ướ ặ ướ ữ ề ổ ỉ hi n ch : Ch t ch n c thay m t cho Nhà n c; gi quy n t ng ch huy quân
ứ ặ ố ị ỉ ướ ụ ả ộ đ i toàn qu c; ch đ nh ho c cách ch c các t ng soái trong l c quân, h i quân,
ạ ậ ượ ị ệ ế ị ưở ố khôgn quân; ban b các đ o lu t đã đ c Ngh vi n quy t ngh ; th ng huy
ươ ự ặ ệ ướ ằ ấ ớ ướ ch ng và các b ng c p danh d ; đ c xá; ký hi p c v i các n ạ c; phái đ i
ể ệ ế ướ ủ ế ể ậ ạ ạ bi u Vi t Nam đ n n c ngoài và ti p nh n đ i bi u ngo i giao c a các n ướ c;
ủ ướ ế ế ọ ể ư ị ệ tuyên chi n hay đình chi n; ch n Th t ng trong Ngh vi n đ đ a ra Ngh ị
ủ ướ ế ệ ể ệ ổ ộ vi n bi u quy t; b nhi m Th t ấ ng, nhân viên N i các và nhân viên cao c p
ờ ạ ủ ề ầ ộ ơ thu c các c quan Chính ph ; có quy n (trong th i h n 10 ngày) yêu c u Ngh ị
ậ ạ ệ ữ ậ ượ ể ả vi n th o lu n l i nh ng lu t đã đ ế c bi u quy t thông qua.
ướ ệ ả ị ả ủ ị Ch t ch n ộ c không ph i ch u m t trách nhi m nào tr ừ ộ t ố i ph n qu c
ươ ề ươ ủ ị ướ ị ệ (Ch ng VI và đi u 3 ch ng III). Ch t ch n ầ c do Ngh vi n nhân dân b u
ờ ạ ị ệ ớ ươ ọ ớ ườ ứ ch n trong Ngh vi n v i th i h n là năm năm. V i c ị ng v là ng ầ i đ ng đ u
9
ự ự ế ệ ệ ế ậ ơ ơ c quan hành pháp c quan tr c ti p th c hi n pháp lu t thì vi c Hi n pháp
ủ ị ề ị ướ ự ự ề ẻ quy đ nh quy n này cho Ch t ch n c th c s là m t t ộ ư ưở t ng m m d o v s ề ự
ề ự ệ ề ợ ị ỉ ệ phân công quy n l c. Tuy nhiên vi c quy đ nh này ch phù h p trong đi u ki n
lúc đó.
ế ướ ượ ườ ứ ầ Hi n pháp 1959 ủ ị , Ch t ch n c đ ị c xác đ nh là ng i đ ng đ u Nhà
ướ ờ ườ ứ ủ ị ủ ầ n ồ c và không đ ng th i là ng i đ ng đ u Chính ph . Ch t ch n ướ ượ ổ c đ c t
ộ ậ ế ị ứ ộ ươ ủ ị ề ồ ch c riêng thành m t ch đ nh đ c l p (trong ch ng V g m 10 đi u). Ch t ch
ướ ặ ấ ướ ề ố ộ ự ứ ệ ạ ố n c thay m t đ t n c th c hi n các ch c năng v đ i n i, đ i ngo i; tham
ủ ướ ề ặ ậ ư ạ ộ gia vào các ho t đ ng c a Nhà n c v các m t l p pháp, hành pháp và t pháp.
ướ ố ộ ầ ệ ọ ớ ỳ ủ ị Ch t ch n ệ c do Qu c h i b u (ch n trong công dân) v i nhi m k theo nhi m
ớ ở ủ ố ộ ủ ị ế ướ kù c a Qu c h i (4 năm) và khác v i Hi n pháp 1946, Ch t ch n ị c ch u
ệ ướ ủ ị ố ộ ướ ố ợ ữ ố ộ trách nhi m tr c Qu c h i. Ch t ch n c là khâu ph i h p gi a Qu c h i và
ư ổ ộ ồ ủ ủ ư ề ệ ẫ H i đ ng Chính ph . Nh ng v n nghiêng v phía chính ph nh : b nhi m, bãi
ủ ướ ễ ủ ướ ộ ồ ủ mi n Th t ng, Phó th t ng và các thành viên khác c a H i đ ng Chính
ủ ầ ế ủ ọ ự ủ ề ọ ph ; khi c n thi ộ ồ t có quy n tham d và ch t a cá phiên h p c a H i đ ng
ế ừ ị ủ ị ủ ủ ữ ể ướ ố ớ Chính ph . Đây là nh ng đi m k th a v trí c a Ch t ch n c đ i v i Chính
ủ ở ế ướ ph Hi n pháp tr c.
ế ị ủ ị ệ ậ ớ ị ướ ế V i vi c quy đ nh và ghi nh n ch đ nh Ch t ch n c, Hi n pháp 1959
ự ự ế ượ ự ế ộ ả th c s là b n hi n pháp đ c xây d ng theo mô hình hi n pháp xã h i ch ủ
ể ệ ượ ả ướ ướ ủ ộ nghĩa, th hi n đ ấ c b n ch t nhà n c ta là nhà n c c a nhân dân lao đ ng,
ộ ề ề ự ộ do dân lao đ ng và vì nhân dân, quy n l c thu c v nhân dân.
ế ế ị ủ ị ế ằ ế ộ Hi n pháp 1980 , ch đ nh Ch t ch n ướ ượ c đ c thay th b ng ch đ Ch ủ
ậ ị ở ướ ủ ộ ể ị t ch t p th theo nh mô hình th nh hành các n c xã h i ch nghĩa Liên Xô và
ộ ồ ướ ủ ể ể ế ậ ớ Đông Âu đó là H i đ ng Nhà n c. V i quan đi m t p th làm ch , Hi n pháp
ủ ứ ậ ố ơ ườ 1980 đã nh p hai ch c năng: Nguyên th qu c gia và c quan th ự ủ ng tr c c a
ứ ổ ố ộ ộ ộ ố ệ ợ ứ ậ ể ạ Qu c h i làm m t. Cách th c t ch c t p th này bên c nh m t s ti n l i là
ủ ề ề ấ ộ ố ượ ể ả ạ các v n đ thu c quy n h n nguyên th qu c gia đ ậ ậ c th o lu n t p th và
10
ế ị ố ườ ắ ượ ữ ế quy t đ nh theo đa s th ắ ng là ch c ch n và tránh đ c nh ng thi u sót ch ủ
ộ ướ ọ ư ọ ấ ề ạ quan, b máy nhà n c g n nh … ẹ nh ng l ạ ộ ộ i b c l ế nhi u h n ch : m i v n đ ề
ạ ộ ạ ậ ế ị ể ả ố ị ậ ph i bàn b c t p th và quy t đ nh theo đa s ; không phân đ nh rõ ho t đ ng t p
ể ủ ơ ườ ố ộ ự ủ ứ ệ th c a c quan th ự ng tr c c a Qu c h i và ch c trách cá nhân trong vi c th c
ạ ộ ệ ệ ạ ướ ầ ặ hi n các ho t đ ng đ i di n Nhà n c… Tình hình đó đ t ra yêu c u ph i t ả ổ
ứ ạ ế ị ế ch c l i ch đ nh này và đã đ ượ ử ổ ạ c s a đ i t i Hi n pháp 1992.
