Bài 23 : MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU BA PHA
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
- Hiểu được nguồn điện ba pha và các đại lượng đặc trưng của mạch
điện ba pha
- Biết được cách nối nguồn điện và tải thành hình sao, hình tam giác.
- Biết quan hệ giữa các đại lượng dây và pha.
2. Kĩ năng
- Đọc, vẽ được các sơ đồ mạch điện hình sao, hình tam giác.
- Tuân thủ tốt các quy định về an toàn điện.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên - Nghiên cứu nội dung bài 23 SGK, SGV.
- Chuẩn bị một số tranh vẽ hình 23.1, 23.2, 23.3.
- Đọc nội dung bài 23 SGK trước khi lên lớp.
- Máy chiếu nếu cần.
2. Học sinh - Đọc nội dung bài 23 SGK trước khi lên lớp.
- Nghiên cứu phương pháp đấu dây.
III. PHƯƠNG PHÁP
- Vấn đáp, thuyết trình
IV. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC THỰC HÀNH:
1. Ổn định lớp, kiểm tra sĩ số.
2. Kiểm tra bài cũ Thế nào là hệ thống điện quốc gia?
Nêu các cấp điện áp trong lưới điện quốc gia?
3. Bài mới
Hoạt động 1:Tìm hiểu về mạch điện xoay chiều ba pha.
Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung
Để tìm hiểu thành phần của mạch điện I. Khái niệm về mạch điện
ba pha, GV có thể đưa ra câu hỏi: xoay chiều ba pha.
- Một mạch điện cơ bản gồm có những Mạch điện xoay chiều ba
thành phần nào? pha gồm:
HS suy nghĩ trả lời. GV nhận xét và kết Nguồn điện, dây dẫn, các tải
luận. ba pha.
Làm thế nào để tạo ra dòng điện ba pha? 1. Nguồn điện ba pha.
Cấu tạo của máy phát điện ba pha gồm Cấu tạo máy phát điện ba
có những bộ phận chính nào? pha:
HS suy nghĩ trả lời, GV nhận xét và kết Stato: 3 cuộn dây AX,
luận. BY, CZ giống nhau đặt
GV giới thiệu cho HS cấu tạo của máy lệch 1200.
phát điện ba pha và các khái niệm pha, AX: Pha A.
điểm đầu pha, điểm cuối pha. BY: Pha B.
HS đã được tìm hiểu về máy phát điện CZ: Pha C.
xoay chiều một pha, dựa vào đó GV có A, B, C: Điểm đầu
thể gợi ý cho HS tìm hiểu nguyên lí làm pha.
việc của máy phát điện ba pha. X, Y, Z: Điểm cuối
- Khi cho NS quay đều thì có hiện tượng pha.
gì xảy ra? Roto: Nam châm điện.
- Tại sao các sđđ trên dây quấn mỗi pha Nguyên lí làm việc:
Khi NS quay đều, trong lại lệch nhau một góc ?
giây cuốn mỗi pha xuất HS suy nghĩ trả lời, GV nhận xét và kết
hiện sđđ xoay chiều một luận. GV giới thiệu cho HS đồ thị trị số
pha. Vì 3 cuộn dây giống tức thời và đồ thị vectơ sđđ ba pha hình
23.2, 23.3 SGK. nhau đặt lệch 1200 nên
- Em hãy kể tên một số tải ba pha mà em sđđ các pha bằng nhau
biết trên thực tế? và lệch pha nhau một
HS suy nghĩ trả lời, GV nhận xét và kết góc .
luận.GV giới thiệu ch HS tổng trở của tải 2. Tải ba pha.
ba pha là ZA, ZB, ZC và cách tính tổng trở ZA: Tổng trở pha A
mỗi pha như trong mạch điện một pha. ZB: Tổng trở pha B
ZC: Tổng trở pha C
Hoạt động 2:Tìm hiểu cách nối nguồn điện và tải ba pha.
Hoạt động của giáo viên và học Nội dung
sinh
GV giới thiệu cho HS sơ đồ mạch II. Cách nối nguồn điện và tải ba
điện ba pha không liên hệ như pha.
hình 23.4 SGK và hướng dẫn HS Thường có 2 cách nối:
tìm hiểu nhược điểm của mạch Nối tam giác: Điểm đầu pha này
đó. nối với điểm cuối pha kia.
- Tại sao trên thực tế người ta ít Nối hình sao: Nối chung 3 điểm
sử dụng mạch ba pha không liên cuối X, Y, Z thành điểm trung
hệ này ? tính.
- Em có biết thông thường người 1. Cách nối nguồn điện ba pha.
ta nối ba pha nguồn, tải như thế Nối sao không có dây trung tính.
nào không ? A
HS suy nghĩ trả lời, GV nhận xét
và kết luận khi nối hình sao thì ba
điểm cuối của ba pha sẽ nối
chung thành một điểm gọi là B
điểm trung tính, khi nối hình tam C
giác thì điểm đầu pha này nối với
điểm cuối pha kia. Nối sao có dây trung tính.
- Với nguồn điện ba pha có A
những cách nối nào ?
GV yêu cầu HS lên vẽ các trường
hợp nối nguồn điện ba pha.
