GIÁO ÁN LÝ 11: KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

Chia sẻ: Nguyen Cong Minh | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:16

Thêm vào BST

Báo xấu

112
lượt xem 26
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu tham khảo dành cho giáo viên, hôc sinh trung học phổ thông chuyên môn vật lý - Giáo án vật lý lớp 11.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: GIÁO ÁN LÝ 11: KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ I. MỤC TIÊU : HS cần nắm vững các điểm sau : • Hiện tượng khúc xạ của tia sáng • Định luật khúc xạ ánh sáng • Các khái niệm : chiết suất tỉ đối, chiết suất tuyệt đối, hệ thức giữa chiết suất tỉ đối và chiết suất tuyệt đối. • Nguyên lí thuận nghịch trong sự truyền ánh sáng.
• Cách ve đường đi tia sáng từ môi trường này sang một môi trường khác. • Vận dụng được định luật khúc xạ để giải các bài toán quang học về khúc xạ ánh sáng. • Phân biệt được chiết suất tỉ đối và chiế suất tuyệt đối và hiểu vai trò của các chiế suất trong hiện tượng khúc xạ ánh sáng II. PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY : Phương pháp thực nghiệm và nêu vấn đề .. II. THIẾT BỊ , ĐỒ DÙNG DẠY HỌC : - Một chậu nước bằng thủy tinh ; Một đèn có ống chuẩn trực để tạo chùm tia song song ; Vài giọt Fluorexêin IV. TIẾN TRÌNH GIẢNG DẠY  Phần làm việc của Giáo Viên Ghi chú
Phân phối Nội dung ghi bảng Tổ chức ,điều khiển Hoạt đông của học thời gian sinh 1. Kiểm 1. Định nghĩa và phân loại gương cầu ? Kiểm tra và đánh giá tra bài cũ 2. Tiêu điểm , tiêu cự , tiêu diện của gương cầu ? kiến và thức cũ 3. Vẽ các đường đi đặc biệt của gương cầu ? liên quan với bài mới 4. Công thức của gương cầu ? (5’) 5. Ap dụng giải các bài tập sgk ? 6. Một số ứng dụng của gương cầu ? 7. Trả lời câu hỏi SGk
8. Làm bài tập 1,2,3,4, trang 14, 15 SGK I. Định nghĩa hiện tượng khúc xạ ánh sáng Nêu một vài hiện tương mà HS thường Ý thức được nhiệm vụ thấy trong thực tế và đặt câu hỏi để các nhận thức em suy nghĩ 1. Định nghĩa Khúc xạ là hiện tượng chùm tia sáng bị đổi phương Giải thích hiện tượng đột ngột khi qua mặt phân cách hai mội trường GV : Giới thiệu hiện tương và tên gọi truyền ánh sáng các chùm tia 2. Tên gọi các chùm tia : Làm thí nghiệm minh họa H3.1 SGK Mặt ngăn cách hai môi trường được gọi là mặt - lưỡng chất.
- Chùm tia sáng (1) đươc gọi là chùm tia tới. - Chùm tia sáng (2) gọi là chùm tia khúc xạ. II. Thí nghiệm Định luật khúc xạ ánh sáng GV : Tiến hành thí nghiệm 1. Thí nghiệm Trên một tấm kính mờ, đặt một bản trụ
a. Thí nghiệm SGK D bằng chất rắn trong suốt, ví dụ bằng thủy tinh. Trên tấm kính có một vòng b. Tên gọi các thành phần và đại lương trong thí tròn chia độ C nghiệm khúc xạ ánh sáng Chiếu mội tia sáng SI (tới điểm I là tâm Gọi tia khuc xạ đó là IR - của bán trụ) là là nềm mặt phẳng tấm kính , đường đi của ánh sáng có thể quan HS quan sát và nhận Gọi NN’ là pháp tuyến I của mặt lưỡng chất xét : Có tia khúc xạ đi - sát trên mặt phẳng này. trong khối bán trụ thủy Góc SIN được gọi là góc tới i Cho học sinh phát hiện có xuất hiện tia tinh : Tia sáng đó bị lệch - so với phương ban đầu sáng qua D không ? Góc RIN’ được gọi là góc khúc xạ r - GV : HS hãy nhận xét hương đi của tia : Nhận xét : Với các góc Mặt phẳng làm bởi tia tới và pháp tuyến được gọi sáng qua D - tới i thì các góc khúc xạ là mặt phẳng tới r tương ứng cũng khác GV : Giới thiệu tên gọi và cho HS
thực hiện thí nghiệm nhiều lần, ghi nhau Yêu cầu nhận số liệu học sinh Trao đổi trong nhóm trả lờ i GV : Cho HS lập tỉ số giữa sini và sinr thống nhất kết quả câu của các lần đo khác nhau, lập bảng kết H1 ,H 2 Ta được cùng một kết quả và nhận xét kết quả qủa HS : Gv : Tỉ số giữa sini và sinr là số không đổi Sự sai khác giữa các khiết quả này c. Nhận xét : Tỉ số giữa sini và sinr là số không rất nhỏ, do sai số trong các phép đo). đổi Định luật 2. Định luật GV : Từ thí nghiệm trên, ta rút ra định