ế ế ệ ế ị ủ ị Hi n pháp 1992 và hi n nay là Hi n pháp 2013 , ch đ nh Ch t ch n ướ c
ữ ư ủ ị ủ ế ể ướ ủ ế ti p thu nh ng u đi m c a mô hình Ch t ch n c c a hi n pháp 1946 và 1959,
ữ ượ ự ắ ố ộ ủ ữ ườ ố ộ ủ ị ụ ừ v a gi c s g n bó gi a Qu c h i, y ban th đ ng v qu c h i và Ch t ch
ướ ứ ủ ự ệ ệ ố n ể ế ộ c trong vi c th c hi n các ch c năng nguyên th qu c gia trong th ch h i
ướ ế ự ệ ữ Ủ ườ ồ đ ng nhà n c. Hi n pháp 2013 đã có s phân bi t gi a y ban th ố ụ ng v Qu c
ế ị ủ ố ừ ộ ồ ế ị ộ ớ h i v i ch đ nh nguyên th qu c gia t đó tách ch đ nh H i đ ng nhà n ướ c
ộ ậ Ủ ế ị ế ườ ụ ộ ủ c a Hi n pháp 1980 thành hai ch đ nh đ c l p: y ban th ố ng v Qu c h i và
ướ ướ ừ ậ ớ ớ ủ ị Ch t ch n ủ ị c. Ch t ch n ị ừ c v i vai trò to l n v a là nhân v t chính tr , v a
ủ ơ ề ả ộ ướ mang nhi u thu c tính c a c quan qu n lý nhà n c.
ủ ủ ướ ủ ế ị ố Nguyên th qu c gia c a Nhà n c ta theo quy đ nh c a Hi n pháp 2013
ượ ủ ị ọ ướ ủ ị ủ ị ướ ượ ế đ c g i là Ch t ch n c. V trí pháp lý c a Ch t ch n c đ c Hi n pháp
ư khái quát nh sau:
ướ ườ ứ ướ ướ ủ ị “Ch t ch n c là ng ầ i đ ng đ u nhà n ặ c, thay m t Nhà n ộ c C ng
ủ ộ ệ ề ố ộ ạ ố hòa xã h i ch nghĩa Vi t Nam v đ i n i và đ i ngo i”.
ớ ư ữ ộ ế ế ấ ộ V i t cách là m t trong nh ng thi t ch cao nh t trong toàn b máy Nhà
ướ ủ ị ủ ị ướ ả ượ ả ị n c, v trí c a Ch t ch n c ph i đ ệ ự c quy đ nh trong văn b n có hi u l c
ế pháp lý cao nh t ấ là Hi n pháp.
ướ ố ộ ộ ầ ố ạ ể ệ ố ủ ị Ch t ch n c do Qu c h i b u ra trong s đ i bi u Qu c h i. Nhi m k ỳ
ủ ị ướ ộ ế ủ ệ ệ ố ố ủ c a Ch t ch n ộ c theo nhi m kì c a Qu c h i. Khi Qu c h i h t nhi m kì,
ướ ế ụ ớ ầ ụ ệ ế ố ộ ủ ị Ch t ch n c ti p t c làm nhi m v cho đ n khi Qu c h i khóa m i b u Ch ủ
ướ ị t ch n ớ c m i.
11
ủ ế ị ủ ị ướ ị Nói chung, theo quy đ nh c a Hi n pháp 2013, Ch t ch n c có v trí,
ứ ượ ư ướ ủ ướ ế ộ ạ ch c năng t ng tr ng cho Nhà n c, nh ư c a các n c theo ch đ đ i ngh ị
ủ c a nhà n ướ ư ả c t b n.
Ủ Ẩ Ề III. TH M QUY N C A CH T Ủ ỊCH N CƯỚ
ủ ị ề ướ ế ố ơ ả ữ ộ ủ Thẩm quy n c a Ch t ch n c là m t trong nh ng y u t ấ c b n nh t
ể ệ ủ ị ủ ị ướ ệ ố ơ ướ th hi n v trí pháp lý c a Ch t ch n c trong h th ng các c quan nhà n c.
ế ắ ậ ủ ụ ậ Hi n pháp 2013 đã chú ý v n d ng nguyên t c t p trung dân ch trên c ơ
ọ ọ ụ ự ệ ế ể ệ ấ ở ế s ti p thu có ch n l c kinh nghi m m y ch c năm th c hi n th ch nguyên
ủ ủ ố ệ ế ớ ủ ệ ế ị th qu c gia c a Vi t nam và kinh nghi m c a th gi i. Ch đ nh Nguyên th ủ
ủ ố ướ ề ố ế qu c gia c a Nhà n ắ c ta, v nguyên t c, cũng gi ng nh ư thi ế t ch ng ườ ứ i đ ng
ướ ủ ề ướ ớ ư ầ đ u nhà n c c a nhi u n c. V i t ủ ố cách là nguyên th qu c gia, theo thông l ệ
ề ậ ướ ướ ế ị ữ ề ủ c a pháp lu t nhi u n ủ ị c, Ch t ch n ệ c có quy n quy t đ nh nh ng công vi c
ặ ấ ướ ề ố ộ ủ ị ạ ố ướ ụ ệ thay m t đ t n c v đ i n i, đ i ngo i. Và Ch t ch n ề c có nhi m v quy n
ế ậ ư ạ h n liên quan đ n l p pháp, hành pháp và t pháp.
ạ ủ ủ ị ụ ệ ề ể ậ ướ Vì v y, có th chia các nhi m v , quy n h n c a Ch t ch n c thành hai
nhóm sau:
ụ ứ ế ề ệ ạ ạ ệ 1. Nhóm các nhi m v , quy n h n liên quan đ n ch c năng đ i di n,
ặ ướ ề ố ộ ố ạ thay m t n c v đ i n i và đ i ngo i.
ủ ế ầ ố ủ ị Ch t ch n ước ở ướ n c ta c ề ũng như h u h t các nguyên th qu c gia đ u
ượ ị đ ề c quy đ nh quy n này. Đó là:
ồ ạ ứ ặ ề ủ ử ệ ệ ệ ậ C , tri u h i đ i s đ c m nh toàn quy n c a Vi ạ ế t Nam; ti p nh n đ i
ề ủ ướ ệ ứ ặ s đ c m nh toàn quy n c a n c ngoài.
ế ề ướ ế ố ế ướ ộ Ti n hành đàm phán, k ý k t đi u c qu c t nhân danh n c C ng hòa
ộ ệ ớ ườ ứ ướ ủ xã h i ch nghĩa Vi t Nam v i ng ầ i đ ng đ u Nhà n c khác.
ố ộ ề ướ ẩ ố ế Trình Qu c h i phê chu n đi u c qu c t ự ế đã tr c ti p ký.
12
ế ị ề ướ ậ ặ Quy t đ nh phê chu n ho c gia nh p đi u ẩ c qu c t ố ế ừ ườ , tr tr ợ ng h p
ế ị ậ ứ ộ ề ướ ủ ọ ố ộ ầ c n trình Qu c h i quy t đ nh. đây tùy m c đ quan tr ng c a đi u ặ c ho c
ề ướ ế ị ủ ị ướ ộ ị theo quy đ nh và đi u c mà quy t đ nh Ch t ch n ố c hay Qu c h i phê
chu n.ẩ
ế ị ặ ướ ậ ệ Quy t đ nh cho nh p, thôi ho c t ố ị c qu c t ch Vi t Nam.
ự ượ ố ữ ứ ụ ủ ị Th ng lĩnh các l c l ng vũ trang nhân dân và gi ộ ch c v Ch t ch h i
ố ồ đ ng qu c phòng và an ninh.
ế ủ ặ Ủ ứ ộ ố ị ườ ụ ố Căn c vào ngh quy t c a Qu c h i ho c y ban th ộ ng v Qu c h i
ế ị ế ệ ạ ố ố ộ ổ ặ công b quy t đ nh tuyên b tình tr ng chi n tranh, ra l nh t ng đ ng biên ho c
ả ướ ụ ấ ẩ ạ ố ộ ộ đ ng viên c c b , công b tình tr ng kh n c p trong c n ị ặ ứ c ho c t ng đ a
ươ ườ ợ ủ ườ ụ ố ộ ọ ượ ố ph ng; tr ng h p y ban th ng v qu c h i không h p đ c thì ban b tình
ẩ ấ ạ tr ng kh n c p.
