Giáo án Giáo dục Kinh tế và Pháp luật 10 Kết nối tri thức - Chủ đề 3: Ngân sách nhà nước và thuế

Tài liệu này giới thiệu về khái niệm, đặc điểm và vai trò của ngân sách nhà nước, đồng thời trình bày các quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân liên quan đến ngân sách. Mục tiêu là giúp học sinh huy động kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm bản thân để hiểu rõ hơn về vấn đề này, từ đó tạo hứng thú học tập và dẫn dắt vào bài học mới.

Tài liệu này được thiết kế dành cho học sinh trung học phổ thông, đặc biệt là học sinh lớp 10, trong môn Giáo dục Kinh tế và Pháp luật. Mục tiêu là trang bị kiến thức cơ bản và nâng cao nhận thức về ngân sách nhà nước, cũng như quyền và nghĩa vụ công dân liên quan đến lĩnh vực này.

Tài liệu này cung cấp cái nhìn toàn diện về ngân sách nhà nước, bắt đầu bằng việc định nghĩa đây là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định nhằm đảm bảo các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. Các đặc điểm nổi bật của ngân sách nhà nước được nhấn mạnh bao gồm tính pháp lý cao, Nhà nước là chủ thể duy nhất có quyền sở hữu và quyết định các khoản thu, chi, mục tiêu giải quyết lợi ích chung của xã hội, việc phân chia thành nhiều quỹ nhỏ với tác dụng riêng, và nguyên tắc không hoàn trả trực tiếp. Tiếp theo, tài liệu làm rõ vai trò quan trọng của ngân sách nhà nước trong việc cung cấp nguồn tài chính duy trì bộ máy nhà nước, định hướng phát triển sản xuất để hình thành cơ cấu kinh tế hợp lý, điều tiết thị trường, bình ổn giá cả và kiềm chế lạm phát. Ngân sách nhà nước còn là công cụ điều tiết thu nhập thông qua thuế và quỹ phúc lợi xã hội, tạo lập quỹ dự trữ quốc gia để phòng chống thiên tai, dịch bệnh, cũng như mở rộng quan hệ đối ngoại và thúc đẩy hội nhập quốc tế. Cuối cùng, tài liệu trình bày các quy định cơ bản về quyền và nghĩa vụ của công dân trong việc thực hiện pháp luật ngân sách, bao gồm quyền được sử dụng hàng hóa, dịch vụ công cộng, nhận hỗ trợ từ ngân sách, được cung cấp thông tin và tham gia giám sát tài chính – ngân sách. Đồng thời, công dân có nghĩa vụ sử dụng các khoản đầu tư từ ngân sách đúng mục đích, hiệu quả và nộp các khoản đóng góp vào ngân sách theo quy định của pháp luật.