Giải phẫu mũi
(Kỳ 1)
Bài giảng Giải phẫu học
Chủ biên: TS. Trịnh Xuân Đàn
Mũi là phần đầu tiên của bộ phận hô hấp có nhiệm vụ dẫn khí, sưởi ấm
và làm sạch luồng không khí đi qua mũi, mũi còn là cơ quan dùng để ngửi.
Mũi còn tham gia vào việc phát âm và các xoang xương đổ vào mũi là các
hòm cộng hưởng âm thanh.
Về cấu tạo giải phẫu có 2 hố mũi, ngăn cách nhau ở giữa bởi vách mũi
giữa, mỗi hố mũi đều có 4 thành và 2 lỗ mũi trước, sau.
Mũi được lót một lớp niêm mạc. Niêm mạc mũi liên tiếp với niêm mạc
lót mặt trong các xoang. Mũi gồm 3 phần:
1. MŨI NGOÀI
1.1 Hình thể ngoài
Phía trên mũi ngoài được gắn vào phần dưới trán, bởi gốc mũi. Từ gốc mũi
đến đỉnh mũi là một gờ tròn, gọi là sống mũi. Phía dưới đỉnh mũi ở 2 bên là 2 lỗ
mũi trước, ngăn cách nhau bởi vách mũi. Thành ngoài 2 lỗ mũi là 2 cánh mũi.
Cánh mũi giới hạn với má một rãnh, gọi là rãnh mũi má.
1.2. Cấu tạo của mũi ngoài
- Khung xương mũi ngoài: là một vành xương hình quả lê, gồm có 2 xương
mũi và phần mũi của xương trán, mỏm trán và khuyết mũi của xương hàm trên.
- Các sụn mũi: gồm sụn cánh mũi lớn, sụn cánh mũi nhỏ, các sụn mũi
phụ, sụn mũi bên, sụn vách mũi và sụn lá mía mũi.
+ Sụn cánh mũi lớn: gồm 2 sụn nằm 2 bên đỉnh mũi. Sụn cong hình chữ U,
có 2 trụ: trụ trong tiếp với sụn vách mũi và cùng với trụ trong của sụn cánh mũi
lớn bên đối diện tạo nên phần dưới của vách mũi. Trụ ngoài lớn và dài hơn, tạo
nên phần ngoài cánh mũi.
+ Sụn cánh mũi nhỏ: nằm ở phía ngoài trụ ngoài của sụn cánh mũi lớn,
giữa trụ này với xương hàm trên.
+ Các sụn mũi phụ: là những sụn nhỏ nằm chen giữa các sụn cánh mũi, sụn
vách mũi và sụn mũi bên.
+ Sụn mũi bên: nằm ở 2 bên sống mũi, hình tam giác, bờ trong tiếp
giáp với 2/3 trên bờ trước sụn vách mũi. Bờ trên ngoài khớp với xương mũi
và mỏm trán xương hàm trên, bờ dưới khớp với sụn cánh mũi lớn.
+ Sụn vách mũi (Cartilago septi nasi): sụn có hình tứ giác, bờ trước trên
tương ứng với sống mũi, bờ trước dưới tiếp giáp với trụ trong của sụn cánh
mũi lớn, bờ sau trên khớp với mảnh thẳng xương sàng, bờ sau dưới khớp với bờ
trước xương lá mía, sụn lá mía và gai mũi xương hàm trên.
+ Sụn lá mía mũi: là 2 sụn nhỏ mầm dọc theo phần trước bờ sau dưới
của sụn vách mũi, đệm giữa sụn vách mũi và bờ trước xương lá mía.
+ Các cơ của mũi ngoài là các cơ bám da làm nở mũi hay hẹp mũi.
+ Da mũi: da mũi mỏng, dễ di động, trừ ở đỉnh mũi và ở các sụn mũi thì
dày, dính, có nhiều tuyến bã. Da mũi ngoài liên tục với da ở tiền đình mũi trong.
1.3. Mạch máu, thần kinh của mũi ngoài
1.3.1. Động mạch
Các nhánh cánh mũi và vách mũi của động mạch mặt cấp máu cho cánh
mũi và phần dưới của vách mũi.
Nhánh lưng mũi của động mạch mắt và nhánh dưới ổ mắt của động mạch
hàm trên cấp máu cho phần ngoài và sống mũi.
1 3.2. Tĩnh mạch
- Máu từ mũi ngoài đổ vào tĩnh mạch mặt và tĩnh mạch mắt.
1.3.3. Thần kinh
1. Sụn cánh mũi
2. Sụn lá mía
3. Sụn mũi
Hình 5.9. Thành trong của mũi
- Vận động các cơ mũi là các nhánh của thần kinh mặt.
- Cảm giác do nhánh trán, nhánh mũi mi của thần kinh mắt và nhánh
dưới ổ mắt của thần kinh hàm trên. Tất cả đều thuộc thần kinh sinh ba.