ế ị ự ượ ấ ấ Quy t đ nh phong hàm c p sĩ quan cao c p trong các l c l ng vũ trang
ữ ạ ấ ấ ướ nhân dân, hàm c p ngo i giao và nh ng hàm c p Nhà n c khác.
ế ị ặ ưở ươ ự ệ Quy t đ nh t ng th ng huân, huy ch ng và các danh hi u vinh d Nhà
ướ n c khác.
ế ị ế ị ư ặ ạ ạ ố Công b quy t đ nh đ i xá và ra quy t đ nh đ c xá. Đ i xá nh đã nói ở
ươ ễ ố ộ ố ố ớ ộ ố ạ ộ trên (Ch ệ ng Qu c h i) là vi c tha mi n truy t đ i v i m t s lo i t i nhân
ộ ị ọ ế ị ủ ị ạ ộ ố ướ m t d p long tr ng nào đó. Đ i xá do Qu c h i quy t đ nh, Ch t ch n c công
ủ ị ệ ặ ướ ễ ặ ạ ố b . Còn đ c xá là vi c Ch t ch n c tha tù ho c mi n hình ph t tù còn l ạ ố i đ i
ữ ạ ả ặ ệ ư ố ặ ả ớ v i nh ng ph m nhân có hoàn c nh đ c bi t nh : m đau n ng, già c , có công
ệ ặ ả ặ ườ lao ho c có hoàn c nh gia đình quá khó khăn v.v… Vi c đ c xá này th ng đ ượ c
ị ễ ế ự ệ ế ợ ệ ớ ờ ạ th c hi n nhân d p l t t và hay k t h p v i vi c tha t ừ ướ tr ả c th i h n và gi m
ả ầ ệ ế ị án nên c n ph i phân bi t rõ các đ nh ch này.
13
ố ợ ụ ề ế ệ ệ ạ 2. Nhóm các nhi m v , quy n h n liên quan đ n vi c ph i h p các
ế ố ợ ự ậ ệ ế ế thi t ch có liên quan đ n vi c ph i h p trong các lĩnh v c l p pháp, hành
ư pháp, t pháp.
ự ậ Trong lĩnh v c l p pháp:
ự ậ ướ ị ề ậ ế ố ộ Trình d án lu t ra tr ệ c Qu c h i, ki n ngh v lu t thông qua vi c
ặ ử ổ ệ ế ậ ậ ớ ổ ị ki n ngh ban hành lu t m i ho c s a đ i, b sung lu t hi n hành.
ố ế ệ ậ ệ ả ố Công b hi n pháp, lu t và pháp l nh. ộ Vi c công b văn b n này là m t
ầ ủ ố ớ ậ ậ ộ ố ế ph n c a quá trình l p pháp. Đ i v i Hi n pháp, lu t do Qu c h i thông qua thì
ướ ố ể ự ố ậ ờ ạ ệ ấ ủ ị Ch t ch n c công b đ th c hi n. Th i h n công b ch m nh t là 15 ngày k ể
ừ ệ ự ể ừ ả ố ị t ngày thông qua. Văn b n có hi u l c k t ặ khi công b ho c theo quy đ nh t ạ i
ố ớ Ủ ệ ả ườ ụ ố văn b n. Đ i v i pháp l nh do y ban th ng v Qu c héi thông qua thì Ch ủ
ướ ị Ủ ề ề ườ ụ ế ộ ố ị t ch n c có quy n đ ngh y ban th ể ng v Qu c h i bi u quy t tán thành
ướ ị Ủ ề ề ườ ụ ố ộ ủ ị mà Ch t ch n c có quy n đ ngh y ban th ng v Qu c h i xem x ét l iạ
ờ ạ ệ ế ệ ẫ ượ ủ pháp l nh trong th i h n 10 ngày. N u pháp l nh đó v n đ c y ban th ườ ng
ủ ị ế ể ộ ố ướ ấ ẫ ụ v Qu c h i bi u quy t tán thành mà Ch t ch n c v n không nh t trí thì Ch ủ
ướ ế ị ố ạ ấ ầ ọ ườ ị t ch n ộ c trình Qu c h i quy t đ nh t i kì h p g n nh t. Trong tr ợ ng h p này
ờ ạ ườ ể ừ ấ ậ ố ượ Ủ ườ th i h n công b ch m nh t là m i ngày k t ngày đ c y ban th ng v ụ
ố ộ ạ ặ ừ ố ộ ế ị Qu c h i xem xét l i thông qua ho c t khi Qu c h i quy t đ nh.
ế ị ủ ị ệ ướ ị Ủ ề ề ườ Vi c quy t đ nh cho Ch t ch n c quy n đ ngh y ban th ng v ụ
ộ ố ạ ượ ượ ườ Qu c h i xem xét l ệ i pháp l nh đã đ c thông qua đ ề c nhi u ng ố i coi gi ng
ủ ố ế ủ ư ủ ề nh quy n ph quy t c a nguyên th qu c gia m t s n ố ộ Ủ ộ ố ướ Gi a Qu c h i, y ữ c.
ườ ủ ị ụ ố ướ ấ ố ban th ộ ng v Qu c h i và Ch t ch n ự ố ọ c là th ng nh t không có s đ i tr ng
ề ủ ế ẫ ấ nên không có v n đ ph quy t l n nhau.
ướ ế ủ ộ ươ ố ố ị ự Ch t ch n ủ ị c công b ngh quy t c a Qu c h i t ng t ư ố ớ nh đ i v i
ặ ề ậ ố ị ạ ị ườ Lu t; công b ho c đ ngh xem xét l ế ủ Ủ i ngh quy t c a y ban th ố ụ ng v Qu c
14
ự ư ố ớ ệ ề ượ ị ạ ậ ộ ươ h i t ng t nh đ i v i pháp l nh. Đi u này đ c quy đ nh t i Lu t ban hành
ạ ậ ả văn b n quy ph m pháp lu t.
ự Trong lĩnh v c hành pháp:
ướ ủ ậ ự ở Ch t ch n ủ ị c tham gia thành l p Chính ph (theo trình t đã nói trên).
ướ ạ ộ ủ ướ ủ ủ Ch t ch n ủ ị c giám sát ho t đ ng c a Chính ph , Th t ủ ng Chính ph ,
ộ ưở ủ các b tr ủ ng và thành viên khác c a Chính ph .
ủ ướ ứ ệ ễ ộ ưở Mi n nhi m, cách ch c Phó th t ng, b tr ng và các thành viên khác
ố ộ ế ủ ứ ủ ị ủ c a Chính ph (căn c vào Ngh quy t c a Qu c h i).
Ủ ạ ấ ố ườ ụ ộ ố Ban b tình tr ng kh n c p khi y ban th ẩ ng v Qu c h i không th ể
ọ ượ h p đ c.
ế ị ạ ờ ố ộ ỉ Trong th i gian Qu c h i không h p, quy t đ nh t m đình ch công tác ọ
ủ ướ ộ ưở ủ ưở ề ơ ủ c a Phó Th t ng, B tr ng, Th tr ng c quan ngang bé theo đ ngh ị
ủ ướ ủ (trình) c a Th t ủ ng Chính ph .
ự ư Trong lĩnh v c t pháp và giám sát:
ướ ớ ộ ầ ệ ễ ể ệ ố Ch t ch n ủ ị c gi ệ i thi u đ Qu c h i b u, mi n nhi m, bãi nhi m
ố ệ ưở ể ệ ố Chánh án Tòa án nhân dân t i cao, Vi n tr ng Vi n ki m sát nhân dân t i cao.
