Chương III
Một số giải pháp hoàn thiện các hình thức trả lương trả thưởng ở Công ty
May và Dịch vụ Hưng Long
I. Xây dựng các hệ số trả lương chính xác thông qua công tác phân tích công
việc
Công việc là yếu tố chính quyết định và ảnh hưởng đến tiền lương.Người
lao động chỉ có thể làm tốt công việc khi họ hiẻu được bản chất,yêu cầu của công
việc Để đánh giá độ phức tạp, giá trị thực sự của từng công việc cụ thể,mức độ
hoàn thành,năng lực khả năng làm việc của mỗi người thì phải tiến hành phân tích
công việc.
Phân tích công việc là định rõ tính chất và đặc điểm của công việc đó qua
quan sát, theo dõi và nghiên cứu. Thông qua phân tích công việc ta có thể xác định
được chính xác công việc phải làm nhiệm vụ bổn phận trách nhiệm, năng lực thực
hiện công việc có hiệu quả và tiêu chuẩn của công việc và những đòi hỏi của công
việc đối với những người công nhân để thực hiện có hiệu quả nhất công việc.
Cho nên muốn xác định các hệ số trả lương (hệ số tiền lương,hệ số
CBCVN, tỉ lệ lương, suất công nhân) chính xác, phản ánh đúng năng lực trách
nhiệm của người lao động thì vấn đề đầu tiên đó là phải tiến hành phân tích công
việc tuy nhiên, phân tích công vệc không phải là việc đơn giản, nó tốn khá nhiều
thời gian công sức. Nếu việc phân tích chính xác sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho
toàn bộ quá trình hoạt động sản suất và ngược lại nó sẽ kìm hãm hoặc `gây khó
khăn đến các hoạt động này. Khi phân tích công việc công ty phải tìm có trình độ,
kinh nghiệm không những về may mà còn về khả năng phân tích.
Phân tích công việc ở Công ty May và Dịch vụ Hưng Long hiện nay chưa
chính xác, việc phân tích không dựa trên một cơ sở khoa học nào cả ,đã dẫn đén
việc bố trí lao động và xác định hao phí lao động nhiều khi không chính xác không
đánh giá hết khả năng của người lao động, các hệ số mà công ty quy định không
công bằng, chưa dựa vào thực tế.
Yêu cầu sau khi phân tích là phải xây dựng được bảng PTCV phác họa mô
tả chi tiết công việc, quy định các kỹ năng hoạt động hàng ngày, điều kiện làm
việc và các tiêu chuẩn khác. Bảng phân tích công việc bao gồm :
Bảng mô tả công việc: có 3 nội dung chính là
Phần xác định công việc: Tên công việc, địa điểm thợc hiện công việc,
chức danh lãnh đạo trực tiếp, số ngời lãnh đạo dưới quyền
Phần tóm tắt công việc: Là phần tường thuật một cách chính xác, tóm tắt
nhiện vụ trách nhiệm thực hiện công việc `.
Phần các điều kiện làm việc: Gồm điều kiện về môi trường vật chất, thời
giann làm việc, điều kiện vệ sinh an toàn...
Bảng tiêu chuẩn thực hiện công việc: Là hệ thống các chỉ tiêu để phản ánh
các yêu cầu về số lượng chất lượng của sự hoàn thành công việc.
Bảng tiêu chuẩn trình độ chuyên môn của người thực hiện: Bao gồm yêu
cầu về kiến thức kỹ năng kinh nghiệm, trình độ giáo dục đào tạo các đặc trưng về
tinh thần thể lực cần phải có để thực hiện công việc.
Bảng ptcv sẽ là căn cứ quan trọng để xác định cấp bậc công việc chính xác,
giúp các nhà quản lý bố trí, sử dụng lao động hợp lý, cán bộ lao động tiền lương
xây dựng các hệ số tiền lương chính xác khoa học hơn, từ đó xác định tiền lương,
đơn giá tiền lương đảm bảo tính chính xác công bằng hơn người lao động cảm
thấy được quan tâm thoả mãn với công việc với mức lương mà yên tâm làm việc
gắn bó lâu dài với doanh nghiệp.
II. Xây dựng các mức lao động có căn cứ kỹ thuật thông qua công tác định
mức lao động
Định mức lao động (ĐMLĐ) không những là cơ sở của tổ chức lao động
khoa học để kế hoạch hoá lao động tốt hơn khai thác và sử dụng hết tiềm năng lao
động, tăng khả năng cạnh tranh do tiết kiệm chi phí sản xuất bằng cách tiết kiệm
hao phí thời gian làm việc mà còn là cơ sở để đo lường hao phí lao động về mặt số
lượng và chất lượng làm căn cứ để trả lương chíng xác, công bằng và có hiệu quả.
Thông qua việc nghiên cứu, tìm hiểu thực trạng công tác ĐMLĐ tại Công
ty May và Dịch vụ Hưng Long em thấy rằng việc xây dựng mức ở đây là chưa
đảm bảo tính tiên tiến, hiện thực chưa gắn với điều kiện môi trường lao động, nên
việc nâng cao chất lượng của công tác định mức để công tác trả lương ngày càng
hoàn thiện hơn là điều rất cần thiết.