a. Định luật luật khúc xạ ánh sáng (còn gọi là định luật (Snell-descartes). Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới. - Nhấn mạnh chú ý quan trọng Tia tới và tia khúc xạ nằm ở hai bên pháp tuyến - tại điểm tới. Chú ý : Tỉ số giữa sin của góc tới và sin của góc khúc xạ - Nếu n > 1 ( môi trường khúc xạ - là một hằng số: chiết quang hơn môi trường tới) thì sini > sinr hay i > r. Trong trường hợp này, khi đi qua mặt lưỡng chất,tia khúc xạ sini =n sinr ánh sáng đi gần pháp tuyến hơn tia tới . ta có thể viết công thức trên dưới dạng Nếu n < 1 ( môi trường khúc xạ chiết quang kém hơn môi trương tới ) thì sini < sinr hay i < r.Trong trường hợp này,
khi đi qua mặt lưỡng chất, tia sáng đi xa sini =n sinr pháp tuyến hơn tia tới . b. Tên gọi : i : Góc tới - Thông báo r : Góc khúc xạ - n : Hằng số được gọi là chiết suất tỉ đối của môi - trường khúc xạ (môi trường chứa tia khúc xạ) đối với môi trường tới (môi trường chứa tia tới) c. Chú ý : Nếu n > 1 ( môi trường khúc xạ chiết quang hơn - môi trường tới) thì sini > sinr hay i > r. Trong trường
hợp này, khi đi qua mặt lưỡng chất,tia khúc xạ ánh sáng đi gần pháp tuyến hơn tia tới . Nếu n < 1 ( môi trường khúc xạ chiết quang kém hơn môi trương tới ) thì sini < sinr hay i < r.Trong trường hợp này, khi đi qua mặt lưỡng chất, tia sáng đi xa pháp tuyến hơn tia tới . III. Chiết suất của môi trường Ghi nhớ Thông báo GV : Đưa khái niệm về các đại lượng 1. Chiết suất tỉ đối Trong biểu thức của định luật khúc xạ n là chiết suất tỉ đối của môi trường 2 a. Đinh nghĩa (môi trường khúc xạ) đối với môi Chiết suất tỉ đối được tính bằng tỉ số giữa các vận trường 1(môi trường tới). tốc v1 và v2 của ánh sáng khi đi trong môi trường 1 và
trong môi trường 2. Trong lý thuyết về ánh sáng , chiết suất tỉ đối này bằng tỉ số giữa các vận tốc v 1 b. Công thức Yêu cầu và v2 của ánh sáng khi đi trong môi học sinh trường 1 và trong môi trường 2. trả lờ i v1 n = n 21 = v2 Chú ỳ : công thức n 21 dễ bị nhầm vị trí câu H3 2. Chiết suất tuyệt đối ‘Chiết suất tuyệt đối a. Đinh nghĩa Nhận xét Chiết suất tuyệt đối của một môi trường là chiết Vì vận tốc ánh sáng truyền đi trong các suất tỉ đối của môi trường đó đối với chân không môi trường bao giờ cũng nhỏ hơn vận tốc áng sáng trong chân không (v < c), b. Công thức nên chiết suất tuyệt đối của mọi chất
đều lớn hơn 1. c n= v1 do đó, nếu đặt i = i1 và r = i2 định luật c. Nhận xét khúc xạ có thể được viết dưới dạng đối xứng sau : n1sin i1 = n 2 sin i2 Chiết suất tuyệt đối của mọi chất đều lớn hơn 1. Chú ý : Công thức đối xứng rất tiện n2 dụng ⇒ n 2 1= n1 Đặt i = i1 và r = i2  Định luật khúc xạ có thể được viết dưới dạng đối xứng sau :
n 1 sin i 1 = n 2 sin i 2 IV. Anh của một vật được tạo bởi sự khúc xạ GV :Tiến hành thí nghiệm Quan sát ánh sáng qua mặt lưỡng chất Xét điểm O nằm ở đáy một cốc nước. Nhận xét có cảm giác là Nhận xét : Có cảm giác là đáy cốc được nâng cao Cho nhận xét đáy cốc được nâng cao hơn so với bình thường hơn so với bình thường GV : Giải thich1 bằng hình ảnh Ta chú ý hai tia tới OA, OB ; OA vuông góc với mặt nước, đồng thời B rất gần . Nếu kéo dài các tia của chùm khúc xạ thì các đường kéo dài gặp nhau tại O’ , O’ là
điểm ảnh ảo của O. Đặt mắt ngoài không khí sao cho chùm khúc xạ nói trên đi vào mắt V. Nguyên lí thuận nghịch trong sự truyền ánh Biểu diễn bằng hình vẽ Quan sát , suy nghĩ , ghi nhớ sáng Nếu ánh sáng truyền từ S tới R, giả sử theo đường truyền là SIJHR, thì khi truyền ngược lại theo tia RK, đường truyền là RKJIS . Đó là nội dung của nguyên lí thuận nghịch trong sự truyền ánh sáng.
Củng cố 1. Yêu cầu nhắc lại : Định luật khúc xạ giảng bài ánh sáng Dặn dò của 2. Chiết suất của môi trường học sinh 3. Anh của một vật được tạo bởi sự (5’) khúc xạ ánh sáng qua mặt lưỡng chất 4. Nguyên lý thuận nghịch 5. Trả lời các câu hỏi và giải các bài tập 1 ,2 , 3 trang 19& 20 SGK 6. Chuẩn bị bài 4 “Hiện tượng phản xạ toàn phần “