ệ ẩ ổ ố B nhi m Phó chánh án và th m phán Tòa án nhân dân t i cao, Chánh án,
ự ẩ ươ ệ ưở Phó Chánh án, th m phán Toà án quân s trung ng, Phó vi n tr ể ng và ki m
ệ ố ể sát viên Vi n ki m sát nhân dân t i cao.
ướ ế ị ệ ả ử Ch t ch n ủ ị c xem xét và quy t đ nh vi c ân xá (gi m án t hình).
ố ệ ưở ệ Chánh án Tòa án nhân dân t i cao và Vi n tr ể ng Vi n ki m sát nhân
ố ệ ị ướ ờ ộ ố dân t i cao ch u trách nhi m và báo cáo công tác tr c Qu c h i; trong th i gian
ệ ả ố ọ ộ ị ướ Ủ Qu c h i không h p thì ph i ch u trách nhi m và báo cáo công tác tr c y ban
ườ ố ộ ủ ị ụ ướ th ng v Qu c h i và Ch t ch n c.
15
ề ủ ủ ị ẩ ướ ế Nhìn chung, th m quy n c a Ch t ch n ầ c trong Hi n pháp 1992 có ph n
ủ ị ủ ẩ ơ ướ ế ề ẹ h p h n th m quy n c a Ch t ch n ề c trong các Hi n pháp năm 1946. Đi u
ượ ả ủ ị ằ ị ướ ủ ế này đ c gi i thích b ng quy đ nh: Ch t ch n c c a Hi n pháp năm 1946
ủ ố ỉ ơ ữ ầ ườ ứ ầ không nh ng ch đ n thu n là nguyên th qu c gia mà con là ng i đ ng đ u b ộ
ậ ủ ị ệ ủ ề ế ả máy hành pháp, có quy n ph quy t các văn b n lu t c a Ngh vi n nhân dân
ề ế ề ế ạ ớ (đi u 31, Hi n pháp 1946). So v i Hi n pháp năm 1959 thì quy n h n và trách
ủ ị ủ ệ ướ ủ ế ể ấ nhi m c a Ch t ch n c c a Hi n pháp năm ề 2013 cũng có nhi u đi m r t khác.
ư ở ế ế ủ ị ướ ề N u nh Hi n pháp 2013, Ch t ch n ọ ủ ự c có quy n tham d các phiên h p c a
ủ ầ ế ở ủ ị ế ị ướ Chính ph khi c n thi t, thì Hi n pháp 1959 quy đ nh rõ Ch t ch n c có
ộ ồ ủ ọ ủ ề ọ ướ quy n ch t a các phiên h p c a H i đ ng Nhà n ế c. Và Hi n pháp 2013 cụ
ộ ồ ể ơ ủ ị ủ ụ ệ ạ ộ ơ ề th h n và r ng h n nhi m v quy n h n c a Ch t ch H i đ ng Nhà n ướ c
ữ ề ế ẩ ượ ế ậ trong hi n pháp 1980. Ngoài nh ng th m quy n đ c ghi nh n trong Hi n pháp
ự ượ ố ậ 1959, 1980 như cho nh p th ng lĩnh các l c l ng vũ trang nhân dân và gi ữ ứ ch c
ủ ị ủ ị ồ ộ ướ ệ ề ố Ch t ch H i đ ng qu c phòng… Ch t ch n ễ ổ c có quy n b nhi m mi n
ứ ệ ố ẩ nhi m và cách ch c Phó Chánh án Toà án nhân dân t i cao, Th m phán Toà án
ố ệ ưở ể ể nhân dân t i cao, Phó vi n tr ệ ng và ki m sát viên Vi n ki m sát nhân dân t ố i
ủ ị ơ ướ ề ệ ẩ ố ữ cao. H n n a, Ch t ch n ả c còn có th m quy n ban b các l nh, các văn b n
ố ộ Ủ ậ ườ ố ộ pháp lu t do Qu c h i, y ban th ng v ụ Qu c h i ban hành.
Ủ Ị Ủ Ị ƯỚ ƯỚ IV. V TRÍ C A CH T CH N Ộ C TRONG B MÁY NHÀ N C
ề ệ ổ ứ ộ ướ ữ ế ớ V vi c t ch c b máy nhà n c trong Hi n pháp 1992 v i nh ng quan
ề ự ơ ả ể ộ ướ ậ ấ đi m c b n sau: “…toàn b quy n l c Nhà n ố c t p trung th ng nh t vào
ề ậ ố ộ ư Qu c h i, không phân chia các quy n l p pháp, hành pháp, t ế pháp theo thuy t
ự ữ ệ ề ậ ố ộ ỉ “tam quy n phân l p”, ch có s phân công phân nhi m gi a Qu c h i, Chính
ủ ố ệ ể ố ph , Tòa án nhân dân t i cao, Vi n ki m sát nhân dân t ể ỗ ơ i cao đ m i c quan thi
ệ ự ố ợ ớ ự ứ ề ệ ồ ạ ủ hành có hi u l c ch c năng, quy n h n c a mình v i s ph i h p và hi p đ ng
ợ ủ ề ự ẽ ạ ứ ạ ặ ướ ướ ự ổ ch t ch , t o nên s c m nh t ng h p c a quy n l c Nhà n ạ i s lãnh đ o c d
16
ự ả ử ề ả ử ủ ế ả ờ ổ ổ ủ c a Đ ng” (trích T trình y ban s a đ i Hi n pháp v b n d th o s a đ i
ứ ế ướ ố ộ ầ Hi n pháp l n th IV tr c Qu c h i ngày 2431992).
ộ ồ ế ơ ố ộ ị Hi n pháp 2013 quy đ nh “Qu c h i, H i đ ng nhân dân và các c quan
ướ ề ổ ạ ộ ắ ậ ứ ủ khác c a Nhà n c đ u t ch c và ho t đ ng theo nguyên t c t p trung dân
ấ ủ ủ ể ạ ố ộ ơ ơ ề ự ch ”; “Qu c h i là c quan đ i bi u cao nh t c a nhân dân, c quan quy n l c
ướ ấ ủ ướ ộ ủ ệ nhà n c cao nh t c a n ộ c c ng hòa xã h i ch nghĩa Vi t Nam”.
ủ ị ớ ị ướ ườ ứ ướ Và cùng v i quy đ nh “Ch t ch n c là ng ầ i đ ng đ u nhà n c”, các
ủ ị ố ướ ộ Ủ ố ớ ườ ụ ố ệ ữ m i quan h gi a Ch t ch n c v i Qu c h i, y ban th ng v qu c hôi,
ủ ố ể ệ ố Chính ph , Tòa án nhân dân t i cao, Vi n ki m sát nhân dân t ể ệ i cao đã th hi n
ể rõ các quan đi m trên.
ủ ị ố ướ ớ ố ộ Ủ ệ ữ 1. M i quan h gi a Ch t ch n c v i Qu c h i và y ban th ườ ng
ố ộ ụ v Qu c h i.
ố ộ ề ố ệ ớ ữ ế ị V m i quan h v i Qu c h i, Hi n pháp năm 1992 đã có nh ng quy đ nh
ơ ả c b n sau đây:
ướ ộ ầ ố ạ ể ố ộ ố Ch t ch n ủ ị ễ c do Qu c h i b u (trong s đ i bi u Qu c h i) mi n
ệ ệ nhi m và bãi nhi m.
ố ộ ị ổ ứ ạ ộ ủ ị ủ ướ Qu c h i quy đ nh t ch c và ho t đ ng c a Ch t ch n c.
ướ ệ ị ướ ố ộ Ch t ch n ủ ị c ch u trách nhi m và báo cáo các công tác tr c Qu c h i.
ả ủ ố ộ ủ ị ề ướ Qu c h i có quy n bãi b các văn b n c a Ch t ch n ỏ ế c trái Hi n pháp,
ố ộ ế ủ ậ ị Lu t, Ngh quy t c a Qu c h i.