Việc xây dựng mức của công ty hiện nay mới dựa trên phương pháp bấm
giờ, và kinh nghiệm của bản thân người làm công tác định mức để xác định hao
phí thời gian cho từng bước công việc, làm cơ sở để tính đơn giá tiền lương.
Qua khảo sát đáng giá tình hình thực hiện mức của công nhân, thì họ chỉ
đạt khoảng 50%- 60% mức đặt ra. Như thế mức đặt ra là quá cao làm cho đơn gía
đặt ra đã thấp thực chất lại càng thấp hơn. Để khắc phục tình trạng đó và xây dựng
mức tiên tiến, khoa học để trả lương cho người lao động sát với hiệu quả làm việc
thì công ty cần phải:
- Xem xét đánh giá lại ưu nhược điểm của các phương pháp định mức cũ,
trên cơ sở đó điều chỉnh sửa đổi để phù hợp với điều kiện cụ thể, thực tế tại các
xưởng sản xuất.
- Xây dựng lại phương pháp định mức khác có căn cứ khoa học hơn dựa
vào tình hình thực tế sản xuất ở các công ty, mức được xây dựng phải là mức lao
động trung bình tiên tiến. Bên cạnh phương pháp thống kê kinh nghiệm, xây dựng
mức còn phải kết hợp hai phương pháp khoả sát là phương pháp bấm giờ và chụp
ảnh ngày làm việc. Phương pháp xây dựng mức thời gian chỉ dựa vào bấm giờ là
chưa chính xác.
Ngoài ra, công ty cần phải tổ chức hợp lý hội đồng định mức. Theo em để
đảm bảo có sự ăn khớp, kết hợp hài hoà, phù hợp công ty nên tổ chức một hội
đồng chuyên làm các công tác PTCV, ĐMLĐ, và xác định đơn gía. Thành viên
của hội đồng phải là những người có trìng độ, kinh nghiệm, có khả năng phân tích
đánh gía và phải có đại diện của các xưởng xản xuất để đảm bảo tính chính xác,
kết hợp với điều kiện thực tế để xây dựng mức thể hiện tính tiên tiến hiện thực của
nó.
Muốn vậy việc xác định mức phải được tiến hành theo các bước sau:
- Xây dựng mẫu: hội đồng định mức dựa vào bảng ptcv để ptcv thành các bộ
phận, công đoạn hợp thành: cắt may, là thuỳ khuy, hoàn thành...
- Dùng phương pháp bấm giờ chụp ảnh để thu thập số liệu để xây dựng
thiết kế truyền cho các công ty, tổ dựa vào đó để bố trí công nhân tiến hành sản
xuất.
Với việc bấm giờ người cán bộ định mức có thể xác định thời gian hao phí
cho từng công đoạn, thời gian lãng phí, phát hiện các nguyên nhân không hhoàn
thành mức, đề ra các biện pháp khắc phục và phương pháp làm việc tiên tiến phổ
biến cho tưng công nhân.
Với việc chụp ảnh ngày làm việc cán bộ định mức phân tích tình hình sử
dụng thời gian làm việc trong ngày của công nhân, xác định kết cấu các loại thời
gian làm việc trong ngày như thời gian lãng phí, thời gian tác nghiệp, thời gian
phục vụ, thời gian nghỉ ngơi và nhu cầu cần thiết. Từ đó xác định thời gian tác
nghệp của mỗi công đoạn và thời gian tác nghiệp của một ca sản xuất.
Sau đó cán bộ định mức lấy hao phí bình quân của các lần quan sát được
làm mức hao phí cho từng bước công việc tổng hợp lại được tổng hao phí cho từng
công đoạn và tổng hao phí thời gian cho một đơn vị sản phẩm, từ đó xác định mức
sản lượng cho một ngày làm việc.
Cán bộ định mức sau khi báo cáo lên lãnh đạo về công tác xây dựng mức
và ký duyệt , sẽ xây dựng thiết kế truyền đưa xuống các công ty để tính đơn giá
tiền lương cho mỗi công đoạn. Cán bộ tiền lương của công ty sẽ căn cứ vào đơn
giá cho một đơn vị sản phẩm do công ty giao và thời gian hao phí để chia đơn giá
sản phẩm của dây truyền cho từng công đoạn để tính đơn giá tiền lương.
Sau khi đưa mức vào áp dụng cán bộ định mức phải theo dõi xem mức
đang áp dụng có chính xác, tiên tiến hay không để kịp thời thay đổi và rút ra kinh
nghiệm cho công tác xây dựng mức sau này.
Mặc dù cách xây dựng mức này tốn nhiều thời gian và công sức nhưng chỉ
có phương pháp này mới đảm bảo độ chính xác cao, mức xây dựng có căn cứ khoa
học làm cơ sở để tính toán đơn giá chính xác, xây dựng cấp bậc công việc hợp lý
tạo ra sự công bằng chính xác trong trả lương. Tiền lương mà người lao động nhận
được sẽ phù hợp với giá trị sức lao động mà họ bỏ ra.