- Với tải ba pha có những cách
nối nào? C B
GV yêu cầu HS lên bảng vẽ sơ
đồ.
Trên các sơ đồ GV yêu cầu HS 2. Cách nối tải ba pha.
chỉ rõ đâu là điểm đầu, điểm cuối (Sơ đồ SGK hình 23.6)
mỗi pha.
Hoạt động 3:Tìm hiểu các sơ đồ mạch điện ba pha.
Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung
Trước khi đi vào tìm hiểu sơ đồ mạch III. Sơ đồ mạch điện ba pha.
điện ba pha GV cần cho HS nhớ lại 1. Sơ đồ mạch điện ba pha.
các khái niệm dây pha, dây trung tính, a. Khái niệm:
dđ dây, dđ pha, điện áp dây, điện áp - Dây pha: Dây nối từ
pha.(HS đã học ở vật lí 12) nguồn→tải.
Thế nào là dây pha, dây trung - Dây trung tính:
tính, dđ dây, dđ pha, điện áp dây, - Điện áp dây: Điện áp giữa 2
điện áp pha? dây pha.(Ud)
HS suy nghĩ trả lời, GV nhận xét và - Điện áp pha: Điện áp giữa
kết luận. điểm đầu và điểm cuối một
Mạch điện ba pha bao gồm pha.(Up)
nguồn, dây dẫn, tải.chúng được - Dòng điện dây: dđ trên dây
mắc với nhau như thế nào? Từ pha. (Id)
các cách nối nguồn, tải đã học, - Dòng điện pha: dđ trong mỗi
em hãy vẽ một số sơ đồ mạch pha. (Ip)
điện? - Dòng điện trung tính:(Io)
GV yêu cầu HS lên bảng vẽ sơ đồ. Sau b, Nguồn nối hình sao, tải nối
đó GV yêu cầu HS xác định rõ các đại hình sao.
c, Nguồn và tải nối hình sao có lượng đặc trưng trong mạch (Id, Ip, Ud,
dây trung tính. Up,Io)
GV yêu cầu HS quan sát hình 23.10 d, Nguồn nối hình sao, tải nối
SGK và xác định nguồn, tải 1,2,3 được hình tam giác.
nối hình gì?
Hoạt động 4:Áp dụng mối quan hệ giữa đại lượng dây và đại lượng
pha để giải mạch điện ba pha.
Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung
Từ sơ đồ mạch điện ba pha, GV có thể 2. Quan hệ giữa đại lượng dây
hướng dẫn HS giải thích các mối quan và pha.
hệ giữa đại lượng dây và pha. Xét với tải ba pha đối xứng:
Làm thế nào để tìm ra các mối Khi nối hình sao:Id = Ip,
quan hệ dây và pha?
GV hướng dẫn HS xác định từ sơ đồ Khi nối hình tam giác:
mạch và từ đồ thị vectơ. Ud = Up,
GV hướng dẫn HS ứng dụng mối quan Vd 1: Máy phát điện ba pha có
hệ giữa đại lượng dây và pha để giải điện áp pha là 220V.
các ví dụ trong SGK. Nếu nối hình sao: Up = 220V, Ud
Ở ví dụ 1 nếu nối sao hoặc tam giác thì = 380V.
ta sẽ có những giá trị điện áp dây, pha Nếu nối tam giác : Ud = Up =
khác nhau. 220V.
Em hãy giải thích vì sao trên thực Vd 2: Tải ba pha gồm 3 điện trở
tế nguồn điện thường được nối R = 10Ω, nối tam giác, đấu vào
hình sao? nguồn ba pha có Ud = 380V.
HS suy nghĩ trả lời, GV nhận xét và kết Tính dòng điện pha, dđ dây?
luận. Giải : ta có Ud = Up = 380V.
GV yêu cầu HS làm bài tập ví dụ 2 Dđ pha :
SGK.(GV gọi một HS lên bảng làm, . 38 = 65,8 Dđ dây : Id = Ip =
các HS ở dưới lớp theo dõi và nhận
xét)
Hoạt động 5. Tìm hiểu ưu điểm của mạch ba pha bốn dây.
Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung
GV yêu cầu HS đọc nội dung SGK IV. Ưu điểm của mạch điện ba
trang 93 và giải thích các ưu điểm đó. pha bốn dây.
GV yêu cầu HS quan sát hình I.Tạo ra 2 trị số điện áp khác
23.11 SGK và xác định các đèn nhau.
được đấu hình gì? II.Điện áp pha trên các tải hầu
Khi tắt các đèn pha C thì các đèn như vẫn giữ được bình
pha A, B có bị ảnh hưởng gì thường, không vượt quá
không? Tại sao? giá trị định mức.
HS suy nghĩ trả lời, GV nhận xét và kết
luận.
V. Củng cố
Nguyên tắc tạo ra dòng điện xoay chiều ba pha?
Các đại lượng đặc trưng của nguồn và tải ba pha?
So sánh cách nối nguồn ba pha và tải ba pha?
Làm bài tập 3, 4 SGK
Chuẩn bị bài 24 THỰC HÀNH NỐI TẢI HÌNH SAO VÀ
HÌNH TAM GIÁC.
* Rút kinh nghiệm tiết dạy