ướ ầ Ủ ề ườ ụ ộ ố Ch t ch n ủ ị c có quy n yêu c u y ban th ệ ậ ng v Qu c h i tri u t p
ấ ọ ườ ố ộ ủ kì h p b t th ng c a Qu c h i.
ấ ấ ủ ị ề ể ạ ố ộ ướ Đ i bi u Qu c h i có quy n ch t v n Ch t ch n ủ ị c, Ch t ch n ướ c
ả ả ờ ướ ộ ạ ỳ ọ ườ ầ ợ ph i tr l i tr ố c Qu c h i t i k h p; trong tr ố ề ng h p c n đi u tra thì Qu c
ế ị ể ườ ụ ố ộ ộ h i có th quy t đ nh cho tr l ả ờ ướ Ủ i tr c y ban tr ng v Qu c h i ho c t ặ ạ ỳ i k
ả ờ ằ ủ ặ ả ố ộ ọ h p sau c a Qu c h i ho c cho tr l i b ng văn b n.
17
ệ ớ Ủ ố ườ ố ộ ụ ế ị Trong m i quan h v i y ban th ng v Qu c h i, Hi n pháp quy đ nh
ướ ủ Ủ ự ề ọ ườ ụ ố ủ ị Ch t ch n c có quy n tham d phiên h p c a y ban th ộ ng v Qu c h i.
ủ ị ụ ệ ể ề ằ ạ ị ướ ượ Quy đ nh này nh m m c đích t o đi u ki n đ Ch t ch n c theo đ c sát ý
ế ủ ậ ể Ủ ườ ụ ố ộ ế ị ả ậ ki n c a t p th y ban th ữ ng v qu c h i khi th o lu n và quy t đ nh nh ng
ủ ấ ướ ề ủ ị ể ờ ồ ướ ọ ấ v n đ quan tr ng c a đ t n c, đ ng th i cũng đ Ch t ch n ể c có th đóng
ế ủ góp ý ki n c a mình.
ế ủ Ủ ệ ị ườ ả ượ ụ ộ ố Pháp l nh, Ngh quy t c a y ban th ng v Qu c h i ph i đ c công
ừ ượ ấ ố ậ b ch m nh t là 15 ngày t ngày đ c thông qua.
ủ ị ướ ị Ủ ề ườ ụ Tuy nhiên, Ch t ch n ề c có quy n đ ngh y ban th ố ộ ng v Qu c h i
ạ ế ủ Ủ ệ ị ườ ộ ề ụ ố xem xét l i Pháp l nh, Ngh quy t c a y ban th ấ ng v Qu c h i v các v n
ị ạ ờ ạ ườ ể ừ ể ề ể ề đ quy đ nh t i đi m 8 và đi m 9, Đi u 91 trong th i h n m i ngày k t ngày
ế ượ ệ ị ế ế ị ặ pháp l nh ho c ngh quy t đ ẫ ệ c thông qua; n u Pháp l nh, Ngh quy t đó v n
ượ Ủ ườ ủ ị ụ ể ộ ố ướ đ c y ban th ế ng v Qu c h i bi u quy t tán thành mà Ch t ch n ẫ c v n
ủ ị ấ ướ ố ộ ế ị ạ ấ ầ ọ không nh t trí, thì Ch t ch n c trình Qu c h i quy t đ nh t i kì h p g n nh t.
ế ế ệ ẫ ị ượ Ủ ườ ụ ố N u Pháp l nh, Ngh quy t đó v n đ c y ban th ộ ng v Qu c h i
ủ ị ế ể ướ ủ ị ẫ ấ bi u quy t tán thành mà Ch t ch n c v n không nh t trí, thì Ch t ch n ướ c
ố ộ ế ị ạ ỳ ọ ầ ấ trình Qu c h i quy t đ nh t i k h p g n nh t.
ớ ượ ổ ộ ồ ề ạ ộ ướ Đây là m t quy n h n m i đ c b sung mà H i đ ng nhà n ckhông có.
ế ề ề ố ổ ủ Quy n này khác quy n ph quy t (vai trò t ng th ng ở ộ ố ướ m t s n c).
ủ ị ố ướ ệ ữ 2. M i quan h gi a Ch t ch n ủ c và Chính ph .
ố ượ ậ ổ ế ứ ệ M i quan h này đã đ c Hi n pháp 2013 và Lu t t ch c Chính ph ủ
ị 2015 quy đ nh:
ướ ễ ệ ệ ề ầ ố ộ ị Ch t ch n ủ ị c đ ngh Qu c h i b u, mi n nhi m, bãi nhi m Th ủ
ướ t ng.
18
ướ ế ủ ặ Ủ ứ ố ộ ị ườ Ch t ch n ủ ị c căn c Ngh quy t c a Qu c h i ho c y ban th ng v ụ
ộ ổ ủ ướ ứ ệ ệ ễ ố ộ ưở Qu c h i b nhi m, mi n nhi m, cách ch c Phó Th t ng, B tr ng và các
ủ ủ thành viên khác c a Chính ph .
ủ ị ướ ủ ự ủ ọ Chính ph m i Ch t ch n ủ ờ c tham d phiên h p c a Chính ph , trình
ướ ế ị ủ ị ữ ề ề ẩ ấ ộ ướ ủ ị Ch t ch n c quy t đ nh nh ng v n đ thu c th m quy n Ch t ch n c.
ủ ướ ữ ự ủ ể ệ ệ ố Th t ế ng Chính ph đôn đ c, ki m tra vi c th c hi n nh ng quy t
ủ ị ủ ủ ướ ủ ủ ị ị đ nh c a Ch t ch n ướ Các báo cáo công tác c a Chính ph tr c. c Ch t ch
ướ ả ượ ủ ả ậ ậ ế ể ể n c ph I đ ố c Chính ph th o lu n t p th và bi u quy t theo đa s .
ủ ị ố ướ ố ệ ữ 3. M i quan h gi a Ch t ch n c và Tòa án nhân dân t i cao .
ế ộ ầ ử ẩ ượ ẩ ằ Ch đ b u c th m phán đã đ ế ộ c thay b ng ch đ Th m phán b ổ
ỉ ừ ố ớ ụ ứ ệ ố ủ ị nhi m, ch tr đ i v i ch c v Chánh án toàn án nhân dân t i cao do Ch t ch
ướ ứ ụ ộ ầ ệ ễ ề ố ị ừ n ệ c đ ngh Qu c h i b u, mi n nhi m, bãI nhi m. Các ch c v khác t Phó
ố ệ ế ẩ ấ Chánh án Toà án nhân dân t i cao đ n Th m phán Tòa án nhân dân c p huy n, t ừ
ươ ự ế ẩ Chánh án Tòa án quân sự Trung ự ng đ n Th m phán Tòa án quân s khu v c
ủ ị ướ ổ ệ ề đ u do Ch t ch n c b nhi m.
ố ờ ọ ộ ố Trong th i gian Qu c h i không h p, Chánh án Tòa án nhân dân t i cao
ệ ị ướ Ủ ườ ụ ộ ch u trách nhi m và bao cáo công tác tr c y ban th ố ng v Qu c h i và Ch ủ
ướ ị t ch n c.
ố ủ ị ướ ủ ế Chánh án Tòa án nhân dân t i cao trình Ch t ch n c ý ki n c a mình
ườ ườ ị ế ừ ả ề ữ v nh ng tr ợ ng h p ng i b k t án t hình xin ân gi m.
ủ ị ướ ớ ệ ể ệ ữ 4. Mối quan h gi a Ch t ch n c v i Vi n ki m sát nhân dân t ố i
cao.
ế ứ ể ổ Hi n pháp ệ 2013 và Lu t ậ T ch c Vi n ki m sát nhân dân năm 2014 có
ữ ị nh ng quy đ nh sau:
ướ ộ ầ ề ễ ệ ệ ố ị Ch t ch n ủ ị ệ c đ ngh Qu c h i b u, mi n nhi m, bãi nhi m Vi n
ưở ệ ể ố tr ng Vi n ki m sát nhân dân t i cao.