Như vậy với định mức lao động hợp lý sẽ đảm bảo cho công ty có được số
lượng lao động phù hợp với kế hoạch sản xuất, tiết kiệm sức lao động, đảm bảo
quỹ lương, hoàn thàn kế hoạch sản xuất với hiệu quả cao, tạo điều kiện hạ giá
thành sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh.
III. Hoàn thiện phương pháp xác định đơn giá tiền lương.
Hiện nay việc xây dựng đơn giá tiền lương chính xác, khoa học làm căn
cứ để trả lương sản phẩm đúng là một công việc vô cùng quan trọng không chỉ với
Công ty May và Dịch vụ Hưng Long mà với cả các doanh nghiệp áp dụng hình
thức trả lương sản phẩm.
Nhận thức được tầm quan trọng của đơn giá tiền lương, trong 2 năm gần
đây Công ty May và Dịch vụ Hưng Long đã chú trọng, quan tâm đến việc hoàn
thiện cách xác định đơn giá tiền lương. Song không thể tránh khỏi những thiếu sót.
tồn tại.
Công ty May và Dịch vụ Hưng Long là một đơn vị may gia công cho nước
ngoài cho nên đơn gía tiền lương phụ thuộc rất nhiều vào đơn giá ký gia công,mà
đơn giá ký gia công luôn luôn biến động, tiền lương mà công nhân nhận được
cũng không ổn định mà phải thay đổi theo đơn giá gia công. Mặt khác một khó
khăn nữa của công ty là sản xuất thường không ổn định do đơn đặt hàng không
đều, lúc nhiều lúc ít, tiền lương nhiều lúc không đảm bảo được sự tái sản xuất sức
lao động. Việc giao đơn giá tiền lương theo tỉ trọng đơn giá ký đã gây nhiều khó
khăn cho công nhân
ĐGsp chuẩn = (35%- 37%)xĐGgia công
Với việc khống chế tỉ trọng của đơn giá sản phẩm chuẩn như trên sẽ làm
cho đơn giá tiền lương của công nhân phụ thuộc rất lớn vào đơn giá gia công, và tỉ
trọng này là rất thấp ngoài ra đơn giá còn phụ thuộc vào cán bộ đánh giá, nếu họ
thấy rằng sản phẩm này đơn giản họ sẽ định mức tỉ trọng này là 35%, nếu sản
phẩm nào phức tạp thì tỉ trọng sẽ là 37%,. theo em trong thời gian tới công ty
không nên xác định đơn giá tiền lương theo tỉ trọng nữa mà nên xác định đơn giá
dựa vào kết cấu của mã hàng, nếu hàng phức tạp nhiều chi tiết...thì giao đơn giá
cao, nếu hàng đơn giản hơn thì giao đơn giá ít đi chứ không nên dựa vào giá gia
công như hiện nay. Với phương pháp này thì đơn giá tiền lương của từng công
đoạn sản xuất sẽ ổn định các công đoạn tương tự nhau ở cùng một mã, hay ở các
mã khác nhau sẽ có đơn giá như nhau và ngược lại, như vậy tiền lương công nhân
nhận được sẽ chỉ phụ thuộc vào kết quả lao động của họ. Đây chính là phương
pháp lấy nhiều bù ít, lấy sản phẩm có đơn giá cao bù sản phẩm có đơn giá thấp.
Nếu công ty vẫn giữ phương pháp xác định đơn giá theo tỉ trọng như hiện
nay thì phải tăng tỉ trọng đơn giá tiền lương lên, với tỉ trọng 35%- 37% là thấp
làm cho tiền lương mà công nhân nhận được so với mặt bằng chung của xã hội rất
thấp.
Công ty nên có đơn giá riêng ưu tiên cho những công nhân có trình độ lành
nghề, những công nhân bậc cao,công nhân lâu năm, để khuyến khích họ yên tâm
làm việc, vì hiện nay ở công ty vẫn còn nhiều hiện tượng công nhân lành nghề, có
trình độ do lợi ích trước mắt, tiền lương không đáp ứng được yêu cầu nên đã chạy
theo các công ty khác có mức lương cao hơn.
Ví dụ:
trong dây truyền may áo jăcket đơn giá tiền lương cho công đoạn may nắp
mí - gim đậu - dán mí là 106đ/sp.
vậy: đơn giá tiền lương cho công nhân bậc 1, 2, 3, sẽ là 106đ/sp
đơn gía tiền lương cho công nhân bậc 4, 5 sẽ là 110đ/sp
đơn giá tiiền lương cho công nhân bậc 6 là 113đ/sp
với cách xác định đơn giá này thì tiền lương mới phân biệt được trình độ
lành nghề chuyên môn giữa các lao động.
Bên cạnh đó việc quy định mức thời gian hao phí cho từng công đoạn sản
xuất là qúa cao, chưa sát với điều kiện thực tế của sản xuất. Do đó để đơn giá tiền
lương phản ánh chính xác hao phí lao động của công nhân công ty cần phải hạ
mức thời gian hao phí để công nhân có thể hoàn thành tốt kế hoạch sản suất đặt ra.