19
ướ ổ ứ ệ ễ ệ ệ ưở Ch t ch n ủ ị c b nhi m, mi n nhi m, cách ch c Phó vi n tr ể ng, ki m
ệ ố ể sát viên Vi n ki m sát nhân dân t i cao.
ệ ố ờ ộ ọ ưở ệ Trong th i gian Qu c h i không h p, Vi n tr ể ng Vi n ki m sát nhân
ố ệ ị ướ Ủ ườ dân t i cao ch u trách nhi m và báo cáo công tác tr c y ban th ố ụ ng v qu c
ủ ị ướ ộ h i và Ch t ch n c.
ủ ể ệ ố ả ượ Ủ ể Báo cáo c a Vi n ki m sát nhân dân t i cao ph i đ c y ban ki m sát
ể ệ ố ậ ậ ế ị ể ả ố Vi n ki m sát nhân dân t ế i cao th o lu n t p th và quy t đ nh theo đa s . N u
ưở Ủ ế ể ấ ớ ố ệ vi n tr ả ng không nh t trí v i ý ki n đa s thành viên y ban ki m sát thì ph i
ế ị Ủ ư ủ ự ề ệ ườ ố th c hi n theo quy t đ nh c a đa s , nh ng có quy n báo cáo y ban th ng v ụ
ố ộ ủ ướ ặ Qu c h i ho c Ch tích n c.
ưở ể ệ ố ủ ị ướ Vi n tr ệ ng Vi n ki m sát nhân dân t i cao trình Ch t ch n ế c ý ki n
ề ữ ườ ườ ị ế ử ả ủ c a mình v nh ng tr ợ ng h p ng i b k t án t hình xin ân gi m.
ệ ủ ủ ị ố ướ ớ ướ Qua m i quan h c a Ch t ch n ơ c v i các c quan nhà n ấ c, ta th y
ượ ị ủ ị ướ ướ đ ấ ủ c v trí, tính ch t c a Ch t ch n ộ c trong b máy nhà n c nh ư sau:
ổ ư ớ ứ ề ế ộ Trong t ậ ch c các b máy nhà n c theo thuy t “tam quy n phân l p”,
ườ ệ ố ứ ầ ố ổ ị th ố ơ ng T ng th ng đ ng đ u h th ng c quan hành pháp và có v trí nang Qu c
ơ ả ố ộ ề ộ h i và nhi u khi cao h n c Qu c h i.
ộ ướ ượ ổ ứ ệ ộ ậ ư Nh ng ở ướ n c ta, b máy nhà n ề ch c theo ch đ t p quy n, c đ c t
ề ự ướ ậ ấ ố ố ộ quy n l c nhà n c luôn t p trung th ng nh t vào Qu c h i, có phân công phân
ử ứ ể ệ ậ ố ộ ự nhi m theo 4 ch c năng l p pháp, hành pháp, xét x , ki m sát. Qu c h i tr c
ứ ự ệ ế ậ ượ ủ ti p th c hi n ch c năng l p pháp, hành pháp đ ứ c giao cho Chính ph , ch c
ử ố ứ ệ năng xét x cho Tòa án nhân dân t ể ể i cao, và ch c năng ki m sát cho Vi n ki m
ố ề ộ ố ố ủ ơ ạ ộ sát nhân dân t i cao. Qu c h i có quy n giám sát t i cao ho t đ ng c a c quan
ướ ự ề ề ậ ắ nhà n c. Nh v y v nguyên t c là không có s phân quy n.
ướ ườ ứ ướ ố ủ ị Ch t ch n c là ng ầ i đ ng đ u Nhà n ễ ộ ầ c do Qu c h i b u ra, mi n
ệ ệ ệ ị ướ ố ộ ố ộ nhi m, bãi nhi m, ch u trách nhi m và báo cáo tr c Qu c h i, Qu c h i xét báo
20
ủ ị ủ ướ ủ ủ ả ỏ ướ cáo c a Ch t ch n c và bãi b các văn b n c a Ch tich n ế ớ c trái v i Hi n
ủ ị ậ ố ị ướ ề ị ế ủ pháp, Lu t và Ngh quy t c a Qu c hôi. Ch t ch n ộ ầ ố c đ ng Qu c h i b u
ủ ướ ố ệ ể ố Th t ng, Chánh án Toà án nhân dân t i cao, Vi n ki m sát nhân dân t i cao và
ứ ụ ủ ị ệ ễ ệ ề ầ ị khi c n thì cũng đ ngh mi n nhi m, bãi nhi m các ch c v này. Ch t ch n ướ c
ủ ướ ứ ệ ệ ổ b nhi m, miên nhi m, cách ch c Phó th t ng, Phó Chánh án Tòa án nhân dân
ệ ưở ể ệ ố ố t i cao, Phó vi n tr ng vi n ki m sát nhân dân t ế ủ ủ ị i cao theo ngh quy t c a y
ườ ư ậ ắ ở ứ ủ ị ụ ề ố ộ ộ ban th ng v Qu c h i. Nh v y v nguyên t c, m c đ nào đó, Ch t ch
ướ ế ả ứ ự ế ự ệ ộ n ử c th c hi n m t cách tr c ti p hay gián ti p c ch c năng hành pháp, xét x ,
ự ứ ề ể ằ ậ ạ ki m sát và đóng góp vào ch c năng l p pháp b ng cách th c thi các quy n h n
ầ Ủ ự ậ ườ ụ ả ố ệ trình d án lu t, pháp l nh, yêu c u y ban th ộ ng v Qu c h i th o lu n l ậ ạ i
ế ệ ườ ế ợ ị ị pháp l nh và ngh quy t trong các tr ậ ng h p do Hi n pháp quy đ nh. Vì v y,
ủ ị ướ ứ ế ậ không nên xét Ch t ch n c có ch c năng l p pháp hay hành pháp vì Hi n pháp
ứ ế ấ ậ ị ệ ề 2013 không ch p nh n thuy t phân quy n và đã quy đ nh rõ ch c năng, nhi m
ủ ị ề ướ ạ ủ ụ v , quy n h n c a Ch t ch n c.
Ủ Ị Ế Ị ƯỚ V. CH Đ NH CH T CH N C TRONG TH I K Ổ Ớ Ờ Ỳ Đ I M I
ạ ự 1. Th c tr ng
ướ ừ ướ ệ ệ ạ N c ta đang t ng b c đi lên công nghi p hóa, hi n đ i hóa đ t n ấ ướ c.
ặ ộ ướ ữ ể ấ ướ ư ể M t m t, n c ta phát tri n nh ng v n đ tr ề ong n ồ c nh : phát tri n ngu n
ụ ơ ở ạ ầ ự ể ệ ạ ị nhân l c, đào t o nhân tài, phát tri n các d ch v , c s h t ng, hoàn thi n b ộ
ướ ướ ẹ ọ ặ máy nhà n c theo h ng g n nh và không còn tham nhũng… M t khác, ta còn
ầ ư ế ố ế ư ậ quan tâm đ n các chính sách đ u t qu c t nh gia nh p WTO, đang đàm phán
ậ ườ ộ ồ ự ệ ể đ gia nh p làm thành viên không th ố ả ng tr c H i đ ng b o an Liên hi p qu c,
ố ế ủ ế ế ề ấ quan tâm đ n các v n đ hòa bình và chi n tranh c a qu c t , tham gia vào các
ướ ệ ệ ễ ộ l h i văn hóa t ổ ứ ạ ch c t i các n c… Vi t Nam luôn có quan h qu c t ố ế ố ớ t v i t
ướ ạ ớ ệ ẵ ạ ố ầ “Vi ậ ủ t Nam s n sàng là b n, là đ i tác tin c y c a các n c b n v i tinh th n
ố ế ồ ộ ậ ể ấ ấ ộ c ng đ ng qu c t , ph n đ u vì hòa bình, đ c l p và phát tri n.”
21
ủ ị ủ ậ ướ ố ộ ọ Vì v y mà vai trò c a Ch t ch n ố c càng quan tr ng trong đ i n i và đ i
ủ ị ữ ế ạ ả ướ ạ ngo i. Trong nh ng năm qua, k t qu mà Ch t ch n c mang l i cho đ t n ấ ướ c
ự ặ ộ ệ ậ ộ ấ có m t đóng góp r t tích c c. Đ c bi t là các cu c đàm phán gia nh p WTO,
ộ ọ ấ ệ cu c h p cao c p APEC t ổ ứ ạ ch c t i Vi t Nam năm 2006…
ủ ị ủ ạ ướ ế ệ ơ ự Và đÓ nói thay cho th c tr ng c a Ch t ch n c trong c ch hi n này,
ủ ị ế ẫ ướ ứ ầ ươ ủ xin trích d n ý ki n c a nguyên Ch t ch n c Tr n Đ c L ng. Trong sáng
ế ề ệ ệ ễ ố ộ ị 26/6/2006 sau khi Qu c h i thông qua Ngh quy t v vi c mi n nhi m ch c v ứ ụ
ướ ứ ươ ể ướ ộ ố ủ ị Ch t ch n ầ c, ông Tr n Đ c L ng đã có bài phát bi u tr c Qu c h i. Qua
ự ễ ứ ụ ủ ị ệ ả ướ ư ố ờ th c ti n đ m nhi m ch c v Ch t ch n ế c th i gian qua, ông đã đ a b n ki n
ị ậ ị ớ ứ ề ề ệ ố ộ ụ ủ ngh v i Qu c h i, trong đó có đ ngh lu t hóa v ch c năng, nhi m v c a
ướ ủ ị Ch t ch n c.
ể ế ộ ọ ự “Trong các lĩnh v c phát tri n kinh t , văn hóa, xã h i, tôi chú tr ng đi sát
ễ ắ ủ ự ệ ế ầ ọ ớ ọ th c ti n l ng nghe ý ki n, nguy n v ng c a các t ng l p nhân dân ta trên m i
ấ ướ ề ườ ắ ị ươ ơ ở ị ờ mi n đ t n c, tăng c ng n m tình hình các đ a ph ng và c s , k p th i có ý
ữ ủ ế ề ấ ả ớ ơ ướ ki n đ xu t, góp ý v i các c quan h u quan c a Đ ng và Nhà n c, ban hành
ủ ươ ề ỉ ườ ố ậ ợ và đi u ch nh các ch tr ng, đ ng l ớ i, chính sách và pháp lu t phù h p v i
ự ễ ặ ộ ổ ớ ệ th c ti n công cu c đ i m i. Tôi đ c bi t chú tr ệ ọng các lĩnh v c nông nghi p, ự
ề ể ạ ạ ầ ả nông thôn, mi n núi; công tác xóa đói gi m nghèo; quy ho ch phát tri n h t ng
ề ề ố ượ qu c gia và các vùng mi n; chính sách phát tri n thông tin, năng l ng và các
ố ạ ự ế ệ ố ngành công nghi p then ch t; các chính sách xây d ng kh i đ i đoàn k t toàn
ệ ả ườ ự ề dân; chính sách b o v tài nguyên môi tr ụ ng; s phát tri n văn hóa, giáo d c
ệ ứ ệ ạ ả ọ ỏ đào t o, khoa h c công ngh và b o v s c kh e nhân dân…
ướ ỉ ạ ệ ế ấ ọ ủ ị Ch t ch n c đã r t coi tr ng vi c tham gia ch đ o đàm phán, ký k t và
ệ ẩ ạ ị ớ ữ ướ ể ộ ị phê chu n các hi p đ nh ho ch đ nh biên gi i trên b và trên bi n gi a n c ta
ướ ố ớ v i các n ệ c Trung Qu c, Indonexia, Malaysia, Thái Lan và Campuchia. Vi c
ủ ộ ự ế ệ ị Nhà n c ướ Cộng hòa xã h i ch nghĩa Vi t ệ Nam tr c ti p ế ký k t các hi p đ nh
ị ớ ướ ử ự ề ệ ạ phân đ nh biên gi i các n ệ c láng gi ng, có s d ng các công ngh đo đ c hi n
22
ậ ụ ố ế ữ ủ ề ẳ ắ ị ạ đ i và v n d ng các công pháp qu t ố đã kh ng đ nh v ng ch c ch quy n qu c
ờ ủ ề ể ả ả ổ ố ổ ườ gia v lãnh th , vùng bi n, vùng tr i c a T qu c, b o đ m môi tr ng hòa bình
ổ ị ữ ữ ề ả ộ ậ ậ ợ ữ ề ạ ộ n đ nh, gi v ng đ c l p dân t c, t o n n t ng v ng b n và thu n l i, cho s ự
ấ ướ ự ệ ể nghi p xây d ng, phát tri n đ t n c trong th k ế ỷ XXI.
ớ ươ ự ượ ố ị ữ V i c ng v là th ng lĩnh các l c l ng vò trang nhân dân, tôi gi quan
ạ ớ ồ ộ ệ ườ h th ng xuyên v i các đ ng chí lãnh đ o Quân đ i nhân dân và Công an nhân
ỏ ộ ắ ọ ổ ứ ộ ơ ị dân, chú tr ng thăm h i đ ng viên n m tình hình các t ch c và đ n v thu c các
ấ ớ ế ị ề ố ộ ự ượ l c l ữ ả ng vũ tang nhân dân, đ xu t v i Đ ng và Qu c h i quy t đ nh nh ng
ủ ươ ự ượ ậ ả ả ọ ch tr ng, lu t pháp, chính sách quan tr ng đ m b o cho các l c l ng vũ
ừ ủ ạ ớ trang nhân dân c a chúng ta không ng ng l n m nh.”
ầ ủ ế ị ủ ị ướ 2. Yêu c u c a ch đ nh Ch t ch n c trong th i k ổ ớ ờ ỳ đ i m i
ủ ị ướ ứ ầ ươ ị ớ Nguyên Ch t ch n c Tr n Đ c L ố ố ề ng cũng có mét s đ ngh v i Qu c
ụ ủ ủ ị ứ ướ ượ ị h i nhộ ệ ư sau: “Ch c năng, nhi m v c a Ch t ch n c đã đ c xác đ nh rõ trong
ủ ế ề ề các Đi u 101, 102, 103, 104, 105, 106 c a Hi n pháp. Tuy nhiên các đi u quy
Ủ ấ ờ ố ộ ườ ị đ nh còn r t chung. Trong th i gian qua, Qu c h i và y ban th ố ụ ng v Qu c
ụ ể ở ộ ố ề ả ủ ệ ậ ộ h i đã chó ý c th hóa m t s đi u kho n c a Lu t, Pháp l nh có liên quan
ụ ủ ủ ị ứ ướ ụ ể ậ ị ệ ế đ n ch c năng nhi m v c a Ch t ch n c. Tuy v y, các quy đ nh c th còn
ứ ề ệ ề ắ ậ ố ộ ị ế ẻ ẻ l t . Đ ngh Qu c h i nghiên c u cân nh c vi c lu t hóa v thi ế t ch Ch ủ
ướ ụ ể ủ ề ế ị ị t ch n c, c th hóa các đi u quy đ nh c a Hi n pháp.”
ủ ị ủ ể ị ướ ơ ệ Ngoài ra, đ hoàn thi n v trí c a Ch t ch n ề ự ế c trong c ch quy n l c
ướ ế ụ ổ ộ ố ệ ể ớ nhà n c đang ti p t c đ i m i hi n nay, có m t s quan đi m sau:
ứ ầ ườ ủ ị ủ ị ướ ư C n nghiên c u tăng c ng v trí c a Ch t ch n c nh : giao cho Ch ủ
ướ ố ộ ề ề ị ạ ế ị ề ệ ậ ị t ch n c quy n đ ngh Qu c h i xem xét l i lu t; quy n quy t đ nh vi c tuyên
ế ướ ượ ế ị ộ ố b tình trang chi n tranh khi n ị c nhà b xâm l ổ c; quy t đ nh t ng đ ng viên
ộ Ủ ữ ề ệ ườ ở ộ ụ ạ (nh ng quy n này hi n thu c y ban th ố ng v Qu c h i). ộ M r ng ph m vi
ề ướ ế ế ố ế ố ế ậ ỏ ti n hành đàm phán, ký k t đi u c qu c t và các th a thu n qu c t nhân
23
ướ ệ ỉ ườ ứ ướ danh Nhà n c Vi t Nam không ch “ng ầ i đ ng đ u Nhà n ư ế c khác” nh Hi n
ỉ ữ ề ướ ệ ố ế ệ ự ế ớ ủ pháp hi n hành. Ch nh ng đi u c qu c t có quan h tr c t p t ề i ch quy n,
ủ ố ướ ổ ị ế an ninh qu c gia, lãnh th , v th , chính sách c a Nhà n c khi tham gia các t ổ
ố ế ứ ọ ố ộ ả ể ớ ầ ẩ ch c qu c t quan tr ng… m i c n ph i đ Qu c h i phê chu n.
ủ ị ủ ạ ả ậ ậ ị Theo quy đ nh c a Lu t ban hành văn b n quy ph m pháp lu t, Ch t ch
ướ ế ủ ộ ươ ố ố ị ự ư ố ớ ậ n c công b Ngh quy t c a Qu c h i t ng t nh đ i v i Lu t; công b ố
ề ặ ị ạ ị ườ ộ ươ ụ ố ho c đ ngh xem xét l ế ủ Ủ i ngh quy t c a y ban th ng v Qu c h i t ng t ự
ư ố ớ ệ ủ ị ủ ề ướ ả ượ nh đ i v i pháp l nh. Tuy nhiên, quy n này c a Ch t ch n c ph i đ c quy
ở ầ ị đ nh ế t m Hi n pháp.
ề ủ Ủ ệ ị ườ ụ Vi c không quy đ nh th m quy n c a y ban th ẩ ế ố ộ ng v Qu c h i quy t
ế ướ ượ ủ ị ướ ị đ nh chi n tranh khi n ị c nhà b xâm l ư c cũng nh Ch t ch n c ch đ ỉ ượ c
ế ị Ủ ấ ẩ ố ườ ụ ộ ạ quy t đ nh ban b tình tr ng kh n c p khi y ban th ố ng v Qu c h i không
ư ợ ờ ủ ể ọ ệ ả ị ả ế ấ ề ả th h p là ch a h p lý, khó đ m b o tính k p th i c a vi c gi i quy t v n đ có
ố ọ ầ t m quan tr ng qu c gia.
ủ ị ế ướ ầ ấ ế Hi n pháp quy đ nh cho Ch t ch n ị c khi xét th y c n thi t thì có
ọ ủ ư ợ ủ ự ề ắ quy n tham d các phiên h p c a Chính ph , ch a h p lý l m. Vì theo Nguyên
ủ ủ ề ố ướ ế ớ ủ ẫ ố ượ th qu c gia c a nhi u n c trên th gi i, nguyên th qu c là v n đ c coi là
ườ ứ ầ ể ệ ủ ố ố ng i đ ng đ u hành pháp. Th hi n m i quan h gi a ệ ữ Nguyên th qu c gia và
ủ ậ ầ ộ ướ ướ ể ệ Chính ph . V y, c n th hi n n i dung này theo h ủ ị ng Ch t ch n ỉ c ch tham
ủ ọ ườ ậ ầ ợ ế ủ ị ự d phiên h p Chính ph trong các tr ng h p th t c n thi t và khi đó Ch t ch
ướ ẽ ườ ủ ọ ọ n c s là ng i ch t a phiên h p.
Ậ
Ế
K T LU N
24
ấ ướ ờ ố ờ ớ ổ ượ Đ t n c ta đang trong th i kì đ i m i, đ i s ng dân sinh đ ể c phát tri n,
ụ ở ộ ẽ ủ ự ể ạ ọ ị ạ các d ch v m r ng. S phát tri n m nh m c a Cách m ng khoa h c công
ệ ệ ạ ế ứ ầ ờ ồ ngh hi n đ i, kinh t ế tri th c, xu th toàn c u hóa… Đ ng th i, nhân dân ta
ủ ự ấ ấ ộ ộ ệ ướ đang ph n đ u xây d ng Nhà N c C ng hòa xã h i Ch nghĩa Vi ủ t Nam c a
ộ ệ ố ủ ậ ầ ậ ớ dân, do dân, vì dân v i m t h th ng pháp lu t ngày càng đ y đ , pháp lu t đó
ượ ọ ổ ứ ủ ụ ằ đ c m i cá nhân và t ch c tuân th nghiêm túc nh m m c tiêu dân giàu, n ướ c
ằ ạ ộ m nh, xã h i công b ng văn minh.
ộ ấ ế ị ủ ị ề ề ặ ọ Đi u này cũng đ t ra m t v n đ quan tr ng trong ch đ nh Ch t ch n ướ c
ấ ướ ữ ự ệ ệ ắ ớ ổ ố ả trong b i c nh đ t n c đang th c hi n nh ng đ i m i sâu s c, toàn di n, trong
ế ớ ả ề ề ế ộ ị ế ậ ộ tình hình th gi i có nhi u bi n đ ng c v chính tr và kinh t ặ . Vì v y, m t m t
ủ ị ủ ứ ữ ơ ướ ề ố ộ ấ ầ c n phát huy h n n a ch c năng c a Ch t ch n ố c trong v n đ đ i n i và đ i
ể ụ ể ứ ệ ặ ầ ạ ộ ầ ệ ngo i. M t m t, c n nghiên c u toàn di n, rút kinh nghi m đ c th hóa d n
ế ị ủ ị ủ ế ầ ị ướ các quy đ nh c a Hi n pháp. Góp ph n làm cho Ch đ nh Ch t ch n c ngày
ượ ủ ị ủ ệ ị ướ càng đ c hoàn thi n, phát huy vai trò, v trí c a Ch t ch n ố ả c trong b i c nh
ớ ệ ấ ướ đ t n c và thê gi i hi n nay.
25
Ả
Ệ
TÀI LI U THAM KH O
ế ườ ạ ọ ậ ậ 1. Giáo trình Lu t Hi n Pháp Tr ộ ng Đ i h c Lu t Hà N i
2. Giáo trình Lu t Hi n Pháp
ế ậ ậ ườ ạ ọ ố Khoa Lu t Tr ng Đ i H c Qu c Gia Hà
N iộ
3. Đ i m i, hoàn thi n b máy Nhà n
ệ ổ ớ ộ ướ ệ ạ c trong giai đo n hi n nay
ứ ả ạ PGS.TS.Ph m Đ c B o
4. Hi n pháp 1946
ế ự ế ừ ế ệ ể S k th a và phát tri n qua các Hi n pháp Vi t Nam
ố ộ ộ (Văn phòng Qu c h i, Nxb, CTQG, Hà N i, 1993)
5. Bình Lu n Khoa h c Hi n pháp C ng hòa xã h i ch nghĩa Vi
ủ ế ậ ọ ộ ộ ệ t Nam
ướ Vi n ệ Nghiên c u ứ Nhà n c và Pháp lu tậ
26
